Tiểu luận Tư tưởng HCM của nhà nước của dân, do dân và vì dân

GVC. Ths. Đinh Huy Nhân
12

Hướng dẫn đề tài số:

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
1. HCM: Hồ Chí Minh
2. GCCN: Giai cấp công nhân
3. TTHCM: Tư tưởng Hồ Chí Minh
4. CSVN: Cộng sản Việt Nam
5. XHCN: Xã hội chủ nghĩa

Nhóm số: 01
dân

Đề tài: TTHCM về xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì


GVC. Ths. Đinh Huy Nhân
12

Hướng dẫn đề tài số:
CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU

1. Đặt vấn đề
Tư tưởng và quan điểm của Người về nhà nước của dân, do dân, vì dân vô
cùng sâu sắc và là hạt nhân cốt lõi của tư tưởng Hồ Chí Minh. Nó chứa đựng những
giá trị to lớn về cả phương diện lý luận và thực tiễn đối với cách mạng Việt Nam; là
cẩm nang để sự nghiệp đổi mới, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa

và mở rộng quan hệ quốc tế đi tới thành công. Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh
về nhà nước của dân, do dân, vì dân không những có ý nghĩa lịch sử mà còn cung
cấp cho chúng ta những kinh nghiệm quý báu để tiến hành cải cách bộ máy nhà
nước, xây dựng đội ngũ cán bộ công chức thực sự là công bộc của dân, hoàn thiện
hệ thống pháp luật, đấu tranh loại bỏ những thói hư, tật xấu trong bộ máy nhà nước,
phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ có hiệu quả các quyền và lợi ích của
nhân dân, đảm bảo cho nhà nước luôn giữ được bản chất cách mạng, từng bước xây
dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Xây dựng Nhà nước
pháp quyền là xu hướng tất yếu khách quan, nhưng đối với chúng ta đây là nhiệm
vụ hết sức mới mẻ. Trên thế giới cũng chưa có quốc gia, dân tộc nào khẳng định đã
xây dựng thành công nhà nước pháp quyền, mà chỉ đạt được một số thành tựu nhất
định. Mặt khác, không có một nhà nước pháp quyền với tư cách là khuôn mẫu
chung cho tất cả các quốc gia, dân tộc. Do vậy, cùng với việc tiếp thu những giá trị
có tính chất phổ biến về nhà nước pháp quyền mà nhân loại đã đạt được, chúng ta
cần nghiên cứu, kế thừa và vận dụng những giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà
nước và pháp luật để từng bước xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
Việt Nam có những đặc trưng riêng, phù hợp với trình độ phát triển kinh tế- xã hội,
truyền thống văn hóa và bản sắc dân tộc Việt Nam. Trong ý nghĩa đó, việc thực
hiện đề tài: "Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước của dân, do dân, vì dân và vận
dụng vào xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay" có
ý nghĩa lý luận và thực tiễn đối với sự nghiệp đổi mới đất nước, phát triển nền kinh
tế thị trường, xây dựng nhà nước pháp quyền và mở rộng quan hệ quốc tế ở nước ta
hiện nay.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Nhóm số: 01 Đề tài: TTHCM về xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân

2


GVC. Ths. Đinh Huy Nhân

12

Hướng dẫn đề tài số:

Mục tiêu tổng quát của đề tài là nghiên cứu, tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh
về nhà nước của dân, do dân, vị dân; từ đó vận dụng vào quá trình xây dựng Nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay.

CHƯƠNG 2: KIẾN THỨC CƠ BẢN
2.1. Khái quát tư tưởng HCM về nhà nước
2.1.1 Sự hình thành và ra đời nhà nước
Thứ nhất, cơ sở lý luận.
Trong lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, cha ông ta đã tích lũy
được biết bao kinh nghiệm quý báu về xây dựng nhà nước, được phản ánh trong
các bộ sử lớn của dân tộc như “Đại việt sử ký toàn thư”, “Lịch triều hiến chương
loạn chí”… Kinh nghiệm trị nước cũng ghi lại trong các bộ luận nổi tiếng như
“Hình thư, Quốc triều hình luật, bộ luật Hồng Đức…”
Những yếu tố tích cực của nhà nước thân nhân thời kỳ phong kiến hưng
thịnh trong lịch sử dân tộc: “Nước lấy dân làm gốc”, tiếp thu nho giáo … là những
hành trang đầu tiên Hồ Chí Minh mang theo trên con đường cứu nước và tìm kiếm
một mô hình nhà nước tiến bộ cho đất nước sau khi giành độc lập.
Thứ 2, cơ sở thực tiễn.
Năm 1919, Nguyễn Ái Quốc gửi đến Hội nghị Vécxây bản “Yêu sách của
nhân dân An Nam” đòi các quyền tự do tối thiểu cho dân tộc mình. Đây là văn kiện
pháp lý đầu tiên đặt vấn đề kết hợp khăng khít quyền tự quyết của các dân tộc với
các quyền tự do, dân chủ của nhân dân, kết hợp chặt chẽ quyền dân tộc và quyền
con người.
Trên hành trình cứu nước, Hồ Chí Minh đã khảo sát mô hình Nhà nước tư
sản Mỹ, Pháp. Người phát hiện ra đằng sau những lời hoa mỹ về “ quyền bình
đẳng, quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc” của tuyên ngôn độc lập

1776 đó là sự bất bình đẳng, nghèo đói, nạn phân biệt chủng tộc và biết bao tàn
bạo, bất công khác. Người coi đó là “những cuộc cách mạng không đến nơi” vì ở
đó chính quyền vẫn ở trong tay một số ít người.
Sau khi đến Liên Xô, Người đã tìm thấy mô hình nhà nước kiểu mới: “…
phát ruộng cho dân cày, giao công xưởng cho thợ thuyền,… ra sức tổ chức kinh tế
Nhóm số: 01 Đề tài: TTHCM về xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân

3


GVC. Ths. Đinh Huy Nhân
12

Hướng dẫn đề tài số:

mới, để thực hành chủ nghĩa thế giới đại đồng” đã gợi ý cho Người về một kiểu nhà
nước sẽ được xây dựng ở Việt Nam trong tương lai mà Người đã nêu ra trong
Chánh cương vắn tắt của Đảng năm 1930.
Từ mô hình nhà nước công nông binh chuyển sang mô hình nhà nước đại
biểu cho khối đại đoàn kết của toàn thể quốc dân là một bước chuyển sáng suốt của
Hồ Chí Minh, phản ánh được nét đặc thù của thực tiễn dân tộc, phù hợp với sự
chuyển hướng chiến lược và sách lược của cách mạng Việt Nam.
Hồ Chí Minh có quan điểm nhất quán về xây dựng một Nhà nước mới ở
Việt Nam là một Nhà nước do nhân dân lao động làm chủ. Đây là quan điểm cơ
bản nhất của HCM về xây dựng nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do chính
Người sáng lập. Quan điểm đó xuyên suốt, có tính chi phối toàn bộ quá trình hình
thành và phát triển của Nhà nước cách mạng ở Việt Nam.
Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, Nhà nước của dân là Nhà nước được hình
thành và ra đời sao cho tất cả quyền lực trong nước là của toàn thể nhân dân.
2.1.2. Nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam – Châu Á

Với thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945, nhân dân Việt Nam đã
đập tan xiềng xích nô lệ của thực dân, đế quốc trong gần một thế kỷ, lật nhào chế
độ quân chủ chuyên chế mấy nghìn năm, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng
hòa - nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Châu Á, nhân dân Việt Nam từ
thân phận nô lệ trở thành người dân một nước độc lập, làm chủ vận mệnh của
mình.
2.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước
2.2.1 Tư tưởng HCM về một nhà nước của dân, do dân và vì dân
Nếu vấn đề cơ bản của mọi cuộc cách mạng là vấn đề chính quyền thì vấn
đề cơ bản của chính quyền là ở chỗ nó thuộc về ai, phục vụ quyền lợi cho ai. Năm
1927, trong cuốn “Đường Kách Mệnh” Bác chỉ rõ: “Chúng ta đã hy sinh làm kách
mệnh, thì nên làm cho đến nơi, nghĩa là làm sao kách mệnh rồi thì quyền giao cho
dân chúng số nhiều, chớ để trong tay một bọn ít người. Thế mới khỏi hy sinh nhiều
lần, thế dân chúng mới được hạnh phúc”. Sau khi giành độc lập, Người khẳng định,
“Nước ta là nước dân chủ, bao nhiêu quyền hạn đều của dân, bao nhiêu lợi ích đều
Nhóm số: 01 Đề tài: TTHCM về xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân

4


GVC. Ths. Đinh Huy Nhân
12

Hướng dẫn đề tài số:

vì dân... nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân”. Đó là điểm khác
nhau giữa nhà nước ta với nhà nước bóc lột đã từng tồn tại trong lịch sử.
Thứ nhất, nhà nước của dân
Quan điểm nhất quán nhất quán của HCM là xác lập tất cả mọi quyền lực
trong nhà nước và trong xã hội đều thuộc về nhân dân. Trong 24 năm làm Chủ tịch

nước, HCM đã lãnh đạo soạn thảo hai bản hiến pháp, đó là Hiến pháp năm 1946 và
Hiến pháp 1959. Quan điểm trên của Người được thể hiện trong các bản Hiến pháp
đó.
Nhân dân lao động làm chủ Nhà nước thì dẫn đến một hệ quả là nhân dân có quyền
kiểm soát Nhà nước, cử tri, bầu ra đại biểu, ủy quyền cho các đại biểu đó bàn và
quyết định những vấn đề quốc kế dân sinh HCM đã nêu lên quan điểm dân là chủ
và dân làm chủ. Dân là chủ có nghĩa là xác định vị thế của dân, còn dân làm chủ có
nghĩa là xác định quyền và nghĩa vụ của dân. Quyền lực của nhân dân được đặt ở vị
trí tối thượng. Điều này có nghĩa thực tế nhắc nhở những người lãnh đạo, những
đại biểu của nhân dân làm đúng chức trách và vị thế của mình, không phải là đứng
trên nhân dân, coi khinh nhân dân,”cậy thế” với dân,”quên rằng dân bầu mình ra là
để làm việc cho dân”. Một nhà nước như thế là một nhà nước tiến bộ trong bước
đường phát triển của nhân loại.
Thứ hai, nhà nước do dân:
Nhà nước đo do nhân dân lựa chon bầu ra những đại biểu của mình, nhà
nước đó do dân ủng hộ, giúp đỡ, đóng thuế để chi tiêu, hoạt động, nhà nước đó lại
do dân phê bình xây dựng, giúp đỡ. Do đó Hồ Chí Minh yêu cầu tất cả các cơ quan
nhà nước là phỉ dựa vào dân, liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến và
chịu sự kiểm soát của nhân dân. Nếu chính phủ làm hại dân thì dân có quyền đuổi
chính phủ nghĩa là khi cơ quan nhà nước không đáp ứng lợi ích và nguyện vọng
của nhân dân thì nhân dân có quyền bãi miễn nó. Hồ Chí Minh khẳng định: Mỗi
người có trách nhiệm ghé vai gánh vác một phần vì quyền lợi, quyền hạn bao giờ
cũng đi đôi với trách nhiệm, nghĩa vụ.
Nhà nước do dân phản ánh mối quan hệ giữa nhân dân và nhà nước, Hồ Chí
Minh khẳng định: “Không có nhân dân thì chính phủ không đủ lực lượng, còn nhân
Nhóm số: 01 Đề tài: TTHCM về xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân

5

GVC. Ths. Đinh Huy Nhân
12

Hướng dẫn đề tài số:

dân mà không có chính phủ thig nhân dân không có ai dận đường”; lực lượng bao
nhiêu đều ở dân hết, công việc đổi mới, xây dựng là trách nhiệm của dân; sự nghiệp
kháng chiến , kiến quốc là công việc của dân.
Nhà ước do dân tức là công việc xây dựng đất nước là trách nhiệm của dân.
Do đó phải phát huy được vai trò của mặt trận, các doàn thể trong công tác quản lí
nhà nước và xã hội. Nhà nước muốn điều hành quản lí xã hội có hiệu lực, hiệu quả,
nhất định phải dựa và lực lượng của dân, dựa vào sáng kiến trí tuệ của dân. Nhà
nước do dân trong tư tưởng Hồ Chí Minh là “dân tự làm, tự lo thông qua các mối
quan hệ xã hội qua các đoàn thể, chứ không phải do nhà nước bao cấp, lo thay cho
dân. Chức năng của nhà nước là điều hành vĩ mô, chính phủ chỉ giúp kế hoạch, cổ
động”. Chính phủ vì vậy mà nhà nước do dân là nhà nước tin dân và dân tin nhà
nước.
Thứ ba, nhà nước vì dân
Đó là nhà nước phục vụ lợi ích và nguyện vọng chính đáng của nhân dân,
không có đặc quyền đặc lợi, thực sự trong sạch, cần kiệm liêm chính. Trong nhà
nước đó, cán bộ từ chủ tịch trở xuống đều là công bộc của dân.
“Việc gì có lợi cho dân ta phải hết sức làm
Việc gì có hại cho dân ta phải hết sức tránh”
Nhà nước vì dân là nhà nước làm lợi cho dân, theo Hồ Chi Minh không chỉ
làm lợi cho dân, mà còn phải yêu dân, kính dân “ chúng ta phải yêu dân thì dân mới
yêu chúng ta”.
Nhà nước vì dân là nhà nước mọi chủ trương chính sách, mọi qui định của
pháp luật từ trung ương đến địa phương đều phải xuất phát từ lợi ích của nhân dân,
cả lợi ích trước mắt và lợi ích lâu dài, cả lợi ích cá nhân và tập thể và xã hội trong
sự kết hợp hài hòa. Nhà nước vì dân phải “làm cho dân có ăn, làm cho dân có mặc,

làm cho dân có chỗ ở, làm cho dân có học hành”. Nhà nước vì dân là nhà nước có
trách nhiệm và chịu trách nhiệm trước dân. Người nói “ Nếu để dân đói, Đảng và
Chính Phủ có lỗi; nếu để dân rét , Đảng và Chính Phủ có lỗi; nếu để dân dốt , Đảng
và Chính Phủ có lỗi”. Nhà nước vì dân là nhà nước sống trong lòng dân, đặt lợi ích
của dân lên trên hết.
Nhóm số: 01 Đề tài: TTHCM về xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân

6


GVC. Ths. Đinh Huy Nhân
12

Hướng dẫn đề tài số:

2.2.2. Sự thống nhất giữa bản chất GCCN với tính nhân dân và tính dân tộc
của
nhà nước
Thứ nhất, do Đảng của GCCN lãnh đạo
Thứ hai, định hướng đưa đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội
Thứ ba, cùng chung lợi ích với đất nước, với nhân dân
Thứ tư, là kết quả đấu tranh lâu dài của cả dân tộc
Thứ năm, tổ chức hành động theo nguyên tắc tập trung
2.2.3. Quan điểm của HCM về nhà nước pháp quyền
Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước pháp quyền là sự kế thừa truyền thống
văn hóa và những kinh nghiệm xây dựng, quản lý nhà nước của ông cha ta, là kết
quả của sự trải nghiệm, nghiên cứu, khảo sát nhiều cuộc cách mạng, nhiều nhà
nước điển hình như Mỹ, Pháp, Liên Xô..., đồng thời, sự thấm nhuần và vận dụng
sáng tạo quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về nhà nước kiểu mới vào điều kiện
nước ta. Mặc dù Hồ Chí Minh không dùng khái niệm nhà nước pháp quyền, nhưng

tư tưởng về nhà nước pháp quyền đã được thể hiện không chỉ trong các bài viết, bài
phát biểu của Người về tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước, mà còn trong
toàn bộ cuộc đời hoạt động cách mạng vẻ vang của Hồ Chí Minh với tư cách là
người sáng lập Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, người trực tiếp chỉ đạo việc
xây dựng và hoàn thiện bộ máy nhà nước và hệ thống pháp luật của nước Việt Nam
mới, phấn đấu để Nhà nước ta thực sự trở thành Nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.
2.2.4 Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước trong sạch vững mạnh,
hiệu quả
Thứ nhất, tăng cường pháp luật đi đôi với đẩy mạnh giáo dục đạo đức.
Trong tư tưởng về dân chủ và nhà nước kiểu mới của Chủ tịch Hồ Chí Minh,
có một vấn đề cần phải làm rõ: Đó là “phép trị nước” của Người, về hai phương
diện đạo đức và pháp luật, xét ở góc độ: “đức trị” hay “pháp trị” là vấn đề mà trong
tư tưởng chính trị phương Đông luôn được đặt ra và giải quyết dưới nhiều hình
thức khác nhau. Ở một số nhà tư tưởng vấn đề đặt ra thường quyết liệt theo hai
Nhóm số: 01 Đề tài: TTHCM về xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân

7


GVC. Ths. Đinh Huy Nhân
12

Hướng dẫn đề tài số:

khuynh hướng có tính chất đối lập nhau: “hoặc đức trị hoặc pháp trị”. Nhưng Chủ
tịch Hồ Chí Minh không đối lập pháp trị với đạo đức. Người lưu ý: “Luật pháp dựa
vào đạo đức, mặt khác luật pháp bảo vệ đạo đức” và Người đặc biệt lưu ý vấn đề
nêu gương của cán bộ, đảng viên đối với nhân dân. Nguyên nội hàm các thuật ngũ:
“Nhà nước pháp quyền”, “chế độ pháp trị” đã được Hồ Chí Minh thường sử dụng

và có những kiến giải hết sức độc đáo và đặc sắc. Người nói đến pháp trị: “Tư pháp
cần góp phần của mình là thực hiện chế độ pháp trị, giữ vững và bảo vệ quyền lợi
nhân dân, bảo vệ chế độ dân chủ của ta”.
Hồ Chí Minh ý thức rất rõ việc phải quản lý xã hội bằng pháp luật, đề cao
pháp luật - hiện thân của chế độ dân chủ, hiện thân của chủ quyền nhân dân và
Người chỉ đạo sát sao việc xây dựng hệ thống pháp luật của Việt Nam. Bởi vì, pháp
luật là cơ sở thực hiện các quyền tự do dân chủ, quyền làm chủ nhà nước của nhân
dân, v.v
Theo Hồ Chí Minh nền chính trị mới là một nền chính trị đạo đức (không
phải nền chính trị thuần tuý, mà những quyết định chính trị hàm chứa lượng đạo
đức cao trong đó) nếu chính trị mới bao hàm trong nó những nguyên tắc đạo đức.
Ví dụ: trong Quốc lệnh do Người ban hành ngày 26-1-1946, đã đưa ra 10 điều khen
thưởng (thể hiện cho đức trị) và 10 điều hình phạt (thể hiện cho pháp trị). Mười
điều khen thưởng và 10 điều hình phạt trong Quốc lệnh là tư tưởng sáng ngời, công
minh chính đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Thực tế lịch sử đã cho thấy rằng, Hồ Chí Minh là một nhà lập pháp sắc sảo,
đồng thời là một nhà hành pháp nghiêm minh. Tư tưởng của Hồ Chí Minh về sự kết
hợp biện chứng giữa giáo dục đạo đức và tăng cường pháp luật cần được kế thừa và
phát huy trên con đường xây dựng một Nhà nước pháp quyền mạnh mẽ, trong sạch,
vững mạnh, có hiệu quả.
Thứ hai, kiên quyết chống ba thứ “giặc nội xâm” là tham ô, lãng phí, quan
liêu.
Nhà nước có mạnh, có hiệu lực cao hay không một mặt phụ thuộc vào tính nghiêm
minh của việc thi hành pháp luật, mặt khác, dựa vào sự gương mẫu, sự trong sạch
về đạo đức của đội ngũ cán bộ các cấp. Hồ Chí Minh coi: “Tham ô, lãng phí, quan
Nhóm số: 01 Đề tài: TTHCM về xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân

8

GVC. Ths. Đinh Huy Nhân
12

Hướng dẫn đề tài số:

liêu là cách mạng… Tham ô, lãng phí, quan liêu là xấu xa củ xã hội cũ… Chúng ta
muốn xây dựng một xã hội mới, một xã hội tự do, bình đẳng, một xã hội cần, kiệm,
liêm, chính – cho nên chúng ta phải tẩy cho sạch hết những thói xấu của xã hội cũ”
Hồ Chí Minh phê phán bệnh quan liêu: “không sát công việc thực tế, không theo
dõi và giáo dục cán bộ, không gần gũi quần chúng. Đối với công việc thì trọng hình
thức mà không xem xét khắp mọi mặt, không vào sâu vấn đề. Chỉ biết khai hội, viết
chỉ thị, xem báo cáo trên giấy, chứ không kiểm tra đến nơi đến chốn …, thành thử
có mắt mà không thấy suốt, có tai mà không nghe thấu, có chế độ mà không giữ
đúng, có kỷ luật mà không nắm vững … Thế là bệnh quan liêu đã ấp ủ, dung túng,
che chở nạn tham ô, lãng phí. Vì vậy, muốn trừ sạch nạn tham ô, lãng phí, thì trước
mắt phải tẩy sạch bệnh quan liêu”, “ở đâu có bệnh quan liêu thì ở đó có nạn tham ô,
lãng phí”.
Hồ Chí Minh nêu rõ các biện pháp chống bệnh quan liêu, lãng phí, tham
nhũng: Thực hành dân chủ, tôn trọng và bảo đảm quyền làm chủ thực sự của nhân
dân; tăng cường kiểm tra; phát triển kinh tế, cải tiến quản lý kinh tế và thực hiện
công bằng xã hội; nâng cao trình độ văn hoá của nhân dân.

CHƯƠNG 3: KIỂN THỨC VẬN DỤNG
3.1. Xây dựng đảng vững mạnh làm trong sạch bộ máy nhà nước theo
TTHCM.
3.1.1. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với nhà nước; gắn liền xây dựng,
chỉnh đốn Đảng với cải cách bộ máy hành chính.
Công cuộc đổi mới, chỉnh đốn Đảng gắn liền với tăng cường sự lãnh đạo của
Đảng đối với nhà nước. Đây là trách nhiệm cực kì quan trọng của Đảng với tư cách
Đảng cầm quyền. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước thể hiện ở

các nội dung sau:
Nhóm số: 01 Đề tài: TTHCM về xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân

9


GVC. Ths. Đinh Huy Nhân
12

Hướng dẫn đề tài số:

Lãnh đạo nhà nước thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng và phát huy
vai trò quản lí của nhà nước
Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với nhà nước: lãnh đạo bằng
đường lối, bằng tổ chức, bằng vai trò tiên phong, gương mẫu đi đầu, bằng
công tác kiểm tra.
Đảng không làm thay công việc quản lí của Nhà nước, Đảng lãnh đạo thống
nhất công tác cán bộ trong hệ thống chính trị trên cơ sở đảm bảo chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn của nhà nước theo qui định
Bản chất, tính chất của Nhà nước gắn liền với vai trò, trách nhiệm của Đảng
cầm quyền, do đó sự trong sạch, vững mạnh của Đảng CSVN là yếu tố quyết định
cho thành công của việc xây dưng nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân và
vì dân theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
3.1.2. Phát huy dân chủ đi đôi với tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa xây
dựng một nền hành chính dân chủ trong sạch vững mạnh
Hoạt động quản lí nhà nước phải bằng Hiến pháp, pháp luật và chú trọng
đưa pháp luật vào cuộc sống. Theo HCM, Nhà nước dân chủ Việt Nam không thể
thiếu pháp luật. Vì pháp luật là “bà đỡ” cho dân chủ. Dân chủ đích thực bao giờ
cũng đi liền với kỉ cương phép nước. Mọi quyền dân chủ của người dân phải được
thể chế hóa bằng Hiến pháp và pháp luật; ngược lại, hệ thống pháp luật phải đảm

bảo cho quyền tự do, dân chủ của người dân được tôn trọng trong thực tế.
Hồ Chí Minh thường chỉ rõ những tiêu cực và nhắc nhở mọi người đề phòng
và khắc phục những tệ nạn trong bộ máy nhà nước: đặc quyền, đặc lợi, tham ô,
lãng phí, quan liêu, tư túng, chia rẽ, kiêu ngạo…
Người yêu cầu tăng cường tính nghiêm minh của pháp luật đi đôi với đẩy
mạnh giáo dục đạo đức cách mạng, đề cao vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên,
cán bộ chủ chốt các ngành, các cấp.
Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức đủ đức và tài. Những yêu cầu của
Người đối với đội ngũ cán bộ, công chức bao gồm:
Thứ nhất, tuyệt đối trung thành với cách mạng
Thứ hai, hăng hái, thành thạo công việc, giỏi chuyên môn, nghiệp vụ.
Nhóm số: 01 Đề tài: TTHCM về xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân

10


GVC. Ths. Đinh Huy Nhân
12

Hướng dẫn đề tài số:

Thứ ba, phải có mối liên hệ mật thiết với nhân dân
Thứ tư, cán bộ công chức phải là những người dám phụ trách, dám quyết
đoán,
dám chịu trách nhiệm, nhất là trong những tình huống khó khăn, “thắng
không
kiêu, bại không nản”.
Phải thường xuyên tự phê bình và phê bình, luôn luôn có ý thức và hành
động
vì sự lớn mạnh, trong sạch của nhà nước.

3.2. Nhận thức của sinh viên hiện nay về nhà nước
3.2.1. Hiểu biết về tư tưởng nhà nước của Bác
Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước pháp quyền có những nội dung: Nhà
nước của dân, nhà nước do dân và nhà nước vì dân.
Nhà nước của dân là tất cả mọi quyền lực trong nhà nước và trong xã hội
đều thuộc về nhân dân. Nhân dân lao động làm chủ nhà nước tất yếu dẫn đến hệ
quả là nhân dân có quyền kiểm soát nhà nước. Cử tri bầu ra các đại biểu, ủy quyền
cho các đại biểu đó bàn và quyết định những vấn đề quốc kế dân sinh.
Nhà nước do dân là nhà nước do dân tạo ra và nhân dân tham gia quản lí. Hồ
Chí Minh khẳng định: Việc nước là việc chung, mỗi người đều phải có trách nhiệm
“ghé vai gánh vác một phần”.
Nhà nước vì dân là nhà nước lấy lợi ích chính đáng của nhân dân làm mục
tiêu. Tất cả đều vì lợi ích của nhân dân; ngoài ra, không có bất cử một lợi ích nào
khác. Một nhà nước vì dân là từ chủ tịch nước đến công chức bình thường đều phải
làm công bộc, làm đày tớ cho nhân dân. Mọi công chức, từ nhân viên đến chủ tịch
nước đều do dân ủy thác cho và phải phục vụ nhân dân.

3.2.2. Tâm đắc nhất về một nội dung nhà nước trong TTHCM
Về bản chất giai cấp công nhân của nhà nước
Nhà nước bao giờ và ở đâu cũng mang bản chất của một giai cấp nhất định.
Nhóm số: 01 Đề tài: TTHCM về xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân

11


GVC. Ths. Đinh Huy Nhân
12

Hướng dẫn đề tài số:

Theo quan điểm của Hồ Chí Minh, nhà nước Việt Nam mới là một nhà nước mang
bản chất giai cấp công nhân, thể hiện qua các điểm sau:
Nhà nước do Đảng Cộng sản lãnh đạo
Nhà nước bảo đảm tính định hướng xã hội chủ nghĩa của sự phát triển đất
nước
Nguyên tắc tổ chức và hoạt động cơ bản của nó là nguyên tắc tập trung dân
chủ.

Nhóm số: 01 Đề tài: TTHCM về xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân

12


GVC. Ths. Đinh Huy Nhân
12

Hướng dẫn đề tài số:

CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN
Nhà nước của dân, do dân, vì dân theo quan điểm, tư tưởng Hồ Chí Minh là
một nhà nước do toàn thể nhân dân lập nên; là một nhà nước hoàn toàn hợp hiến,
hợp pháp; là nhà nước mà quyền lực của nó bắt nguồn từ nhân dân, do nhân dân ủy
thác, chứ không phải bắt nguồn từ lực lượng siêu nhiên chúa trời hay từ lý trí tối
cao; là một nhà nước lấy quyền và lợi của nhân dân, lấy sự tự do và hạnh phúc của
nhân dân làm nhiệm vụ hoạt động và làm lý do tồn tại của mình. Nhà nước không
có mục mục đích tự thân nào, mà chỉ là công cụ phục vụ nhân dân, phục vụ yêu cầu
phát triển của xã hội. Theo chủ tịch Hồ Chí Minh, nếu như chính quyền làm hại đến
dân, không mưu cầu quyền lợi và hạnh phúc cho nhân dân thì nhân dân có quyền
thay đổi hoặc loại bỏ chính quyền đó và lập nên một chính quyền mới. Nhà nước
của dân, do dân, vì dân, theo tư tưởng Hồ Chí Minh còn là nhà nước có phương

thức tổ chức quyền lực hợp lý, khoa học, đảm bảo quyền lực nhà nước luôn thống
nhất thuộc về một chủ thể duy nhất là nhân dân, có sự phân công, phối hợp trong
bộ máy nhà nước, để đảm bảo chính quyền luôn luôn mạnh mẽ, sáng suốt, hiệu
quả, vì lợi ích của nhân dân. Đó là một nhà nước có Quốc hội (Nghị viện) thể hiện
tính dân chủ, tính nhân dân và tính dân tộc sâu sắc; có bộ máy hành pháp mạnh mẽ,
sáng suốt, dám chịu trách nhiệm; có nền tư pháp độc lập độc lập, mỗi thẩm phán
chỉ trọng pháp luật, công lý và lương tâm, trách nhiệm của mình; có đội ngũ cán bộ
vừa hồng, vừa chuyên, thực sự là "công bộc" của nhân dân; đó là nhà nước coi
trọng tính "tự quản", tự chịu trách nhiệm trước pháp luật của chính quyền địa
phương; đó là nhà nước kết hợp hài hòa giữa đạo đức và pháp luật trong cả quá
trình xây dựng và thực thi pháp luật. Nhà nước trong tư tưởng Hồ Chí Minh không
phải là nhà nước vĩnh cửu, bất biến, trái lại đó là nhà nước luôn vận động và phát
triển để phục vụ ngày càng tốt hơn quyền và lợi ích của nhân dân. Luôn đấu tranh
để khắc phục và loại trừ những thói hư, tật xấu, những căn bệnh thường gặp như:
tham nhũng, hối lộ, quan liêu, lãng phí, lạm quyền... dẫn đến sự suy yếu và đánh
mất bản chất cách mạng của nhà nước. Từ những phân tích nêu trên, chúng ta có
thể khẳng định rằng, quan điểm và tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước của dân, do
dân, vì dân chứa đựng tính pháp quyền, và thực chất chính là tư tưởng về Nhà nước
Nhóm số: 01 Đề tài: TTHCM về xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân

13


GVC. Ths. Đinh Huy Nhân
12

Hướng dẫn đề tài số:

pháp quyền. Điều có giá trị to lớn và ý nghĩa sâu sắc là mô hình nhà nước đó không
phải tồn tại ở dạng lý thuyết, quan điểm, mà nó đã trở thành hiện thực sinh động;

nhà nước ấy đã tập hợp, tổ chức và lãnh đạo nhân dân ta giành được những thắng
lợi hết sức to lớn. Như vậy, tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước của dân, do dân, vì
dân có những giá trị lý luận và thực tiễn to lớn đối với cách mạng Việt Nam. Chúng
ta cần kế thừa, vận dụng và phát triển những giá trị đó để xây dựng thành công Nhà
nước pháp quyền Việt Nam hiện nay.

Nhóm số: 01 Đề tài: TTHCM về xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân

14


GVC. Ths. Đinh Huy Nhân
12

Hướng dẫn đề tài số:

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách: Giáo trình Tư Tưởng Hồ Chí Minh
Tên tác giả: tập thể tác giả:
PGS.TS. PHẠM NGỌC ANH
GS.TS. MẠCH QUANG THẮNG
GS.TS. NGUYỄN NGỌC CƠ
PGS.TS. VŨ QUANG HIỂN
TS. LÊ VĂN THỊNH
Trang: 205,206,207,211,212,213,214,215,216,217,218,219.
Nhà xuất bản: NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA- SỰ THẬT
Nơi xuất bản, năm xuất bản: 24 Quang Trung –Hà Nội, năm 2011
2. Tài liệu từ Internet:
/> /> /> /> />
Nhóm số: 01 Đề tài: TTHCM về xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân

15


GVC. Ths. Đinh Huy Nhân
12

Hướng dẫn đề tài số:

Nhóm số: 01 Đề tài: TTHCM về xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân

16