Đổi mới tổ chức và hoạt động của ban tuyên giáo đảng ủy cấp xã ở nước ta hiên nay (tt)

1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
CTTG là một bộ phận quan trọng trong toàn bộ hoạt động lãnh đạo
của Đảng, là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, của cả hệ
thống chính trị; là lĩnh vực trọng yếu để xây dựng con người, bồi đắp nền
tảng chính trị của chế độ, tuyên truyền, giáo dục, động viên và tổ chức
nhân dân thực hiện các nhiệm vụ cách mạng. Từ khi ra đời đến nay, Đảng
ta luôn coi trọng CTTG. Đặc biệt, 30 năm đổi mới vừa qua, CTTG đã góp
phần bảo đảm sự thống nhất trong Đảng và sự đồng thuận trong xã hội vào
thắng lợi của sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam
XHCN.
Trong các binh chủng và lực lượng làm CTTG, BTG đảng uỷ xã,
phường, thị trấn (gọi chung là BTG ĐUCX) có vai trò hết sức quan trọng
trong việc thực hiện các nhiệm vụ CTTG cũng như các nhiệm vụ chính trị
ở cấp xã; do vậy, chủ trương hướng về cơ sở, coi trọng cơ sở, tăng cường
CTTG cấp xã là một trong những trọng tâm công tác của BTG Trung ương
và toàn ngành Tuyên giáo, đạt được những kết quả quan trọng. Văn kiện
Đại hội lần thứ XII của Đảng nêu rõ: “Chất lượng và hiệu quả CTTT, lý
luận có bước được nâng lên. CTTT được coi trọng và tăng cường, góp
phần tạo sự thống nhất trong Đảng, sự đồng thuận trong xã hội. Tích cực
đấu tranh phòng, chống “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch; chủ
động phòng ngừa, đấu tranh phê phán, ngăn chặn những biểu hiện “tự diễn
biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Công tác tổng kết thực tiễn, nghiên
cứu lý luận được đẩy mạnh hơn”[38, tr.186].
Bên cạnh những thành quả đạt được, hoạt động của BTG ĐUCX
trong những năm qua cũng còn bộc lộ một số hạn chế và bất cập. Đó là,
tính chiến đấu, tính thuyết phục, hiệu quả CTTT còn hạn chế; thiếu sắc bén
trong đấu tranh chống âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hoà bình”. Tình trạng
suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận không

2

nhỏ cán bộ đảng viên và tình trạng tham nhũng, lãng phí, quan liêu, những
tiêu cực và tệ nạn xã hội chưa được ngăn chặn, đẩy lùi mà còn tiếp tục
diễn biến phức tạp, cùng với sự phân hoá giàu nghèo và sự yếu kém trong
quản lý, điều hành của nhiều cấp, nhiều ngành làm giảm lòng tin của nhân
dân đối với Đảng và Nhà nước, đe doạ sự ổn định và phát triển của đất
nước. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng cũng đã nhấn
mạnh: Đổi mới công tác tư tưởng, lý luận, nâng cao hơn nữa tính chiến
đấu, tính thuyết phục, hiệu quả của công tác tư tưởng phục vụ yêu cầu thực
hiện nhiệm vụ chính trị, phù hợp với từng giai đoạn, tạo sự thống nhất cao
trong Đảng; đồng thuận xã hội; đẩy mạnh tuyên truyền, học tập chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước phù hợp với từng đối tượng theo
hướng cụ thể, thiết thực, hiệu quả.
Trước yêu cầu đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp đổi mới, làm thế
nào để nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả CTTG các cấp, đặc biệt là
cấp xã có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, góp phần vào việc củng cố sự vững
chắc hệ thống chính trị, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội... giữ vững sự
ổn định chính trị và trật tự, an toàn xã hội. Vì lẽ đó, phương châm hướng
về cơ sở, đẩy mạnh CTTG ở cấp xã là chủ trương nhất quán mà ngành
Tuyên giáo đã đề ra từ nhiều năm nay, nhất là những năm gần đây. Để tạo
sự đồng thuận trong nhận thức và hành động của quần chúng nhân dân,
góp phần nâng cao kiến thức cả về lý luận và thực tiễn thì việc thực hiện
có hiệu quả CTTG cấp xã là vấn đề có ý nghĩa quyết định, cấp thiết hiện
nay.
Xuất phát từ những lý do nêu trên, tác giả lựa chọn đề tài: "Đổi mới
tổ chức và hoạt động của BTG ĐUCX ở nước ta hiện nay” làm luận án

tiến sỹ với hy vọng sẽ góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả CTTG của
Đảng ở cấp xã hiện nay.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu


3

Trên cơ sở làm rõ những vấn đề về lý luận, thực tiễn tổ chức và hoạt
động của BTG ĐUCX, luận án đề xuất một số quan điểm, giải pháp chủ
yếu đổi mới tổ chức và hoạt động BTG ĐUCX ở nước ta hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án.
- Làm rõ những vấn đề lý luận về CTTG cấp xã và đổi mới tổ chức,
hoạt động của BTG ĐUCX ở nước ta hiện nay.
- Đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động của BTG ĐUCX ở nước
ta trong thời gian qua và những vấn đề đặt ra đối với việc đổi mới tổ chức
và hoạt động của BTG ĐUCX ở nước ta hiện nay.
- Đề xuất quan điểm, giải pháp chủ yếu tiếp tục đổi mới tổ chức và
hoạt động của BTG ĐUCX ở nước hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận án nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn đổi mới tổ
chức và hoạt động của BTG ĐUCX ở nước ta hiện nay.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Luận án nghiên cứu mô hình, tổ chức bộ máy và hoạt động của
BTG ĐUCX trên lĩnh vực công tác tuyên giáo, trong đó chủ yếu đi sâu
làm rõ thực trạng, những vấn đề đặt ra đối với tổ chức bộ máy, hoạt động
của BTG ĐUCX và giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động BTG ĐUCX
đối với cấp ủy đảng các cấp và trong hệ thống ngành Tuyên giáo.

