TÀI LIỆU THAM KHẢO tư TƯỞNG CỦA lê NIN về VAI TRÒ CỦA LÍ LUẬN CÁCH MẠNG TRONG TÁC PHẨM LÀM GÌ, ý NGHĨA CÔNG TÁC xây DỰNG ĐẢNG TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

TƯ TƯỞNG CỦA LÊNIN VỀ VAI TRÒ CỦA LÝ LUẬN CÁCH MẠNG
TRONG TÁC PHẨM "LÀM GÌ". Ý NGHĨA ĐỐI VỚI CÔNG TÁC
XÂY DỰNG ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM .

Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX chủ nghóa tư bản phát triển tương
đối ổn đònh và hòa bình. Phong trào công nhân phát triển về bề rộng và
có xu hướng thiên về đấu tranh nghò trường. Lúc này nhiều chính đảng
của giai cấp công nhân được thành lập như ở Đức, Pháp, Mỹ, Anh… Giai
cấp tư sản đã lợi dụng điều kiện cùng tồn tại hòa bình với giai cấp công
nhân để tìm cách lũng đoạn phong trào công nhân, làm cho chủ nghóa cơ
hội xuất hiện và phát triển nhanh chóng. Tháng 7/1889 Quốc tế II được
thành lập, khi Ăngghen còn sống nội bộ Quốc tế II ổn đònh và kiên quyết
đấu tranh chống xu hướng cải lương, thỏa hiệp, cơ hội… Năm 1895
Ăngghen mất, bọn cơ hội xét lại trong Quốc tế II ngóc đầu dậy chống chủ
nghóa Mác, mưu toan biến các đảng dân chủ xã hội ở Tây âu thành các
đảng cơ hội, cải lương. Đồng thời làm cho phong trào cộng sản và công
nhân quốc tế bò phân hóa thành các trào lưu tư tưởng khác nhau.
Vào thời kỳ này, cùng với sự phát triển của chủ nghóa tư bản, giai
cấp công nhân Nga cũng phát triển, trong 25 năm (1865-1890) chỉ tính
trong các xí nghiệp đại công nghiệp, số lượng công nhân tăng lên nhanh
chóng, từ 7 vạn tăng lên gần 1,5 triệu. Sang đầu thế kỷ XX số lượng công
nhân tăng lên gần 3 triệu người. Dưới ách thống trò tàn bạo của chế độ
Nga hoàng, công nhân và nông dân Nga không được hưởng một chút
quyền tự do chính trò nào. Từ những năm 70 và nhất là từ những năm 80


của thế kỷ XIX, công nhân Nga bắt đầu thức tỉnh và đấu tranh chống bọn
tư bản. Các tổ chức đầu tiên của công nhân Nga được thành lập, Năm
1875 "Hội liên hiệp công nhân miền Nam Nga" thành lập ở Ôđétxa; năm
1878 "Hội liên hiệp công nhân miền Bắc Nga" thành lập ở Pêtécbua,
nhưng đều bò Nga hoàng đàn áp và tan rã. Mặc dù vậy, phong trào công

nhân vẫn không ngừng phát triển. Chỉ từ 1881-1886 có tới 48 cuộc bãi
công, số công nhân tham gia lên tới 8 vạn người.
Nhờ cao trào công nhân trong nước và chòu ảnh hưởng của phong
trào công nhân Tây âu, các tổ chức mácxít đầu tiên của Nga được thành
lập. Năm 1883 nhóm mácxít đầu tiên, gọi là Nhóm giải phóng lao động tổ
chức ở Giơnevơ (Thụy Só) do Plêkhanốp lãnh đạo. Nhóm giải phóng lao
động đã có nhiều hình thức để truyền bá chủ nghóa Mác vào nước Nga
nhưng bò phái dân túy cản trở. Phái dân túy cho rằng sự nghiệp cách
mạng ở nước Nga là do giai cấp nông dân Nga lãnh đạo và họ phủ nhận
vai trò, sứ mệnh lòch sử của giai cấp công nhân. Với quan điểm như thế,
phái dân túy đã làm cho quần chúng lạc hướng, sao nhãng cuộc đấu tranh
chống lại giai cấp áp bức bóc lột, lật đổ nền thống trò về chính trò của nó.
Họ làm cho giai cấp công nhân Nga không nhận thức được vai trò sứ
mệnh lòch sử của mình, kìm hãm việc thành lập một chính đảng độc lập
của giai cấp công nhân.
Vì vậy, muốn truyền bá chủ nghóa Mác vào nước Nga thì phải đấu
tranh chống chủ nghóa dân tuý. Những tác phẩm và cuộc đấu tranh của
Nhóm giải phóng lao động đã làm giảm ảnh hưởng tư tưởng dân tuý trong


giai cấp công nhân và trí thức cách mạng, nhưng họ không đánh bại hoàn
toàn được phái dân túy vì họ phạm những sai lầm nghiêm trọng. Họ đã
không đả động gì đến vai trò của nông dân trong cách mạng, mà còn cho
rằng, giai cấp tư sản Nga là một lực lượng có thể ủng hộ cách mạng. Hơn
nữa, họ đang sống lưu vong ở nước ngoài, chưa hề liên hệ gì với phong
trào công nhân, chưa kết hợp chủ nghóa xã hội khoa học với phong trào
công nhân.
Phong trào công nhân tự phát ngày càng phát triển mạnh ở Nga,
đồng thời cũng đề ra yêu cầu phải kết hợp chủ nghóa xã hội khoa học với
phong trào công nhân. Lần đầu tiên ở Nga, Lênin đã thực hiện sự kết hợp

