LUẬN văn THẠC sĩ TĂNG CƯỜNG sự LÃNH đạo của ĐẢNG đối với CÔNG tác THANH NIÊN THÀNH PHỐ VINH, TỈNH NGHỆ AN TRONG GIAI đoạn HIỆN NAY

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quyết định
tương lai, vận mệnh của dân tộc; là lực lượng chủ yếu trên nhiều lĩnh vực, đảm
nhiệm những công việc khó khăn, đòi hỏi hy sinh gian khổ, sức khỏe và sáng tạo.
Nhận thức được rõ vị trí, vai trò của thanh niên đối với sự nghiệp cách mạng của
đất nước nên ngay từ khi mới ra đời, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn quan tâm đến
thanh niên và lãnh đạo công tác thanh niên. Thực tiễn lịch sử dân tộc ta đã chứng
minh, dưới sự lãnh đạo của Đảng thanh niên nước ta đã có những đóng góp to lớn
trong cuộc cách mạng giải phóng dân tộc và trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa
xã hội. Ngày nay trong thời kỳ đổi mới, nhất là trong sự nghiệp công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước, lực lượng thanh niên càng trở nên quan trọng, mang ý nghĩa
chiến lược.
Lãnh đạo công tác thanh niên là một trong những nhiệm vụ quan trọng của
Đảng, là yếu tố quan trọng góp phần bảo đảm thắng lợi của sự nghiệp cách mạng
của dân tộc. Thực tiễn đã chứng minh, ở bất cứ địa phương, ngành, cơ quan, đơn vị
nào sự lãnh đạo của Đảng mà trực tiếp là các cấp uỷ Đảng luôn là yếu tố quyết
định, đảm bảo cho tổ chức Đoàn hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, thực hiện tốt
chức năng đoàn kết, tập hợp, giáo dục thanh niên để đưa thanh niên vào phong trào
cách mạng nhằm thực hiện thắng lợi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước. kinh nhghiemj
Sự lãnh đạo của Đảng trong công cuộc đổi mới đất nước trong những năm
vừa qua đã thu được nhiều thắng lợi to lớn, tạo ra những tiền đề cần thiết để đưa
đất nước chuyển sang thời kỳ phát triển mới - thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất
nước. Trong những thắng lợi đó có sự đóng góp không nhỏ của thanh niên. Bên
cạnh đó những biến đổi của tình hình trong nước và quốc tế đã và đang tác động

2

mạnh mẽ làm biến đổi về cơ cấu xã hội, địa vị kinh tế, học vấn, tư tưởng, tâm lý,
lối sống của thanh niên. Vì vậy, công tác thanh niên hiện nay đang đặt ra những
vấn đề mới, đòi hỏi phải tiếp tục có những giải pháp kịp thời nhằm đáp ứng yêu
cầu của sự nghiệp CNH, HĐH đất nước, phù hợp với nhu cầu lợi ích của thanh
niên. Từ những yêu cầu thực tiễn của sự nghiệp cách mạng đòi hỏi Đảng không
ngừng đổi mới và tăng cường sự lãnh đạo đối với công tác thanh niên. Đây là vấn
đề vừa mang tính lý luận, vừa mang tính thực tiễn sâu sắc, đồng thời đáp ứng yêu
cầu có tính cấp bách trong giai đoạn cách mạng hiện nay. Nghị quyết Hội nghị
BCHTW Đảng lần thứ 7 khóa X về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với
công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH” (25/07/2008) là một định
hướng đúng đắn cho công tác thanh niên trong thời kỳ mới.
Thực hiện chủ trương của Đảng về công tác thanh niên, những năm qua
Đảng bộ thành phố Vinh, Nghệ An đã có nhiều cố gắng trong lãnh đạo công tác
thanh niên, động viên thu hút đông đảo thanh niên tham gia sự nghiệp cách mạng,
tạo môi trường kinh tế - văn hóa - xã hội... lành mạnh cho thanh niên rèn luyện,
cống hiến và trưởng thành, góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp,
văn minh. Tuy nhiên, công tác thanh niên cũng còn bộc lộ những tồn tại, yếu kém,
chưa đáp ứng được yêu cầu giai đoạn cách mạng mới. Một bộ phận thanh niên
sống thiếu lý tưởng, giảm sút niềm tin, ít quan tâm tới tình hình đất nước, thiếu ý
thức chấp hành pháp luật, sống thực dụng, xa rời truyền thống văn hóa dân tộc.
Học vấn của một bộ phận thanh niên nhất là thanh niên nông thôn còn thấp; nhiều
thanh niên thiếu kiến thức và kỹ năng trong hội nhập quốc tế. Tính độc lập, chủ
động, sáng tạo, năng lực thực hành sau đào tạo của thanh niên còn yếu, chưa đáp
ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hóa. Tình trạng tội phạm và tệ nạn xã hội
trong thanh niên đang gia tăng và diễn biến ngày càng phức tạp.
Từ những lý do trên và với cương vị công tác của mình, tác giả chọn vấn đề
"Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên ở Đảng bộ

3

thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An trong giai đoạn hiện nay” làm đề tài luận văn
thạc sĩ.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Ngay từ khi ra đời, Đảng Cộng Sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn
coi trọng công tác vận động, giáo dục thanh niên. Vì vậy, nghiên cứu sự lãnh đạo
của Đảng đối với công tác thanh niên là một vấn đề quan trọng, sớm được các nhà
nghiên cứu quan tâm. Liên quan đến vấn đề này có các công trình, bài viết như:
Nhóm công trình nghiên cứu về thanh niên và vai trò của thanh niên, nhìn
nhận, đánh giá vai trò, vị trí của thanh niên trong tiến tình lịch sử qua các thời kỳ
cách mạng; đường lối nội dung bồi dưỡng, giáo dục – đào tạo thanh niên thành lớp
người kế tục sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Tiêu biểu có các công
trình, tác phẩm như: Tổng bí thư Đỗ Mười (1996): Lý tưởng của thanh niên trong
sự nghiệp đổi mới và xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, NXB Thanh niên, Hà Nội; Viện
Nghiên cứu thanh niên (1999), Những vấn đề nghiên cứu thanh niên trong thời kỳ
mới (kỷ yếu hội thảo khoa học), Hà Nội; Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng (2000),
"Công tác tư tưởng văn hóa đối với tuổi trẻ là nhiệm vụ trọng yếu của Đoàn thanh
niên", Tạp chí Thanh niên; T.S. Trần Quy Nhơn (2006): Tư tưởng Hồ Chí Minh về
bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau, NXB Giáo dục; Văn Tùng (2006): Tư
tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên và công tác thanh niên, NXB Thanh niên, Hà
Nội.
Nhóm công trình nghiên cứu về công tác thanh niên và sự lãnh đạo của Đảng
đối với công tác thanh niên trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tiêu biểu
có các tác phẩm, bài viết như: Phạm Gia Cư (1999), “Đổi mới nhận thức và tăng
cường trách nhiệm của cấp uỷ đối với thanh niên và công tác thanh niên", Tạp chí
Tư tưởng Văn hóa, số 7; Đoàn Văn Thái (2002), "Nhiệm vụ cơ bản của thanh niên
Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước", Nxb Thanh niên,
Hà Nội; Nguyễn Thọ Ánh (2004): Luận văn thạc sĩ Chính trị học "Đoàn Thanh

niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong hệ thống chính trị Việt Nam hiện nay"; Nghị