- Luận án đề cập tổ chức bộ máy và hoạt động của BTG ĐUCX,
nhưng chỉ ở góc độ là một bộ phận cấu thành, đồng thời là đối tượng của
CTTG chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo, định hướng của cấp uỷ đảng các cấp,
cũng như hướng dẫn tổ chức thực hiện của BTG cấp trên (từ cấp Trung
ương đến cấp tỉnh, cấp huyện). Luận án tập trung khảo sát, nghiên cứu ở
BTG ĐUCX ở một số tỉnh, thành phố mang tính đại diện cho các vùng,
miền trong cả nước.
- Về thời gian, luận án nghiên cứu tổ chức bộ máy và hoạt động của


4

BTG ĐUCX từ Đại hội X (năm 2006) của Đảng đến nay.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận
Luận án dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng CSVN,
chính sách, pháp luật của Nhà nước về tư tưởng, lý luận, công tác tuyên
giáo… để nghiên cứu những vấn đề đặt ra.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở các phương pháp luận chủ yếu là chủ nghĩa duy vật biện
chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; luận án sử dụng các phương pháp
nghiên cứu cơ bản của triết học, chính trị học, xã hội học tập trung vào
một số phương pháp sau:
- Phương pháp phân tích - tổng hợp các văn kiện của Đảng, chính
sách, luật pháp của Nhà nước, các báo cáo, tài liệu, công trình khoa học...
liên quan đến đề tài luận án.
- Phương pháp lịch sử và lôgic: mô tả, tái hiện thực trạng đổi mới tổ
chức và hoạt động của BTG ĐUCX từ Đại hội X của Đảng tới nay, phân
tích, vạch ra bản chất, quy luật, khuynh hướng vận động của quá trình đổi

mới tổ chức bộ máy và hoạt động của BTG ĐUCX.
- Phương pháp so sánh, đối chứng: Luận án tổng hợp số liệu liên quan,
so sánh, đối chứng, chỉ ra ưu điểm, thành quả cần phát huy, khắc phục yếu
kém, những vấn đề đặt ra về tổ chức bộ máy và hoạt động của BTG ĐUCX.
- Phương pháp điều tra xã hội học: lập bảng hỏi, chọn mẫu mang tính
đại diện để điều tra về nhận thức, quan điểm, thái độ của chủ thể và đối
tượng cán bộ BTG ĐUCX và các vấn đề liên quan; thu thập dữ liệu theo
mẫu và tiến hành phân tích, xử lý số liệu bằng phần mền xã hội học SPSS.
- Phương pháp phỏng vấn chuyên gia: Lựa chọn một số nhóm vấn đề
quan trọng đang có nhiều ý kiến khác nhau để trao đổi.
- Ngoài những phương pháp nghiên cứu chủ yếu nêu trên, vì đối
tượng nghiên cứu đề cập nội dung của nhiều lĩnh vực khác nhau, cho nên


5

luận án sử dụng phương pháp tổng kết thực tiễn và tích hợp (liên ngành).
5. Đóng góp mới của luận án
- Hệ thống hóa và bổ sung, phát triển lý luận về đổi mới tổ chức và
hoạt động của BTG ĐUCX; làm rõ sự cần thiết phải đổi mới tổ chức và
hoạt động của BTG ĐUCX ở nước ta hiện nay.
- Khái quát thực trạng, phát hiện những vấn đề đặt ra đối với đổi mới
tổ chức và hoạt động của BTG ĐUCX ở nước ta trong quá trình đổi mới
đất nước, vì sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.
- Đề xuất một số quan điểm, giải pháp chủ yếu đổi mới tổ chức và
hoạt động của BTG ĐUCX ở nước ta, nhất là việc đề xuất một số mô hình,
tổ chức của BTG ĐUCX cần hướng tới, nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ
CTTG trong tình hình mới.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
- Luận án thực hiện thành công sẽ góp phần tạo cơ sở khoa học cho

việc xây dựng chủ trương, chính sách lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai thực
hiện đổi mới tổ chức và hoạt động của BTG ĐUCX trong phạm vi toàn
quốc.
- Những kết quả nghiên cứu của luận án có thể làm tài liệu tham khảo
cho đội ngũ cán bộ cấp ủy các cấp, cán bộ công tác trong binh chủng CTTG,
nhất là đội ngũ cán bộ BTG ĐUCX và những người quan tâm đến công tác
này.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, tổng quan tình hình nghiên cứu, kết luận, danh
mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận án gồm 03 chương, 08
tiết.


6

TỔNG QUAN
TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN
ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1. Những vấn đề đã được nghiên cứu
Trong thời gian qua, có khá nhiều công trình nghiên cứu về CTTG.
Các công trình đã nghiên cứu ở các giác độ, phạm vi và phương pháp khác
nhau, trình bày và phân tích nhiều vấn đề lý luận cũng như thực tiễn liên
quan cách thức, biện pháp nâng cao hiệu quả và chất lượng CTTG của
Đảng.
- Các luận án trên đã nghiên cứu về hệ thống chính trị cấp cơ sở; về
vị trí, vai trò của cấp uỷ đảng ở cấp xã trong việc ổn định, giữ vững an
ninh, chính trị tư tưởng ở cấp xã; phát huy quyền làm chủ của nhân dân;
- Đã đề xuất một số giải phát nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt
động của đội ngũ cán bộ cơ sở;
- Đã lý giải rõ hơn về vai trò của công tác tư tưởng với việc ổn định

tình hình chính trị - xã hội ở cấp xã.
Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu của các đề tài, đề án chưa đủ cơ sở và
luận cứ khoa học để kiến nghị với các cơ quan chức năng trong việc hoạch
định, điều chỉnh, bổ sung, cụ thể hoá chủ trương, đường lối của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước về lĩnh vực CTTG, cũng như việc đề
xuất các kiến nghị, giải pháp trọng tâm, chủ yếu, nâng cao chất lượng, hiệu
quả CTTG.
- Tất cả các cuốn sách, công trình, luận án, sách, các chỉ thị, nghị
quyết, kết luận, bài viết trên chỉ phản ánh ở những khía cạnh cụ thể, mà
chưa có công trình nào nghiên cứu chuyên sâu đề tài công tác tuyên giáo
cấp xã.
2. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu
Luận án tập trung nghiên cứu làm rõ những vấn đề sau:
- Bổ sung, phát triển nội hàm khái niệm về tổ chức và hoạt động của
BTG đảng ủy các cấp nói chung và BTG ĐUCX hiện nay nói riêng.