đó. Năm 1895, Lênin hợp nhất các tổ chức của công nhân ở Pêtécbua
thành Hội liên hiệp chiến đấu giải phóng giai cấp công nhân Pêtécbua.
Song tổ chức này bò chính quyền Nga hoàng khủng bố, Lênin và các bạn
chiến đấu của Người bò bắt. Khi Lênin bò bắt, thì trong thành phần của
ban lãnh Hội có sự thay đổi lớn, một số nhân vật tự nhận là “thanh niên”
còn Lênin và các bạn chiến đấu của Người là “già” họ chủ trương: công
nhân chỉ nên đấu tranh về kinh tế chống lại bọn chủ, còn đấu tranh chính
trò là công việc của giai cấp tư sản tự do và quyền lãnh đạo cuộc đấu
tranh chính trò nên để cho giai cấp tư sản tự do. Đó là phái “kinh tế", bao
gồm bọn cơ hội, thỏa hiệp đầu tiên trong hàng ngũ các tổ chức mácxít ở
Nga. Lênin coi luận điệu của phái "Kinh tế" là phản lại chủ nghóa Mác; là
phủ nhận sự cần thiết phải thành lập một chính đảng của giai cấp công
nhân; là mưu mô muốn biến giai cấp công nhân thành vật phụ thuộc về


chính trò của giai cấp tư sản . Lênin cho rằng, phái "Kinh tế" là trung tâm
của chính sách thỏa hiệp và chủ nghóa cơ hội; rằng, trong phong trào công
nhân, nếu phái ấy thắng tức là phong trào cách mạng tan rã và chủ nghóa
Mác thất bại. Do đó, muốn thành lập được chính đảng của giai cấp vô sản
phải đánh bại phái "Kinh tế".
Mùa xuân năm 1898 một số nhóm mácxít đã nhóm họp ở Minxcơ,
tiến hành đại hội lần thứ nhất tuyên bố thành lập Đảng công nhân dân
chủ - xã hội Nga, bầu ban chấp hành Trung ương. Nhưng Đại hội chưa
thông qua được cương lónh và điều lệ. Đại hội vừa kết thúc thì toàn bộ
Ban chấp hành Trung ương đã bò bắt. Do đó, trên thực tế Đảng vẫn chưa
hình thành. Đại hội I của Đảng không thành đã làm cho các tổ chức
mácxít và phong trào công nhân Nga rơi vào tình trạng dao động về tư
tưởng, phân tán về tổ chức. Tình hình càng trở nên nghiêm trọng khi phái
"Kinh tế" lợi dụng các cơ quan ngôn luận để tuyên truyền những quan
điểm cơ hội, xét lại. Vấn đề cấp thiết là phải thành lập một đảng tập

trung thống nhất trong toàn quốc để chấm dứt tình trạng phân tán, tan rã
hiện nay. Muốn thành lập đảng kiểu mới thì trước hết phải đập tan chủ
nghóa cơ hội quốc tế và phái “kinh tế” đồng thời xác đònh cơ sở chính trò,
tư tưởng, tổ chức của Đảng kiểu mới. Xuất phát từ nhu cầu đó đã thôi
thúc Lênin viết tác phẩm "Làm gì" Tác phẩm được bắt đầu viết từ tháng
5 năm 1901 và xuất bản vào tháng 02 năm 1902.
Tác phẩm "Làm gì" bao gồm: Lời tựa, 5 chương, phần kết luận và
phụ lục.


Chương I: Chủ nghóa giáo điều và tự do phê bình: Lênin vạch trần
bản chất, nguồn gốc và tác hại của chủ nghóa cơ hội; đồng thời nêu rõ
trách nhiệm của những người cách mạng. Trong khi phê phán, vạch trần
bản chất của chủ nghóa cơ hội quốc tế ở Nga, Lênin khẳng đònh vai trò,
tầm quan trọng của lý luận cách mạng đối với phong trào công nhân và
đảng cách mạng.
Chương II: Tính tự phát của quần chúng và tính tự giác của Đảng
dân chủ - xã hội: Lênin phê phán phái “kinh tế” sùng bái tính tự phát
sùng bái chủ nghóa “công liên”, phủ nhận tính tự giác của phong trào
công nhân, phủ nhận vai trò của lý luận cách mạng - lý luận mác xít, phủ
nhận vai trò lãnh đạo của đảng cách mạng.
Lênin vạch rõ bản thân phong trào công nhân chỉ là một phong trào
tự phát, không thể vươn lên tự giác nếu thiếu một lý luận cách mạng soi
đường, một đảng cách mạng lãnh đạo và giáo dục. Chủ nghóa xã hội khoa
học không phải là sản phẩm từ phong trào tự phát của công nhân. Chủ
nghóa xã hội khoa học là kết qủa của sự phát triển những tư tưởng tiên
tiến của nhân loại, là tri thức của những nhà khoa học thuộc các tầng lớp
hữu sản xây dựng nên. Có được trang bò bằng chủ nghóa xã hội khoa học
thì phong trào công nhân mới phát triển lên tự giác. Đảng cách mạng của
giai cấp công nhân là hiện thân của sự kết hợp đó và là lực lượng truyền