4

quyết hội nghị lần thứ 7 - Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X (25/7/2008)
về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên trong thời kỳ
công nghiệp hóa, hiện đại hóa”. Nội dung chủ yếu của các công trình, tác phẩm
trên nghiên cứu về tình hình thanh niên và công tác thanh niên, các giải pháp để
tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên, đồng thời khẳng
định rằng: trong quá trình lãnh đạo đất nước, Đảng ta luôn đề cao vai trò, vị trí của
thanh niên, xác định thanh niên là lực lượng xung kích cách mạng, Đoàn Thanh
niên Cộng sản Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng; công tác thanh niên là
vấn đề sống còn của dân tộc. Trước yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất
nước, quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và sự biến đổi nhanh chóng
của tình hình thanh niên, đòi hỏi phải tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với
công tác thanh niên nhằm chăm lo, bồi dưỡng và phát huy cao nhất vai trò, sức
mạnh của thanh niên trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã
hội chủ nghĩa.
Ban dân vận Trung ương (2001): "Đảng cộng sản Việt Nam với công tác vận
động thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước",
nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận
và phương pháp luận khoa học về công tác thanh niên; Chương 2: Thực trạng tình
hình thanh niên và công tác thanh niên của Đảng trong những năm đổi mới.
Chương 3: Những định hướng và giải pháp cơ bản nhằm tăng cường công tác vận
động thanh niên của Đảng trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa;
Nội dung cuốn sách khẳng định: Trong quá trình phát triển của công tác vận động
nhân dân, Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi trọng công tác vận động thanh
niên, coi thanh niên là lực lượng rường cột của nước nhà và Đoàn thanh niên Cộng
sản Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng, là đội quân xung kích cách mạng,

là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên. Các tác giả tập trung phân tích,
đánh giá những mặt được và chưa được, nguyên nhân thành công và hạn chế của
công tác vận động thanh niên trong quá trình xây dựng nền kinh tế thị trường định


5

hướng xã hội chủ nghĩa, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp nhằm đổi mới công
tác vận động thanh niên của Đảng ta trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước.
Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ của Học viện Xây dựng Đảng thuộc
Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh: "Đảng Cộng sản Việt
Nam lãnh đạo công tác thanh niên trong giai đoạn hiện nay" do TS. Lâm Quốc
Tuấn - ThS. Phạm Tất Thắng đồng chủ biên. Cuốn sách gồm ba chương:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận cơ bản về lãnh đạo công tác thanh niên;
Chương 2: Đảng lãnh đạo công tác thanh niên: Thực trạng, nguyên nhân, kinh
nghiệm; Chương 3: Một số giải pháp nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng
đối với công tác thanh niên. Nội dung cuốn sách tập trung làm rõ cơ sở lý luận
của vấn đề Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo công tác thanh niên giai đoạn
hiện nay, thực trạng Đảng lãnh đạo công tác thanh niên, nguyên nhân và bài học
kinh nghiệm. Trước yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước, quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và sự biến đổi
nhanh chóng của tình hình thực tiễn, các tác giả đã đề xuất phương hướng và
những giải pháp chủ yếu để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác
thanh niên, như: Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các tổ chức đảng đối
với thanh niên; Tăng cường giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng, lối sống văn
hóa, ý thức công dân; Đổi mới nội dung và phương thức lãnh đạo của tổ chức
đảng đối với Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; Xây dựng môi trường xã
hội lành mạnh, tạo điều kiện giải quyết việc làm, tăng thu nhập và cải thiện đời
sống cho thanh niên; Tiếp tục coi trọng việc trọng dụng tài năng trẻ, tạo bước

chuyển có tính đột phá trong bố trí và sử dụng cán bộ trẻ trên tất cả các lĩnh
vực; Đảng lãnh đạo Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhằm tăng cường phối hợp
giáo dục, bồi dưỡng, phát huy vai trò của thanh niên...


6

Tuy nhiên, cho đến nay chưa có đề tài nào nghiên cứu một cách toàn diện và
có hệ thống về sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên ở thành phố Vinh
trong giai đoạn hiện nay.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.
3.1. Mục đích
Trên cơ sở lý luận và thực tiễn lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên
ở Đảng bộ thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An, luận văn đề xuất quan điểm và các giải
pháp nhằm nâng cao hiệu quả lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên trong
giai đoạn hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ
- Làm rõ cơ sở lý luận về sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên.
- Khảo sát sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên ở Đảng bộ thành
phố Vinh trong giai đoạn hiện nay.
- Đề xuất quan điểm và các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả lãnh đạo của
Đảng đối với công tác thanh niên trong giai đoạn hiện nay.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
- Đề tài dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa C.Mác - V.Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về sự lãnh đạo của
Đảng đối với công tác thanh niên.
- Đề tài sử dụng các phương pháp chủ yếu như: phương pháp phân tích và
tổng hợp; phương pháp lịch sử và lôgíc; phương pháp thống kê và điều tra xã hội
học, v.v..
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

5.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu về sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên


7

5.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên trong
phạm vi thành phố Vinh và trong giai đoạn hiện nay.
6. Đóng góp của khóa luận
- Đề tài góp phần làm rõ các vấn đề về lý luận và thực tiễn lãnh đạo của Đảng
đối với công tác thanh niên trong giai đoạn hiện nay.
- Những kết quả nghiên cứu của đề tài có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo
cho Đảng bộ cấp thành phố, huyện trong công tác lãnh đạo thanh niên; làm cơ sở
để cấp uỷ, Ban Chấp hành Đoàn cấp huyện, thành phố nghiên cứu, định hướng các
nhiệm vụ, chương trình hành động cho công tác thanh niên. Đề tài có thể dùng làm
tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu, giảng dạy trong hệ thống các trường đào
tạo cán bộ Đoàn thanh niên và các trường chính trị.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3
chương:
- Chương 1: Tính tất yếu nâng cao sự lãnh đạo đối với công tác thanh niên.
- Chương 2: Thực trạng sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên ở
Đảng bộ thành phố Vinh trong giai đoạn hiện nay.
- Chương 3: Quan điểm và giải pháp nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng
đối với công tác thanh niên ở Đảng bộ thành phố Vinh trong giai đoạn hiện nay.


8

B. NỘI DUNG
Chương 1
TÍNH TẤT YẾU TĂNG CƯỜNG SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG
ĐỐI VỚI CÔNG TÁC THANH NIÊN
1.1. Vị trí, vai trò của thanh niên và công tác thanh niên
1.1.1. Khái niệm thanh niên và công tác thanh niên
- Khái niệm thanh niên.
Thực tế thanh niên là đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành khoa học khác
nhau, tùy theo nội dung tiếp cận, góc độ nhìn nhận hoặc cấp độ đánh giá mà
người ta đưa ra các định nghĩa khác nhau về thanh niên. Theo Từ điển Tiếng
Việt: Thanh niên là người còn trẻ, đang ở độ tuổi trưởng thành. Khái niệm này
bao gồm 2 ý: Thanh niên là người có độ tuổi còn trẻ và đang trưởng thành. Theo
tác giả Vũ Trọng Kim thì: "Thanh niên là một nhóm nhân khẩu - xã hội đặc thù,
bao gồm những người trong một độ tuổi nhất định, có quan hệ gắn bó mật thiết
với mọi giai cấp, tầng lớp xã hội, có mặt trong mọi lĩnh vực hoạt động xã hội,
có vai trò to lớn trong hiện tại và giữ vai trò quyết định sự phát triển trong
tương lai của xã hội” [ 33, 18].
Thanh niên được nhìn nhận dưới góc độ triết học về con người. Theo
C.Mác và Ph.Ăng-ghen, con người là một thực thể xã hội, mang bản chất xã
hội, đồng thời là một thực tể tự nhiên, một cấu trúc sinh học. Do đó, để đưa con
người từng bước vươn tới sự hoàn thiện, cần đồng thời khám phá sự tác động
của các quy luật xã hội và các quy luật tự nhiên trong nó. Khi đề cập đến mặt tự
nhiên và mặt xã hội của con người. C.Mác và Ph.Ăng-ghen cho rằng, mặt tự
nhiên và mặt xã hội trong con người không tách rời, đối lập nhau, ngược lại hai
mặt đó thống nhất biện chứng và tác động qua lại lẫn nhau. Từ phân tích về con
người, trong đó có con người thanh niên có thể khẳng định: Thanh niên là một


