bài giảng PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

MÔN HỌC

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

Giảng viên: Ths Đinh thị Hoa – Khoa lý luận chính trị


Khái quát nội dung môn học

Môn học Pháp luật
đại cương là một học
phần bắt buộc thuộc
phần kiến thức giáo
dục đại cương theo
chương trình khung
của bộ giáo dục đào
tạo.


Đối tượng nghiên
cứu
Những kiến chung
cơ bản về nhà nước
và Pháp luật nói
chung, nhà nước và
Pháp luật việt nam
nói riêng

Phương pháp nghiên
cứu
 Phương pháp luận :

chủ nghĩa Mác Lênin (CN
duy vật biện chứng & CN
duy vật lịch sử)
 Phương pháp cụ thể :
-

Phân tích
So sánh
Diễn dịch
Quy nạp
…


Mục tiêu môn học

- Trang bị cho người học những kiến thức
cơ bản vè nhà nước và Pháp luật nói chung,
Nhà nước và Pháp luật nhà nước CHXHCN
Việt Nam nói riêng.
- Trang bị kiến thức lý luận chung làm cơ sở
để nghiên cứu các môn luật chuyên ngành.
- Hình thành kỹ năng xử lý các tình huống
liên quan đến Pháp luật


Kết cấu môn học :

Phần 1 :Những vấn đề chung về
nhà nước và Pháp luật

Phần 2 : Một số ngành luật cơ
bản của hệ thống Pháp luật Việt
Nam


BÀI 1

NHỮNG
NHỮNG VẤN
VẤN ĐỀ
ĐỀ CƠ
CƠ BẢN
BẢN
VỀ
VỀ NHÀ
NHÀ NƯỚC
NƯỚC


BÀI 1

Kết cấu nội dung
I. NGUỒN GỐC NHÀ NƯỚC
II. KHÁI NIỆM, BẢN CHẤT NHÀ NƯỚC
III. THUỘC TÍNH NHÀ NƯỚC
IV. CHỨC NĂNG NHÀ NƯỚC
V. KIỂU VÀ HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC
VI BỘ MÁY NHÀ NƯỚC
VII. NHÀ NƯỚC CỘNG HOÀ XHCN VIỆT NAM

I. Nguồn gốc Nhà nước
HAI LOẠI QUAN ĐIỂM CHÍNH

Các
Các quan
quan
Điểm
Điểm phi
phi
MácMác- xít
xít

Quan
Quan điểm
điểm
Của
Của
chủ
chủ nghĩa
nghĩa
MácMác- lêNin
lêNin


BÀI 1
1

Thuyết thần học :
Nhà nước là lực lượng

siêu nhiên,quyền lực

là vĩnh cửu và sự phục tùng
là tất yếu

2

Thuyết gia trưởng
Nhà nước là kết quả
phát triển của gia đình,
là hình thức tổ chức tự
nhiên con người.

1/ Các quan điểm phi MacXit về nguồn gốc NN
3

Thuyết bạo lực: Bộ lạc
chiến thắng sẽ “nghĩ
ra” một hệ thống cơ
quan đặc biệt để cai trị
kẻ chiến bại

Thuyết khế ước Nhà nước
4
ra đời thông qua một khế ước
được ky` kết giũa các thành viên
trong xh.Khi nào NN không thực
hiện được vai trò của mình thì
ND có quyền lật đổ

BÀI 1

1/ Các quan điểm phi Mac- Xit về nguồn gốc
NN

Kết
luận

Nhìn chung các quan điểểm
phi Mac-xit chưa đưa ra
đượợc cợ sợể khoa hoợc vểề
nguồền gồốc nhà nượốc . Vì
vậợy ,
khồng giaểi quyểốt
đượợc mồợt cách đúng đắốn
vậốn đểề vểề baển chậốt nhà
nượốc


2. Quan điểm của chủ nghĩa Mac-Lênin

Nhà n
ước kh
ông ph
hi ệ n t ư
ải l à
ợng vĩn
h cửu,
bất biế

n mà l
à
mộ t p h
ạm trù
lịch sử
có quá
,
trình p
hát sin
phát tr
h,
iển và
tiêu vo
NN là
ng.
một hi
ện tượ
mang
ng xã h
tính lịc
ội
h sử.


Xã hội Cộng sản nguyên thủy chưa có Nhà nước
2.1 Xã hội nguyên thuỷ và tổ chức Thị tộc,Bộ lạc
ĐẶC TRƯNG
Cơ sở
sở kinh
kinh tế:

tế: sở
sở hữu
hữu chung
chung về
về TLSX
TLSX thô
thô sơ
sơ và
và sản
sản
 Cơ
phẩm lao
lao động-(Mọi
động-(Mọi ng
ng như
như nhau,
nhau, bình
bình đẳng,
đẳng, ko
ko có
có
phẩm
giàunghèo)
nghèo)
giàu


Tổ chức
chức xã
xã hội:

hội: rất
rất đơn
đơn giản.
giản. Tế
Tế bào
bào đầu
đầu tiên
tiên làlà thị
thị tộc,
tộc, theo
theo
Tổ
huyếtthống
thống(mẫu
(mẫuhệ
hệ))vừa
vừalàlàđơn
đơnvịvịkinh
kinhtế,
tế,vừa
vừalàlàđơn
đơnvịvịtiêu
tiêu
huyết
dùng.Từđó
đótạo
tạonên
nênhình
hìnhthức
thứcxh

xhlớn
lớnhơn
hơnlàlàbào
bàotộc
tộcvà
vàBộ
Bộlạc.
lạc.
dùng.Từ

Quyềnlực
lựcXH:
XH:
Quyền
Thuồợ
Thuồợcc vểề
vểề xã
xã hồợ
hồợii,, do
do toàn
toàn bồợ
bồợ xã
xã hồợ
hồợii

tồể chưố
chưốcc ra.
ra.
tồể
Phuợ

Phuợcc vuợ
vuợ lợợ
lợợii ích
ích caể
caể cồợ
cồợnngg đồề
đồềnng.
g.

Khồng
Khồng có
có bồợ
bồợ máy
máy riểng
riểng đểể
đểể cượỡ
cượỡnngg

chểố..
chểố


Trải qua lao động, XH loài người đã vận động và phát triển, tư
hữu nảy sinh, phân hóa g/c. Sự phân hóa giai cấp trong XH
loài ng được đánh dấu bởi 3 lần phân công lao động
Lậền 1: Chắn nuồi tách khoểi trồền g
troợt , mậềm mồốn g tư hưỡu xuậốt hiểợn ,
XH bắốt đậều phận chia thành ngượềi
giàu và ngượềi nghèo
LẦN 2: Ngành tiểểu thuể cồng nghiểợp ra đợềi ,

đậểy thểm mồợt bượốc sượ phận hóa giàu nghèo
Mậu thuậỡn giưỡa các giai cậốp ngày càng tắng

LẦN 3: Ngành thượng nghiểợp ra đợềi , mậu thuậỡn

Giai cậốp càng thểm sậu sắốc .
Vậợt trao đồểi trung gian Là tiểền đã ra đợềi


2. QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA MAC-LÊNIN
2.2 SỰ PHÂN HOÁ GIAI CẤP TRONG XÃ HỘI VÀ NHÀ NƯỚC XUẤT HIỆN

Trước
Trước biến
biến cố
cố
Của
Của Xhội
Xhội
(( Tư
Tư hữu
hữu
xuất
xuất hiện,
hiện,
xã
xã hội
hội
phân

phân chia
chia
g/cấp)
g/cấp)

Mồợt sồố ít kẻể giàu
có chiểốm hưỡu TLSX
bóc lồợt nồ lểợ trợể
thành g/c thồốn g triợ
Khồối dận cư thuậền
nhậốt
Trong xh nguyển
thuểy
Phận thành hai bồợ
phậợn

Sồố đồng ngượềi
nghèo khồng có
TLSX trợể thành
G/C biợ thồốn g triợ)

Tồể chưốc thiợ tồợc ,
bồợ laợc tan rã

Mâu thuẫn giữa các
g/c giàu nghèo
ngày càng gay gắt


2. QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA MAC-LÊNIN

2.2 SỰ PHÂN HOÁ GIAI CẤP TRONG XÃ HỘI VÀ NHÀ NƯỚC XUẤT HIỆN

Trước mâu thuẫn gay gắt giữa các
g/c, có thể dẫn đến tiêu diệt lẫn nhau, g/c
nắm quyền lực về kinh tế đã lập ra một tổ
chức làm dịu đi những mâu thuẫn trong
XH, duy trì quyền lực của mình và t/c đó
chính là Nhà

NGUỒề
NGUỒềNNGỒố
GỒốCC
NHÀ
NHÀNƯỚố
NƯỚốCC

nước

Nhà nước ra đời từ 2 nguyên nhân chính:
+ Về kinh tế: Xuất hiện chế độ tư hữu về
tài sản
+ Về xã hội: Xuất hiện giai cấp và đấu
tranh giai cấp


2.2 SỰ PHÂN HOÁ GIAI CẤP TRONG XÃ HỘI VÀ NHÀ NƯỚC XUẤT HIỆN

Sự
Sựphát
phát

triển
triểncủa
của
Lực
Lựclượng
lượng
Sản
Sảnxuất
xuất

Kinh
Kinhtế
tế
Phát
Pháttriển
triển
Và
Vàcó
cósự
sự
Phân
Phâncông
công
Lao
Laođộng
động
Xã
Xãhội
hội

Xuất
Xuấthiện
hiện
Của
Củacải
cải
dư
dưthừa
thừavà
và
Chế
Chếđộ
độ
tư
tưhữu
hữu
Ra
Rađời
đời

Sự
Sựhình
hình
Thành
Thànhg/c
g/c
mâu
mâuthuẫn
thuẫn
Giai

Giaicấp
cấpvà
và
Đấu
Đấutranh
tranh
giai
giaicấp
cấp

Nhà
Nhànước
nước
Xuất
Xuấthiện
hiện


2.2 SỰ PHÂN HOÁ GIAI CẤP TRONG XÃ HỘI VÀ NHÀ NƯỚC XUẤT HIỆN

Câu hỏi

1/ Tìm hiểểu nguồền gồốc Nhà nượốc
là đi vào giaểi thích nguồền gồốc cuểa
vậốn đểề gì?
2/ Sượ khác biểợt cợ baển giưỡa quan
điểểm cuểa Chuể nghĩa Mac-Lểnin và
quan điểểm phi Macxit vểề nguồền
gồốc nhà nượốc là gì?

II. KHÁI NIỆM, BẢN CHẤT NHÀ NƯỚC
1. BẢN CHẤT NHÀ NƯỚC

Thể hiện ở hai mặt

Bản
Bản chất
chất
Giai
Giai cấp
cấp

Bản
Bản chất
chất
Xã
Xã hội
hội

Bản chất Nhà nước là vấn đề cơ bản của mọi thời đại


II. KHÁI NIỆM, BẢN CHẤT NHÀ NƯỚC
1.1 BẢN CHẤT GIAI CẤP

Thể hiện
Nhà nước là công cụ nằm trong tay giai cấp
thống trị để đảm bảo và thực hiện sự thống
trị của giai cấp đó đối với xã hội về kinh tế,

chính trị và tư tưởng


II. KHÁI NIỆM, BẢN CHẤT NHÀ NƯỚC
1.1 BẢN CHẤT GIAI CẤP

Lenin:

Thống trị về kinh tế
Thống trị về chính trị

Thống trị về tư tưởng

Nhà nước là một
bộ máy dùng để
duy trì sự thống trị
của giai cấp này
đối với giai cấp khác.


II. KHÁI NIỆM, BẢN CHẤT NHÀ NƯỚC
1. BẢN CHẤT NHÀ NƯỚC
1.2 BẢN CHẤT XÃ HỘI
Nếu b/c G/cấp của NN gắn liền với G/c thống trị- một bộ phân nắm
quyền lực thì tính xã hội của NN gắn với cộng đồng với toàn XH
THỂ HIỆN

Điểều hòa ý chí cuểa các giai
tậền g trong xã hồợi . Là đaợi diểợn
chính thưốc cho toàn XH, NN

gánh vác nhưỡn g cồng viểợc vì
lợợi ích cồng cồợn g

NN sẻỡ
sẻỡ khồng
khồng thểể
thểể tồề
tồềnn taợ
taợii
NN
Nểốuu chiể
chiể phuợ
phuợcc vuợ
vuợ
Nểố
cho lợợ
lợợii ích
ích
cho
cuểaa giai
giai cậố
cậốpp thồố
thồốnngg triợ
triợ
cuể


II. KHÁI NIỆM, BẢN CHẤT NHÀ NƯỚC

Câu hỏi

Tại sao bản chất giai cấp và bản chất
xã hội của các kiểu nhà nước luôn
song song tồn tại?
Bản chất giai cấp của các kiểu nhà
nước luôn sâu sắc hơn bản chất xã hội,
đúng hay sai? Tại sao?


Bài 1

1/ Bản chất nhà nước

Kết
luận

Tính giai cậốp và tính xã hồợi là
baển chậốt chung cuểa các kiểểu
N.nượốc trong liợc h sưể. Khồng có
kiểểu Nhà nượốc nào chi thểể hiểợn
baển chậốt giai cậốp và cũng khồng có
NN nào chiể thểể hiểợn b/c xã hồợi .
Tuy nhiển , tùy vào mồỡi kiểểu NN và
trong tưền g giai đoaợn liợc h sưể nhậốt
điợn h thì baển chậốt g/c và b/c xã hồợi
thểể hiểợn nhưỡn g mưốc đồợ đậợm nhaợt
khác nhau. Nói chung, NN càng
dận chuể thì baển chậốt xã hồợi thểể

II. KHÁI NIỆM, BẢN CHẤT NHÀ NƯỚC
2/ Khái niệm Nhà nước

NN là m
ột bộ m
áy quyề
lực đặc
n
biệt do
giai cấp
thống tr
ị lậ p r a
nhằm
bảo vệ l
ợi ích c
ủa giai
cấp thố
ng trị xã
hội và
thực hiệ
n chức
năng
quản lý
mọi mặ
t đời
sống xã
hội theo
ý chí
của giai
cấp thố

ng trị .


Câu hỏi

1/ Tìm hiểểu nguồền gồốc Nhà nượốc là đi vào giaểi
thích nguồền gồốc cuểa vậốn đểề gì? Taợi sao trong
thợềi kỳ cồợn g saển nguyển thuểy chưa có nhà
nượốc ?
2/ Nhà nượốc đậều tiển cuểa Viểợt Nam ?
3/ Trong sồố các đắợc trưng cuểa NN, đắợc trưng
nào là quan troợn g nhậốt trong điểều kiểợn hiểợn
nay? Vì sao?