bá hệ tư tưởng xã hội chủ nghóa vào phong trào công nhân.
Chương III: Chính trò công liên chủ nghóa và chính trò dân chủ-xã
hội: Lênin phê phán sự sùng bái tính tự phát đã đẩy phái “kinh tế” tới


chỗ không những hạ thấp vai trò của lý luận cách mạng mà còn hạ thấp
mục tiêu, nhiệm vụ, quan điểm, lập trường của giai cấp công nhân xuống
trình độ công liên chủ nghóa.
Lênin đã vạch rõ sự khác nhau căn bản về mục tiêu, nhiệm vụ
chính trò giữa đảng dân chủ – xã hội với phái “kinh tế” là ở chỗ: Không
phải đấu tranh đòi những cải cách dân sinh, dân chủ trong khuôn khổ của
chủ nghóa tư bản mà phải lật đổ chủ nghóa tư bản, thiết lập chuyên chính
vô sản tiến tới xã hội chủ nghóa và cộng sản chủ nghóa. Quy mô, tính chất
của đấu tranh giai cấp là đấu tranh chính trò, không chỉ đơn thuần là đấu
tranh kinh tế. Yêu cầu nhiệm vụ đấu tranh chính trò là xoá bỏ tận gốc ách
áp bức, bóc lột của giai cấp tư sản, xoá bỏ chế độ tư hữu, thiết lập quyền
chính trò của giai cấp công nhân, xây dựng chế độ công hữu.
Chương IV: Lối làm việc thủ công nghiệp của phái "Kinh tế" và tổ
chức của những người cách mạng: Lênin tập trung vạch trần bản chất cơ
hội, cải lương của phái "Kinh tế" trên lónh vực tổ chức và chỉ rõ giai cấp
công nhân Nga cần phải có một Đảng tập trung thống nhất.
Chương V: Kế hoạch xây dựng một tờ báo chính trò của toàn nước
Nga: Lênin chỉ ra khâu quyết đònh nhất, mắt xích quan trọng nhất để
thành lập đảng là phải ra được một tờ báo chính trò bất hợp pháp của toàn
nước Nga.
Tờ báo sẽ có vai trò thống nhất các quan điểm chính trò, quy tụ
đoàn kết các lực lượng, biến phong trào đấu tranh cục bộ, đòa phương, tự
phát thành một phong trào thống nhất cả ý chí và hành động trên toàn

nước Nga, tờ báo cũng sẽ là diễn đàn đấu tranh phê phán những quan
điểm sai lầm, cơ hội xét lại…Tờ báo là người tuyên truyền, cổ động tập
thể đồng thời là người tổ chức tập thể. Hoạt động theo chức năng đó, tờ
báo sẽ là cái khung, cái giàn dáo, từng bước tạo ra sự thống nhất về chính
trò, tư tưởng, tổ chức giữa các nhóm mácxít và xây dựng nên một Đảng
tập trung thống nhất của toàn nước Nga.
Trong quá trình đấu tranh không khoan nhượng chống chủ nghóa cơ
hội quốc tế và phái “kinh tế” đồng thời xác đònh cơ sở chính trò, tư tưởng,
tổ chức của Đảng kiểu mới, Lênin đã làm nổi bật vai trò của lý luận cách
mạng.
Lênin phân tích lý do vì sao lý luận cách mạng lại có tầm quan trọng
lớn đối với Đảng dân chủ – xã hội Nga và trình bày những tư tưởng của
Mác về vai trò của lý luận: “Mác viết cho các lãnh tụ của đảng như thế
này: Nếu thực sự cần phải liên hợp thì cứ ký kết những thỏa hiệp nhằm đạt
những mục tiêu thực tiễn của phong trào, nhưng chớ có buôn bán nguyên
tắc, chớ có “nhân nhượng” về lý luận. Tư tưởng của Mác là như thế, thế
mà trong chúng ta, còn có những người đã nhân danh Mác mà tìm cách
làm giảm ý nghóa của lý luận! "1. Mục đích của việc trích dẫn lại lời của
Mác để nhắc nhở những người cộng sản rằng, lý luận là lập trường của
giai cấp, nó gắn liền với giai cấp, nếu có phải nhân nhượng thì tuyệt đối
không được nhân nhượng về lý luận và nguyên tắc! Những kẻ nhân danh
Mác mà tìm cách làm giảm ý nghóa của lý luận cách mạng đó chính là
bọn cơ hội.
1

V.I Lê-nin, toàn tập, Nxb Tiến bộ, Mát-xcơ-va, 1978, tập 6, tr.30.


