TT HỒ CHÍ MINH VỀ CÔNG TÁC CÁN BỘ

Tiểu luận

T tởng Hồ Chí Minh về vấn đề cán bộ,
ý nghĩa trong xây dựng đội ngũ cán bộ
hiện nay
Chủ tịch Hồ Chí Minh là ngời sáng lập ra Đảng cộng sản Việt Nam, Ngời
đã xây dựng và rèn luyện Đảng cộng sản Việt Nam thành một đảng chân chính,
bộ tham mu sáng suốt và kiên cờng của giai cấp công nhân và dân tộc Việt Nam,
lãnh đạo nhân dân ta tiến hành thắng lợi cuộc cách mạng giải phóng dân tộc,
thống nhất đất nớc và đa cả nớc đi lên chủ nghĩa xã hội. Trong những di sản t tởng to lớn về Đảng cộng sản mà Ngời để lại, vấn đề cán bộ là một phần cực kỳ
quan trọng trong những luận điểm của Ngời về xây dựng Đảng. Quán triệt và vận
dụng sáng tạo t tởng của Ngời, nhất là t tởng về vấn đề cán bộ nhằm chỉnh đốn
đổi mới Đảng, làm cho Đảng thật sự trong sạch vững mạnh, cán bộ vừa hồng vừa
chuyên, đáp ứng yêu cầu đòi của nhiệm vụ cách mạng, xứng đáng là lực lợng
lãnh đạo toàn xã hội, là một trong những nhiệm vụ trọng yếu nhất của toàn
Đảng, toàn dân ta. Đây thực sự là vấn đề then chốt bảo đảm cho công cuốc đổi
mới đang đợc triển khai rộng khắp trên cả nớc ta hiện nay.
Trong t tởng Hồ Chí Minh, vấn đề cán bộ là mảng lớn, đợc Ngời rất coi
trọng và thờng xuyên quan tâm bao gồm cả quan điểm về cán bộ và công tác cán
bộ của Đảng. Ngời đã dạy: Cán bộ là gốc của cách mạng, là yếu tố quyết định sự
thành bại của phong trào và thực tiễn thắng lợi của cách mạng Việt Nam mấy
thập kỷ qua đã cho chúng ta thấy rõ nh vậy. Vì thế, tiếp tục xây dựng đội ngũ cán
bộ quân đội vững mạnh theo t tởng Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ có ý nghĩa
và giá trị thực tiễn sâu sắc đối với Đảng ta trong giai đoạn cách mạng hiện nay,
mà mãi mãi soi sáng trong suốt sự nghiệp cách mạng Việt Nam.
I. t tởng Hồ Chí Minh về vấn đề cán bộ

1. Một số vấn đề chung .
Có thể nói mục tiêu cuộc đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh là giải phóng dân
tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con ngời, độc lập dân tộc, dân chủ và chủ
nghĩa xã hội. Để biến mục tiêu, lý tởng cách mạng thành hiện thực, vấn đề đợc

Chủ tịch Hồ Chí Minh quan tâm hàng đầu là vấn đề tổ chức, là sớm lập ra Đảng


cộng sản, một nhân tố quyết định sự phát triển và thắng lợi của cách mạng Việt
nam. Đảng ra đời, tồn tại và phát triển là xuất phát từ yêu cầu của sự nghiệp cách
mạng Việt Nam. Đảng phải đợc xây dựng vững mạnh cả về chính tri t tởng và tổ
chức, trong đó vấn đề cán bộ là then chốt của Đảng.
Thấm nhuần lý luận chủ nghĩa Mác - lênin, với câu nói nổi tiếng của
V.I.Lênin: hãy cho tôi một tổ chức của những ngời cách mạng, tôi sẽ đảo lộn nớc
Nga, và nói về cán bộ trong cách mạng vô sản Nga: không có nhà cách mạng
chuyên nghiệp, công việc khó thực hiện đợc. Hồ Chí Minh coi cán bộ là cái gốc
của mọi công việt, công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay
kém, vấn đề cán bộ là vấn đề rất trọng yếu và rất cần kíp 1. Đó chính là những
quan điểm chung có thể vận dụng vào bất kỳ thời kỳ giai đoạn nào của sự nghiệp
cách mạng nớc ta, kể cả trớc khi giành chính quyền và thời kỳ Đảng cầm quyền,
trong giai đoạn hiện nay và mãi mãi về sau trong sự nghiệp cách mạng của Đảng
ta.
2. Quan điểm về cán bộ.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh giá rất cao vai trò của cán bộ. Ngời cho rằng,
cán bộ là dây truyền của bộ máy, nếu dây truyền không tốt, không chạy thì động
cơ dù tốt, toàn bộ máy cũng bị tê liệt. Cán bộ là những ngời đem chính sách của
Đảng thi hành trong nhân dân, nếu cán bộ kém thì chính sách hay mấy cũng
không thể thực hiện đợc2. Trong phong trào cách mạng, các khâu liên hoàn để
làm nên thắng lợi, chúng ta thấy những điểm sau đây:
Đờng lối, chủ trơng, chính sách đúng của một tổ chức cách mạng. Quần
chúng nhân dân đợc giác ngộ; tích cực hởng ứng tham gia. Cán bộ lãnh đạo giỏi.
Có thể nói rằng, ba điểm ấy liên quan mật thiết với nhau. Riêng khâu cán
bộ có một tác động lớn, trực tiếp cho phong trào. Bởi vì cán bộ tốt thì cũng có
thẻ góp phần tạo ra đờng lối, chủ trơng, chính sách cho Đảng; cán bộ tốt cũng
góp phàn giáo dục, động viên, tập hợp quần chúng nhân dân tham gia tích cực

vào phong trào cách mạng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ đánh giá rất cao vai trò của cán bộ mà còn
yêu cầu mọi cán bộ của Đảng phải đáp ứng đợc những yêu cầu đòi hỏi sau đây:
+ Đạo đức cách mạng: Ngời cán bộ phải có đạo đức cách mạng, đây là yêu
cầu cầu đầu tiên cần phải có đối với cán bộ, bởi vì đạo đức cách mạng là gốc, là
1
2

Hồ Chí Minh : Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t.5, tr.253, 259
Hồ Chí Minh : Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t.5, tr.269

2


nền. Ngời cán bộ của Đảng mà không có đạo đức làm gốc, làm nền thì có tài giỏi
đến mấy cũng chẳng làm gì.
+ Tuyệt đối trung thành: Ngời cán bộ phải tuyệt đối trung thành với Đảng,
với tổ quốc, với sự nghiệp cách mạng của nhân dân. Cách mạng là một sự nghiệp
lâu dài, gian khổ, trải qua bao nhiêu thử thách và bớc ngoặt. Sự trung thành với
Đảng là một yêu cầu cao đối với ngời cán bộ. Sự trung thành hoàn toàn xa lạ với
sự hoang mang dao động và sự phản bội. Trong cả chặng đờng dài hoạt động, đã
có những ngời phản bội lại Đảng, phản bội tổ quốc, mặc dù trớc đó họ có bề dầy
chiến công cách mạng. Vì thế sự thủy chung son sắt với Đảng, với cách mạng đợc coi là những điểm chốt cơ bản khi nhìn nhận đánh giá cán bộ.
+ Năng lực lãnh đạo tổ chức: Ngời cán bộ phải có năng lực lãnh đạo tổ
chức thực hiện đờng lối, chủ trơng của Đảng, có trí tuệ, có trình độ chuyên môn
và nghiệp vụ giỏi.
+ Có mối liên hệ mật thiết với nhân dân: Bằng hành động của mình yêu mến
nhân dân; làm cho dân tin, dân phục; tôn trọng và đảm bảo quyền làm chủ của nhân
dân; khiêm tốn học hỏi nhân dân; chí công vô t, có tinh thần lo trớc thiên hạ, vui
sau thiên hạ. Yêu cầu này đặc biệt quan trọng khi ở thời kỳ Đảng cầm quyền, cán