7

- Nhận thức mới về chức năng, nhiệm vụ của BTG ĐUCX, vai trò, vị
trí, tầm quan trọng của đổi mới tổ chức, đổi mới hoạt động của BTG các
cấp nói chung, BTG ĐUCX nói riêng trong bối cảnh hiện nay.
- Những vấn đề đặt ra đối với việc kiện toàn tổ chức và hoạt động
của BTG ĐUCX và từ thực trạng tổ chức và hoạt động của BTG ĐUCX
hiện nay trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, cũng
như các tác động, ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình tư tưởng, chính trị và
tâm trạng xã hội.
- Bối cảnh, điều kiện khách quan và chủ quan của việc kiện toàn, đổi
mới tổ chức và hoạt động của BTG ĐUCX trong thời kỳ đẩy mạnh CNH,
HĐH, phát triển kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế.

- Phương hướng, quan điểm, các nhóm giải pháp trọng tâm đổi mới
bộ máy, tổ chức và hoạt động của BTG ĐUCX.
- Vấn đề đầu tư nguồn lực, kinh phí, phương tiện nhằm nâng cao chất
lượng, hiệu quả hoạt động của BTG ĐUCX.
Đó là những vấn đề đang đặt ra cả về lý luận và thực tiễn đối với
BTG ĐUCX hiện nay cần được tiếp tục nghiên cứu một cách toàn diện,
sâu sắc, thấu đáo làm cơ sở lý luận cho việc đổi mới tổ chức và hoạt động
của BTG ĐUCX trong tình hình hiện nay.


8

CHƯƠNG 1
ĐỔI MỚI TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA BAN TUYÊN GIÁO
ĐẢNG UỶ CẤP XÃ – MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ LÝ LUẬN
VÀ THỰC TIỄN
1.1. Ban tuyên giáo đảng ủy cấp xã - một thiết chế tư tưởng ở cơ
sở trong hệ thống các thiết chế tư tưởng ở nước ta
1.1.1. Đảng bộ cấp xã trong hệ thống chính trị cấp xã
1.1.1.1. Cấp xã trong hệ thống hành chính
Hệ thống hành chính nước ta có bốn cấp từ Trung ương đến cấp xã.
Cấp xã là đơn vị hành chính - cấp cuối cùng, nhỏ nhất ở nước ta, là nền
tảng của cả hệ thống chính trị, không thể thiếu trong sự vận hành của cả hệ
thống chính trị, là hình ảnh thu nhỏ của xã hội và đời sống xã hội hoàn
chỉnh đầy đủ, các mặt: kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội... Mọi đường lối,
chính sách của Đảng, Nhà nước có trở thành hiện thực hay không đều tuỳ
thuộc vào việc tổ chức triển khai thực hiện ở cấp xã. Sinh thời, Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã chỉ ra rằng: “Cấp xã là cấp gần gũi dân nhất, là nền tảng của
hành chính. Cấp xã làm được việc thì mọi công việc đều xong xuôi”.
Chính vì vậy, cấp xã là mắt khâu vô cùng quan trọng đối với sự ổn định và

phát triển của cả xã hội, có vai trò quan trọng đặc biệt trong việc giữ vững
và ổn định chính trị - xã hội.
Tuy nhiên, cấp xã nước ta hiện nay còn nhiều yếu kém, khó khăn
cần được giải quyết, khắc phục. Để giữ vững ổn định chính trị - xã hội ở
cấp xã, ngoài việc quan tâm xây dựng, hoàn thiện thể chế chính trị, cần hết
sức coi trọng vai trò của các tổ chức chính trị, đoàn thể xã hội ở cấp xã,
mấu chốt của mọi vấn đề là khâu quán triệt về nhận thức, tư tưởng, chính
trị và quá trình tổ chức tuyên truyền, triển khai và thực hiện tốt các nghị
quyết, chỉ thị của các cấp từ cấp xã - đó là trách nhiệm của cả hệ thống
chính trị, mà BTG ĐUCX là đầu mối chủ trì, phối hợp và thực hiện.
1.1.1.2. Đảng bộ cấp xã trong hệ thống tổ chức Đảng
- Đảng bộ cấp xã trong hệ thống chính trị: Đảng bộ cấp xã là hạt


9

nhân chính trị, lãnh đạo mọi hoạt động ở xã, trực tiếp lãnh đạo các tổ chức
trong hệ thống chính trị ở xã, lãnh đạo toàn diện mọi hoạt động trên địa
bàn xã, lãnh đạo mọi hoạt động chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh,
quốc phòng trên địa bàn cấp xã; là người trực tiếp đưa chủ trương, đường
lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước tới nhân dân.
Đảng bộ cấp xã có các nhiệm vụ: lãnh đạo, chỉ đạo phát triển kinh tế
- xã hội, quốc phòng - an ninh; lãnh đạo, chỉ đạo phát triển về công nghiệp
(đối với khu vực đô thị), hoặc nông nghiệp (đối với khu vực nông thôn);
lãnh đạo, chỉ đạo CTTT; lãnh đạo công tác tổ chức, cán bộ; lãnh đạo Mặt
trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân và xây dựng tổ chức đảng.
1.1.2. Ban tuyên giáo đảng ủy cấp xã: Tổ chức bộ máy, chức năng,
nhiệm vụ
1.1.2.1. Tổ chức và tổ chức của ban tuyên giáo đảng ủy cấp xã
BTG ĐUCX là bộ phận quan trọng, giúp việc cho Đảng ủy cấp xã;