Theo Lênin lý luận cách mạng có vò trí, vai trò vô cùng to lớn, đó là
đòi hỏi tất yếu khách quan của phong trào cách mạng "Cao trào tự phát của

quần chúng càng tăng lên và phong trào càng mở rộng thì sự cần thiết có
một ý thức cao trong công tác lý luận, chính trò và tổ chức của đảng dân chủ
– xã hội càng phải tăng lên vô cùng nhanh chóng hơn" 2. Bởi vì, phong trào
công nhân tự bản thân nó bao giờ cũng mang tính tự phát. Phong trào đấu
tranh tự phát đó không vượt qua được giới hạn cao nhất của nó là chủ nghóa
công đoàn. Cuộc đấu tranh của công đoàn ở các nước tư bản chống lại bọn
chủ và chính phủ là một cuộc đấu tranh chỉ cốt là để cải thiện điều kiện bán
sức lao động của công nhân cho bọn tư bản mà thôi. Trong khi đó lợi ích của
giai cấp công nhân không những là đấu tranh để đòi cải thiện đời sống mà
còn là để thủ tiêu chủ nghóa tư bản. Lênin đã phân tích sâu sắc vai trò của lý
luận, kiên quyết phê phán khuynh hướng tư tưởng sùng bái tính tự phát của
công nhân, phê phán chủ nghóa kinh tế; đồng thời khẳng đònh " Không có lý
luận cách mạng thì cũng không thể có phong trào cách mạng" 3. Ông chỉ rõ:
Lý luận cách mạng ở đây là lý luận của chủ nghóa Mác, đây là lý luận
mang bản chất cách mạng và khoa học, là kết quả của sự phát triển
những tư tưởng tiên tiến của nhân loại cùng với trí tuệ thiên tài và công
lao to lớn của Mác và Ăngghen. Trong đó triết học Đức đóng vai trò mở
đường: "Nếu không có triết học Đức mở đường, đặc biệt là nếu không có
triết học Hê-ghen, thì chủ nghóa xã hội khoa học Đức, chủ nghóa xã hội
khoa học duy nhất, chưa hề có từ trước tới nay, sẽ không bao giờ được xây
2
3

Sách đã dẫn, tr.67.
Sách đã dẫn, tr.30.


dựng nên"4. Lênin cũng chỉ rõ vai trò, vò trí của chủ nghóa xã hội không
tưởng: "Cũng giống như chủ nghóa xã hội, lý luận Đức sẽ không bao giờ
quên rằng nó đã dựa được vào Xanh-Xi-mông, Phu-ri-ê và Ô-oen là ba

nhà tư tưởng, mặc dù học thuyết của ba ông có tính chất ảo tưởng và
không tưởng, đã được liệt vào hàng những nhà tư tưởng vó đại nhất của tất
cả các thời đại, và đã dự kiến một cách tài tình được rất nhiều chân lý mà
ngày nay chúng ta đem khoa học ra chứng minh đều thấy là đúng"5.
Theo Lênin, học thuyết Mác được xây dựng trên cơ sở của triết học
cổ điển Đức, kinh tế chính trò Anh, chủ nghóa xã hội không tưởng Pháp.
Học thuyết Mác chỉ ra những quy luật vận động, phát triển khách quan
của tự nhiên, xã hội và tư duy nói chung, quy luật vận động và phát triển
của chủ nghóa tư bản nói riêng. Đó là lý luận giúp con người ta không
những nhận thức được một cách đúng đắn về thế giới mà còn trang bò khả
năng để cải tạo thế giới. Chủ nghóa Mác là học thuyết duy nhất đúng từ
trước tới nay bàn về giải phóng triệt để con người và toàn xã hội. Đó là
lý luận không những chỉ ra mục tiêu mà còn chỉ ra lực lượng, phương thức
để giải phóng con người, giải phóng xã hội. Chủ nghóa Mác là sự khái
quát thực tiễn đấu tranh giai cấp của giai cấp công nhân, thể hiện một
cách khoa học mục tiêu, lý tưởng, lợi ích, lập trường, sứ mệnh lòch sử,
chiến lược, sách lược của giai cấp công nhân. Chính vì vậy chủ nghóa
Mác là thế giới quan, phương pháp luận khoa học, là vũ khí tư tưởng, lý
luận sắc bén của giai cấp công nhân, là ngọn đèn chỉ lối, soi đường để
4
5

Sách đã dẫn, tr.32,33.
Sách đã dẫn, tr.33.


