Bai-26-Cach-lam-bai-van-lap-luan-giai-thich

Em hãy nhắc lại
quy trình
tạo lập một văn
bản nói chung?


Quy trình tạo lập văn bản nói chung

Bước 1

Bước 2

Bước 3

Bước4

Tìm
hiểu đề
và tìm ý

Lập dàn bài

Viết
đoạn văn,
bài văn

Đọc lại
và sửa
chữa

Tiết 110

Tập làm văn


Phần mở bài
Mở bài 1

Mở bài 2

Mở bài 3

“Đi một ngày đàng học một
sàng khôn” là một câu tục
ngữ hay, chẳng những đúc
kết kinh nghiệm học tập
của người xưa, mà còn thể
hiện khát vọng được đi xa
để mở rộng tầm mắt”.

Người nơng dân Việt Nam
xưa quanh năm bó mình
trong luỹ tre xanh, tầm mắt
hạn hẹp. Chính vì vậy mà
dân gian đã có câu tục ngữ
khích lệ họ đi đây đi đó để
mở rộng hiểu biết: “Đi một
ngày đàng học một sàng
khơn”.

Nhân dân ta đã có nhiều
câu tục ngữ, ca dao nói về
việc đi xa để mở rộng tầm
mắt. Một trong những câu
đó là: “Đi một ngày đàng
học một sàng khơn”

Đi thẳng vào vấn đề giải
thích

Đối lập hồn cảnh với
ý thức

Nhìn từ chung đến riêng

* Cả ba phần mở bài đều đáp ứng được yêu cầu giải thích .
- Giới thiệu câu tục ngữ.
- Nêu luận điểm cần giải thích và trích dẫn câu tục ngữ.


Ở mỗi đoạn văn phần thân bài, người viết đã giải thích vấn
đề gì? Sử dụng cách giải thích nào?
Nhóm 1: Đoạn văn 1

Nhóm 2,3: Đoạn văn 2

Nhóm 4: Đoạn văn 3

Đoạn 1: Thật vậy câu tục ngữ : “Đi một ngày đàng học một sàng khôn” trước hết là
đúc kết một kinh nghiệm. Xét về nghĩa đen, đi một ngày đàng có nghĩa là đi rất xa. Đối
với người nơng dân xưa vốn ít đi xa, lại chưa có phương tiện đo độ dài, họ thường lấy
thời gian để đo con đường đã đi. Với tốc độ đi bộ trung bình một ngày đàng có thể đi
được bốn năm chục cây số, như thế là có thể đi đến một làng khác xã khác, huyện
khác. Đi xa như vậy, họ mới học được những điều mới lạ mà ở làng mình, xã mình,
huyện mình khơng có được, nghĩa là học được một sàng khôn. Ấn tượng về những
chuyến đi xa thường rất sâu đậm. Và đó có thể là cơ sở thực tế của câu tục ngữ.
Đoạn 2 : “ Nhưng tục ngữ bao giờ cũng đúc kết kinh nghiệm, mà đúc kết thì phải có ý
nghĩa khái qt. Nội dung khái qt đó là một điều có tính quy luật: Hễ đi xa là nhìn
thấy cái mới lạ, mở rộng tầm hiểu biết. Điều quan trọng là hãy đi xa đã, đến lúc đó, dù
khơng có ý định học gì thì vẫn cứ học được và khơn ra. Đó cũng chính là nội dung của
câu ca dao: đi cho biết đó biết đây, ở nhà với mẹ biết ngày nào khơn! ở nhà với mẹ thì
sướng thật đấy nhưng chỉ ở nhà sẽ hạn chế sự hiểu biết. Những câu tục ngữ như thế rất
sâu sắc. Chỉ cần nhớ lại các cuộc tham quan, du lịch mà ta đã tham gia, dù chỉ là đi
chơi, ta cũng biết thêm nhiều điều!
Đoạn 3: “ Câu tục ngữ này không chỉ đúc kết kinh nghiệm, mà còn thể hiện một lời
khuyên, một lời khích lệ, một ước vọng thầm kín. Đó là ước vọng đi xa để mở rộng
tầm hiểu biết, để thốt khỏi sự hạn hẹp của tầm nhìn.”


-Đoạn 1: Thật vậy câu tục ngữ : “Đi một ngày đàng học một sàng khôn” trước hết là
đúc kết một kinh nghiệm. Xét về nghĩa đen, đi một ngày đàng có nghĩa là đi rất xa. Đối
với người nơng dân xưa vốn ít đi xa, lại chưa có phương tiện đo độ dài, họ thường lấy
thời gian để đo con đường đã đi. Với tốc độ đi bộ trung bình một ngày đàng có thể đi
được bốn năm chục cây số, như thế là có thể đi đến một làng khác xã khác, huyện
khác. Đi xa như vậy, họ mới học được những điều mới lạ mà ở làng mình, xã mình,
huyện mình khơng có được, nghĩa là học được một sàng khôn. Ấn tượng về những
chuyến đi xa thường rất sâu đậm. Và đó có thể là cơ sở thực tế của câu tục ngữ.
* Giải thích nghĩa đen bằng cách : nêu định nghĩa, nêu các biểu hiện cụ thể.

Đoạn 2 : Nhưng tục ngữ bao giờ cũng đúc kết kinh nghiệm, mà đúc kết thì phải có ý
nghĩa khái quát. Nội dung khái quát đó là một điều có tính quy luật: Hễ đi xa là nhìn
thấy cái mới lạ, mở rộng tầm hiểu biết. Điều quan trọng là hãy đi xa đã, đến lúc đó, dù
khơng có ý định học gì thì vẫn cứ học được và khơn ra. Đó cũng chính là nội dung của
câu ca dao: đi cho biết đó biết đây, ở nhà với mẹ biết ngày nào khôn! ở nhà với mẹ thì
sướng thật đấy nhưng chỉ ở nhà sẽ hạn chế sự hiểu biết. Những câu tục ngữ như thế rất
sâu sắc. Chỉ cần nhớ lại các cuộc tham quan, du lịch mà ta đã tham gia, dù chỉ là đi
chơi, ta cũng biết thêm nhiều điều!
* Giải thích nghĩa bóng bằng cách: nêu nội dung, so sánh, đưa dẫn chứng.
Đoạn 3: Câu tục ngữ này không chỉ đúc kết kinh nghiệm, mà còn thể hiện một lời
khuyên, một lời khích lệ, một ước vọng thầm kín. Đó là ước vọng đi xa để mở rộng
tầm hiểu biết, để thoát khỏi sự hạn hẹp của tầm nhìn.
* Giải thích nghĩa sâu xa: bằng cách nêu ý nghĩa.


*Kết

bài:

Ngày nay giao thông thuận tiện, đời sống đã khấm
khá, nhiều người có điều kiện để đi xa học hỏi.
Nhưng câu tục ngữ xưa vẫn còn nguyên ý nghĩa đối
với những ai quen sống khép mình, tự thỏa mãn với
mình.


- Bài tập dành cho các nhóm đơi.
Hãy viết thêm những cách kết bài
khác cho đề bài trên.

Khi công nghệ
thông tin đã phát triển,
chỉ cần “ nhấp chuột”
là có thể có nhiều thơng
tin cần thiết.Nhưng
khơng vì thế mà câu tuc
ngữ khơng cịn có ý
nghĩa. Bởi thực tế cuộc
sống luôn mang đến
cho ta những bài học
thiết thực, bổ ích.

Câu tục ngữ
không chỉ đúc kết
những kinh nghiệm
quý báu, mà còn là
lời khuyên sâu
sắc.Vấn đề quan
trọng là chúng ta
cần xác định nên đi
đâu và học như thế
nào để tiếp thu được
nhiều tri thức.

5


“Đi một ngày đàng học một sàng khôn” là một câu tục ngữ hay, chẳng những đúc
kết kinh nghiệm học tập của người xưa, mà còn thể hiện khát vọng được đi xa để mở

rộng tầm mắt”.
Thật vậy câu tục ngữ : “Đi một ngày đàng học một sàng khôn” trước hết là đúc kết
một kinh nghiệm. Xét về nghĩa đen, đi một ngày đàng có nghĩa là đi rất xa. Đối với
người nơng dân xưa vốn ít đi xa, lại chưa có phương tiện đo độ dài, họ thường lấy thời
gian để đo con đường đã đi. Với tốc độ đi bộ trung bình một ngày đàng có thể đi được
bốn năm chục cây số, như thế là có thể đi đến một làng khác xã khác, huyện khác. Đi
xa như vậy, họ mới học được những điều mới lạ mà ở làng mình, xã mình, huyện mình
khơng có được, nghĩa là học được một sàng khôn. Ấn tượng về những chuyến đi xa
thường rất sâu đậm. Và đó có thể là cơ sở thực tế của câu tục ngữ.
Nhưng tục ngữ bao giờ cũng đúc kết kinh nghiệm, mà đúc kết thì phải có ý nghĩa
khái qt. Nội dung khái qt đó là một điều có tính quy luật: Hễ đi xa là nhìn thấy cái
mới lạ, mở rộng tầm hiểu biết. Điều quan trọng là hãy đi xa đã, đến lúc đó, dù khơng
có ý định học gì thì vẫn cứ học được và khơn ra. Đó cũng chính là nội dung của câu ca
dao: đi cho biết đó biết đây, ở nhà với mẹ biết ngày nào khơn! ở nhà với mẹ thì sướng
thật đấy nhưng chỉ ở nhà sẽ hạn chế sự hiểu biết. Những câu tục ngữ như thế rất sâu
sắc. Chỉ cần nhớ lại các cuộc tham quan, du lịch mà ta đã tham gia, dù chỉ là đi chơi, ta
cũng biết thêm nhiều điều!
Câu tục ngữ này không chỉ đúc kết kinh nghiệm, mà cịn thể hiện một lời khun,
một lời khích lệ, một ước vọng thầm kín. Đó là ước vọng đi xa để mở rộng tầm hiểu
biết, để thoát khỏi sự hạn hẹp của tầm nhìn.”
Ngày nay giao thơng thuận tiện, đời sống đã khấm khá, nhiều người có điều kiện
để đi xa học hỏi. Nhưng câc tục ngữ xưa vẫn còn nguyên ý nghĩa đối với những ai
quen sống khép mình, tự thỏa mãn với mình.



Các bước làm bài

Tìm hiểu đề -tìm ý
Thân bài

Dàn bài
Mở bài
Lập dàn bài
Viết bài

Đọc lại và sửa chữa

Kết bài


• Hướng dẫn học sinh tự học:
- Đối với bài học ở tiết học này:
+Sưu tầm một số văn bản giải thích để làm tài liệu học
tập.
+ Xác định luận điểm, luận cứ trong một bài văn nghị
luận giải thích.

- Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:
• Chuẩn bị bài:
• Bài: Luyện tập lập luận giải thích.
+Đọc- soạn kĩ phần I- Chuẩn bị
ở nhà.
+ Chuẩn bị phần thực hành trên lớp.