biên chế thuộc cấp ủy xã; vừa có chức năng tham mưu, đồng thời là bộ
phận trực tiếp làm chuyên môn - nghiệp vụ của ĐUCX trên lĩnh vực
CTTG của Đảng ủy. Mô hình, cơ cấu tổ chức của BTG ĐUCX được bố trí
phù hợp chức năng, nhiệm vụ. Mỗi BTG ĐUCX thông thường có từ 5 đến
7 người. Trưởng ban BTG cấp xã do đồng chí bí thư đảng ủy hoặc phó bí
thư thường trực đảng ủy kiêm nhiệm. Các thành viên khác trong BTG: là
các đồng chí trong cấp ủy; trưởng các tổ chức, đoàn thể trong xã.
1.1.2.2. Hoạt động của ban tuyên giáo đảng ủy cấp xã.
Thứ nhất, BTG ĐUCX trực tiếp tham mưu cho cấp ủy cấp xã và triển
khai, tổ chức các hoạt động: (1) Tham mưu xây dựng kế hoạch tổ chức
triển khai quán triệt, tuyên truyền, thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của các
tổ chức đảng cấp trên và địa phương; (2) Tham mưu xây dựng chương
trình hành động, thực hiện nghị quyết của cấp ủy các cấp; (3) Chủ động
nắm bắt tình hình tư tưởng, tâm trạng xã hội của các tầng lớp nhân dân
trên địa bàn; (4) Phối hợp với Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã


10

hội đẩy mạnh tuyên truyền các phong trào thi đua yêu nước; (5) Tham
mưu, triển khai một số một số công việc thuộc lĩnh vực CTTG của Đảng.
Thứ hai, hoạt động trong lĩnh vực CTTT: (1) Giáo dục kiên định mục
tiêu độc lập dân tộc gắn liền với CNXH, kiên định chủ nghĩa Mác-Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối đổi mới của Đảng. (2) Chủ động nắm
diễn biến nhận thức, tư tưởng chính trị của cán bộ, đảng viên, tạo sự nhất
trí cao về quan điểm, đường lối của Đảng. (3) Đẩy mạnh tổng kết thực
tiễn, nghiên cứu lý luận. (4) Nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo
đức, kiến thức và năng lực thực tiễn. (5) Giữ gìn và phát huy các giá trị
văn hoá của địa phương, xây dựng và phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm
đà bản sắc dân tộc. (6) Nâng cao tinh thần cảnh giác, chống “diễn biến hòa

bình”, bạo loạn lật đổ. (7) Đối với lĩnh vực công tác nghiên cứu, biên soạn
lịch sử đảng bộ, giáo dục truyền thống cách mạng, bao gồm: Giáo dục chủ
nghĩa yêu nước; Giáo dục truyền thống đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng
dân tộc
Thứ ba, hoạt động trong lĩnh vực CTKG: cần phải đặt vào trọng tâm
công tác lãnh đạo của cấp ủy, gắn với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội
địa phương; phát triển giáo dục, khoa học - công nghệ, y tế, thể dục - thể
thao ở cơ sở; gắn với phong trào xóa đói giảm nghèo; góp phần vào việc
đẩy mạnh CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn.
1.2. Đổi mới tổ chức, hoạt động của ban tuyên giáo đảng ủy cấp xã
1.2.1. Quan niệm về đổi mới và đổi mới tổ chức, hoạt động của ban
tuyên giáo đảng ủy cấp xã
1.2.1.1. Quan niệm về đổi mới
Có nhiều định nghĩa khác nhau về “đổi mới”. Thông thường, “đổi
mới” là thay đổi cho khác với trước, tiến bộ hơn, khắc phục tình trạng lạc
hậu, trì trệ để đáp ứng yêu cầu của sự phát triển. “Đổi mới” không phải là
xóa bỏ hết cái cũ, mà là thay đổi những cái chưa hiệu quả, chưa tốt, đồng
thời giữ lại, duy trì và phát huy những cái đã tốt, đã hiệu quả. Nói chung,
“đổi mới” là làm cho ngày càng hiệu quả hơn, tốt hơn.


11

1.2.1.2. Đổi mới tổ chức, hoạt động của ban tuyên giáo đảng ủy cấp xã
Đó là sự đổi mới trong sắp xếp lại về cơ cấu tổ chức, con người; đổi
mới cách thức làm việc, đổi mới cả về nội dung, về phương thức hoạt động
của BTG ĐUCX theo hướng tốt hơn, tiến bộ hơn trước, đáp ứng yêu cầu
của sự phát triển, yêu cầu của đất nước trong hình hình mới. Đổi mới tổ
chức bộ máy và hoạt động BTG ĐUCX phải gắn liền với đổi mới cán bộ
BTG cấp xã.