giai cấp công nhân làm cách mạng vô sản lật đổ ách thống trò của giai
cấp tư sản, xây dựng thành công chủ nghóa xã hội và chủ nghóa cộng sản…
Chủ nghóa Mác là lý luận cách mạng, là tiền đề không thể thiếu được,
làm cho Đảng cộng sản ra đời, tạo bước chuyển phong trào công nhân từ

tự phát thành tự giác. Chủ nghóa Mác là lý luận cách mạng, khi nó thâm
nhập vào quần chúng sẽ trở thành lực lượng vật chất to lớn.
Đối với đảng dân chủ - xã hội Nga lúc bấy giờ chủ nghóa Mác lại
càng có tầm quan trọng hơn nữa; Lênin đưa ra ba lý do để làm rõ điều
này:
Thứ nhất, Đảng đang trong quá trình hình thành và đang bò phân
tán về tư tưởng, tổ chức. Vì vậy Đảng cần được trang bò lý luận Mác- lý
luận tiên phong làm cơ sơ để thống nhất về chính trò, tư tưởng, tổ chức,
nếu không thì sẽ dẫn đến những hậu quả tai hại cho phong trào cách
mạng. Lênin viết: "đảng ta chỉ mới thành hình, đang tạo nên bộ mặt của
mình và còn xa mới thanh toán được hết những xu hướng khác của tư
tưởng cách mạng, những xu hướng đang có cơ làm cho phong trào đi trệch
con đường đúng đắn. Ngược lại, chính trong thời gian vừa qua, chúng ta
lại thấy trỗi dậy… những khuynh hướng cách mạng không dân chủ - xã
hội. Trong những điều kiện như thế, một sai lầm thoạt trông “không quan
trọng” có thể đưa đến những hậu quả tai hại nhất và phải cận thò mới coi
những cuộc tranh luận giữa các phe phái và sự phân đònh ranh giới chặt
chẽ giữa các sắc thái khác nhau là không hợp thời hoặc thừa. Việc củng


cố “sắc thái” này nọ có thể quyết đònh tương lai của đảng dân chủ-xã hội
Nga trong rất nhiều năm"6.
Thứ hai, Đảng là một bộ phận của phong trào cộng sản và công
nhân quốc tế: "Điều đó không những chỉ có nghóa là chúng ta phải chống
chủ nghóa sô-vanh quốc gia. Điều đó còn có nghóa là một phong trào bắt
đầu ở một nước trẻ tuổi chỉ có thể đạt được kết quả, nếu nó vận dụng
được kinh nghiệm của các nước khác. Muốn vận dụng được như vậy thì
không thể chỉ cần biết qua kinh nghiệm ấy, hoặc chỉ giản đơn sao chép
lại những nghò quyết mới nhất, mà cần phải biết phân tích một cách có
phê phán kinh nghiệm ấy và tự mình kiểm tra lại nó. Ai hình dung được

phong trào công nhân hiện đại đã phát triển và lan rộng đến mức nào thì
sẽ hiểu được việc thực hiện những nhiệm vụ ấy đòi hỏi phải có một dự
trữ về lực lượng lý luận và kinh nghiệm chính trò (và cách mạng) như thế
nào"7.
Thứ ba, đảng dân chủ - xã hội Nga có những nhiệm vụ dân tộc mà
chưa từng một đảng xã hội chủ nghóa nào trên thế giới đã có.
Đó chính là ba lý do càng khẳng đònh vò trí vai trò của lý luận cách
mạng đối với Đảng dân chủ - xã hội Nga nói riêng, các Đảng cộng sản
nói chung. Trong khi đó Đảng dân chủ - xã hội Nga đang bò chủ nghóa cơ
hội lũng đoạn và xuyên tạc về mặt lý luận. Đảng phải được trang bò lý
luận cách mạng và khoa học để có cơ sở đấu tranh chống chủ nghóa cơ
hội. Mặt khác, là đội tiên phong, là lãnh tụ chính trò của giai cấp, đảng
6
7

Sách đã dẫn, tr.31.
Sách đã dẫn, tr.31.


phải tiên phong về lý luận thì đảng mới làm cho giai cấp công nhân trở
thành giai cấp tiên phong; và chỉ có được vũ trang bằng lý luận Mác thì
đảng mới có đủ trí tuệ và khả năng thực hiện vò trí vai trò lãnh tụ chính
trò. Lênin chỉ rõ: "Chỉ đảng nào được một lý luận tiền phong hướng dẫn thì
mới có khả năng làm tròn vai trò chiến só tiền phong".8
Trong tác phẩm Lênin còn chỉ ra rằng, phong trào công nhân có
được trang bò lý luận của chủ nghóa xã hội khoa học thì mới phát triển lên
trình độ tự giác. Nhiệm vụ hàng đầu và quan trọng nhất của Đảng cộng
sản là gắn phong trào công nhân với lý luận của chủ nghóa xã hội khoa
học. Không làm như vậy thì phong trào công nhân không thể giành được
thắng lợi và nhất đònh rơi vào ảnh hưởng của hệ tư tưởng tư sản.