9

phạm trù triết học, dùng để chỉ những người ở độ tuổi nhất định; là một thực thể
tự nhiên và một tồn tại xã hội, là một giai đoạn phát triển nhất định của cuộc đời
con người với những đặc trưng riêng về các đặc điểm tâm lý, sinh lý và sự phát
triển nhận thức ở trình độ nhất định. Điều đó có nghĩa là trong con người thanh
niên có con người tự nhiên và con người xã hội. Nhìn nhận về con người tự
nhiên của thanh niên chủ yếu qua phân tích độ tuổi, đặc điểm sinh lý, tâm lý.
Con người xã hội của thanh niên nhìn nhận qua sự chín muồi và trưởng thành
về nhận thức xã hội cũng như ý thức trách nhiệm công dân đối với xã hội. Con
người thanh niên là một giai đoạn phát triển của con người trong cả đời người;
là giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ em sang giai đoạn trưởng thành, từ cuộc sống phụ
thuộc sang cuộc sống dần tự lập và tự lập, từ tư duy bắt chước là chính sang tư
duy độc lập, sáng tạo. Con người thanh niên ví như trung bình cộng của con
người trẻ em và con người đã trưởng thành, trong đó giai đoạn đầu của thanh
niên là giai đoạn khám phá tự nhiên, xã hội, giai đoạn "dần tự lập", giai đoạn
sau của thanh niên là giai đoạn "tự lập và sáng tạo", người thanh niên làm chủ
bản thân minh, từ kinh tế đến hành vi xã hội.
Từ góc độ xã hội học, thanh niên lại được nhìn nhận là một giai đoạn xã
hội hóa cá nhân, giai đoạn tiếp thu các giá trị xã hội để hình thành nhân cách; là
thời kỳ chuyển tiếp từ tuổi ấu thơ bị phụ thuộc sang giai đoạn hình thành và
từng bước xác lập vai trò cá nhân thông qua các hoạt động độc lập với tư cách là
công dân, là một trong những chủ thể của xã hội; ý thức công dân, ý thức trách
nhiệm với gia đình, cộng đồng và rộng hơn là với xã hội, ý thức tự chịu trách
nhiệm với các hành vi của bản thân có bước phát triển rõ rệt. Thanh niên cũng
dần nhận rõ hơn vai trò của bản thân mình và rộng hơn là thế hệ của mình đối
với sự phát triển chung của xã hội.
Dưới góc độ sinh học, thanh niên được hiểu là một giai đoạn phát triển
trong cuộc đời con người; là giai đoạn đánh dấu sự chuyển tiếp từ trẻ em để trở
thành người lớn, người trưởng thành, nói cách khác, đó là giai đoạn tiếp nối tuổi

10

thiếu niên, đạt tới đỉnh cao của tuổi trưởng thành. Đặc điểm nổi rõ của giai đoạn
này là sự phát triển nhanh của cơ thể, các chức năng của cơ thể dần được hình
thành và phát triển đầy đủ, trong đó thấy rõ sự tráng cường về thể lực, sự phát
triển về trí tuệ, trưởng thành về sinh dục. Sự phát triển của con người sang giai
đoạn thanh niên thường được thể hiện thông qua việc xác định tuổi của thanh
niên.
Dưới góc độ văn hóa, thanh niên được hiểu là lớp người kết nối và kế thừa
có chọn lọc những truyền thống văn hóa của thế hệ trước, đồng thời tiếp thu có
chọn lọc văn hóa nhân loại và sáng tạo các giá trị văn hóa mới phù hợp. Trong
con người thanh niên, vừa chứa đựng những giá trị văn hóa của thế hệ cha anh
họ, vừa mang những giá trị văn hóa của thế hệ họ (hiện tại) và hàm chứa các
nhân tố hình thành các giá trị văn hóa của tương lai.
Dưới góc độ kinh tế - chính trị, thanh niên được hiểu là lực lượng hậu bị của
các lực lượng chính trị. Thanh niên là một lực lượng lao động xã hội hùng hậu, là
nguồn lực thường xuyên bổ sung cho đội ngũ lao động trên mọi lĩnh vực, là bộ
phận quan trọng cấu thành lực lượng sản xuất, năng động, nhạy cảm, gắn bó với
tiến trình phát triển xã hội, đi đầu trong cuộc đấu tranh sáng tạo, tham gia xây dựng
giai cấp công nhân, xây dựng các lực lượng vũ trang. Tương lai chính trị của mỗi
quốc gia, dân tộc tùy thuộc vào việc giai cấp hay lực lượng chính trị nào nắm
được thanh niên. Cũng chính vì vai trò chính trị quan trọng của mình, thanh
niên luôn luôn là đối tượng của sự lôi kéo, tranh giành, tác động, tập hợp của
các đảng chính trị. Tại Việt Nam, Đảng ta luôn coi công tác đoàn kết, tập hợp,
giáo dục thanh niên đi theo lý tưởng cộng sản chủ nghĩa là công tác có ý nghĩa
cực kỳ quan trọng, đồng thời, xác định việc xây dựng Đoàn TNCS Hồ Chí
Minh, tổ chức đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của thanh niên là đội dự
bị tin cậy của Đảng, là một trong các nhân tố đảm bảo sự phát triển của Đảng và
cách mạng Việt Nam.

11

Dưới góc độ độ tuổi: Thực tế, sự phát triển của con người là một quá
trình liên tục, diễn ra trong suốt cả cuộc đời. Trong mỗi giai đoạn phát triển, cơ
thể con người là một chỉnh thể hài hòa với những đặc điểm vốn có đối với giai
đoạn tuổi đó, chứa đựng cả những vết tích của giai đoạn trước và những mầm
mống của giai đoạn sau. Các mức độ phát triển của con người có thể phân loại
theo nhiều cung tuổi khác nhau trong đó cách phân loại phổ biến nhất là phân
loại theo tuổi thời gian, theo tháng và năm hoặc năm. Theo cách này, tuổi được
căn cứ theo ngày, tháng, năm sinh và tuổi ngày ngày càng tăng trong suốt cuộc
đời.
Đối với các nước khác nhau, độ tuổi thanh niên cũng được quy định khác
nhau (xem bảng).
Bảng 1.1. Quy định độ tuổi thanh niên ở các nước
Tên nước

Độ tuổi

Tên nước

Độ tuổi

Au-stra-lia

15-25

Papua New Guinea

12-35

Băng-la-đét

15-30

Philipines

15-30

Bru-nây

15-25

Hàn Quốc

9-24

Trung Quốc

14-28

Sa-moa

15-35

Ấn Độ

13-35

Singapore

15-29

Ma-lay-xia

15-40

Sri-lan-ca

15-24

Man-đi-vơ

16-35

Thái Lan

15-24

Niu-di-lân

15-24

Tông-ga

12-25

Pa-ki-xtăng

15-29

Liên hiệp quốc

15-24

* Nguồn: Luật Thanh niên một số nước (tài liệu tham khảo xây dựng
Luật Thanh niên Việt Nam). Hà Nội, T4.2005.