1.2.2. Nội dung và phương thức đổi mới
1.2.2.1. Đổi mới về tổ chức và cán bộ
Tiếp tục xác định chức năng, nhiệm vụ, phương thức hoạt động và có
cơ chế thực hiện tốt nhiệm vụ, cải tiến lề lối làm việc của các cơ quan tham
mưu của Đảng các cấp, từ cấp trung ương đến cấp cơ sở, không để chồng
chéo chức năng, hoặc chức năng không rõ ràng; đổi mới, sắp xếp tổ chức,
tinh giản đầu mối, giảm biên chế, tạo điều kiện để nâng cao đời sống, cải
thiện điều kiện làm việc cho cán bộ, công chức.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, cán bộ là cái gốc của mọi công việc và
công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém. Thấm
nhuần tư tưởng đó, trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng Cộng
sản Việt Nam đã khẳng định: Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại
của cách mạng, là khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng. Xây
dựng, đổi mới đội ngũ cán bộ phải gắn với công tác xây dựng, đổi mới tổ
chức vì hai vấn đề này có mối quan hệ mật thiết với nhau. Có thể nói,
trong toàn bộ công tác xây dựng Đảng, công tác cán bộ “khâu then chốt”
của “nhiệm vụ then chốt” là đổi mới về cán bộ.
1.2.2.2. Đổi mới hoạt động của ban tuyên giáo đảng ủy cấp xã
Đổi mới hoạt động BTG ĐUCX trên các mặt sau đây: (1) Đổi mới
nội dung và hình thức, phương pháp tổ chức học tập, quán triệt chủ trương,
đường lối, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; (2)
Đổi mới nội dung tuyên truyền, giáo dục, thông tin thời sự, chính sách cần
nhanh nhạy, đa dạng hoá nhưng đảm bảo tính định hướng; (3) Đổi mới


12

phương pháp, hình thức nắm bắt tâm trạng tư tưởng và dư luận xã hội, kịp
thời phát hiện các yếu tố bất thường nảy sinh tiêu cực, điểm nóng, khiếu
kiện đông người; (4) Tăng cường giáo dục, học tập, làm theo những điển

hình hay, những tấm gương sáng của cán bộ, đảng viên, nhân dân; (5) Đa
dạng hoá các hình thức hoạt động của BTG ĐUCX, làm cho các hoạt động
của BTG luôn phong phú, sinh động, đáp ứng yêu cầu của mọi đối tượng,
trong mọi hoàn cảnh; (6) Khắc phục khuynh hướng gò ép, “hành chính
hoá” CTTG, gây phản cảm trong nhiều năm nay; (7) Tăng cường trao đổi,
phổ biến kinh nghiệm tuyên truyền, giáo dục đường lối, chủ trương của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước với nhiều hình thức phong phú,
hấp dẫn và hiệu quả. Định kỳ tổ chức khảo sát, điều tra, đánh giá kết quả
và tổ chức rút kinh nghiệm
1.2.3. Nguyên tắc và phương thức đổi mới
1.2.3.1. Nguyên tắc đổi mới
Đổi mới tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị nói chung, cũng
như BTG ĐUCX nói riêng phải thực hiện theo nguyên tắc, không có một
cơ quan, tổ chức chính trị hoặc cá nhân nào đứng trên Hiến pháp và pháp
luật, hoặc đứng ngoài vòng kiểm soát của hệ thống pháp luật Việt Nam.
Tất cả mọi sự đổi mới, cải cách hoặc cải tiến tổ chức bộ máy và hoạt động
của BTGĐUCX phải tuân thủ, dựa trên các nguyên tắc sau đây: (1) Nâng
cao năng lực lãnh đạo của đảng bộ xã đối với lĩnh vực công tác tuyên giáo
ở cấp xã; (2) Phải đảm bảo giữ vững trận địa tư tưởng xã hội chủ nghĩa ở
cấp xã; (3) Tổ chức bộ máy đảm bảo sự tinh gọn nhưng hoạt động có chất
lượng, hiệu quả cao hơn, góp phần tinh giản đội ngũ cán bộ trong hệ thống
chính trị.
1.2.3.2. Phương thức đổi mới
Đổi mới tổ chức và hoạt động của các cấp trong hệ thống chính trị
nói chung, cũng như BTG ĐUCX nói riêng phải thực hiện theo phương
thức: (1) Đổi mới trên cơ sở kế thừa; (2) Đổi mới tổ chức bộ máy và hoạt
động của BTGĐUCX phải gắn liền với đổi mới hệ thống chính trị; (3) Đổi


13

mới trên cơ sở đa dạng hóa các mô hình tổ chức và hoạt động phù hợp với
điều kiện, đặc thù vùng, miền và loại hình cấp xã.
1.3. Sự cần thiết phải đổi mới tổ chức và hoạt động của BTG
ĐUCX ở nước ta hiện nay
Đổi mới tổ chức và hoạt động của BTG ĐUCX luôn là một đòi hỏi
cấp thiết. Bởi lẽ: (1) Xuất phát từ vị trí, vai trò, chức năng nhiệm vụ của
ban tuyên giáo đảng ủy cấp xã trong công tác tư tưởng của Đảng trong thời
kỳ mới; (2) Xuất phát từ nhu cầu bức thiết của thực tiễn về đổi mới tổ chức
và hoạt động của hệ thống chính trị nước ta. (3) Xuất phát từ sự chồng
chéo về chức năng, nhiệm vụ và hoạt động giữa các cơ quan, đơn vị cùng
cấp của hệ thống chính trị và giữa BTG ĐUCX với một số cơ quan khác
trong cùng cấp ủy.
Tiểu kết chương 1
Trong hệ thống tuyên giáo các cấp, BTG ĐUCX là công cụ quan
trọng của cấp ủy; vừa là cơ quan tham mưu, đồng thời là cơ quan trực tiếp
làm chuyên môn - nghiệp vụ của ĐUCX trên các lĩnh vực quan trọng về
CTTG. Là bộ phận trực tiếp tổ chức, triển khai các hoạt động tuyên truyền,
giáo dục, vận động các tầng lớp nhân dân trên địa bàn thực hiện các chủ
trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, mục tiêu,
nhiệm vụ của đại hội các cấp, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh
thần cho nhân dân, củng cố khối đoàn kết, nhất trí xung quanh sự lãnh đạo
của Đảng và sự quản lý của Nhà nước.
BTG ĐUCX là cầu nối, trực tiếp nắm bắt tình hình tư tưởng và dư
luận xã hội ở cơ sở, giúp cấp ủy tháo gỡ, giải quyết kịp thời những bức
xúc, nổi cộm trong tâm trạng, tư tưởng của các tầng lớp xã hội và hiệu quả
việc triển khai các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật
của Nhà nước tại cấp xã. Đồng thời phản ánh những khó khăn, bất cập từ
thực tiễn cuộc sống khi triển khai ở tại cơ sở. Thông qua chức năng tuyên

14

truyền, cổ vũ, động viên và định hướng dư luận xã hội, BTG ĐUCX góp
phần ổn định tình hình tư tưởng ở cơ sở, phát hiện và chống lại sự suy
thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, các biểu hiện “tự diễn biến”
và các thủ đoạn, mọi âm mưu “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù
địch, phản động.
Đổi mới tổ chức và hoạt động của BTG ĐUCX là sự đổi mới, sắp
xếp lại về cơ cấu tổ chức, con người và cách thức làm việc của BTG
ĐUCX theo hướng tốt hơn, tiến bộ hơn trước, đáp ứng yêu cầu của sự phát
triển, yêu cầu của đất nước trong hình hình mới, tạo nên sự thống nhất cao
trong Đảng, sự đồng thuận trong toàn thể nhân dân.
CHƯƠNG 2
TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA BAN TUYÊN GIÁO ĐẢNG UỶ
CẤP XÃ Ở NƯỚC TA HIỆN NAY - THỰC TRẠNG VÀ
NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA
2.1. Sơ lược về quá trình ra đời, phát triển của ban tuyên giáo
đảng ủy cấp xã ở nước ta
Ngay sau ngày thành lập, Đảng đã thực sự coi công tác tư tưởng,
chính trị - là mặt trận quan trọng hàng đầu của cách mạng. Đây chính là cơ
sở cốt lõi để Ban Cổ động và Tuyên truyền Trung ương ra đời, tiền thân
của Ban Tuyên giáo ngày nay. Sau sự ra đời của cơ quan Ban Tuyên giáo
Trung ương, hệ thống tuyên giáo, tuyên huấn cấp dưới (cấp tỉnh, cấp
huyện và cấp xã) lần lượt ra đời. Trải qua các cuộc kháng chiến của dân
tộc, đến nay, hệ thống tuyên giáo các cấp của Đảng được xây dựng, kiện
toàn, củng cố từ cấp trung ương đến cấp cơ sở.
2.2. Kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân trong tổ chức và
hoạt động của ban tuyên giáo đảng ủy cấp xã ở nước ta từ năm 2011
đến nay.

2.2.1. Kết quả đạt được và nguyên nhân
2.2.1.1. Kết quả về tổ chức của ban tuyên giáo đảng ủy cấp xã


15

Theo số liệu Vụ Tổ chức - Cán bộ, BTG Trung ương và kết quả khảo
sát, tập hợp báo cáo của BTG các tỉnh ủy, thành ủy (gọi chung là tỉnh ủy),
trong số 42 tỉnh khảo sát và báo cáo, có 39 tỉnh đã thành lập BTG ĐUCX
chiếm tỷ lệ 92,85%. Trong số 476 huyện, thị xã (gọi chung là huyện) của 42
tỉnh, thành phố thì có 407 huyện đã thành lập BTG cấp xã, chiếm tỷ lệ
85,5%. Trong số 7.676 xã của 42 tỉnh, thì có 6.884 xã đã thành lập BTG cấp
xã, chiếm tỷ lệ 89,2%; số xã chưa thành lập BTG cấp xã chiếm tỷ lệ 10,8%.
Về số lượng cán bộ: Tính đến thời điểm tháng 5/2014, qua khảo sát
và tổng hợp báo cáo của 42/63 tỉnh (với 476 huyện, 7.676 xã) thì có
41.470 người là cán bộ BTG cấp xã; trong đó có 3.497 cán bộ BTG
chuyên trách và 37.973 cán bộ BTG kiêm nhiệm, bán chuyên trách.
Về trình độ học vấn: Trung học cơ sở: 9,1%; Trung học phổ thông:
90,2%; Sơ cấp: 12,9%; Trung cấp: 43,9%; Cao Đẳng, Đại học trở lên:
43,2%. Trình độ lý luận chính trị: Cao cấp, cử nhân lý luận chính trị:
8,7%; Trung cấp: 67,4%; Sơ cấp: 23,9%; Chưa qua đào tạo: 0,001%. Về
độ tuổi: Bình quân độ tuổi là 43,14 tuổi.
Kết quả chung: (1) Nhận thức của các cấp ủy đảng các cấp về vị trí,
vai trò, tầm quan trọng của BTG ĐUCX từng bước được nâng cao; (2)
Công tác lãnh đạo, chỉ đạo việc củng cố, xây dựng tổ chức bộ máy, bổ
sung cán bộ cho BTG ĐUCX được quan tâm, tăng cường; (3) Chú trọng
tăng cường cán bộ có trình độ, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, phẩm
chất đạo đức tham gia BTG ĐUCX, từng bước đáp ứng yêu cầu công việc
và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; (4) Đã coi trọng việc ban hành các
quy định, quy chế phối hợp, hoạt động giữa các thành viên trong BTG; (5)

Cấp ủy đảng các cấp quan tâm, chăm lo về chế độ, chính sách đối với đội
ngũ cán bộ BTG ĐUCX; (6) Xuất hiện một số mô hình mới, bước đầu hoạt
động nhưng đã mang lại hiệu quả tích cực.
2.2.1.2. Kết quả về hoạt động của BTG ĐUCX.
Thứ nhất, trên lĩnh vực tư tưởng - văn hóa: (1) BTG ĐUCX tích cực
và chủ động giúp cấp ủy tham mưu xây dựng kế hoạch tổ chức triển khai


16

quán triệt, thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của cấp ủy các cấp, góp phần
vào thành tích chung của địa phương và cả nước; (2) Tham mưu xây dựng
chương trình hành động, thực hiện nghị quyết của cấp ủy các cấp; tổ chức
đôn đốc kiểm tra việc thực hiện nghị quyết; nắm bắt tình hình tư tưởng,
tâm trạng xã hội các tầng lớp nhân dân ở cơ sở; (3) Coi trọng việc nắm bắt
tình hình tư tưởng, dư luận xã hội của các tầng lớp nhân dân trên địa bàn,
đặc biệt là tâm trạng băn khoăn, lo lắng, những vấn đề tư tưởng nổi cộm,
bức xúc trong đời sống xã hội...; (4) Phối hợp với Mặt trận Tổ quốc các tổ
chức chính trị - xã hội để tuyên truyền, đẩy mạnh các phong trào thi đua
yêu nước; (5) Tích cực cải tiến nội dung, đổi mới phương thức hoạt động
của BTG ĐUCX, đáp ứng nhu cầu, đòi hỏi ngày càng cao của công tác
tuyên giáo; (6) Tổng kết thực tiễn, đúc rút kinh nghiệm trong quá trình tổ
chức triển khai thực hiện nghị quyết; (7) Công tác nghiên cứu, sưu tầm,
biên soạn lịch sử đảng và giáo dục truyền thống quê hương được quan tâm
và chú trọng.
Thứ hai, trên lĩnh vực khoa giáo: BTG ĐUCX tích cực tham mưu
cho cấp ủy xây dựng chương trình, kế hoạch trong việc lãnh đạo, chỉ đạo,
tuyên truyền lĩnh vực CTKG; tham mưu cho ban thường vụ các ĐUCX
thực hiện nghiêm quy định về Đảng lãnh đạo CTKG trong thời kỳ CNH,
HĐH đất nước và các chỉ thị, nghị quyết của Đảng về lĩnh vực khoa giáo,

bảo vệ môi trường.
Đánh giá chung về chất lượng, hiệu quả hoạt động của BTG ĐUCX
từ năm 2011 đến nay
Nếu đánh giá hiệu quả hoạt động từ được mức “trung bình” trở lên
đến “tốt”, thì có tới 92% số người được hỏi ghi nhận. Trong đó, có 7%,
đánh giá hiệu quả “tốt”; 44% đánh giá hiệu quả “khá tốt”; 40% đánh giá
hiệu quả “trung bình”; chỉ có 5% số người được hỏi đánh giá hiệu quả hoạt
động này là “yếu kém”.
Xuất hiện mô hình mới, như: BTG Tỉnh ủy Quảng Ninh hướng tới
xây dựng mô hình BTG ĐUCX sáp nhập với cơ quan truyền thông của xã.


17

Tỉnh Lào Cai đã triển khai thực hiện thí điểm mô hình hình “Ban Tuyên
vận xã, phường, thị trấn” và “Tổ Tuyên vận thôn, bản, tổ dân phố”. Sau 5
năm triển khai, thực hiện thí điểm, mô hình ban tuyên vận mang lại hiệu
quả tích cực; tuy nhiên, mô hình mới đã và đang đặt ra nhiều vấn đề cả về
thực tiễn, lý luận và nhận thức.
2.1.3. Nguyên nhân của kết quả đạt được.
Về nguyên nhân khách quan: Nhận thức của các cấp ủy đảng các cấp
về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của BTG ĐUCX từng bước được nâng
cao. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo việc củng cố, xây dựng tổ chức bộ máy, bổ
sung cán bộ cho BTG ĐUCX được quan tâm, tăng cường.
Về nguyên nhân chủ quan: nhận thức của đội ngũ cán bộ trực tiếp
làm công tác tuyên giáo cấp xã về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của BTG
ĐUCX ngày càng sâu sắc hơn, cùng với sự gương mẫu, nhiệt tình, tính
tích cực, lòng say mê nhiệt tình, yêu nghề của đội ngũ cán bộ tuyên giáo.
Đội ngũ cán bộ tuyên giáo cấp xã ngày càng được rèn luyện, thử thách, giữ
vững bản lĩnh chính trị, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, trau dồi

đạo đức cách mạng,
2.2.2. Hạn chế và nguyên nhân
2.2.2.1. Hạn chế về tổ chức: (1) Nhận thức của các cấp ủy đảng và
trong cán bộ, đảng viên về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của ban tuyên giáo
đảng ủy cấp xã còn nhiều bất cập; (2) Công tác lãnh đạo, chỉ đạo việc đổi
mới, củng cố, xây dựng tổ chức bộ máy và bổ sung cán bộ cho ban tuyên
giáo đảng ủy cấp xã còn nhiều lúng túng, chưa được đầu tư đúng mức; (3)
Trình độ, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, phẩm chất đạo đức của một số
Cán bộ ban tuyên giáo đảng ủy cấp xã và cơ sở vật chất tối thiểu phục vụ
cho hoạt động chưa đáp ứng yêu cầu, nhu cầu công việc và nhiệm vụ được
giao; (4) Chế độ, chính sách đãi ngộ của Đảng và Nhà nước cho đội ngũ
của ban tuyên giáo đảng ủy cấp xã chưa hợp lý, quá thấp, thiếu thống nhất;
(5) Mô hình về tổ chức bộ máy, hoạt động của ban tuyên giáo đảng ủy cấp