Chính vì lý luận cách mạng có vò trí, vai trò to lớn như vậy, Lênin
đòi hỏi Đảng và mọi cán bộ đảng viên phải học tập nhiều hơn những vấn
đề lý luận, đặc biệt: "Riêng đối với những người lãnh đạo, nhiệm vụ của
họ là phải học tập, ngày càng nhiều hơn, tất cả các vấn đề lý luận; phải
tự giải thoát, ngày càng nhiều hơn, khỏi ảnh hưởng của những câu cổ
truyền của thế giới quan cũ, và không được bao giờ quên rằng chủ nghóa
xã hội, từ khi đã trở thành một khoa học, đòi phải được coi là một khoa
học, nghóa là phải được nghiên cứu" 9. Học tập, nghiên cứu chủ nghóa Mác
để vận dụng vào thực tiễn cách mạng nhưng không phải là học tập, vận
dụng một cách giáo điều, xơ cứng. Học tập, nghiên cứu chủ nghóa Mác
đòi hỏi phải nắm vững bản chất cách mạng, khoa học của học thuyết.
8
9

Sách đã dẫn, tr.32.
Sách đã dẫn, tr.34.


Trên cơ sở đó vận dụng một cách đúng đắn, sáng tạo để đề ra Cương lónh,
Đường lối, xác đònh những vấn đề xây dựng đảng cho phù hợp với thực
tiễn của từng giai đoạn cách mạng. Phải thường xuyên nghiên cứu, tổng
kết thực tiễn, đúc rút kinh nghiệm, bổ sung, phát triển làm giàu thêm kho
tàng lý luận cách mạng.
Lênin cũng đòi hỏi cán bộ, đảng viên không chỉ học tập, nghiên
cứu lý luận cách mạng mà còn phải tích cực tuyên truyền, phổ biến cho
quần chúng: "Cần phải có nhiều nhiệt tình hơn nữa trong việc phổ biến
trong quần chúng công nhân cái ý thức ngày càng sáng rõ đã đạt được
bằng cách đó và phải củng cố ngày càng mạnh mẽ tổ chức của đảng và
tổ chức công đoàn…"10. Lênin còn chỉ rõ: "Muốn đem lại cho công nhân
những tri thức chính trò, những người dân chủ - xã hội phải đi vào tất cả

các giai cấp trong dân cư, họ phải phái các đội ngũ trong đạo quân của họ
đi về tất cả các ngả"11.
Trong tác phẩm Lênin đã đấu tranh không khoan nhượng chống lại
chủ nghóa cơ hội, những kẻ khoác áo chủ nghóa Mác nhưng phản bội lại
chủ nghóa Mác và làm tay sai cho chủ nghóa tư bản. Lênin chỉ rõ, cuộc
đấu tranh trên mặt trận tư tưởng lý luận là một trong ba hình thức đấu
tranh giai cấp. Người viết: "Ăng-ghen công nhận rằng cuộc đấu tranh vó
đại của đảng dân chủ – xã hội không phải chỉ có hai hình thức (chính trò
và kinh tế) … - mà có ba hình thức, và xếp hình thức đấu tranh lý luận
ngang với hai hình thức đấu tranh trên"12. Chính vì vậy Đảng và cán bộ
Sách đã dẫn, tr.34.
Sách đã dẫn, tr.101.
12
Sách đã dẫn, tr.32.
10

11


đảng viên của Đảng phải tích cực tham gia đấu tranh trên mặt trận lý
luận tư tưỏng, coi đó là một bộ phận khăng khít của cuộc đấu tranh giai
cấp. Đồng thời, trong điều kiện xã hội còn có đối kháng giai cấp, phải
tăng cường hệ tư tưởng xã hội chủ nghóa: "Vấn đề đặt ra chỉ là như thế
này: hệ tư tưởng tư sản hoặc hệ tư tưởng xã hội chủ nghóa. Không có hệ tư
tưởng trung gian (vì nhân loại không tạo ra một hệ tư tưởng “thứ ba” nào
cả; vả chăng, trong một xã hội bò những sự đối kháng giai cấp chia xẻ thì
không bao giờ có hệ tư tưởng ở ngoài hoặc ở trên các giai cấp). Vì vậy,
mọi sự coi nhẹ hệ tư tưởng xã hội chủ nghóa, mọi sự xa rời hệ tư tưởng xã
hội chủ nghóa đều có nghóa là tăng cường hệ tư tưỏng tư sản" 13.
Tóm lại, qua học tập, nghiên cứu tác phẩm "Làm gì", ta nhận thấy

đây là một tác phẩm lớn của Lênin. Bằng lý luận và phương pháp bút
chiến sâu sắc Lênin đã đấu tranh đánh bại lý luận cơ hội chủ nghóa của
phái “kinh tế” ở Nga, một biến dạng của chủ nghóa cơ hội Tây Âu; qua đó
đã khẳng đònh vai trò của lý luận cách mạng (lý luận Mác). Đó là lý luận
của phong trào giải phóng giai cấp của giai cấp vô sản, là hệ tư tưởng của
Đảng cộng sản.
Với tác phẩm "Làm gì" Lênin đã phát triển những tư tưởng của
Mác, Ăngghen và hoàn chỉnh học thuyết về đảng kiểu mới của giai cấp
công nhân, một học thuyết thống nhất, chặt chẽ giữa lý luận và thực tiễn.
Học thuyết về đảng kiểu mới là một trong những cống hiến lớn lao của
Lênin vào kho tàng lý luận của chủ nghóa Mác. Học thuyết đó là nền
tảng lý luận, là kim chỉ nam hành động cho đảng kiểu mới của giai cấp
13

