SKKN Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

MỤC LỤC
Trang
I. PHẦN MỞ ĐẦU

2

1. Lí do chọn đề tài

2

2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài

3

3. Đối tượng nghiên cứu

3

4. Giới hạn của đề tài

3

5. Phương pháp nghiên cứu

3

II. PHẦN NỘI DUNG

3

1. Cơ sở lí luận để thực hiện đề tài

3

2. Thực trạng

4

3. Nội dung và hình thức của giải pháp

5

a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp

5

b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp

5

c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp

13

d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu

13

III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ

14

1. Kết luận

14

2. Kiến nghị

15

I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Bậc Tiểu học là bậc học tạo nền tảng vững chắc cho các em vào đời. Sau khi
học xong tiểu học, các em được lĩnh hội những kiến thức, kĩ năng để các em tiếp
tục học lên lớp trên. Mỗi môn học ở tiểu học đều góp phần vào việc hình thành và
phát triển những cơ sở ban đầu rất quan trọng ở nhân cách con người. Trong các
môn học ở tiểu học cùng với môn Tiếng Việt, môn Toán có vị trí rất quan trọng.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

Toán học là một mảng kiến thức xuyên suốt quá trình học toán của học sinh. Nó
không chỉ truyền thụ và rèn luyện kỹ năng kỹ xảo tính toán để giúp các em học tốt
môn khác mà còn giúp các em rèn luyện trí thông minh, óc tư duy sáng tạo, khả
năng tư duy lô gic, làm việc khoa học. Vì vậy chúng ta cần phải quan tâm tới việc
dạy toán ở Tiểu học. Các kiến thức, kĩ năng của môn Toán ở tiểu học được hình
thành chủ yếu bằng thực hành, luyện tập và thường xuyên được ôn tập, củng cố,
phát triển, vận dụng trong học tập và trong đời sống. Như chúng ta đã biết, căn cứ

vào sự phát triển tâm, sinh lí của học sinh Tiểu học mà cấu trúc nội dung môn
Toán rất phù hợp với từng giai đoạn phát triển của học sinh. Ở lớp 3, các em phải
nắm được chắc tất cả các dạng toán giải có lời văn. Đặc biệt, sang học kì II, các em
bắt đầu được làm quen với các dạng toán hợp cơ bản, trong đó có dạng toán liên
quan đến rút về đơn vị. Dạng toán này có rất nhiều ứng dụng trong thực tế, nó đòi
hỏi các em phải có kĩ năng giải toán tốt, kĩ năng ứng dụng thực tế trong hàng ngày.
Sau khi dạy ở lớp 3 hai năm liền, tôi thấy các em nắm kĩ năng giải toán của giáo
viên truyền đạt tới như là một văn bản của lí thuyết, còn nó có ứng dụng vào thực
tế như thế nào đó thì chưa cần biết. Đó là điều băn khoăn, suy nghĩ cho chúng ta.
Có những bài toán các em làm xong, không cần thử lại, không cần xem thực tế áp
dụng trong thực tế như thế nào, cứ để kết quả như vậy mặc dù có thể sai. Đó là
những tác hại lớn khi học toán. Xuất phát từ tình hình thực tế học sinh như vậy, tôi
mong muốn giúp các em giải dạng toán có liên quan đến rút về đơn vị ở lớp 3. Vì
vậy tôi chọn và nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài
toán liên quan đến rút về đơn vị”.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
Mục tiêu: Tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc của học sinh lớp 3 khi giải
dạng toán liên quan đến rút về đơn vị. Tìm ra biện pháp, phương pháp thích hợp để
dạy cách giải bài toán này theo tinh thần phát huy tính tích cực của học sinh.
Nhiệm vụ: Khảo sát thực tế việc dạy, học toán, tìm ra những khó khăn
vướng mắc và biện pháp khắc phục. Rút kinh nghiệm cách dạy- học toán ở học
sinh lớp 3.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản

2


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

3. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp giải bài toán liên quan đến rút về đơn

vị.
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu: Một số biện pháp giúp cho học sinh lớp
3A, trường Tiểu học Trần Quốc Toản, năm học 2015 – 2016 giải bài toán liên quan
đến rút về đơn vị .
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp khảo sát, điều tra.
- Phương pháp giảng giải.
- Phương pháp gợi mở.
- Phương pháp luyện tập, thực hành.
- Phương pháp kiểm tra, đánh giá.
- Phương pháp xử lí số liệu.
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận
Dạy học giải toán ở Tiểu học nhằm giúp học sinh biết cách vận dụng những
kiến thức về toán và các tình huống thực tiễn đa dạng, phong phú những vấn đề
thường gặp trong đời sống. Nhờ giải toán học sinh có điều kiện rèn luyện và phát
triển năng lực tư duy, rèn luyện phương pháp suy luận và những phần cần thiết vì
giải toán là một hoạt động bao gồm những thao tác xác lập mối quan hệ giữa các
dữ liệu, giữa cái đã cho và cái cần tìm. Trên cơ sở đó chọn được phép tính thích
hợp và trả lời đúng câu hỏi của bài toán. Dạy học giải toán giúp học sinh phát hiện
giải quyết vấn đề, tự nhận xét so sánh, phân tích, tổng hợp rút ra quy tắc ở dạng
khái quát.
Trong chương trình toán 3 thì giải toán cũng là một mạch kiến thức khác và
có ý nghĩa đặc biệt trong suốt quá trình học tập. Đặc biệt qua việc giải các bài toán
có nội dung hình học và bài toán liên quan đến rút về đơn vị là các dạng toán có ý
nghĩa thực tiễn liên quan đến cuộc sống hàng ngày. Vì vậy nó được coi là cầu nối
giữa toán học và thực tiễn, chiếm một vị trí hết sức quan trọng trong chương trình
toán 3.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản

3


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

Dựa trên cơ sở nghiên cứu các tài liệu vể các phương pháp dạy học toán ở
tiểu học. Chuẩn kiến thức kĩ năng mà học sinh cần đạt được sau giờ học toán,
những kiến thức có trong bài học, tham khảo sách hướng dẫn và một số tài liệu bồi
dưỡng trong chương trình toán ở tiểu học. Thông tư 30/2014 của BGD, Quyết định
16/ 2006 của BGD – ĐT. Bên cạnh đó, còn có sự đúc kết kinh nghiệm của bản
thân qua thực tế giảng dạy trong thời gian qua.
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
Trong nhiều năm theo dõi học sinh học Toán, đặc biệt là năm nay, tôi trực
tiếp theo dõi các em học sinh lớp 3 giải toán, tôi thấy các em có một thói quen đó
là: đọc đầu bài qua loa, sau đó giải bài toán ngay, làm xong không cần kiểm tra lại
kết quả, cho nên, khi trả bài các em mới biết là mình sai. Đối với dạng toán này,
khi giáo viên hướng dẫn xong kiểu bài 1 (Bước 1: Tìm giá trị một phần (thực hiện
phép chia). Bước 2: Tìm giá trị của nhiều phần (thực hiện phép nhân).
Các em làm bài khá tốt, ít nhầm lẫn, nhưng còn sai nhiều trong tính toán. Đến khi
dạy xong kiểu bài 2 (Bước 1: Tìm giá trị 1 phần (thực hiện phép chia).
Bước 2: Tìm số phần ( Thực hiện phép chia).Các em làm bài có phần
nhầm lẫn nhiều hơn, nhiều em thực hiện ở các bước 2 đáng lẽ là phép chia thì các
em lại làm phép nhân
(giống ở kiểu bài 1). Khi tôi chưa triển khai phương pháp dạy của mình, tôi đã để
ý, quan sát các em làm bài thấy có sự nhầm lẫn đáng tiếc xảy ra. Chính vì vậy
muốn học sinh học tập đạt kết quả thì chúng ta cần phải đề cập đến là phương pháp
giảng dạy, là cách thức tổ chức hoạt động học tập cho học sinh.
Kết quả khảo sát trước khi thực hiện đề tài:
Tổng số HS

Điểm

Điểm

Điểm

Điểm

1- > 4
5- > 6
7- > 8
9- > 10
27
7
7
8
5
Qua việc điều tra, phân tích, tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên là
do:

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản

4


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

- Về giáo viên: Không tóm tắt để học sinh nhận dạng kiểu bài, còn chủ
quan, chưa chú trọng các khâu trong hướng dẫn giải cho học sinh. Chưa khắc sâu
và so sánh cho học sinh cách giải của 2 kiểu bài của dạng toán này.