12

Liên Hợp Quốc định nghĩa thanh niên là nhóm người từ 15 đến 24 tuổi
chủ yếu dựa trên cơ sở phân biệt các đặc điểm về tâm sinh lý và hoàn cảnh xã
hội so với các nhóm lứa tuổi khác.
Ở Việt Nam có một thời gian khá dài tuổi thanh niên được hiểu gần như đồng
nhất với tuổi đoàn viên (15 đến 30 tuổi). Ngày nay do điều kiện kinh tế, chính trị,
xã hội phát triển, thời gian học tập, đào tạo cơ bản của tuổi trẻ dài thêm, cùng với
nhiều đặc điểm khác mà chúng ta cho thanh niên là những người trong độ tuổi từ
16 đến 30. Tuy nhiên, cần phải phân biệt rõ tuổi đoàn viên và tuổi thanh niên. Theo
điều lệ Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, thì Đoàn là một tổ chức chính trị xã hội của
thanh niên, bao gồm những thanh niên ưu tú trong độ tuổi 16 đến 30. Hết tuổi đoàn
viên theo quy định, người đoàn viên đó vẫn có thể tự nguyện tiếp tục sinh hoạt
trong tổ chức Đoàn hoặc tham gia vào Hội Liên hiệp Thanh niên và các hoạt động
khác của Đoàn và phong trào thanh niên đến 35 tuổi.
Như vậy có thể hiểu thanh niên là một nhóm người trong xã hội - nhân khẩu
đặc thù, với độ tuổi nằm trong giới hạn từ 16 đến 30 tuổi, được gắn với mọi giai
cấp, dân tộc, mọi tầng lớp xã hội và tuỳ thuộc vào điều kiện kinh tế - xã hội và đặc
điểm của từng quốc gia, từng dân tộc. Đây là lứa tuổi phát triển mạnh mẽ về thể
chất, tinh thần, trí tuệ và phẩm chất, nhân cách của một công dân, hình thành thế
giới quan và lý tưởng đạo đức cuộc sống.

- Khái niệm công tác thanh niên.
Tại Việt Nam công tác thanh niên là một bộ phận quan trọng trong công tác
quần chúng, bao gồm toàn bộ hoạt động của Đảng, Nhà nước, Đoàn thanh niên,
Mặt trận, các tổ chức quần chúng, gia đình và xã hội nhằm giáo dục bồi dưỡng và
tạo điều kiện cho thanh niên phát triển, trưởng thành, phát huy mọi tiềm năng của
lực lượng thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Do vậy có thể
hiểu công tác thanh niên là sự tác động tổng hợp của các chủ thể xã hội vào một
đối tượng cụ thể là thanh niên theo những mục tiêu xác định. Điều 4 Nghị định số
120/2007/NĐ-CP ngày 23 tháng 7 năm 2007 của Chính phủ hướng dẫn thi hành


13

một số điều của Luật Thanh niên quy định: “Công tác thanh niên là những hoạt
động của Đảng, Nhà nước và xã hội nhằm giáo dục, bồi dưỡng, tạo điều kiện
thuận lợi cho thanh niên phấn đấu và trưởng thành, đồng thời phát huy vai trò
xung kích, sức sáng tạo và tiềm năng to lớn của thanh niên trong sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc” [14, 2] .
Kể từ khi có Đảng, công tác thanh niên là hoạt động xã hội tự giác, trở thành
hoạt động chính trị xã hội, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp và toàn diện của Đảng;
Đảng luôn coi công tác thanh niên là một bộ phận hữu cơ trong hoạt động của
mình; là quá trình giáo dục, thuyết phục và vận động thanh niên tham gia thực hiện
các nhiệm vụ của cách mạng, đồng thời góp phần giải quyết các vấn đề xã hội vốn
có của thanh niên; là quá trình tạo ra môi trường kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội
và là trường học cộng sản cho thanh niên học tập rèn luyện và trưởng thành.
Tóm lại, theo quan điểm của Đảng công tác thanh niên được hiểu là: hoạt
động có tính mục đích của Đảng tác động vào đối tượng thanh niên nhằm giáo dục,
bồi dưỡng, định hướng và phát huy thanh niên, đáp ứng những đòi hỏi nào đó của
thanh niên và của xã hội. Công tác thanh niên là một loại hoạt động xã hội hàm
chứa sự tác động qua lại lẫn nhau giữa các chủ thể xã hội và thanh niên, nhằm mục

đích thỏa mãn nhu cầu phát triển của thanh niên và yêu cầu phát triển của xã hội.
Như vậy, chủ thể lãnh đạo công tác thanh niên là Đảng; đối tượng lãnh đạo
của Đảng là công tác thanh niên, thông qua các tổ chức trong xã hội. Đảng lãnh
đạo công tác thanh niên gồm: Đảng lãnh đạo các tổ chức Đảng trong toàn Đảng và
đội ngũ đảng viên thực hiện đường lối, chủ trương, chỉ thị, nghị quyết của Đảng về
thanh niên; Đảng lãnh đạo các tổ chức trong hệ thống chính trị, các tổ chức chính
trị- xã hội, các tổ chức xã hội, xã hội – nghề nghiệp, các tổ chức kinh tế...thực hiện
đường lối, chủ trương, chỉ thị, nghị quyết của Đảng về công tác thanh niên theo
chức năng, nhiệm vụ của từng tổ chức, mà trọng tâm là lãnh đạo các tổ chức trong
hệ thống chính trị, trong đó cần coi trọng lãnh đạo xây dựng và phát huy vai trò


14

của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Thanh niên trong
công tác thanh niên.
1.1.2. Quan điểm của chủ nghĩa C.Mác - V.Lênin về vị trí, vai trò của
thanh niên và công tác thanh niên
Một trong những phát kiến vĩ đại nhất của C.Mác là học thuyết về sứ mệnh
lịch sử toàn thế giới của giai cấp công nhân, một giai cấp tiêu biểu cho lực lượng sản
xuất tiên tiến và luôn được phát triển cùng với cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật.
Theo C.Mác, giai cấp vô sản chỉ được hình thành với tư cách là một giai cấp khi ý
thức được địa vị và tương lai của mình. Để hoàn thành sứ mệnh của mình giai cấp vô
sản phải ý thức được trách nhiệm của mình đối với việc giáo dục thanh niên: “Những
công nhân tiên tiến nhất hoàn toàn hiểu rõ rằng, tương lai của giai cấp công nhân,
tương lai của nhân loại hoàn toàn phụ thuộc vào việc giáo dục thế hệ công nhân đang
lớn lên - tức là lực lượng thanh niên” [35, 110]. Cuối thế kỷ XIX, trong bối cảnh xã
hội tư bản, C.Mác cho rằng, cần phải giải thoát cho thanh, thiếu niên khỏi sự tác
động có tính chất phá hoại của hệ thống hiện đại. C.Mác gọi thanh niên là cội
nguồn của sự sống, của dân tộc và giai cấp công nhân là bộ xương của mỗi cơ thể

dân tộc.
Cuối thế kỷ XIX, trong bối cảnh xã hội tư bản, C.Mác cho rằng, “cần phải giải
thoát cho thanh, thiếu niên khỏi sự tác động có tính chất phá hoại của hệ thống hiện
đại” [35, 110]. Khi nói về vai trò giáo dục thanh niên, C.Mác đã nhấn mạnh: “Công
tác giáo dục sẽ làm cho những người trẻ tuổi có khả năng nắm vững nhanh chóng
toàn bộ hệ thống sản xuất trong thực tiễn” [36, 475]. Tư tưởng của C.Mác là phải tổ
chức giáo dục các tầng lớp thanh niên để họ nắm vững các kỹ năng, kỹ xảo, quy trình
quản lý sản xuất, sẽ hỗ trợ cho việc quản lý toàn diện những năng lực tất cả các thành
viên của xã hội được xây dựng trên cơ sở những nguyên lý cộng sản chủ nghĩa. Việc
giáo dục đó phải làm thường xuyên, liên tục, giáo dục ở trường lớp và giáo dục trong
thực tế lao động.