Sách đã dẫn, tr.49,50.


công nhân Nga và các Đảng cộng sản các nước trên thế giới, đồng thời là
tiêu chuẩn cơ bản để phân biệt đảng kiểu mới với đảng kiểu cũ, Đảng
cộng sản chân chính với các đảng cơ hội cải lương.
Mặc dù hơn một thế kỷ trôi qua, thế giới đã trải qua những biến cố
thăng trầm của lòch sử, nhưng những luận điểm cơ bản của Lênin trong
tác phẩm "Làm gì" vẫn giữ nguyên giá trò lý luận và mang tính thời sự
sâu sắc. Tác phẩm sẽ mãi mãi là vũ khí lý luận, tư tưởng sắc bén của
giai cấp công nhân, là cơ sở khoa học để thành lập, xây dựng và củng cố
các Đảng Mác – Lênin chân chính.
Đảng cộng sản Việt nam luôn trung thành và vận dụng đúng đắn,
sáng tạo các nguyên lý của Lênin trong tác phẩm "Làm gì" cùng với các
nguyên lý khác của học thuyết Mác – Lênin về chính đảng kiểu mới của
giai cấp công nhân; do đó đã xây dựng Đảng ta đã trở thành một đảng

Mác – Lênin rất vững mạnh, một bộ phận kiên cường của phong trào
cộng sản và công nhân quốc tế. Ngay trong quy luật ra đời của Đảng đã
thể hiện rõ: Đảng cộng sản Việt nam là kết quả của sự kết hợp chủ nghóa
Mác – Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước.
Cách mạng xã hội chủ nghóa ở nước ta đang trải qua những bước
đầu tiên. Trong lãnh đạo, Đảng ta đã có nhiều cố gắng tìm tòi, xây dựng
đường lối, xác đònh đúng mục tiêu và phương hướng xã hội chủ nghóa,
nhưng do còn có sự lạc hậu về lý luận nên Đảng cũng phạm phải nhiều
sai lầm. Đại hội VI của Đảng đã khẳng đònh sự lạc hậu về lý luận là
“nguyên nhân của mọi nguyên nhân” kìm hãm sự phát triển của đất


nước. Trong những năm qua, nhất là từ sau Đại hội VI, công tác lý luận
của đảng ta đã có những thành tựu và bước trưởng thành nhất đònh, tạo
nên những tiến bộ mới về tư duy lý luận và sự lãnh đạo của Đảng. Công
tác lý luận đã góp phần tích cực vào qúa trình đổi mới tư duy, nhất là tư
duy kinh tế, đề xuất cơ sở lý luận và thực tiễn để Đảng đề ra nhiều chủ
trương, chính sách về cơ cấu kinh tế, cơ chế quản lý, đổi mới tổ chức và
phương thức hoạt động của hệ thống chính trò. Bước đầu công tác lý luận
đã hình thành được những quan điểm về sự nghiệp đổi mới và về quá độ
tiến lên chủ nghóa xã hội ở nước ta, đóng góp quan trọng vào việc xây
dựng Cương lónh, Chiến lược của Đảng. Trước những diễn biến phức tạp
của tình hình thế giới, công tác lý luận đã kòp thời khẳng đònh được những
nguyên tắc cơ bản của công cuộc đổi mới theo con đường xã hội chủ
nghóa, đònh hướng tư tưởng, bồi dưỡng nhận thức đúng đắn cho đảng viên
và nhân dân, góp phần xây dựng sự nhất trí trong Đảng, giữ vững sự ổn
đònh về chính trò và tư tưởng, phê phán những quan điểm lệch lạc trong
Đảng và trong xã hội. Những kết qủa nghiên cứu lý luận đó đã tạo cơ sở
quan trọng để giáo dục chủ nghóa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
quan điểm của Đảng, ý thức xã hội chủ nghóa, lòng yêu nước, nâng cao

trình độ trí tuệ và năng lực sáng tạo của cán bộ và nhân dân. Việc tổng
kết các điển hình tiên tiến được chú trọng hơn. Sinh hoạt lý luận được
dân chủ, cởi mở đáng kể, thu hút được trí tuệ của đông đảo các cơ quan
và cán bộ nghiên cứu tham gia thảo luận những vấn đề lý luận và thực
tiễn cấp bách.