- Về học sinh: Do phần lớn các em còn chủ quan khi làm bài, chưa nhớ kĩ
các phương pháp giải dạng toán này. Mặt khác, cũng có thể là các em chưa được
củng cố rõ nét về 2 kiểu bài trong dạng toán này nên sự nhầm lẫn đó không tránh
khỏi. Mặc khác, đây là các bài toán áp dụng rất thực tế mà các em quên mất
phương pháp thử lại nên kết quả đưa ra rất đáng tiếc.
3. Nội dung và hình thức của giải pháp
a. Mục tiêu của giải pháp
- Tìm ra biện pháp, phương pháp thích hợp để dạy theo tinh thần phát huy
tính tích cực của học sinh.
- Học sinh hào hứng sôi nổi say mê học tập, thực sự chủ động tiếp thu kiến
thức tự tìm ra mối liên quan giữa các yếu tố trong bài, giải bài toán thành thạo,
không lẫn lộn giữa kiểu bài 1 và kiểu bài 2 ở “Giải bài toán liên quan đến rút về
đơn vị”.
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp.
Biện pháp 1: Tìm hiểu nguyên nhân học sinh nhầm lẫn giữa các kiểu bài
của dạng toán liên quan đến rút về đơn vị
Trong khi nghiên cứu đề tài này tôi đã điều tra đối chứng hai lớp 3 của
trường Tiểu học Trần Quốc Toản. Tôi nhận thấy học sinh giải bài toán liên quan
đến rút về đơn vị hay nhầm lẫn như sau :
*Bài toán 1: Một cửa hàng có 6 bao gạo chứa được 36 kg gạo. Hỏi 4 bao gạo
như thế có thể chứa được bao nhiêu ki-lô-gam gạo ?
* Bài toán 2: Có 42 lít dầu đựng vào 6 can. Hỏi có 84 lít dầu thì cần có bao
nhiêu can như thế để đựng ?
Sau khi chấm bài, tôi nhận thấy kết quả các em làm bài như sau:
- Có nhiều em làm đúng cả 2 bài.
- Một số em làm nhầm ở bước 2 từ kiểu bài 1 sang kiểu bài 2 và ngược lại.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản

5

Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

- Một số em có tính sai.
- Còn một vài em sai cả 2 bài.
Biện pháp 2 : Hướng dẫn học sinh phân tích, giải đúng dạng toán rút
về đơn vị.
* Hướng dẫn học sinh nắm chắc phương pháp giải bài toán liên quan đến rút
về đơn vị bằng phép tính chia, nhân ( kiểu bài 1):
Ví dụ: Có 35 l mật ong chia đều vào 7 can. Hỏi 2 can có mấy lít mật ong?
- Giáo viên yêu cầu học sinh đọc đề bài.
- Hướng dẫn học sinh tóm tắt bài toán
+ Bài toán cho biết gì? (35 lít mật ong đổ đều vào 7 can).
+ Bài toán hỏi gì? ( 2 can chứa bao nhiêu lít mật ong).
+ Giáo viên yêu cầu học sinh nêu miệng phần tóm tắt để giáo viên ghi bảng:
7 can: 35 l
2 can:…. l ?
- Hướng dẫn học sinh phân tích bài toán:
+ Muốn tính được số lít mật ong có trong 2 can ta phải biết gì? ( 1 can chứa
được bao nhiêu lít mật ong)
+ Làm thế nào để tìm được số lít mật ong có trong 1 can? ( Lấy số lít mật
ong của 7 can chia cho 7).
+ Yêu cầu học sinh nhẩm ngay 1 can: … l?
+ Yêu cầu học sinh nêu cách tính 2 can khi đã biết 1 can.
(Lấy số lít mật ong có trong 1 can nhân với 2).
- Giải bài toán
Bài giải
Số lít mật ong có trong mỗi can là:
35 : 7 = 5 (l)
Số lít mật ong có trong 2 can là:

5 x 2 = 10 (l)
Đáp số: 10l mật ong.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản

6


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

- Yêu cầu học sinh nêu bước nào là bước rút về đơn vị ( Bước tìm số lít mật
ong trong 1 can gọi là bước rút về đơn vị).
- Hướng dẫn học sinh củng cố :
+ Bước 1: Tìm giá trị một đơn vị ( giá trị một phần trong các phần bằng
nhau). Thực hiện phép chia.
+ Bước 2: Tìm giá trị của nhiều đơn vị cùng loại ( giá trị của nhiều phần
bằng nhau) . Thực hiện phép nhân.
* Hướng dẫn học sinh nắm chắc phương pháp giải bài toán liên quan đến rút
về đơn vị giải bằng 2 phép tính chia: ( kiểu bài 2)
Ví dụ: Có 35 lít mật ong đựng đều vào 7 can. Nếu có 10 lít mật ong thì
đựng đều vào mấy can như thế?
- Hướng dẫn học sinh giải bài toán :
- Giáo viên yêu cầu học sinh đọc kĩ đề bài
- Yêu cầu học sinh nêu tóm tắt bài toán
35 lít:

7 can

10 lít: ….can ?
- Hướng dẫn học sinh phân tích bài toán:
+ Muốn tính được 10 lít mật ong đựng trong bao nhiêu can ta phải biết gì?

( 1 can chứa được bao nhiêu lít mật ong).
+ Làm thế nào để tìm được số lít mật ong có trong 1 can? ( Lấy số lít mật
ong của 7 can chia cho 7).
+ Yêu cầu học sinh nhẩm ngay 1 can: …l ?
+ Vậy muốn biết 10 lít đựng trong bao nhiêu can khi đã biết số lít đựng
trong 1 can ? (Lấy 10 lít mật ong chia cho số lít mật ong có trong 1 can ).
- Giải bài toán
Bài giải
Số lít mật ong trong mỗi can là:
35 : 7 = 5 (l)
Số can cần có để đựng 10 lít là:
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản

7


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

10 : 5 = 2 ( can)
Đáp số: 2 can
- Yêu cầu học sinh nêu bước nào là bước rút về đơn vị ( Bước tìm số lít mật
ong trong 1 can gọi là bước rút về đơn vị).
- Hướng dẫn học sinh củng cố dạng toán – kiểu bài 2:
+ Bước 1: Tìm giá trị 1 đơn vị ( giá trị 1 phần). ( đây là bước rút về đơn vị) .
( phép chia).
+ Bước 2: Tìm số phần (số đơn vị) ( phép chia).
Sau mỗi bài tập, chúng ta lại củng cố lại một lần, các em sẽ nắm chắc
phương pháp hơn. Đặc biệt khi học xong kiểu bài 2 này, các em dễ nhầm với cách
giải ở kiểu bài 1. Cho nên, chúng ta phải hướng dẫn học sinh cách kiểm tra, đánh
giá kết quả bài giải ( thử lại theo yêu cầu của bài).

Ví dụ: Các em đặt kết quả tìm được vào phần tóm tắt của bài toán, các em sẽ
thấy được cái vô lí khi thực hiện sai phép tính của bài giải như:
35 l : 7 can.

35 l : 7 can

10 l : 2 can ( đúng)

10 l : 50can ( vô lí).

Từ đó các em nắm chắc phương pháp giải dạng bài 2 tốt hơn, có kĩ năng , kĩ
xảo tốt khi giải dạng toán này.
Biện pháp 3: Hướng dẫn học sinh luyện tập, so sánh.
Để học sinh luyện tập tốt 2 kiểu bài này, tôi đã hướng dẫn các em so sánh
các bước giải và đặc điểm của kiểu bài 1 và kiểu bài 2.
Các

Kiểu bài 1

bước

Kiểu bài 2

( Tìm giá trị của các phần)
( Tìm số phần)
Tìm giá trị của 1 phần: (phép - Tìm giá trị của 1 phần: ( phép
1

2

chia)

chia)

(Đây là bước rút về đơn vị)
Tìm giá trị của nhiều phần

- (Đây cũng là bước rút về đơn vị)
Tìm số phần.

( phép nhân)

(Phép chia)

Lấy giá trị 1 phần nhân với số Lấy giá trị các phần chia cho giá trị
phần

1 phần.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản

8


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

* Bài toán 1: Một cửa hàng có 36 kg gạo chứa đều vào 6 bao. Hỏi 4 bao gạo
như thế có thể chứa được bao nhiêu ki- lô- gam gạo ?
* Bài toán 2: Có 42 lít dầu đựng đều vào 6 can. Hỏi có 84 lít dầu thì đựng
đều vào mấy can như thế ?
- Bước1: Đọc kĩ đề toán

Yêu cầu học sinh đọc đề bài nhiều lần trước khi làm bài, từ đó các em hình
thành thói quen đọc kỹ đề bài trước khi giải.
- Bước 2: Tóm tắt đề toán
Trong quá trình giải, chữa bài tập toán ở nhà, vở bài tập in, khi giải toán đố,
tôi thường xuyên cho học sinh tóm tắt. Trước khi tóm tắt thường hướng dẫn cho
các em có cách tóm tắt bài bằng hệ thống các câu hỏi gợi mở, giúp học sinh nhận
biết dạng toán. Từ đó học sinh có hướng tóm tắt bài toán cho đúng với yêu cầu của
từng bài.
- Bước 3: Phân tích bài toán
Giáo viên đưa ra hệ thống câu hỏi phù hợp gợi mở cho học sinh đi ngược từ
câu hỏi của bài toán trở lại điều kiện của đầu bài đã cho.
- Bước 4: Giải bài toán
Từ ba bước trên, giúp học sinh hiểu kỹ đầu bài, từ đó học sinh định hướng,
tư duy và tìm ra cách giải bài toán đó.
- Bước 5: Thử lại kết quả
Sau khi giải xong, cho các em thử lại kết quả. Bước này giúp học sinh có cơ
sở lý luận, tin tưởng vào cách làm bài của mình.
Để hình thành cho học sinh có kỹ năng, kỹ xảo khi giải toán có lời văn
dạng rút về đơn vị theo năm buớc trên, đòi hỏi người giáo viên phải thực hiện
thường xuyên, liên tục.Cụ thể yêu cầu đối với học sinh như sau:
* Đọc kĩ đề toán:
- Học sinh đọc ít nhất 3 lần, mục đích để giúp các em nắm được ba yếu tố cơ
bản: Những “ dữ kiện” là những cái đã cho, đã biết trong đầu bài, “những ẩn số” là
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản

9


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

những cái chưa biết và cần tìm và những “điều kiện” là quan hệ giữa các dữ kiện
với ẩn số.
- Cần tập cho học sinh có thói quen và từng bước có kĩ năng suy nghĩ trên
các yếu tố cơ bản của bài toán, phân biệt và xác định được các dữ kiện và điều kiện
cần thiết liên qua đến cái cần tìm, gạt bỏ các tình tiết không liên quan đến câu hỏi,
phát hiện được các dữ kiện và điều kiện để diễn đạt một cách rõ ràng hơn. Tránh
thói quen xấu là vừa đọc xong đề đã làm ngay.
* Tóm tắt đề toán:
Sau khi đọc kĩ đề toán, các em biết lược bớt một số câu chữ, làm cho bài
toán gọn lại, nhờ đó mối quan hệ giữa cái đã cho và cái phải tìm thể hiện rõ hơn.
Mỗi em cần cố gắng tóm tắt được các đề toán và biết cách nhìn vào tóm tắt ấy mà
nhắc lại được đề toán.
Thực tế có rất nhiều cách tóm tắt bài toán, nếu các em càng nắm được nhiều
cách tóm tắt thì các em sẽ giải toán giỏi. Cho nên, khi dạy tôi đã truyền đạt các
cách sau tới học sinh:
* Cách 1: Tóm tắt bằng chữ.
* Cách 2: Tóm tắt bằng sơ đồ đoạn thẳng.
* Cách 3: Tóm tắt bằng hình tượng trưng.
* Cách 4: Tóm tắt bằng kẻ ô.
Tuy nhiên tôi luôn luôn hướng các em chọn cách nào cho hiểu nhất, rõ nhất,
điều đó còn phụ thuộc vào nội dung từng bài.
* Phân tích bài toán: Sau khi tóm tắt đề bài xong, các em tập viết phân tích
đề bài để tìm ra cách giải bài toán. Cho nên, ở bước này, giáo viên cần sử dụng
phương pháp phân tích và tổng hợp, thiết lập cách tìm hiểu, phân tích bài toán theo
sơ đồ dưới dạng các câu hỏi thông thường:
- Bài toán cho biết gì ?
- Bài toán hỏi gì ?
- Muốn tìm cái đó ta cần biết gì ?
- Cái này biết chưa ?
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản

10


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

- Còn cái này thì sao ?
- Muốn tìm cái chưa biết ta cần dựa vào đâu? Làm như thế nào ?
Hướng dẫn học sinh phân tích xuôi rồi tổng hợp ngược lên, từ đó các em
nắm bài kĩ hơn, tự các em giải được bài toán.
* Giải bài toán:
Dựa vào tóm tắt bài toán, quá trình tìm hiểu bài, các em sẽ dễ dàng viết được
bài giải một cách đầy đủ, chính xác. Giáo viên chỉ việc yêu cầu học sinh trình bày
đúng, đẹp, cân đối ở vở là được, chú ý câu trả lời ở các bước phải đầy đủ, không
viết tắt, chữ và số phải đẹp.
* Kiểm tra lời giải và đánh giá cách giải:
Qua quá trình quan sát học sinh giải toán, chúng ta dễ dàng thấy rằng học
sinh thường coi bài toán đã giải xong khi tính ra đáp số hay tìm được câu trả lời.
Khi giáo viên hỏi: “ Em có tin chắc kết quả là đúng không ?” thì nhiều em lúng
túng. Vì vậy việc kiểm tra , đánh giá kết quả là không thể thiếu khi giải toán và
phải trở thành thói quen đối với học sinh. Cho nên khi dạy giải toán, chúng ta cần
hướng dẫn các em thông qua các bước:
- Đọc lại lời giải để kiểm tra xem giữa lời giải và phép tính đã phù hợp chưa,
hợp lí chưa?
- Kiểm tra các bước giải xem đã hợp lí yêu cầu của bài chưa, các câu văn
diễn đạt trong lời giải đúng chưa.
- Thử lại các kết quả vừa tính từ bước đầu tiên.
- Thử lại kết quả đáp số xem đã phù hợp với yêu cầu của đề bài chưa.
Đối với học sinh giỏi, giáo viên có thể hướng các em nhìn lại toàn bộ bài
giải, tập phân tích cách giải, động viên các em tìm các cách giải khác, tạo điều kiện

phát triển tư duy linh hoạt, sáng tạo, suy nghĩ độc lập của học sinh.
- Sau đó, tôi yêu cầu học sinh học thuộc để áp dụng nhận dạng từng dạng bài
và giải các bài toán đó. Khi luyện tập, tôi tiến hành cho học sinh luyện 2 bài tập
song song với nhau, mục đích là để các em vừa làm, vừa nhận dạng, so sánh. Sau

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản

11


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

mỗi lần luyện tập như vậy, chúng ta lại củng cố kiến thức một lần cho các em, chắc
chắn các em không còn nhầm lẫn nữa.
* Lần 1:
Bài toán 1: Có 5 túi gạo chứa được 40 kg gạo. Hỏi 3 túi gạo thì chứa được
bao nhiêu ki - lô - gam gạo?
Bài toán 2: Có 40 ki - lô - gam gạo đựng vào 5 túi. Hỏi có 24 kg gạo thì cần
bao nhiêu túi như thế để đựng?
* Củng cố cách giải, mối quan hệ giữa các phép tính trong 2 bài toán này.
Mặt khác học sinh dễ dàng nhìn nhận ra lỗi sai của mình, nếu như nhầm phép tính
(Bài toán 2 là bài toán ngược của bài toán 1)
* Lần 2:
Bài toán 1: Có 4 cái áo đơm hết 24 cái cúc áo. Hỏi có 1236 cúc áo thì đơm
được bao nhiêu cái áo như thế?
Bài toán 2: Ba thùng như nhau đựng được 27 lít mật ong. Hỏi 7 thùng như
thế đựng được bao nhiêu lít mật ong ?
Đổi thứ tự bài để học sinh củng cố được cách nhận dạng hai dạng bài và
phương pháp giải.

c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
Các biện pháp trên có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Nếu học sinh nắm
được các bước cơ bản khi giải toán thì học sinh sẽ biết phân biệt và làm được các
bài tập hiệu quả.
d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi và
hiệu quả ứng dụng,
* Kết quả khảo nghiệm:
Trong suốt quá trình nghiên cứu, quan sát học sinh giải toán, tôi thấy các em
rất thích giải toán khi các em đã có đủ vốn kiến thức, phương pháp giải toán. Các
em giải toán đúng, chính xác hơn khi các em được thầy cô nhiệt tình hướng dẫn dễ
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản

12


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

hiểu nhất, dễ nhớ nhất. Với phương pháp này tôi đã trang thiết bị cho các em vốn
kiến thức cơ bản để các em giải dạng toán này không nhầm lẫn, sai sót. Chất lượng
học của các em được nâng lên rõ rệt. Dạy xong kiểu bài 1, so với năm học trước,
các em làm bài tốt hơn nhiều. Dạy xong kiểu bài 2, chất lượng càng tăng hơn so
với thời điểm năm trước. Nhìn chung, các em được giải toán, so sánh cách giải của
2 kiểu bài này, cho nên các em làm bài chính xác cao, chất lượng khả quan. Qua
khảo sát chất lượng, tôi thu được kết quả như sau:
Tổng số HS

Điểm

Điểm

Điểm

Điểm

1 -> 4
5 -> 6
7 -> 8
9 -> 10
27
2
6
10
9
Nhìn vào bảng kết quả trên, tôi thấy đó là kết quả thực chất của các em. Kết
quả đó cho chúng ta thấy được có phương pháp hướng dẫn tốt thì học sinh làm bài
tốt hơn. Chất lượng học của học sinh không tự dưng mà có được, mà đòi hỏi mỗi
người giáo viên chúng ta biết cách truyền đạt tới từng đối tượng học sinh. Nhiều
đồng chí cho rằng dạng toán này dễ. Song, không hẳn như vậy, nếu chúng ta truyền
đạt kiến thức, phương pháp hời hợt thì các em dễ dàng nhầm lẫn ở bước 2 của 2
kiểu bài đó, cũng có khi nhầm cả sang dạng toán khác. Cho nên dạy toán ở dạng
toán này, chúng ta càng cẩn thận, chi tiết bao nhiêu thì chất lượng tiếp thu và làm
bài càng tăng lên, các em học toán tự tin hơn.
III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1.Kết luận
Dạy toán ở Tiểu học nói chung, ở lớp 3 nói riêng là cả một quá trình kiên
trì, đầy sự sáng tạo, nhất là đối với dạng toán liên quan đến rút về đơn vị, cho nên
khi hướng dẫn học sinh giải toán nói chung, giải dạng toán liên quan đến rút về
đơn vị nói riêng chúng ta cần phải:
Tạo niềm hứng thú, sự say mê giải toán, bởi các em có thích học toán thì
các em mới có sự suy nghĩ, tìm tòi các phương pháp giải bài toán một cách thích

hợp.
Hướng dẫn học sinh nắm đầy đủ các kĩ năng cần thiết khi giải toán bằng
phương pháp phù hợp, nhẹ nhàng, không gò bó.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản

13


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

Kích thích tư duy sáng tạo, khả năng phân tích, tổng hợp trong khi tìm tòi,
phát hiện đường lối trong giải toán.
Thường xuyên thay đổi hình thức dạy học ở mỗi bài để tránh sự nhàm chán.
Tập cho học sinh có kĩ năng tự phân tích bài toán, tự kiểm tra đánh giá kết
quả của bài toán, tập đặt các câu hỏi gợi mở cho các bước giải trong bài toán.
Nên động viên, khuyến khích các em có đưa ra phương pháp giải gần hợp
lí, tránh đưa ra tình huống phủ định ngay.
Gần gũi, động viên những em học yếu môn Toán để các em có tiến bộ, giúp
đỡ nhẹ nhàng khi cần thiết.
Một số biện giúp các em học sinh lớp 3 giải tốt bài toán liên quan đến rút về
đơn vị tôi vừa nêu ở trên, áp dụng cho mọi đối tượng học sinh lớp 3, tuy có nhiều
thành công nhưng mặt nào đó nó vẫn còn hạn chế của nó. Đối với học sinh yếu
kém, các em vẫn phải giải đi giải lại nhiều lần ( luyện nhiều) mới nhớ được các
bước giải, kĩ năng phân biệt ở 2 kiểu bài chưa chắc lắm. Trên đây, tôi đã trình bày
một số biện pháp hướng dẫn học sinh giải tốt dạng toán liên quan đến rút về đơn
vị. Với biện pháp này, tôi đã thực hiện và đã áp dụng dạy với tất cả đối tượng học
sinh, thực chất nó mang lại kết quả rất cao. Bởi từ biện pháp này giáo viên sẽ giúp
các em nắm được các bước cần thực hiện được khi giải toán, các em biết phân biệt
cách giải các kiểu bài này trong cùng một dạng toán cơ bản. Đối với biện pháp
này, tất cả các đối tượng học sinh sẽ nắm được quy trình giải 2 kiểu bài một cách

dễ dàng, dễ nhớ mà không nhầm lẫn, các em biết phân biệt được sự giống nhau và
khác nhau khi thực hiện bài giải của 2 kiểu bài này. Đó cũng là mong muốn của
giáo viên Tiểu học trực tiếp giảng dạy.
2. Kiến nghị
Ban giám hiệu chỉ đạo cho Cán bộ thư viện mua sắm đầy đủ sách tham
khảo, tài liệu để giáo viên tham khảo và sử dụng trong giảng dạy môn Toán.
Rất mong sự góp ý xây dựng của các bạn đồng nghiệp để đề tài của tôi được
hoàn thiện và áp dụng rộng rãi hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản

14


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

Bình Hòa, ngày 10 tháng 2 năm 2017.
Người viết

Nguyễn Thị Hà

Nhận xét của hội đồng sáng kiến cấp trường
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Chủ tịch hội đồng
(Kí tên, đóng dấu)

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản

15

Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

Nhận xét của hội đồng sáng kiến cấp huyện
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Chủ tịch hội đồng
(Kí tên, đóng dấu)

TÀI LIỆU THAM KHẢO
STT
1

Tên tài liệu

Hướng dẫn thực hiện Chuẩn kiến thức, kĩ Nhà xuất bản Giáo dục
năng các môn học ở Tiểu học.

2

Việt Nam

Phương pháp dạy học các môn học ở Tiểu Nhà xuất bản Giáo dục
học.

3

Tác giả

Việt Nam

Công văn số 5842/BGD ĐT-VP ngày Bộ Giáo dục và Đào tạo
01/9/2011 về hướng dẫn điều chỉnh nội dung

dạy học

4

Thông tư 30/2014

Bộ Giáo dục và Đào tạo

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản

16


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

5

Toán 3 sách học sinh

Nhà xuất bản Giáo dục
Việt Nam

6

Toán 3 sách giáo viên

Nhà xuất bản Giáo dục
Việt Nam

7

Quyết định 16/2006

Bộ Giáo dục và Đào tạo

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản

17