15

Ph.Ăngghen ngay khi mới 19 - 20 tuổi, trong các thư gửi cho bạn bè,
Ph.Ăngghen đã chế nhạo cái nguyện vọng của những chàng trai, cô gái muốn sống
bình lặng, muốn “giam mình trong vương quốc điền viên” với thái độ “mũ ni che tai”,
bàng quan trước thời cuộc. Ph.Ăngghen đã chỉ rõ: thanh niên không thể đứng ngoài
chính trị, chính hiện thực cuộc sống đã, đang và sẽ cuốn hút tuổi trẻ vào đời sống
chính trị. Với lòng hứng khởi, với niềm tin vô hạn vào tiềm năng của thế hệ trẻ ở Đức,
Ph.Ăngghen nhấn mạnh rằng, thanh niên không bao giờ thoả mãn với lý tưởng trước
đây, họ muốn được tự do hơn trong hành động, họ khao khát lập chiến công và vì sự
đổi mới, họ sẵn sàng hiến dâng cả cuộc đời mình. Thanh niên có đủ sức lực và tài
năng để giải quyết những mâu thuẫn đang nảy sinh trong đời sống đất nước. Điều
đáng lưu ý là niềm tin ấy đã được nhen lên trong tâm trí của Ph.Ăngghen trong điều
kiện của chế độ quân chủ chuyên chế. Vào năm 1845, Ph.Ăngghen viết rằng, chính
thanh niên Đức đòi hỏi phải thực hiện cuộc cách mạng trong tương lai nước này.
Ph.Ăngghen cho rằng, việc hình thành thế giới quan khoa học cho thanh niên
phải thông qua sự tham gia của họ vào cuộc đấu tranh xã hội, vào lao động sản xuất,

vào những công việc cụ thể, thực tế hàng ngày. Nguyên tắc giáo dục thế hệ trẻ là gắn
lý luận với thực tiễn, kếp hợp học với hành. Ph.Ăngghen là người đầu tiên sử dụng
thuật ngữ “giáo dục thực tiễn”. Ph.Ăngghen cho rằng, đây là cơ sở quan trọng của
giáo dục khoa học - là công cụ mạnh nhất để cải tạo xã hội.
Ph.Ăngghen cũng là người đầu tiên đưa ra các quan niệm: “đội quân xung
kích quyết định của đạo quân vô sản quốc tế”, “đội hậu bị của Đảng” để gắn với
thanh niên. Năm 1853, khi “Đảng của C.Mác” đã khẳng định vị trí của mình trên
vũ đài chính trị, trong cuộc đấu tranh quyết liệt chống lại những đạo luật đặc biệt
của Bitxmac, Ph.Ăngghen đã viết: chính thế hệ trẻ sẽ là nguồn bổ sung dồi dào
nhất cho Đảng. C.Mác - Ph.Ăngghen khẳng định rằng: lực lượng quần chúng
nhân dân đông đảo cần được tập hợp, tổ chức và giáo dục sao cho những biến đổi
tư tưởng của họ bắt kịp với thời đại, đi đúng quỹ đạo của dòng thác lịch sử đang


16

cuộn chảy. C.Mác và Ph.Ăngghen đã khẳng định rằng, cách mạng là sự nghiệp
của quần chúng, trong đó có thanh niên.
Phát triển sáng tạo những luận điểm của C.Mác và Ph.Ăngghen trong điều
kiện lịch sử mới, V.Lênin đã coi thanh niên là nguồn sinh lực chiến đấu của cách
mạng. V.Lênin đã lý giải những nguyên nhân làm xuất hiện phong trào thanh niên,
phát hiện ra những đặc điểm của nó và xác định mối quan hệ, sự tác động qua lại
giữa tổ chức thanh niên với Đảng Cộng sản. V.Lênin cũng sớm nhìn thấy vai trò
cách mạng to lớn không chỉ đối với thanh niên công nhân, mà còn đối với thanh
niên học sinh, sinh viên.
V.Lênin cho rằng, thành công của phong trào thanh niên chính là ở chỗ phải
biết gắn liền nhận thức lý luận của chủ nghĩa C.Mác, tri thức khoa học với sự tham
gia trực tiếp của họ vào cuộc đấu tranh chính trị của giai cấp vô sản. Đồng thời,
Người cũng phê phán gay gắt những đảng viên bảo thủ, không đánh giá đúng vai
trò của lực lượng trẻ trong cách mạng, coi thường thanh niên và chế giễu sự ngây

thơ, thiếu kinh nghiệm của họ. V.Lênin nhấn mạnh, cần có thái độ khoan dung, độ
lượng với lớp trẻ và cần thiết phải phòng ngừa khuynh hướng cho rằng lớp trẻ tuy
đầy nhiệt tình và sáng kiến, nhưng lại chưa qua trường học của cuộc đấu tranh
giai cấp. V.Lênin luôn nhắc nhở người cộng sản cần phải đòi hỏi ở thanh niên
nhiều hơn nữa, cần phải phê phán một cách có nguyên tắc những khuyết điểm
của họ, cần phải giáo dục cho họ tinh thần trách nhiệm cao và nghĩa vụ của họ
đối với cách mạng.
Trong cuộc đấu tranh cách mạng, cuộc đấu tranh để giành giật thanh niên
không chỉ diễn ra giữa giai cấp vô sản với giai cấp tư sản, giữa các Đảng cộng
sản và các thế lực phản động, mà còn diễn ra giữa những người cộng sản chân
chính và bọn cơ hội chủ nghĩa trong phong trào công nhân. V.Lênin đã nêu cho
chúng ta một tấm gương sáng về thái độ kiên quyết, không khoan nhượng đối
với mọi biểu hiện của chủ nghĩa cơ hội trong vấn đề thanh niên. Ông đã gọi bọn
cơ hội chủ nghĩa là “những người bạn giả” của thanh niên và đòi hỏi phải vạch