Tuy nhiên, nhìn chung trình độ lý luận của Đảng ta vẫn còn những
yếu kém bất cập, chưa theo kòp yêu cầu của sự nghiệp cách mạng và
công cuộc đổi mới. Công tác lý luận chưa nghiên cứu sâu sắc và chưa đưa
ra lời giải đáp có căn cứ khoa học đủ sức thuyết phục nhiều vấn đề mới
về thời đại, về chủ nghóa xã hội, về thời kỳ quá độ và quá trình đổi mới
tiến lên chủ nghóa xã hội của nước ta; chưa cụ thể hóa một cách đồng bộ
một số quan điểm lớn của Đảng để cung cấp cơ sở khoa học cho việc
vạch ra các chính sách, biện pháp quản lý kinh tế – xã hội phù hợp cho
việc giáo dục cán bộ và nhân dân. Tình trạng xa rời thực tiễn, tranh luận
mang tính sách vở, ít tổng kết kinh nghiệm thực tiễn, thiếu điều tra cơ bản
trên tất cả mọi lónh vực trong hoạt động lý luận còn khá phổ biến. Đặc
biệt Trong bối cảnh tình hình thế giới có những diễn biến phức tạp, nhất
là từ sau khi chủ nghóa xã hội ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ, chủ nghóa
đế quốc và các thế lực thù đòch ra sức chống phá ta trên mọi lónh vực, mà
mũi nhọn là lónh vực chính trò, tư tưởng. Đất nước ta đang thực hiện nền
kinh tế thò trường với chính sách mở cửa, hội nhập, giao lưu quốc tế, nhất
là khi nước ta đã là một thành viên chính thức của tổ chức thương mại thế
giới (WTO), mở ra nhiều thời cơ và thách thức mới.
Vì vậy, tập trung sức đổi mới, nâng cao chất lượng công tác lý luận
là một nhiệm vụ vừa cấp bách, vừa cơ bản của Đảng. Để tiến hành tốt
công tác tư tưởng, lý luận trong tình hình mới cần thực hiện tốt các nghò
quyết của Đảng, trong đó tập trung nghiên cứu nghò quyết TW 5 (khóa
IX) "Về nhiệm vụ chủ yếu của công tác tư tưởng lý luận trong tình hình

mới", đặc biệt là những vấn đề được xác đònh trong văn kiện đại hội X : “
Kiên đònh chủ nghóa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu độc
lập dân tộc và chủ nghóa xã hội. Vận dụng và phát triển sáng tạo chủ
nghóa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong hoạt động của Đảng.
Thường xuyên tổng kết thực tiễn, bổ sung, phát triển lý luận, giải quyết
đúng đắn những vấn đề do thực tiễn cuộc sống đặt ra.
Nâng cao trình độ trí tuệ, chất lượng nghiên cứu lý luận của Đảng;
tiếp tục làm sáng tỏ những vấn đề về chủ nghóa xã hội và con đường đi
lên chủ nghóa xã hội của nước ta; làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn đường
lối, chính sách của Đảng trong thời kỳ mới.
Đổi mới công tác giáo dục lý luận chính trò, tư tưởng trong Đảng,
trước hết cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo và quản lý chủ chốt các cấp; đổi
mới nội dung, phương pháp học tập và giảng dạy trong hệ thống trường
chính trò, nâng cao tính thiết thực và hiệu qủa của chương trình.
Củng cố, nâng cao chất lượng các cơ quan chuyên ngành về công
tác tư tưởng, lý luận. Tăng cường số lượng, chất lượng đội ngũ cán bộ tư
tưởng, lý luận, nhất là cán bộ chủ chốt. Tiến hành đồng bộ công tác tư
tưởng, công tác lý luận, gắn với công tác tổ chức – cán bộ và phát triển
kinh tế; chống sự suy thoái về tư tưởng, chính trò, đạo đức, lối sống. Kiên
quyết đấu tranh bảo vệ đường lối, quan điểm của Đảng; phê phán, bác bỏ
các quan điểm sai trái, thù đòch”14.
Đối với quân đội, trong điều kiện kỹ thuật và công nghệ chiến
tranh có những thay đổi: vũ khí trang bò ngày càng hiện đại, sử dụng công
14

Văn kiện đai hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, Hà Nội, 2006, tr.131,132.

nghệ cao với nhiều cách đánh mới, đặt ra nhiều vấn đề mới cho công tác
lý luận và thực tiễn cần phải được làm sáng tỏ. Vì vậy đòi hỏi đội ngũ
cán bộ, chiến sỹ phải có trình độ giác ngộ chính trò cao, biết vận dụng
sáng tạo lý luận cách mạng để hoàn thành tốt nhiệm vụ, nâng cao sức
mạnh chiến đấu và trình độ sẵn sàng chiến đấu. Yêu cầu đó đặt ra phải
thường xuyên đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy, học tập, bảo
đảm cho mỗi bài học đều có nội dung tốt, tác dụng giáo dục thiết thực.
Cần đặc biệt coi trọng việc nâng cao hiệu qủa tự học của các sỹ quan, chỉ
có như vậy mới giúp họ không ngừng trưởng thành. Trách nhiệm của các
tổ chức Đảng, cơ quan chính trò, cán bộ lãnh đạo, chỉ huy là phải giáo dục
cho mọi cán bộ, chiến sỹ có động cơ, phương pháp học tập đúng đắn, lónh
hội có hiệu qủa kiến thức lý luận, chính trò và biết vận dụng sáng tạo các
kiến thức đó vào thực tiễn xây dựng đơn vò, xây dựng quân, đội sẵn sàng
nhận và hoàn thành nhiệm mọi nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó.