RỐI LOẠN CHUYỂN HÓA LIPID MÁU

RỐI LOẠN CHUYỂN HÓA
LIPID MÁU
ThS. Nguyễn Trung Anh
Bệnh viện Lão khoa Trung ương


Nội dung chính
• Đại cương, phân loại
• Hậu quả của RLCH Lipid
• Điều trị


Cấu trúc của Lipoprotein
Phospholipid
Free cholesterol

Apolipoprotein

Triglyceride

Cholesteryl ester


Các loại lipoprotein
VLDL

Tỷ trọng (g/ml)

0.95

Chylomicron

VLDL
Remnants
1.006

IDL

1.019

Chylomicron
Remnants

LDL

1.050
1.063

HDL

Lp(a)

1.100

Only the s e lipo pro te in partic le s
fo und in plaque at bio ps y.

1.20

5

10

20

40

Kích cỡ (nm)

60

80

1000


Các Cholesterol tác động xấu và tốt
Gia tăng
xơ vữa

Dọn dẹp
xơ vữa


Giai đoạn 1
• Gan giải phóng vào máu những
phân tử Apo-B gắn TG với VLDL
• VLDL đến các mô, giải phóng bớt
TG và trở thành những phân tử
LDL
• Gan “lọc” các phân tử lipoprotein

tồn dư gắn Apo-B trong 30 phút
• Gan “lọc” các LDL-c trong 2-4
ngày, nồng độ cao hấp thu vào
lớp dưới nội mạc


Giai đoạn 2
• Các lipoprotein đã lưu giữ chuyển
hóa tại chỗ: kích hoạt, oxi hóa
• LDL đã oxi hóa kích hoạt sinh ra các
sản phẩm của cytokin, RL chức năng
nội mạc, tăng trình diện các phân tử
bám dính.
• Kích hoạt quá trình viêm


Giai đoạn 3

Quá trình viêm


Giai đoạn 4: tích tụ tế bào cơ trơn và collagen


Xơ vữa động mạch: Một bệnh diễn tiến liên tục
Plaque rupture

Monocyte

LDL-C

Adhesion
molecule

Macrophage

CRP

Oxidized
LDL-C
Foam cell

Smooth muscle
cells

RL chức năng
nội mạc

Viêm

Oxy hóa

CRP=C-reactive protein; LDL-C=low-density lipoprotein cholesterol.
Libby P. Circulation. 2001;104:365-372; Ross R. N Engl J Med. 1999;340:115-126.

Tính ổn định của
mảng xơ vữa


CHỈ SỐ LIPID MÁU BÌNH THƯỜNG

• Cholesterol toàn phần (TC): 3,9 - 5,2
mmol/l
• Triglycerid (TG): < 1,88 mmol/l
• HDL-C: ≥ 0,9 mmol/l
• LDL-C: < 3,4 mmol/l
Khuyến cáo:
- >20 tuổi: 5 năm/lần
- >45 tuổi: 2 năm/lần
- Đã bị RLCH Lipid: mỗi 3-6 tháng


TÌNH HÌNH RLCH LIPID Ở NGƯỜI CAO TUỔI
THEO CÁC NGHIÊN CỨU CỦA BVLK
Tỷ lệ RLCH lipid ở người cao tuổi ở:
• Phường Phương Mai (Hà Nội): 68,1%
• Xã Phú Xuân (Thừa Thiên - Huế): 21,7%
• Xã Hòa Long (Bà Rịa - Vũng Tàu): 44,2%
• Cả 3 địa dư trên: 45%


Nghiên cứu về tình hình RLCH lipid ở các BN
đã điều trị tại Viện Lão Khoa trong 5 năm
(1998 - 2002)

•Tỷ lệ BN được làm XN về lipid máu là
65,18%
• Tỷ lệ BN có RLCH lipid là 55,9%, ở nữ tỷ
lệ này cao hơn ở nam
• Tỷ lệ BN có RLCH lipid được điều trị bằng
thuốc là 33,36 %

PHÂN LOẠI RỐI LOẠN CHUYỂN HÓA LIPID
(kinh điển theo Fredrickson)
Typ

I

IIa

IIb

III

IV

V

TC

↑

↑↑

↑↑

↑

⊥/↑

↑

TG

↑↑↑

⊥

↑↑

↑↑

↑↑

↑↑↑

Lp

Chylomicron

LDL

VLDL

VLDL↑

↑

↑↑

LDL ↑ IDL
VLDL↑ ↑

↑

Chylomicron↑


Phân loại theo nguyên nhân
Tiên phát 5%
Di truyền

Thứ phát 95%
15

www.drsarma.in


Tăng lipid máu thứ phát
•
•
•
•
•
•

Đái tháo đường
Suy giáp
Hội chứng thận hư
Ứ mật

Nghiện rượu
Dùng thuốc: steroid, tránh thai…
 Bắt buộc phải xét nghiệm lipid máu


Hậu quả của RLCH Lipid


Tăng Cholesterol toàn phần làm gia tăng có ý nghĩa
các biến cố tim mạch


Tăng LDL-C làm gia tăng nguy cơ NMCT cấp


Tăng Triglyceride làm gia tăng nguy cơ biến cố tim
mạch: nghiên cứu Framingham Heart


Giảm HDL-C làm gia tăng đáng kể số lượng các
biến cố tim mạch: Nghiên cứu Framingham Heart


Giảm HDL-C làm tăng tần suất NMCT
ở cả 2 giới
200

Rate/1000

150

100
50

Women
Men

0
<25

25–34 35–44

45–54

55–64 65–74

75+

HDL-C (mg/dl)

Gordon, Castelli et al. Am J Med; 62: 707–714


Điều trị RLCH Lipid


Mục tiêu
1.
2.
3.
4.

Giảm nồng độ LDL-C
Tăng nồng độ HDL-C
Giảm nồng độ Triglyceride
Giảm nồng độ Cholesterol non HDL

Lưu ý: nếu TG>5.7 mmol/l ưu tiên hạ TG giảm nguy cơ
viêm tụy cấp


Trị liệu thay đổi lối sống
1. Chế độ ăn
- Duy trì cân nặng lý tưởng, chống béo phì
- Đảm bảo thành phần dinh dưỡng hợp lý:
- Lipid ≤ 30% tổng năng lượng, trong đó
mỡ bão hoà chỉ chiếm ≤ 7-10%
- Glucid: 50-60% tổng năng lượng
- Protid: 10-20% tổng năng lượng
- Tăng rau quả tươi
- Giảm bia rượu, thuốc lá
2. Luyện tập thể lực