bộ đã trở thành ngời có chức, có quyền, đối tợng lãnh đạo của Đảng ở thời kỳ này là
quần chúng nhân dân lao động. Do đó nếu không đáp ứng đợc yêu cầu này thì rõ
ràng toàn bộ sự nghiệp sự cách mạng của Đảng sẽ bị thất bại.
+ Luôn phải học hỏi: Cán bộ phải luôn luôn học hỏi, học lý luận Mác Lênin, dùng lập trờng quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin mà vận dụng vào
thực tiễn, tổng kết kinh nghiệm của Đảng ta. Đồng thời cán bộ phải học tập nâng
cao trình độ chuyên môn, bởi vì ngày nay ngời cán bộ không thể lãnh đạo
chung chung đợc nữa, chỉ có nhiệt tình không thôi thì cha đủ, còn phải có tri
thức nữa1.
+ Phải có phong cách công tác tốt: Không đợc mắc bệnh chủ quan, không
có tác phong quan liêu, đại khái, không ham chuộng hình thức, phô trơng cho oai,
làm việc theo kiểu bàn giấy, chỉ tay năm ngón, theo kiểu tỉnh gửi giấy về huyện,
huyện gửi giấy về xã; giấy không thể che rét cho trâu bò đợc2
Các yêu cầu cơ bản trên đây của Chủ tịch Hồ Chí Minh có thể coi là
những tiêu chuẩn cơ bản, chung nhất của ngời cán bộ Đảng trong tất cả các thời
kỳ, ở tất cả các cấp, ở tất cả các địa bàn. Với những yêu cầu này, các cấp, các
1
2

Hồ Chí Minh : Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t.5, tr.257
Hồ Chí Minh : Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t.5, tr.267

3


ngành, các địa phơng có thể vận dụng để đề ra một cách cụ thể về tiêu chuẩn cán
bộ cho ngành mình, địa phơng mình và cấp mình.
Đồng thời với yêu cầu của ngời cán bộ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập vấn
đề công tác cán bộ của Đảng, một vấn đề ngời coi là luôn luôn cần kíp và trong
yếu có thể nêu khái quát về công tác cán bộ theo những quan điểm của Hồ Chí
Minh:

Một là: Phải hiểu và đánh giá đúng cán bộ.
đây là yêu cầu có tính chất nh là quan điểm xuất phát để Đảng tiến hành
các công việc khác của công tác cán bộ. Muốn hiểu và đánh giá đúng cán bộ,
phải có những chuẩn mực phù hợp với từng thời kỳ, từng địa phơng, từng lĩnh
vực và hoàn toàn có thái độ công minh, khách quan. Theo Chủ tịch Hồ Chí
Minh, những điểm cụ thể của yêu cầu hiểu và đánh giá đúng cán bộ là:
Ngời hoặc bộ phận xem xét đánh giá cán bộ phải trong sạch để đảm bảo
tính công minh, khách quan. Đây là điều tối cần thiết, bởi ngời đi đánh giá ngời
khác mà bản thân ngời đó mắc nhiều khuyết điểm thì không thể làm tốt chức trách
của mình. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, ngời ta hay mắc những chứng bệnh nh
tự cao tự đại; a ngời ta nịnh mình; định kiến đối với ngời khác; đem một cái
khuôn nhất định, chật hẹp mà lắp vào tất cả mọi ngời khác nhau, phạm một trong
bốn bệnh đó thì cũng nh mắt đang mang kính có mầu, không bao giờ thấy rõ cái
mặt thật của những cái mình trông. Vì vậy, muốn hiểu và đánh giá đúng cán bộ,
phải luôn luôn sửa chữa khuyết điểm của mình.
Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu lên những quan điểm về nhận xét cán bộ. Ngời
cho rằng trong thế giới cái gì cũng biến hóa, nên xem xét cán bộ cũng phải biến
hóa. Thí dụ nh: có ngời khi trớc theo cách mạng mà nay lại phản cách mạng. Có
ngời khi trớc không cách mạng mà nay tham gia cách mạng. Thậm chí có ngời
đang theo cách mạng sau này có thể phản cách mạng. Một số cán bộ trớc có sai
lầm, không phải vì thế mà sai lầm mãi mãi. Cũng có cán bộ đến nay cha bị sai
lầm, nhng chắc gì sau này không bị sai lầm. Quá khứ, hiện tại và tơng lai của
mọi ngời không phải luôn giống nhau1. Vì vậy, mà phải xem xét cán bộ một
cách phải biến hóa, nghĩa là phải xem một cách toàn diện, Bởi vì, quá khứ,
hiện tại và tơng lai của mỗi ngời cán bộ không phải luôn giống nhau, phải xem
xét cả quá trình của họ, không nên chỉ xem xét ngoài mặt, xem xét một lúc, một
việc mà xem xét kỹ cả toàn bộ công việc của cán bộ.
1

Hồ Chí Minh : Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t.5, tr.274

4


Xem xét đánh giá cán bộ phải đợc tiến hành một cách thờng xuyên,
kinh nghiệm cho ta thấy, mỗi lần xem xét lại cán bộ thì một mặt sẽ Đảng sẽ
tìm thấy những cán bộ mới cho cách mạng, mặt khác thì những ngời hủ hóa
cũng lòi ra.
Hai là: Phải khéo dùng cán bộ, biết kết hợp bố trí cán bộ.
Về dùng cán bộ theo Chủ tịch Hồ Chí Minh là phải biết rõ cán bộ, cất
nhắc cán bộ cho đúng, khéo dùng cán bộ, phân phối cán bộ hợp lý, giúp cán bộ
cho đúng, giữ gìn cán bộ. Đây là yêu cầu đặt ngời đúng việc bởi ngời đời ai cũng
có chỗ hay chỗ dở. Ta phải dùng chỗ hay và giúp sửa chữa chỗ dở. Dùng ngời
nh dùng gỗ. Ngời thợ khéo thì gỗ to, nhỏ, thẳng, cong đều tùy chỗ mà dùng đợc.
Thờng chúng ta không biết tùy tài mà dùng ngời. Thí dụ nh thợ rèn thì bảo đi
đóng tủ, thợ mộc thì bảo đi rèn dao. Thành thử hai ngời đều lúng túng. Nếu biết
tùy tài mà dùng ngời thì hai ngời đều thành công.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, Mặt trận dân tộc ngày càng mở rộng, nảy nở
ra hàng ngàn, hàng vạn ngời hăng hái tham gia vào Đảng ta. Họ hăng hái nhng lí
luận còn thiếu, kinh nghiệm còn ít. Trong công tác, họ thờng gặp những vấn đề
to tát, họ phải tự giải quyết. Vì vậy, chúng ta cần phải đặc biệt săn sóc họ. Do đó
vấn đề cán bộ rất trọng yếu, rất cần kíp.
Muốn dùng cán bộ trớc hết phải hiểu và đánh giá đúng cán bộ. Đây là một
yêu cầu có tính chất nh là một quan điểm xuất phát để Đảng tiến hành các công
việc khác của công tác cán bộ. Muốn hiểu đánh giá đúng cán bộ, trớc hết phải có
những chuẩn mực phù hợp với từng thời kỳ, từng địa phơng, từng lĩnh vực phải tự
biết mình, phải biết đúng sự phải trái của mình thì mới biết đúng sự phải trái của
ngời ta. Nếu không biết sự phải trái của mình thì chắc không nhận rõ ngời cán bộ
tốt hay xấu. Chủ tịch Hồ Chí Minh phê phán những chứng bệnh mà ngời lãnh
đạo hay mắc phải là: tự cao, tự đại; a ngời ta nịnh mình; đem lòng yêu nghét mà

đối với ngời; đem một cái khuôn khổ chật hẹp nhất định mà lắp vào tất cả mọi
ngời khác nhau. Ngời lãnh đạo phạm vào một trong bốn bệnh đó thì cũng nh đã
mang kính màu, không bao giờ thấy cái mặt thật của những cái mình trông.
Ba là: Chống các biểu hiện tiêu cực trong công tác cán bộ.
Chủ tịch Hồ Chí Minh phê phán những bệnh thờng mắc phải trong công
việc dùng cán bộ nh: Ham dùng ngời bà con, anh em quen biết, bầu bạn, cho họ là
chắc chắn hơn ngời ngoài, để rồi từ đó nảy sinh ra nhiều quan niệm lệch lạc trong

5


công tác cán bộ; Ham dùng những kẻ khéo nịnh mình mà chán ghét những ngời
chính trực. Kẻ xu nịnh bao giờ cũng là kẻ cơ hội, có những kẻ cơ hội chính trị nhng cũng có những kẻ cơ hội chỉ vì quyền lợi tầm thờng (một số ngời là cơ hội
kiếm chác). Nếu không tỉnh táo đề phòng thì rất rễ đa những kẻ này vào những
chức vụ Đảng, chính quyền đoàn thể và tác hại thật khôn lờng; Ham dùng những
ngời hợp tính tình với mình, mà tránh những ngời không hợp với mình, bất kể ngời
đó năng lực ra sao, nên sa vào hiện tợng cánh hẩu, biệt phái chia rẽ, phe nhóm.
Những căn bệnh trên đây đã tác hại đến công tác xây dựng Đảng nói
chung và công tác cán bộ nói riêng. Vì những bệnh đó, kết quả là họ làm bậy mà
mình vẫn cứ bao dung, che chở, bảo hộ, khiến cho họ ngày càng h hỏng. Còn đối
với những ngời chính trực thì bới lông tìm vết để trả thù. Nh thế, cố nhiên hỏng
cả công việc của Đảng, hỏng cả danh giá của ngời lãnh đạo.
Bốn là: Ra sức huấn luyện cán bộ, đào tạo cán bộ
Trong tác phẩm Sửa đổi lối làm việc Ngời đa ra những nội dung rất sâu sắc
về đào tạo cán bộ, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói về huấn luyện cán bộ: Là cần phải
huấn luyện nghề nghiệp, huấn luyện chính trị, huấn luyện văn hóa, huấn luyện lí
luận cho cán bộ. Ngời đa ra một nhận định đặc sắc về vị trí vai trò chức năng
nhiệm vụ của cán bộ. Đó là, Ngời cho rằng cán bộ là cái gốc của mọi công việc,
là nòng cốt của mọi tổ chức, là lực lợng chính trong xây dựng và tổ chức thực
hiện đờng lối, công việc thành công hay thất bại, đều do cán bộ tốt hay kém, bởi

vì Ngời coi cách mạng là một nghề, nghề gì cũng phải học, phải đợc đào tạo và
bồi dỡng, mà những ngời có chức năng tuyên truyền, vận động giáo dục, tổ chức
quần chúng làm cách mạng, phát huy vai trò của quần chúng chính là cán bộ
những ngời đem chính sách của Đảng và chính phủ giải thích cho dân chúng
hiểu rõ và thi hành. Đồng thời đem tình hình của dân chúng báo cáo cho Đảng,
cho chính phủ hiểu rõ, để đặt chính sách cho đúng1. Vì vậy huấn luyện cán bộ
cũng là cái gốc của Đảng. Đây chính là con đờng cơ bản để có đợc đội ngũ cán
bộ của Đảng, của nhà nớc đủ đức, đủ tài. Ngay cả sau này, Ngời còn tiếp tục
khảng định: Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trớc hết cần những con ngời xã
hội chủ nghĩa2, vì lợi ích mời năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì
phải trồng ngời3, Càng khảng định thêm đó là t tởng chiến lợc nhất quán của Chủ
tịch Hồ Chí Minh. Ngời còn chỉ rõ những khuyết điểm của công tác huấn luyện cán
Hồ Chí Minh : Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t.5, tr.269
Hồ Chí Minh : Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, t.5, tr.310
3 Hồ Chí Minh : Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, t.5, tr.222
1
2

6


bộ lúc đó, ví dụ nh: huấn luyện cán bộ hành chính mà không đụng đến công việc
hành chính; còn dạy chính trị thì mênh mông mà không thiết thực, học rồi không
dùng đợc, cán bộ phần đông là công nhân và nông dân, văn hóa rất kém. Đảng cha
tìm đủ cách để nâng cao trình độ văn hóa của họ; huấn luyện lý luận cho cán bộ cao
cấp, đến nay hoặc cha làm, hoặc làm không đúng, lí luận và thực tiễn không ăn
khớp với nhau, dậy theo cách học thuộc lòng. Chủ tịch Hồ Chí Minh coi đây là điều
Đảng nên sửa chữa ngay và đề ra cách sửa chữa.
Huấn luyện cán bộ về nghề nghiệp, tức là cán bộ ở môn nào phải học cho
thạo công việc ở trong môn ấy. Các cơ quan lãnh đạo của mỗi môn phải gom góp

tài liệu, sắp xếp cách dậy và học, kiểm tra kết quả, sao cho cán bộ trong mình
dần dần đi đến thạo công việc.
Huấn luyện cán bộ về chính trị, thì tập trung huấn luyện cả về mặt chính
trị, thời sự, đờng lối quan điểm của Đảng và chính sách, pháp luật của nhà nớc.
Huấn luyện chính trị môn nào cũng phải học. Nhng phải tùy theo mỗi môn mà
nhiều hay ít. Thí dụ cán bộ chuyên môn về y tế thì học ít hơn, còn cán bộ tuyên
truyền thì học nhiều hơn.
Huấn luyện văn hóa, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho đây là việc rất quan trọng
đối với những cán bộ còn kém văn hóa. Cán bộ có thể thay phiên nhau đi học.
Lớp học văn hóa phải theo trình độ văn hóa cao hay thấp mà đặt lớp, chứ không
theo cán bộ cao hay thấp.
Huấn luyện lí luận cho cán bộ, đây là công việc đợc Chủ tịch Hồ Chí
Minh rất coi trọng, Ngời chỉ rõ sự cần thiết của việc học tập lí luận đối với cán
bộ, theo Ngời không chỉ lựa chọn đúng cán bộ mà còn cần phải dạy bảo lí luận
cho cán bộ. Chỉ thực hành mà không có lí luận cũng nh có một mắt sáng, một
mắt mù. Ngời cho rằng Đảng ta hy sinh tranh đấu, đoàn kết lãnh đạo nhân dân,
tranh lại thống nhất và độc lập. Công việc đã có kết quả vẻ vang, nhng bớc vào
thời kỳ mới, cán bộ còn mắc nhiều khuyết điểm, mà nguyên nhân quan trọng là
do sự yếu kém hạn chế về lí luận của cán bộ. Không có lí luận cách mạng thì
không có phong trào cách mạng, ngời cách mạng không thể làm tròn nhiệm vụ
của ngời chiến sĩ tiên phong. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh, không có lý
luận thì không có kim chỉ nam, không có phơng hớng cho hành động của cán bộ,
không có nguồn sáng cho đôi mắt của họ, nên họ mò mẫm lúng túng nh nhắm
mắt mà đi, những ngời không biết lý luận, kém lý luận thì không biết xem cho
rõ, cân nhắc cho đúng sử lí cho khéo mọi công việc, do đó kết quả thờng thất bại.

7


Huấn lý luận, nhng hết sức tránh lí luận suông, nếu chỉ đem lí luận khô khan

nhét cho đầy óc họ. Rồi bày cho họ viết những chơng trình, những hiệu triệu rất
kêu. Còn đối với việc thực tế, tuyên truyền, vận động, tổ chức, kinh nghiệm chỉ
nói qua loa thôi. Đối với những cán bộ cao cấp, trung cấp có sức nguyên cứu lí
luận, ngoài việc học tập chính trị và nghiệp vụ, cần phải học thêm lí luận. Cán bộ
đợc đào tạo tốt, đợc trang bị lí luận thiết thực gắn với việc nguyên cứu công tác
thực tiễn, kinh nhiệm thực tế, lúc học rồi, có thể tự mình làm ra phơng hớng
chính trị, có thể làm công việc thực tế, có thể trở nên ngời tổ chức và lãnh đạo.
Thế là lí luận thiết thực, có ích.
Nh vậy huấn luyện cán bộ mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập cho ta thấy ý
nghĩa và tầm quan trọng của nó lúc bấy giờ. Về nội dung và cách huấn luyện rất
phù hợp với hoàn cảnh mà nhân dân ta đang tiến hành cuộc kháng chiến lâu dài
và gian khổ. Ngày nay, trình độ mọi mặt của cán bộ đã phát triển rất nhiều so với
lúc đó, công tác huấn luyện cán bộ cũng vậy và có những yêu cầu ngày càng cao
trong giai đoạn mới của cách mạng nớc ta. Tuy vậy một số cách thức huấn luyện
mà Hồ Chí Minh đề ra trong huấn luyện nghiệp vụ, huấn luyện chính trị và huấn
luyện lí luận vẫn còn có ý nghĩa thực tiễn đối với chúng ta.
Năm là: Phải có gan cất nhắc cán bộ, đề bạt cán bộ.
Lựa chọn cán bộ là phải: chọn những ngời rất trung thành và hăng hái
trong công việc, luôn quan hệ mật thiết với dân chúng, có thể phụ trách giải
quyết những vấn đề trong những hoàn cảnh khó khăn, luôn giữ đúng kỷ luật. Chủ
tịch Hồ Chí Minh nêu lên bốn tiêu chuẩn để lựa chọn cán bộ:
Thứ nhất là những ngời đã tỏ ra trung thành, hăng hái trong công việc và
trong đấu tranh;
Thứ hai là những ngời liên hệ mật thiết với dân, hiểu biết dân luôn chú đến
lợi ích của dân, nh thế dân mới tin cậy và nhận những cán bộ đó là những ngời
lãng đạo họ;
Thứ ba là những ngời có thể phụ trách giải quyết các vấn trong những điều
kiện kiện hoàn cảnh khó khăn. Ai sợ phụ trách và không có sáng kiến thì không
phải ngời lãnh đạo. Ngời lãnh đạo đúng cần phải khi thất bại không hoang mang,
khi thắng lợi không kiêu ngạo. Khi thi hành các nghị quyết, gan góc không sợ

khó khăn;
Thứ t là những ngời luôn luôn giữ đúng kỷ luật.

8


Ngời cho rằng công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay
kém. Vì vậy Đảng phải nuôi dậy cán bộ nh ngời làm vờn vun trồng những cây
cối, quý báu. Phải trọng dụng nhân tài, trọng dụng cán bộ, trọng mỗi một ngời có
ích cho công việc trung của chúng ta. Đảng ta là một đoàn thể đấu tranh, trong
cuộc tranh đấu thờng hao tổn một số cán bộ quý báu. Vì vậy, chúng ta càng phải
quý cán bộ, phải bổ xung cán bộ, phải giữ gìn cán bộ cũ và đào tạo cán bộ mới.
Trên cơ sở những tiêu chuẩn đó mà lựa chọn cán bộ, và phải biết cách
dùng cán bộ cho đúng. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ ngời lãnh đạo: phải có độ lợng vĩ đại thì mới có thể đối với cán bộ một cách chí công vô t, không thành
kiến, khiến cho cán bộ khỏi bị rơi; phải có tinh thần rộng rãi mới có thể gần gũi
những ngời mình không a; phải có tính chịu khó dạy bảo, mới có thể nâng đỡ
những đồng chí còn kém, giúp họ tiến bộ; phải sáng suốt, mới khỏi bị bọn vu vơ
bao vây mà xa cách cán bộ tốt; phải có thái độ vui vẻ, thân mật, các đồng chí
mới vui lòng gần gũi mình.
Muốn cho cán bộ yên tâm làm việc, theo Ngời phải có gan cất nhắc cán
bộ. Cất nhắc cán bộ phải vì công tác, tài năng, vì cổ động cho đồng chí khác
thêm hăng hái. Nh thế công việc nhất định chạy. Nếu vì lòng yêu nghét, vì thân
thích, vì nể nang, nhất định không ai phục, mà gây lên mối lôi thôi trong Đảng,
nh thế là có tội với Đảng với đồng bào.
Phải khiến cho cán bộ có gan nói, có gan đề ra ý kiến phê bình u khuyết
điểm của cán bộ lãnh đạo. Nh thế chẳng những không phạm gì đến uy tín của
ngời lãnh đạo mà lại tỏ ra dân chủ thực sự trong Đảng; phải khiến cho cán bộ có
gan phụ trách, có gan làm việc. Có nhiều việc hay việc dở một phần do cán bộ có
đủ năng lực hay không, nhng một phần cũng do cách lãnh đạo có đúng hay
không. Năng lực của con ngời không phải hoàn toàn do tự nhiên mà có , mà phần

lớn là do công tác, do tập luyện mà thành. Lãnh đạo khéo, tài nhỏ có thể hóa ra
tài to. Lãnh đạo không khéo, tài to cũng hóa ra tài nhỏ.
Cũng theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, trớc khi giao công tác cho cán bộ, phải
bàn kỹ với họ. Nếu họ gánh không nổi, chớ miễn cỡng giao việc đó cho họ. Khi
đã giao cho họ thì cần phải chỉ đạo rõ ràng, sắp xếp đầy đủ, vạch rõ những điểm
chính và những khó khăn có thể xẩy ra. Một khi đã quyết định rồi thì thả cho họ
làm, khuyên họ cứ cả gan mà làm và phải hoàn toàn tin họ. Nếu không tin cán bộ
sợ họ làm không đợc, rồi thì việc gì mình cũng nhúng vào, kết quả thành chứng

9


bao biện mà công việc vẫn không xong. Cán bộ thì vớ vẩn cả ngày, sinh ra buồn
rầu nản chí.
Năm là: Phải thơng yêu cán bộ, chăm sóc cán bộ, tạo điều kiện cho cán
bộ trởng thành.
Vấn đề thơng yêu cán bộ chăm sóc cán bộ tạo điều kiện cho cán bộ trởng
thành đợc Chủ tịch Hồ Chí Minh phân tích một cách sâu sắc, giầu lòng nhân ái,
theo Ngời đào tạo bồi dỡng để có đợc cán bộ tốt là một quá trình lâu dài, không
phải vài ba tháng, hoặc vài ba năm đã đào tạo đợc ngời cán bộ tốt, mà cần phải
trải qua công tác, đợc tôi luyện trong thực tiễn tranh đấu, huấn luyện lâu năm
mới đợc. Trái lại, trong quá trình hoạt động thực tiễn, cán bộ khó tránh khỏi sai
lầm, khuyết điểm, nếu không đợc phát hiện, sửa chữa kịp thời sẽ dẫn đến thoái
hóa biến chất, dễ mất cán bộ. Vì vậy Đảng phải thơng yêu cán bộ, thơng yêu
không phải là vỗ về, nuông chiều, thả mặc, mà là giúp đỡ cán bộ để họ tiến bộ;
giúp họ giải quyết những vấn đề khó khăn trong sinh hoạt, khi họ đau ốm đợc
chăm nom để gia đình họ khỏi túng quẫn, vv... Thơng yêu là luôn luôn chú ý đến
công tác của họ. Thấy họ có khuyết điểm thì giúp họ sửa ngay, để vun trồng cái
thói cả gan phụ trách, cả gan làm việc của họ. Đồng thời cũng nêu rõ những u
điểm, những thành công của họ, nhng không làm cho họ kiêu căng, mà làm cho

họ thêm hăng hái, thêm gắng sức, vun đắp chí khí của họ để đi đến chỗ bại
không nản, thắng không kiêu. Vì kiêu ngạo là bớc đầu của thất bại.
Đối với cán bộ mắc sai lầm, theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh ta
không sợ sai lầm và khuyết điểm, chỉ sợ không cố gắng sửa chữa, và chỉ sợ
những ngời lãnh đạo không biết tìm cách đúng để giúp cán bộ sửa chữa sai lầm.
Cách đúng, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh là ngời lãnh đạo phải giúp đỡ họ một
cách chí tình, làm cho họ tự giác thấy đợc nguyên nhân của sai lầm và tác hại
của nó, để có biện pháp sửa chữa một cách tích cực và hiệu quả. Không phải một
sai lầm to lớn mà đã vội cho họ là cơ hội chủ nghĩa, đã cảnh cáo, đã tạm khai trừ.
Những cách quá đáng nh thế đều không đúng. Sửa chữa sai lầm một phần trách
nhiệm của cán bộ mắc sai lầm, một phần cũng là trách nhiệm của ngời lãnh đạo.
Sửa chữa sai lầm bằng giải thích, thuyết phục, cảm hóa, dậy bảo là điều nên làm,
nhng không phải tuyệt nhiên là không dùng xử phạt. Vấn đề là phải phân tích rõ
ràng mức độ sai lầm nặng hay nhẹ một cách thấu tình, đạt lý mà hình thức sử
phạt cho đúng.

10


Hồ Chí Minh Hồ Chí Minh kết luận: Cách đối sử với cán bộ là một điểm
trọng yếu trong tổ chức công việc. Cách đối sử khéo, có đúng thì mới thực hiện
đợc nguyên tắc vấn đề cán bộ quyết định mọi việc. Phê bình sử phạt cho đúng
chẳng những không làm mất thể diện và uy tín của cán bộ, của Đảng, trái lại còn
làm cho sự lãnh đạo mạnh mẽ hơn, thiết thực hơn, do đó mà uy tín thể hiện ngày
càng tăng thêm.
Ngay khi nớc nhà mới giành đợc độc lập vấn đề chiêu hiền đãi sĩ, cầu
ngời hiền tài đợc biểu hiện rất rõ, với t cách là Chủ tịch nớc, Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã ra chỉ thị cho các địa phơng phải tìm ngời hiền tài ra gánh vác công việc
cho nớc, cho dân, chúng ta có thể cảm nhận đợc chính sách chiêu hiền đãi sĩ của
Ngời qua những lời cảm kích sau đây: Nớc nhà cần phải kiến thiết. Kiến thiết

cần phải có ngời tài. Trong số 20 triệu ngời đồng bào chắc không thiếu ngời có
tài có đức.
E vì chính phủ không đến, thấy không khắp, đến nỗi những bậc tài đức
không thể xuất hiện. Khuyết điểm đó tôi xin thừa nhận.
Nay muốn sửa đổi điều đó và trọng dụng những kẻ hiền năng, các địa phơng phải lập tức điều tra nơi nào có ngời tài đức, có thể làm đợc những việc ích
nớc lợi dân, thì phải báo cáo ngay cho chính phủ biết.
Báo cáo phải nói rõ tên tuổi, nghề nghiệp, tài năng, nguyện vọng và chỗ
ở của ngời đó. Hạn trong một tháng, các cơ quan địa phơng phải báo cáo cho
đủ1
Chủ tịch Hồ Chí Minh thể hiện một con ngời có cái tâm trong nh pha lê,
Ngời đã tập hợp đợc rất nhiều nhân tài cho đất nớc dới ngọn cờ đại nghĩa của
mình. Những ngời đi theo tiếng gọi của ngời đã trở nên những ngời con trung
kiên cho tổ quốc, thành vốn cán bộ quý cho Đảng, cho nhà nớc và các đoàn thể
nhân dân.
Những vấn đề cơ bản trên trong t tởng Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác
cán bộ đã và đang trở thành cẩm nang, kim chỉ nam và mặt rời soi sáng cho
công cuộc đổi mới, xây dựng chỉnh đốn Đảng, vấn đề cán bộ là vấn đề đại sự,
vẫn là vấn đề nóng hổi, bức súc bởi vì sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân
dân ta không ngừng phát triển. Những quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về
vấn đề này luôn luôn gắn với sự nghiệp cách mạng vĩ đậi của dân tộc.

1

Hồ Chí Minh : Về Đảng cộng sản, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1993, tr.228-229

11


II. vận dụng t tởng Hồ Chí Minh về vấn đề cán bộ trong xây
dựng đội ngũ cán bộ quân đội hiện nay

Dới ngọn cờ t tởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cách mạng Việt Nam đã
vững bớc tiến lên giành đợc những thắng lợi có ý nghĩa lịch sử mang tầm thời
đại. Và ngày nay cả nớc đang thực hiện đờng lối đổi mới xây dựng và bảo vệ tổ
quốc xã hội chủ nghĩa, phấn đấu thực hiện mục tiêu dân giàu nớc mạnh xã hội
cân bằng dân chủ văn minh.
Trong xây dựng quân đội ở thời kỳ nào, giai đoạn nào, Chủ tịch Hồ Chí
Minh cũng luôn chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ cả về chính trị t tởng, quan
điểm, lề lối tác phong công tác. Bởi lẽ theo quan điểm của Ngời cán bộ là
những ngời đem chính sách của Đảng, của chính phủ cho quần chúng hiểu rõ và
thi hành. Đồng thời đem tình hình của dân chúng báo cáo cho Đảng, cho chính
phủ hiểu rõ để đặt chính sách cho đúng, vì vây cán bộ là cái gốc của mọi công
việc. Vì vậy, huấn luyện cán bộ là cái gốc, công việc gốc của Đảng1. Đội ngũ
cán bộ là lực lợng nòng cốt xây dựng quân đội, đa chủ trơng đờng lối chính sách
nghị quyết của Đảng vào quán triệt, chỉ đạo tổ chức thực hiện trong các hoạt
động của quân đội: xây dựng, huấn luyện chiến đấu, sẵn sàng chiến đấu, công
tác lao động sản xuất, đạt chất lợng hiệu quả cao, biến đờng lối chủ trơng chính
sách của Đảng và nhà nớc, chỉ thị mệnh của cấp trên thành hiệu quả thiết thực
trong đời sống chiến đấu, công tác, lao động sản xuất của quân đội. Cho nên bất
cứ chính sách gì, cán bộ tốt thì thành công. Và ngời coi huấn luyện bồi dỡng cán
bộ là công việc gốc của Đảng . Bao giờ Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng giành cho
đội ngũ cán bộ quân đội sự quan tâm đặc biệt, những tình cảm đặc biệt hết sức
sâu sắc và rộng lớn. Ngời luôn gắn việc bồi dỡng giáo dục, rèn luyện bồi dỡng
cán bộ, với đờng lối chính trị đờng lối quan sự, nhiệm vu cách mạng của Đảng,
của quân đội trong từng thời kỳ, từng giai đoạn cách mạng, đề ra những yêu cầu
cụ thể về phẩm chất năng lực của cán bộ tơng ứng với đòi hỏi của nhiệm vụ
chính trị đặt ra. Trong đó quan điểm bao trùm nhất là: Ngời nhắc nhở cán bộ
phải ra sức học tập, tu dỡng nắm vững bản chất cách mạng khoa học của chủ
nghĩa Mác - Lênin để củng cố giữ vững lập trờng, bản chất chính trị, có phơng
pháp sử lý đúng đối với công việc và đối với con ngời. Ngời thờng căn dặn cán

bộ phải thờng thơng yêu đội viên. Đối với anh em ốm yếu, thơng tật, cán bộ phải
trông nom, thăm hỏi. Ngời đội trởng, ngời chính trị viên phải là ngời anh, ngời
1

Hồ Chí Minh : Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, t.5, tr.253

12


chị ngời bạn của đội viên, cha làm đợc nh vậy thì cha hết nhiệm vụ, rằng từ tiểu
đội trởng trở lên, từ Tổng T lệnh trở xuống, phải săn sóc đời sống vật chất và tinh
thần của đội viên, phải xem xét đội viên ăn uống nh thế nào, phải hiểu nguyện
vọng và thắc mắc của đội viên. bộ đội cha ăn cơm, cán bộ không đợc kêu mình
đói. Bộ đội không có áo mặc, cán bộ không đợc kêu mình rét. Bộ đội cha đủ chỗ
ở, cán bộ không đợc kêu mình mệt. Thế mới là dân chủ, là đoàn kết, là tất
thắng. Đối với nhân dân, Ngời thờng căn dặn cán bộ chiến sĩ, phải kính trọng
dân, giúp đỡ dân, khiêm tốn học hỏi nhân dân không đợc công thần kiêu ngạo.
Mình đánh giặc là vì nhân dân, nhng mình không phải là cứu tinh của dân mà
mình có trách nhiệm phụng sự nhân dân. Tất cả quân nhân phải làm cho dân tin,
dân phục, dân yêu. phải làm thế nào khi mình cha đến thì dân trông mong, khi
mình đến thì dân giúp dỡ, khi mình đi nơi khác thì dân luyến tiếc. Muốn vậy, bộ
đội phải giúp đỡ dân, thơng yêu dân. mỗi quân nhân phải là một cán bộ tuyên
truyền bằng việc làm của mình.
Bởi vậy, ngay từ ngày thành lập đến nay, dù trong gian khổ chiến đấu hy
sinh giải phóng dân tộc, bảo vệ tổ quốc, hay trong huấn luyện sẵn sàng chiến
đấu, học tập công tác, lao động sáng tạo của thời bình, quân đội ta luôn luôn
phấn đấu thực hiện lời dậy của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu trung với Đảng,
hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của tổ quốc, vì chủ
nghĩa xã hội, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành khó khăn nào cũng vợt qua kẻ thù
nào cũng đánh thắng. Chính vì vậy, đồng bào ta ở mọi miền đất nớc đã tặng cho

quân đội ta danh hiệu cao quý bộ đội cụ Hồ. Một lòng một dạ phục vụ nhân
dân, đi dân nhớ ở dân thơng, bộ đội là một hình mẫu về đạo đức lối sống. Đối
với đồng đội, đồng chí thì quý trọng nh ruột thịt, hết lòng giúp đỡ nhau cùng
tiến bộ. Cán bộ thơng yêu chiến sĩ chia ngọt sẻ bùi với cấp dới, làm cho chiến
sỹ tôn trọng cán bộ. Mọi ngời sống có lý tởng, sống có kỷ luật, khiêm tốn giản
dị, trung thực thẳng thắn, lễ độ và nhân hậu, kính già yêu trẻ, mình vì mọi ngời.
ở vào thời điểm hiện nay, xây dựng Đảng đòi hỏi phải chỉnh đốn Đảng,
chỉnh đốn Đảng là nội dung cơ bản của xây dựng Đảng, phải tiến hành chỉnh đốn
Đảng trớc hết về t tởng, tổ chức, cán bộ, phơng thức lãnh đạo của Đảng, làm cho
Đảng trong sạch, bảo đảm hiệu quả lãnh đạo của Đảng trong thời kỳ mới.
Trong tình hình hiện nay, việc xây dựng chỉnh đốn Đảng chủ yếu nhằm
khắc phục những lệch lạc về t tởng, chính trị; sự thoái hóa biến chất trong đạo

13


dức lối sống, không ít ngời thiếu tu dỡng rèn luyện buông thả của một bộ phận
cán bộ
Ngay từ Đại hội V của Đảng đã nhận định tình hình xa sút phẩm chất,
giảm sút ý chí chiến đấu một bộ phận cán bộ Đảng viên. nhiều ngời từ sai lầm
trong sinh hoạt, quan liêu trong tác phong, đã đi đến chỗ biến chất trong lối
sống, thoái hóa về chính trị1. Đại biểu đại hội VIII của Đảng nhận định: một
bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên thiếu tu dỡng bản thân, phai nhạt lý tởng,
mất cảnh giác, giảm sút ý chí, kém ý thức tổ chức kỷ luật, xa đọa về đạo đức lối
sống. Một số cán bộ thoái hóa về chính trị, tuy rất ít nhng hoạt động của họ của
họ gây hâu quả hết sức nghiêm trọng 2hiện tợng suy thoái này đến nay vẫn cha
đợc ngăn chặn và đẩy lùi, và không chỉ ở đảng viên thờng mà cả ở cán bộ lãnh
đạo cao cấp.
Trớc diễn biến phức tạp của tình hình và tác động tiêu cực của xã hội, do
đó trong Đảng bộ Quân đội cũng còn không ít cán bộ, đảng viên còn biểu hiện

hẫng hụt về chí tuệ, thiếu dũng khí đấu tranh, t tởng trung bình chủ nghĩa, cá biệt
có cả cán bộ lãnh đạo các cấp mang nặng chủ nghĩa cá nhân, giảm sút ý chí, t tởng cơ hội thực dụng, tham nhung chạy theo tham vọng quyền lực, danh lợi, cục
bộ bản vị, cha gơng mẫu rèn luyện bản thân, ... gây hậu quả sấu. Xây dựng và
quy hoạch đội ngũ cán bộ có mặt còn bất cập trớc yêu cầu mới; trong thực hiện
nguyên tắc tập trung dân chủ còn biểu hiên dân chủ hình thức, đề cao uy quyền
cá nhân...
Tóm lại: có thể nói, tất cả tình hình trên cho thấy, hơn lúc nào hết Đảng
phải đợc xây dựng chỉnh đốn, trong đó vấn đề then chốt là cán bộ,và công tác
cán bộ, để Đảng có đủ trình độ, trí tuệ, bản lĩnh, phẩm chất, năng lực. Để nâng
cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của mình, để đáp ứng tình hình nhiệm vụ
trong giai đoạn mới. Đây không những là vấn đề then chốt mà còn là nhiệm vụ
đặc biệt quan trọng và cấp bách, có ý nghĩa quyết định đối với toàn bộ sự nghiệp
xây dựng và bảo vệ đất nớc, đối với vận mệnh chế độ ta và Đảng ta.
Thực hiện công cuộc đổi mới đất nớc, thực hiện mục tiêu xây dựng dân
giầu nớc mạnh xã hội công bằng dân chủ văn minh, tiến lên chủ nghĩa xã hội. Từ
đại hội VI, VII, VIII, IX, X và một số nghị quyết của trung ơng đã nêu rõ phải
đổi mới cán bộ và công tác cán bộ, đổi mới cả về phơng pháp và tổ chức. Đồng
thời đề ra những giải pháp cụ thể về vấn đề này. Đại hội Đảng IX khảng định:
1
2

Đảng cộng sản Việt Nam , Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V, Tập III, Nxb Sự thật, HN 1982, tr.25
Đảng cộng sản Việt Nam , Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb CTQG, HN 1996, tr.137

14


cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn liền với vận mệnh
của Đảng, của đất nớc và chế độ, là khâu then chốt trong công tác xây dựng
Đảng. Do đó cần tiếp tục đổi mới công tác cán bộ, vấn đề cán bộ kế cận đang

là vấn đề bức súc, việc thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong công tác cán
bộ đang còn có những vi phạm, vấn đề cơ chế và chính sách, đang còn bất cập,
đảng ta đã nhiều lần yêu cầu cần đổi mới căn bản bộ máy làm công tác cán bộ,
nhng cha có sự chuyển biến rõ rệt. Và điều đặc biệt nghiêm trọng là vẫn còn một
bộ phận cán bộ thoái hóa biến chất về chính trị, đạo đức lối sống, độc đoán quan
liêu, gia trởng.
Đại hội Đảng X khảng định công tác cán bộ có một số đổi mới về nội
dung và cách làm song Nhiều khuyết điểm, yếu kém trong công tác cán bộ
chậm đợc khắc phục nhất là việc quản lý, giáo dục, rèn luyện cán bộ về t tởng
chính trị, đạo đức, lối sống, thực hành dân chủ và trách nhiệm trong công tác.
Chậm đổi mới cơ chế, phơng pháp và quy trình đánh giá, bổ nhiệm, miễn nhiệm,
từ chức đối với cán bộ. Cha kiên quyết và thiếu những quy chế có hiệu lực để sắp
xếp, bố trí lại đội ngũ cán bộ, thay thế kịp thời những cán bộ yếu kém về phẩm
chất và năg lực, để công việc trì trệ; hầu nh chỉ khi cán bộ bị kỷ luật hoặc vi
phạm pháp luật mới thay thế đợc.1
Trên cơ sở chiến lợc cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện đại
hóa đất nớc, hội nghị BCHTW 3 (khóa VIII) của Đảng đã xác định và từ thực
tiễn công tác cán bộ và đội ngũ cán bộ hiện nay Đại hội X chỉ rõ những vấn đề
cụ thể cần tập trung giải quyết là:
- Nhiệm vụ quân trọng nhất là xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, trớc hết
là cán bộ lãnh đạo cấp chiến lợc và ngời đứng đầu tổ chức các cấp, các ngành
của hệ thống chính trị.
- Quán triệt và thực hiện đúng nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo công
tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, đồng thời đề cao trách nhiệm của các tổ
chức trong hệ thống chính trị và ngời đứng đầu tổ chức.
- Mở rộng và phát huy dân chủ, thực hiện công khai, minh bạch trong
công tác cán bộ.

1

Đảng cộng sản Việt Nam , Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, HN 2006, tr.271

15


- Đổi mới và hoàn thiện chế độ bầu cử, thực hiện bầu cử có số d, mở rộng
quyền tiến cử và tự ứng cử, giới thiệu nhiều phơng án nhân sự trong bầu cử và bổ
nhiệm cán bộ.
- Đổi mới mạnh mẽ, triển khai đồng bộ các khâu: đánh giá, quy hoạch,
đào tạo, bồi dỡng, luân chuyển, bố trí, sử dụng, xây dựng và thực hiện chính sách
cán bộ.
- Xây dựng và thực hiện chính sách phát triển và trọng dụng nhân tài, thu
hút nhân tàivào những lĩnh vực quan trọng, không phân biệt ngời trong Đảng hay
ngoài Đảng.
Đại hội Đảng toàn quân lần thứ VIII yêu cầu khắc phục mọi biểu hiện cá
nhân, cơ hội cục bộ khép kín, nguyên cứu điều chỉnh các chính sách phù hợp để
giữ gìn và thu hút ngời tài, động viên cán bộ nơi công tác khó khăn gian khổ và
đơn vị sẵn sàng chiến đấu cao. Nâng cao năng lực và phẩm chất đội ngũ ngũ cán
bộ và cơ quan tham mu cho cấp ủy về công tác cán bộ.
Xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội là nội dung quan trọng trong xây dng
quân đội về chính trị, là vấn đề cực kỳ hệ trọng, rộng lớn và phức tạp, có ý nghĩa
then chốt, quyết định trong xây dựng quân đội nhân dân Việt Nam theo hớng
cách mạng, chính quy tinh nhuệ, từng bớc hiện đại, góp phần xây dựng nền quốc
phòng toàn dân vững mạnh. Công tác cán bộ trong quân đội là một bộ phận trong
công tác cán bộ của Đảng, một trong những nọi dung chủ yếu của CTĐ, CTCT
trong quân đội, quyết định đến việc xây dựng hệ thống lãnh đạo, chỉ huy quản lý
của quân đội, nhằm đảm bảo sự lãnh đạo tuyệt đối trực tiếp về mọi mặt của Đảng
đối với quân đội.
Trong những năm qua, đội ngũ cán bộ quân đội đã từng bớc phát triển, trởng thành, số lợng cơ cấu đợc cải thiện, chất lợng đợc nâng lên tơng đối toàn
diện, tuy nhiên số lợng thiếu so với nhu cầu biên chế, trong đó nhiều đơn vị vừa

thừa vừa thiếu, nhng số thừa không bù đắp đợc cho số thiếu; số thiếu chủ yếu là
cán bộ cơ sở cấp trung đội, phó đại đội trởng về chính trị, trợ lý kỹ s, bác sỹ cơ
sở, tỉ lệ cán bộ tại chỗ nhiều vùng, miền cha tơng xứng với yêu cầu bố trí, cán bộ
là ngời dân tộc thiếu số, nhất là dân tộc đặc biệt ít ngời, ở các đơn vị đóng quân
trên địa bàn có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số còn mỏng, cha tơng xứng với
nhu cầu sử dụng. Đặc biệt trong tình hình hện nay một số cán bộ hiệu quả công
tác cha tơng xứng với trình độ học vấn.

16


*. Một số giải pháp nhằm góp phần vận dụng sáng tao t tởng Chủ tịch
Hồ Chí Minh và các văn kiện, nghị quyết của Đảng vào xây dựng đội ngũ cán
bộ quân đội vững mạnh đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong giai
đoạn hiện nay.
1- Nghiên cứu quán triệt nắm vững t tởng Chủ tịch Hồ Chí Minh để có
quan điểm xem xét đánh giá cán bộ thật sự đúng đắn khoa học, công tâm, theo
một quy trình dân chủ, xử lí tốt mỗi quan hệ biện chứng giữa đức và tài, nhiệm
vụ và lợi ích, tiêu chuẩn và cơ cấu, năng lực thực tế và bằng cấp.
Đánh giá đúng cán bộ là một khâu quyết định trong sử dụng cán bộ, vừa là
cơ sở để quy hoạch đào tạo, bồi dỡng, sử dụng cán bộ lâu dài. Đối với những cán
bộ trẻ, có đức có tài, đồng thời cũng là nhân tố tác động tác động đến sự ổn định
và đoàn kết nội bộ. Phải nắm vững và dựa vào tiêu chuẩn cán bộ để đánh giá cán
bộ, coi trọng cả đức và tài, lấy đức làm gốc. Trớc yêu cầu bảo vệ tổ quốc xã hội
chủ nghĩa, xây dựng quân đội hiện nay, lại càng phải đặc biệt chú trọng, phẩm
chất chính trị và năng lực trí tuệ của cán bộ. Đánh giá cán bộ phải căn cứ vào
tiêu chuẩn, chức vụ đảm nhiệm, lấy kết quả hoàn thành nhiệm vụ đợc giao và sự
tín nhiệm của quần chúng làm thớc đo chủ yếu về phẩm chất và năng lực cán bộ,
phải tránh đánh giá cán bộ một cách hình thức, lẫn lộn tiêu chuẩn và điều kiện,
phải đặt cán bộ trong môi trờng và điều kiện cụ thể để đánh giá cán bộ, chú

trọng đến mục đích động cơ hoàn thành nhiệm vụ, trong điều kiện thuận lợi hay
khó khăn, hoàn thành trong mỗi nhiệm vụ hay cả trong quá trình. Đánh giá đúng
là khuyến khích cán bộ có tâm huyết có trách nhiệm, trớc những khó khăn phức
tạp, biết tháo gỡ khó khăn, vợt qua thử thách, dám nghĩ tới cái mới, giám làm và
giám chịu trách nhiệm theo hớng đi đúng đã xác định. Để đánh giá đúng cán bộ
đòi hỏi phải làm tốt công tác quản lý cán bộ, kết hợp chặt chẽ cả ba khâu: tổ
chức quản lí; quần chúng quản lí; cán bộ tự quản lí. Cấp quản lí cán bộ phải sát
cán bộ, trực tiếp nghe cán bộ tự nhận xét, lấy ý kiến của quần chúng và thống
báo cho cán bộ biết kết luận của cấp ủy về những u điểm, khuyết điểm trong
công tác học tập rèn luyện của họ, giảm bớt các thủ tục hành chính máy móc, rờm rà, làm cho việc đánh giá, sử dụng cán bộ thiếu chính xác, không đúng bản
chất sự việc, thiếu nhất quán.
2. Phải thờng xuyên chăm lo giáo dục đào tạo, bồi dỡng cán bộ, nâng cao
chất lợng bồi dỡng cán bộ, đặc biệt coi trọng đội ngũ cán bộ chủ trì, đầu ngành,

17


cán bộ trẻ, tích cực phát hiện bồi dỡng và trọng dụng tài năng, gắn quy hoạch tạo
nguồn cán bộ chủ trì với kiện toàn cấp ủy; gắn việc đào tạo bồi dỡng với bố trí sử
dụng cán bộ thành một quy trình liên tục thống nhất.
Cán bộ chỉ huy, cán bộ chủ trì CTĐ, CTCT có vai trò quyết định tới việc
hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị, tạo nên sức mạnh tập thể và sự năng động của
đội ngũ cán bộ. Vì vậy trong khi chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ , thì phải đặc
biệt coi trọng việc xây dựng cán bộ chủ trì các cấp, từ cán bộ chủ trì cấp chiến
dịch đến cán bộ chủ cấp phân đội, thật sự kiên định vững vàng, tin cậy, có đủ bản
lĩnh và năng lực trí tuệ, có kiến thức cơ bản, có năng lực lãnh đạo và tổ chức, giải
quyết mọi nhiệm vụ. Lãnh đạo chỉ huy quản lý điều hành tổ chức thực hiện, năng
độn sáng tạo các nghi quyết của Đảng chỉ thị cấp trên, độc lập sử trí các tình
huống phức tạp.
Đi đôi với xây dựng đội ngũ cán bộ chủ trì, phải trú trọng xây dựng đội

ngũ cán bộ khoa học đầu ngành có trình độ chuyên môn giỏi, đáp ứng yêu cầu
xây dựng quân đội cách mạng chính quy tinh nhuệ từng bớc hiện đại. Góp phần
đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nớc.
Thờng xuyên phát hiện, đào tạo và trọng dụng tài năng trong quân đội,
khác với thời chiến thông qua môi trờng chiến đấu có nhiều thuận lợi trong việc
phát hiện, bồi dỡng và tạo điều kiện cho tài năng, phát triển, trong thời nình phải
có quy trình riêng để phát triển tài năng trong quá trình tạo nguồn, đào tạo và
trong thực tế công tác, có thể cần phải đợc đào tạo chuyển tiếp, gắn với cất nhắc
đột biến thích hợp, có chính sách u đãi hợp lý, tạo điều kiện cho tài năng phát
triển và công hiến.
Phải có quy hoạch đào tạo nguồn cán bộ, đồng thời phải hiểu đúng nội
dung và đổi mới quy trình, phơng pháp tiến hành xây dựng và thực hiện quy hoạch
bảo đảm thiết thực và hiệu quả. Bởi vì, quy hoạch tạo nguồn là một nội dung quan
trọng của công tác cán bộ, là nhiệm vụ rất cơ bản có ý nghĩa chiến lợc bảo đảm
cho công tác cán bộ đi vào nề nếp, chủ động có tầm nhìn xa và lâu dài.
Đào tạo bồi dỡng cán bộ phải gắn chặt với quy hoạch tạo nguồn, theo yêu
cầu dự kiến bố trí công tác, thực hiện tốt mục tiêu yêu cầu đào tạo là đào tạo
theo chức vụ, và có trình độ học vấn tơnng đơng xây dựng bản lĩnh chính trị và
tạo mặt bằng kiến thức, trình độ cơ bản chuyên ngành cho cán bộ làm tốt chức
trách nhiệm vụ đợc giao; bảo đảm cho cán bộ chỉ huy cán bộ quản lí có kiến
thức, năng lực toàn diện; cán bộ chuyên môn kỹ thuật nghiệp vụ có trình độ

18


chuyên môn sâu, đào tạo lên cao càng phải nhuần nhuyễn giữa kiến thức khoa
học xã hội, nhân văn với kiến thức chuyên ngành, tạo đợc tiềm năng phát triển.
Với cán bộ chỉ huy, cán bộ chính trị, khi cần có thể bộ nhiệm cán bộ chính trị
làm chỉ huy và ngợc lại. Kết hợp bồi dỡng cán bộ tại trờng với bồi dỡng ôn luyện
trong thực tiễn, nhất là với cán bộ chỉ huy, lãnh đạo, cần có sự luân chuyển qua

nhiều cơng vị công tác ở đơn vị, cơ quan, nhà trờng để bồi dỡng phát triển toàn
diện, vững chắc, phải thông qua hoạt động thực tiễn trong quân đội để tuyển
chọn, bồi dỡng nguồn cán bộ; cấp trên phải bồi dỡng cho cấp dới trực tiếp, nhất
là ngời kế nhiệm.
Bố trí sử dụng phải căn cứ vào tiêu chuẩn, chức danh để bố trí đúng ngời,
đúng việc, đúng sở trờng của cán bộ. Việc đề bạt cán bộ cần phải đúng lúc, giao
việc đúng khả năng, khi cán bộ đang có xu hớng phát triển; không nên để cán bộ
quá lâu ở một cơng vị chỉ huy lãnh đạo, vừa làm cho cán bộ chững lại, vừa gây
nên sự ùn tắc trong đội ngũ; phải bảo đảm tính liên tục, tính kế thừa và phát triển
vững chắc, giữ gìn đợc chất lợng cán bộ, đặc biệt là chất chiến đấu và rèn luyện
thử thách trong thực tiễn, kết hợp xắp xếp bổ nhiệm tuần tự với những bớc nhảy
vọt đối với số cán bộ trẻ để bồi dỡng nguồn lâu dài, ở mỗi cấp chỉ huy lãnh đạo
cần có ba độ tuổi. Độ tuổi cao chiếm khoảng (15-20)%, độ tuổi trung bình (5060)%, độ tuổi trẻ khoảng (25-30)%. Cần phải thực hiện quy chế miễn nhiệm, tạo
nên sự phát triển bình thờng trong đội ngũ cán bộ. Những cán bộ chủ trì giữ chức
năm năm trở lên mà hết tuổi phục vụ theo chức, đã có cán bộ thay thế, thôi chỉ
huy, quản lý, chuyển sang công việc phù hợp, với khả năng chuyên sâu, tích lũy
kinh nghiệm của họ. Kiên quyết khắc phục tình trạng bổ nhiệm để tạo nhu cầu
quân hàm khi cán bộ cha có đủ điều kiện, tiêu chuẩn đảm nhiệm chức danh đó.
Phải dựa trên cơ sở nền kinh tế đất nớc với tinh thần tự lực tự cờng, thực
hiện thật tốt công tác chính sách cán bộ phù hợp với điều kiện của đất nớc và
quân đội để thu hút và giữ gìn đợc cán bộ có chất lợng cao.
Để phát huy lợi thế và mặt trái của nền kinh tế thị trờng và mở cửa, đồng
thời với việc chăm lo giáo dục rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống, bản chất
giai cấp công nhân, hết lòng vì lợi ích giai cấp công nhân và nhân dân lao động,
phải có chính sách sử dụng và đãi ngộ đối với cán bộ phù hợp, nhất quán công
tâm; kết hợp với công tác t tởng tổ chức chính sách; gắn bổ nhiệm, đề bạt với
giải quyết các vấn đề chính sách cán bộ. Để giữ gìn và nâng cao chất lợng cán
bộ, nhất là chất lợng chính trị, chất chiến đấu, thu hút đợc tài năng, đoàn kết, thu

19

hút đợc những ngời tâm huyết, có đức có tài, góp phần nâng cao sức chiến đấu
của quân đội.
Nguyên cứu vận dụng, thực hiện đồng bộ chính sách đãi ngộ của Đảng,
Nhà nớc đối với quân đội để bảo đảm điều kiện làm việc cho cán bộ tơng xứng
với đặc điểm và tính chất lao động quân sự, tạo vị trí xã hội xứng cho đáng cho
đội ngũ sỹ quan khi chuyển ra ngoài quân đội. Huy động đợc mọi nguồn đầu t
ngân sách trong các trơng trình phát triển để đào tạo bồi dỡng và thực hiện chính
sách u đãi khuyến khích đối với cán bộ; chăm lo đời sống gia đình cán bộ, nhất
là ở vùng cao, vùng sâu biên giới, hải đảo, nông thôn còn nhiều khó khăn, thờng
xuyên phối hợp cơ Đảng, Nhà nớc, các đoàn thể chính trị xã hội ở Trung ơng và
địa phơng trong việc tạo nguồn, đào tạo bồi dỡng, quản lý, thực hiện các chính
sách cán bộ, gia đình cán bộ quân đội và bổ xung cán bộ cho quan đội và cho
các cơ quan Đảng nhà nớc.

20