17

trần bộ mặt thật của chúng; ngăn chặn ảnh hưởng của chúng đối với thanh niên,
bóc trần mọi mưu đồ muốn lừa phỉnh, cám dỗ thanh niên, mưu toan tước bỏ xu
hướng cách mạng của phong trào thanh niên, cản trở việc tham gia của thế hệ
trẻ vào cuộc đấu tranh chính trị của Đảng Cộng sản. Cuộc đấu tranh chống chủ
nghĩa cơ hội đã diễn ra xung quanh vấn đề thanh niên, trên hai mặt có quan hệ
mật thiết với nhau: giáo dục ai và giáo dục như thế nào? Những phần tử cơ hội
qui nhiệm vụ trên vào việc đào tạo những người có văn hoá, song đứng ngoài
chính trị. Vì thế theo họ, không nên thu hút quá sớm thanh niên vào hoạt động
chính trị. V.Lênin đã vạch trần lập trường cải lương đó của bọn cơ hội và cho
rằng, đó chỉ là thói đạo đức giả và chính sách ngu dân không hơn, không kém.
Người khẳng định rõ lập trường của những người cộng sản chân chính là phải
giáo dục cộng sản cho thế hệ trẻ và kết hợp việc giáo dục ấy với cuộc đấu tranh

cách mạng của giai cấp công nhân.
Trong bài diễn văn “Nhiệm vụ của Đoàn thanh niên” đọc tại Đại hội III Đoàn
Thanh niên Cộng sản Nga (1920) V.Lênin nói rằng, xây dựng chủ nghĩa cộng sản
là nhiệm vụ phức tạp hơn nhiệm vụ lật đổ giai cấp tư sản, rằng tương lai của chủ
nghĩa cộng sản thuộc về thanh niên, thanh niên là người xây dựng chủ nghĩa cộng
sản. Người cho rằng: “Thế hệ những người lao động được đào tạo trong xã hội tư
bản chủ nghĩa thì giỏi lắm chỉ có thể giải quyết được nhiệm vụ phá hủy nền móng
của chế độ già cỗi và đặt được nền móng vững chắc, trên đó chỉ có thể khởi công
trong những điều kiện mới, mới có thể xây dựng được” [34, 354]. Như vậy tương
lai của chủ nghĩa cộng sản thuộc về thanh niên. Nếu không lôi cuốn được toàn thể
thanh niên vào sự nghiệp cách mạng mới thì không thể xây dựng được xã hội chủ
nghĩa. Nhiệm vụ của thanh niên và của Đoàn thanh niên theo V.Lênin gói gọn
bằng một từ đó là “học tập”. Nhưng học cái gì? V.Lênin đã chỉ rõ cụ thể: “Đoàn
thanh niên và toàn thể thanh niên nói chung muốn đi theo chủ nghĩa cộng sản, thì
đều phải học chủ nghĩa cộng sản” [34, 357]. “Học chủ nghĩa cộng sản”, theo
V.Lênin là “hấp thụ toàn bộ kiến thức của nhân loại, kiến thức đó phải được


18

nghiền ngẫm lại trên quan điểm giáo dục hiện đại chứ không phải là những điều
thuộc lòng” [34, 364]. V.Lênin chỉ rõ: thanh niên phải học chủ nghĩa cộng sản
trong một trường học riêng của mình, trong một tổ chức độc lập - đó là Đoàn
Thanh niên Cộng sản. V.Lênin viết: “Chỉ khi nào Đoàn Thanh niên Cộng sản gắn
liền từng bước học tập, huấn luyện và giáo dục của mình với cuộc đấu tranh chung
của tất cả những người lao động chống lại bóc lột, thì lúc đó mới xứng đáng với
danh hiệu là đoàn thể của thế hệ trẻ cộng sản chủ nghĩa” [34, 360].
Nói chuyện với đoàn viên thanh niên Cộng sản, V.Lênin yêu cầu cần giáo
dục thanh niên thông qua thực tế trong hoạt động sản xuất, trong học tập, công
tác, chiến đấu và trong cuộc sống sinh động của quần chúng. Người nhấn mạnh:

“Trước mắt các đồng chí là nhiệm vụ xây dựng và các đồng chí có thể làm tròn
nhiệm vụ đó, khi đã nắm vững được tất cả những kiến thức hiện đại, biết biến
chủ nghĩa cộng sản từ những công thức, những lời dạy, những phương pháp,
những chỉ thị, những cương lĩnh có sẵn và học thuộc lòng thành cái thực tế sinh
động, là cái kết hợp với công tác trực tiếp của các đồng chí” [34, 365].
Những tư tưởng của C.Mác, Ph.Ăngghen, V.Lênin về thanh niên và công tác
vận động thanh niên nêu trên có thể khái quát lại thành 5 nội dung cơ bản sau:
Một là, khẳng định vị trí, vai trò to lớn của tầng lớp thanh niên trong xã hội
mới và chỉ ra những nhược điểm của thanh niên, cũng như những vấn đề cơ hội
chủ nghĩa trong phong trào thanh niên cần được quan tâm chú ý.
Hai là, đặt ra cho Đảng Cộng sản nhiệm vụ cần quan tâm, chăm sóc, giáo dục,
đào tạo thanh niên thông qua sự nghiệp đấu tranh cách mạng của Đảng, thông qua
lao động sản xuất, công tác học tập, chiến đấu và trong đời sống hiện thực của
quần chúng nhân dân.
Ba là, Đoàn Thanh niên cộng sản phải là trường học cộng sản chủ nghĩa trong
quá trình giáo dục, đoàn kết tập hợp thanh niên, thực hiện lý tưởng của Đảng cộng
sản.


19

Bốn là, cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, sự nghiệp của thanh niên.
Năm là, những luận thuyết của C.Mác, Ăngghen, V.Lênin đã chỉ ra những
điều kiện và khả năng tập hợp rộng rãi quần chúng thanh niên vào đội hình lớn của
chủ nghĩa xã hội, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản.
1.1.3. Tư tưởng Hồ Chí Minh về vị trí, vai trò của thanh niên và công tác
thanh niên
Chủ tịch Hồ Chí Minh, người sáng lập và rèn luyện Đảng ta đã kế thừa, phát
triển sáng tạo những quan điểm của C.Mác, Ăngghen, V.Lênin về thanh niên và
công tác thanh niên. Từ rất sớm Người đã quan tâm đặc biệt đến thanh niên, đề cao

vai trò, vị trí của thanh niên và công tác vận động thanh niên tham gia vào sự
nghiệp cách mạng của dân tộc. Vì vậy Người đã giành nhiều thời gian, dồn nhiều
tâm lực để gieo mầm cách mạng vào lớp người trẻ tuổi Việt Nam, không ngừng
đào tạo bồi dưỡng hết thế hệ thanh niên này đến thế hệ thanh niên khác.
Gắn thanh niên với vận mệnh của dân tộc, Người đã luận giải một cách giản
dị, thuyết phục rằng: "Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy
nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên. Thanh
niên muốn làm người chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện
tinh thần và lực lượng của mình, phải ra làm việc để chuẩn bị cái tương lai đó" [43,
185].
Ngay từ những năm 20 của thế kỷ XX, tấm gương hoạt động cách mạng và
những bài báo của Nguyễn Ái Quốc đã có hấp dẫn rất lớn đối với thanh niên, cổ vũ
thanh niên nước ta đứng lên làm cách mạng. Việc thành lập tổ chức “Hội Việt
Nam cách mạng thanh niên” để chuẩn bị cho việc thành lập Đảng Cộng sản Việt
Nam và việc sáng lập tờ báo cách mạng mang tên Thanh niên đã chứng tỏ Hồ Chí
Minh có tầm nhìn chiến lược, khi Người biết rằng chỉ có thanh niên mới có thể
“nắm vai trò là những người châm ngòi lửa đầu tiên cho cách mạng nước ta” [16,
48].


20

Trong toàn bộ tiến trình của cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh
luôn coi thanh niên là động lực chủ yếu của cách mạng. Từ năm 1921, trong sự áp
bức bóc lột của chủ nghĩa thực dân, Người đã nhận thấy vai trò ấy “Đằng sau sự
phục tùng tiêu cực, người Đông Dương giấu một cái gì đang sôi sục, đang gào thét
và sẽ bùng nổ một cách ghê gớm, khi thời cơ đến. Bộ phận ưu tú có nhiệm vụ phải
thúc đẩy cho thời cơ đó mau đến” [39, 18]. Bộ phận ưu tú đấy chính là lớp người
thanh niên đầu tiên của cách mạng Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ:
muốn vận động nhân dân các nước thuộc địa đứng lên đấu tranh giải phóng dân tộc

thì trước hết cần phải giác ngộ thanh niên. Nếu thanh niên không được giác ngộ,
không có sức sống, không có nghị lực thì dân tộc có nguy cơ diệt vong.
Trong tác phẩm “Bản án chế độ thực dân Pháp” có phần phụ lục nhan đề
“Gửi thanh niên Việt Nam”, Nguyễn Ái Quốc đã chỉ trích một số thanh niên
cam chịu làm nô lệ và thiết tha kêu gọi thanh niên đề cao lòng yêu nước. Người đã
kết thúc bằng lời tâm huyết: “Hỡi Đông Dương đáng thương hại! Người sẽ chết
mất nếu đám thanh niên già cỗi của Người không sớm hồi sinh” [42, 185]. Chủ
tịch Hồ Chí Minh đã nhìn thấy ở thanh niên vai trò là động lực chủ yếu của cách
mạng. Đối với nước ta, vị trí của thanh niên được Người khẳng định là lớp người
tiên phong, đột phá, đảm bảo cho sự hồi sinh của dân tộc, đóng vai trò là người
châm ngòi đầu tiên cho cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn ý thức rằng thanh
niên chính là đội dự bị của Đảng, của cách mạng. Sự nghiệp cách mạng của Đảng,
của dân tộc là sự nghiệp các thế hệ kế tiếp nhau, trong đó thanh niên đóng vai trò là
người tiếp sức cho cách mạng. Người chỉ rõ: “Thanh niên là người tiếp sức cách
mạng cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người phụ trách, dìu dắt thế hệ thanh
niên tương lai - tức là các cháu thiếu niên nhi đồng” [37, 81].
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn xác định thanh niên là đội quân xung kích đi đầu
trong cách mạng. Người nêu rằng: “Lực lượng to lớn và vững chắc trong cuộc
kháng chiến và kiến quốc. Mọi công việc thanh niên thi đua thực hiện khẩu hiệu
đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên” [37, 82]. Từ việc đánh giá đúng


21

vị trí, vai trò của thanh niên là người chủ tương lai của đất nước, nước nhà thịnh
hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn do thanh niên. Người viết: “Non sông Việt
Nam có trở nên vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có được vẻ vang sánh vai
các cường quốc năm châu hay không, chính là một phần lớn ở công học tập của
các cháu” [38, 61]. Từ đó, Người khẳng định việc bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho
đời sau là rất quan trọng và rất cần thiết. Suốt cuộc đời của mình Chủ tịch Hồ Chí

Minh luôn giành nhiều thời gian, công sức cho sự nghiệp đào tạo và bồi dưỡng thế
hệ trẻ. Người đã sớm giáo dục cho thanh niên một lý tưởng cao đẹp, luôn đề cao
vai trò, vị trí của thanh niên và công tác vận động thanh niên.
Trước lúc đi xa trong bản Di chúc của mình Chủ tịch Hồ Chí Minh đã giành
một phần nhắn nhủ trách nhiệm của Đảng trong việc giáo dục thanh niên. Điều này
thể hiện tư tưởng, tình cảm, sự quan tâm đặc biệt của Người với thanh niên và
công tác thanh niên. Người viết “Đoàn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi
việc hăng hái, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo
dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng
chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời
sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết” [40, 48]. Đây chính là sự tổng kết
mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã rút ra từ lịch sử nhân loại, dân tộc, từ thực tiễn lãnh
đạo, chỉ đạo công tác thanh niên của Người qua các thời kỳ cách mạng, để tiếp tục
định hướng việc giáo dục rèn luyện và phát huy mọi tiềm năng to lớn của thanh
niên trong sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc.
Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về thanh niên và công tác vận động
thanh niên, là sự vận dụng sáng tạo quan điểm của các nhà kinh điển của chủ nghĩa
C.Mác - V.Lênin vào hoàn cảnh thực tiễn cách mạng Việt Nam. Tư tưởng của
Người đã được Đảng ta quán triệt, chỉ đạo trong công tác thanh niên thời kỳ cách
mạng giải phóng dân tộc, cũng như trong quá trình bảo vệ Tổ quốc và xây dựng
chủ nghĩa xã hội. Những tư tưởng ấy mãi mãi là ánh sáng soi đường sự nghiệp đào


22

tạo, bồi dưỡng, giáo dục thế hệ trẻ nước ta trong thời kỳ mới, thời kỳ đẩy mạnh
CNH, HĐH đất nước.
1.2. Vai trò lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên
1.2.1. Quan điểm của Đảng về vai trò của thanh niên và công tác thanh
niên

Thấm nhuần và quán triệt quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh, đầu những năm 30 của thế kỷ XX, Đảng ta đã coi công tác
thanh niên là một bộ phận không thể tách rời của công tác xây dựng Đảng, coi
việc xây dựng tổ chức Đoàn thành hạt nhân đoàn kết, tập hợp rộng rãi các tầng
lớp thanh niên cũng "cần kíp" như xây dựng tổ chức Đảng. Nhận thức rõ về vị
trí, vai trò của thanh niên và công tác vận động thanh niên đối với sự nghiệp
cách mạng, ngay từ khi mới được thành lập, Đảng Cộng sản Việt Nam đã chú
trọng công tác thanh niên và xây dựng Đoàn thanh niên cộng sản. Đảng ta chỉ
rõ: “Người vào Đảng mà dưới 21 tuổi thì đưa vào nhóm thanh niên cộng sản”
[42, 12].
Án Nghị quyết về cộng sản thanh niên vận động của Trung ương toàn thể
hội nghị tháng 10 -1930 nhận định: "Ở Đông Dương số thanh niên lao động
chiếm một phần khá đông. Đó là một hạng lao động bị bóc lột, đè nến hơn
hết;...Thanh niên lại là hạng người ít bị những cái ảnh hưởng quốc gia, phong
kiến, đế quốc chủ nghĩa trói buộc hơn người lớn cho nên khi phong trào cách
mạng nổi khắp trong xứ, chúng ta thấy quần chúng thanh niên tham gia rất hăng
hái. Những cuộc công nhân bãi công và nông dân biểu tình trong năm nay tỏ ra
rằng thanh niên lao động đã thành một lực lượng cách mạng rất quan trọng
không thể kể tới được" [23, 166]. Từ đó, Nghị quyết chỉ rõ "phải lãnh đạo cho
quần chúng thanh niên lao động thành phố, nhà quê tranh đấu, hằng ngày và phải
kéo họ ra khỏi ảnh hưởng quốc gia phong kiến, đế quốc" [23, 167]. Hội nghị Ban
Chấp hành Trung ương Đảng (Tháng 10/1930) cũng đã xác định: “Đảng phải thi
hành ngay án nghị quyết quốc tế thanh niên cộng sản, phái ra một số đồng chí


23

trẻ tuổi phụ trách tổ chức thanh niên cộng sản đoàn và giúp cho Đoàn có tính
chất độc lập” [12, 90]. Nghị quyết của Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương
Đảng tháng 10/1930 là văn kiện đầu tiên, hết sức quan trọng, đặt nền móng cho

đường lối chiến lược về công tác thanh niên của Đảng. Nghị quyết đã đề cập
tương đối toàn diện, sâu sắc về vị trí, vai trò và nhiệm vụ của thanh niên. Đề ra
những định hướng cơ bản về xây dựng tổ chức Đoàn, sự lãnh đạo của Đảng đối
với công tác thanh niên và Đoàn thanh niên.
Bước vào giai đoạn chuẩn bị khởi nghĩa, nghị quyết của Ban Thường vụ
Trung ương Đảng tháng 2/1943 chỉ rõ “Một Đảng cách mạng bao giờ cũng
tuyển đội ngũ xung phong của mình trong các giới thanh niên” [24, 300] . Thực
tế chứng minh đúng đắn và sáng suốt của Đảng trong việc tổ chức thanh niên
thành lực lượng đi đầu từ Bắc vào Nam làm nên cuộc Cách mạng tháng Tám
năm 1945 thần kỳ.
Sau cách mạng tháng Tám, nước Việt Nam non trẻ vừa mới ra đời đã phải
đối phó với biết bao khó khăn chồng chất. Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã
có chỉ thị về công tác thanh niên, định hướng về nội dung công tác vận động
thanh niên “Vừa kháng chiến vừa kiến quốc", bảo vệ nền độc lập còn non trẻ với
tinh thần “Cảm tử cho tổ quốc quyết sinh". Đảng chỉ rõ: “Nhiệm vụ thiết thực
của thanh niên trong thời kỳ này là tham gia bộ đội, dân quân để tác chiến, giúp
đỡ việc tản cư, bình dân học vụ, tiểu học, đoàn kết các hạng thanh niên, động
viên thanh niên ra cứu nước” [13, 43] và tích cực củng cố Đoàn Thanh niên cứu
quốc để nó có thể thực sự là tổ chức trụ cột của mọi tầng lớp thanh niên Việt
Nam. Mục đích mới của Đoàn là góp sức vào việc xây dựng chế độ dân chủ
nhân dân và tiến lên chủ nghĩa xã hội. Trong thời kỳ này, Đảng tập trung nhấn
mạnh đến nội dung, phương thức tập hợp thanh niên, nâng cao hiệu quả trong
công tác vận động thanh niên.
Trong thời kỳ xây dựng và bảo vệ chính quyền nhân dân, đặc biệt là trong
những năm kháng chiến chống thực dân Pháp, Đoàn Thanh niên cứu quốc đã


24

thực sự là trường học lớn của thanh niên, góp phần vào bồi dưỡng, cung cấp cho

Đảng những đoàn viên ưu tú, xứng đáng là đội hậu bị tin cậy của Đảng, góp
phần quan trọng đưa cuộc kháng chiến đi đến thắng lợi cuối cùng.
Tháng 10 năm 1955, Trung ương ra quyết định về đổi tên Đoàn thanh niên
Cứu quốc thành Đoàn thanh niên Lao động Việt Nam trong đó tái khẳng định
vai trò của thanh niên: “Trong kháng chiến, hàng vạn thanh niên tham gia quân
đội nhân dân, đấu tranh bất khuất ở các vùng sau lưng địch, xung phong phục
vụ tiền tuyến và tích cực bảo đảm sản xuất” [25, 644]. Nghị quyết cũng chỉ rõ
“Đảng ta đặt vấn đề vận động thanh niên và coi trọng công tác vận động thanh
niên vì thanh niên Việt Nam trải qua cuộc đấu tranh chống đế quốc và phong
kiến đã tỏ ra là lực lượng to lớn, có khả năng và tinh thần kiên quyết cách mạng,
có truyền thống cách mạng rất anh dũng” [25, 659].
Thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Đảng ta tiếp tục đánh giá đúng vị
trí, vai trò của thanh niên và luôn đặt niềm tin vào thế hệ trẻ. Đảng ta khẳng định:
“Dưới lá cờ trăm trận trăm thắng của Đảng, Đoàn thanh niên đã xây dựng nên
truyền thống vẻ vang. Thanh niên ta rất xứng đáng là con em anh hùng của một
dân tộc anh hùng. Tổ quốc, nhân dân ta và Đảng ta rất tự hào về Đoàn và thế hệ trẻ
nước ta” [15, 45].
Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, các thế hệ thanh niên Việt
Nam đã chứng tỏ sự trung thành với lý tưởng cách mạng của Đảng, phát huy
những phẩm chất tốt đẹp của thanh niên, cùng nhân dân cả nước làm nên những
thắng lợi vĩ đại của dân tộc, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, đưa đất
nước đi lên chủ nghĩa xã hội.
Bước vào giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội trên phạm vi cả nước và bảo
vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, thế hệ trẻ được Đảng tin tưởng giao cho sứ
mệnh lịch sử là lực lượng xung kích, sáng tạo đi đầu trong sự nghiệp cách mạng.
Ngày 14-1-1993, Nghị quyết 04 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa VII) đã
năng lên một tầm cao về việc đánh giá vai trò của thanh niên: “Thanh niên là lực


25

lượng xung kích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Sự nghiệp đổi mới
có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ 21 có vị trí xứng đáng trong
cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường
xã hội chủ nghĩa hay không phần lớn tùy thuộc vào lực lượng thanh niên. Công tác
thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định
sự thành bại của cách mạng” [27, 539].
Trong giai đoạn cách mạng hiện nay, Đảng lãnh đạo nhân dân ta tiến hành
công cuộc đổi mới, thực hiện CNH, HĐH đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước
mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Đảng ta luôn khẳng định thanh niên là
nguồn lực xã hội có tiềm năng to lớn, hùng hậu, mang thế mạnh được kết tinh bởi
tinh hoa dân tộc và thời đại. Đảng nêu rõ nhiệm vụ của thanh niên và công tác
thanh niên trong thời kỳ mới là phát huy vai trò và tiềm năng to lớn của mình
nhằm hoàn thành sứ mệnh lịch sử, đi đầu trong cuộc đấu tranh chiến thắng đói
nghèo, lạc hâu, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, thực hiện thành công sự nghiệp CNH,
HĐH đất nước. Đảng luôn đặt niềm tin sâu sắc vào thanh niên, phát huy vai trò
làm chủ và tiềm năng to lớn của thanh niên. Để phát huy sức mạnh và tiềm năng to
lớn của thanh niên, để thanh niên thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình, Đảng chỉ rõ:
"Công tác thanh niên không chỉ là của Đảng, của Đoàn mà là việc của nhà nước,
của mọi tổ chức xã hội và của từng gia đình” [27, 24]. "Các cấp uỷ từ Trung
ương tới cơ sở có chương trình công tác thanh niên trong nhiệm kỳ, lãnh đạo
các cơ quan nhà nước xây dựng luật pháp, chính sách, chương trình kế hoạch
công tác thanh niên. Các tổ chức Đảng chăm lo củng cố Đoàn, xây dựng mặt
trận thanh niên và đẩy mạnh phong trào hành động cách mạng trong thanh niên"
[27, 85].
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI của Đảng một lần nữa khẳng định: "Làm
tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, truyền thống, lý tưởng, đạo đức và lối
sống; tạo điều kiện học tập, lao động, giải trí, phát triển thể lực, trí tuệ cho thế
hệ trẻ. Khuyến khích, cổ vũ thanh niên nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão lớn, xung