18

xã và tổ dân vận cấp thôn hoạt động mang tính chất tự phát, cần sớm được
đánh giá đầy đủ, rút kinh nghiệm.
2.2.2.2. Hạn chế trong hoạt động của ban tuyên giáo đảng ủy cấp xã:
Một là, công tác tham mưu cho cấp ủy trong việc xây dựng kế hoạch,
chương trình hành động nhằm triển khai, thực hiện nghị quyết, chỉ thị của
các cấp ủy đảng và thực hiện chức năng, nhiệm vụ còn nhiều hạn chế và
yếu kém; Hai là, công tác tham mưu thực hiện một số nhiệm vụ theo chức
năng, nhiệm vụ khác của ban tuyên giáo đảng ủy cấp xã còn nhiều hạn chế.
2.2.2.3. Nguyên nhân của hạn chế
Nguyên nhân khách quan: Nhận thức của một số cấp uỷ và người
đứng đầu cấp ủy còn hạn chế, còn xem nhẹ vị trí, vai trò, tầm quan trọng
BTG cấp xã cũng như sự bất cập về tổ chức bộ máy giữa các cơ quan khối
Đảng và cơ quan khối chính quyền trong hệ thống chính trị và nhu cầu cấp

bách, đòi hỏi khách quan của việc đổi mới tổ chức bộ máy và hoạt động
của các cơ quan tổ chức thuộc hệ thống chính trị hiện nay. Chế độ phụ cấp,
chính sách đãi ngộ không phù hợp, chưa thu hút được cán bộ giỏi vào
ngành; Cơ sở vật chất, điều kiện làm việc của cán bộ BTG cấp xã chưa
được bảo đảm.
Nguyên nhân chủ quan: Nhận thức của một số cấp uỷ và người đứng đầu
cấp ủy còn hạn chế, còn xem nhẹ vị trí, vai trò, tầm quan trọng BTG ĐUCX ; Sự hạn
chế về năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và sự thiếu hụt đội ngũ
cán bộ giỏi, tâm huyết; Chưa có quy định thống nhất chung cả nước về mô hình,
cơ cấu tổ chức, tính pháp nhân, điều kiện, phương tiện hoạt động của BTG ĐUCX

2.3. Những vấn đề đặt ra từ mô hình tổ chức và hoạt động của
BTG ĐUCX ở nước ta hiện nay
Có 05 vấn đề đặt ra từ thực trạng mô hình tổ chức và hoạt động của
BTG ĐUCX ở nước ta hiện nay, đó là: (1) Mâu thuẫn giữa yêu cầu bức
thiết phải đổi mới tổ chức và hoạt động của ban tuyên giáo đảng ủy cấp xã
với sự bảo thủ trong nhận thức, sự trì trệ trong ban hành chủ trương và tổ
chức thực hiện việc đổi mới tổ chức và hoạt động của ban tuyên giáo đảng


19

ủy cấp xã; (2) Mâu thuẫn giữa tính thống nhất trong tổ chức nhằm đảm bảo
cho hoạt động và chỉ đạo thông suốt, nhịp nhàng với tính đa dạng, đa cấp
độ, đa trình độ của đội ngũ trong tổ chức bộ máy; (3) Mâu thuẫn giữa yêu
cầu tinh giản bộ máy BTG ĐUCX với mô hình phù hợp và quy mô, tính
phức tạp của nhiệm vụ CTTG với chất lượng, hiệu quả cán bộ làm CTTG
ở cấp xã còn hạn chế nhiều mặt; (4) Mâu thuẫn giữa tính chuyên nghiệp,
chuyên sâu, phức tạp và đòi hỏi cao trong công tác của BTG ĐUCX với
tính kiêm nhiệm, thiếu chuyên nghiệp của đội ngũ cán bộ làm công tác

tuyên giáo ở cấp xã; (5) Mâu thuẫn giữa yêu cầu đẩy mạnh quá trình đổi
mới tổ chức, hoạt động của BTG ĐUCX với sự thiếu hụt các điều kiện và
động lực kích thích quá trình đổi mới
Tiểu kết chương 2
Thực tế về tổ chức và hoạt động của hệ thống tuyên giáo nói chung
và BTG ĐUCX nói riêng vừa qua đã đạt nhiều kết quả, thành tích đáng ghi
nhận. Đến nay, hầu hết các tỉnh ủy, thành ủy, đảng ủy trực thuộc có quy
định và ban hành quyết định thành lập BTG ĐUCX; đồng thời đã chỉ đạo
cấp ủy đảng các cấp ban hành nhiều văn bản, nghị quyết trong việc rà soát,
củng cố tổ chức, xây dựng, thành lập BTG ĐUCX. Tuy nhiên, bên cạnh
những ưu điểm, cũng bộc lộ nhiều bất cập, hạn chế, thậm chí còn nhiều
khuyết điểm và yếu kém. Về cơ cấu tổ chức, mô hình, số lượng biên chế,
cơ cấu, thành phần của BTG ĐUCX hiện nay chưa có sự thống nhất, mỗi
địa phương có mô hình và quy định khác nhau. Đa số cán bộ BTG ĐUCX
ở chế độ kiêm nhiệm, không chuyên trách. Chất lượng, hiệu quả hoạt động
của BTG ĐUCX trong thời gian qua nhìn chung chưa được đánh giá cao.
Số lượng cán bộ chưa hợp lý; về chính sách chế độ, đãi ngộ, phụ cấp chưa
phù hợp, còn quá thấp, chưa đáp ứng nhu cầu đội ngũ
Thực tiễn hiện nay có 5 vấn đề đang đặt ra từ mô hình tổ chức và
hoạt động của BTG ĐUCX, cấp ủy các cấp và các cơ quan chức năng cần
tiếp tục nghiên cứu và tháo gỡ.


20

CHƯƠNG 3
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI TỔ CHỨC VÀ HOẠT
ĐỘNG CỦA BAN TUYÊN GIÁO ĐẢNG ỦY CẤP XÃ Ở NƯỚC TA
HIỆN NAY
3.1. Quan điểm đổi mới tổ chức và hoạt động của BTG ĐUCX ở

nước ta hiện nay
Để đổi mới tổ chức và hoạt động của BTG ĐUCX cần thể hiện trên
một số quan điểm sau: (1) Đổi mới tổ chức và hoạt động của BTG ĐUCX
phải được thực hiện theo hướng tinh gọn, hiệu quả, phù hợp với đặc điểm
tình hình công tác tuyên giáo cấp xã, đặc thù các địa phương và vùng,
miền; (2) Đổi mới tổ chức và hoạt động BTG ĐUCX phải gắn liền và dựa
trên cơ sở nhận thức sâu sắc về bối cảnh tình hình và những đặc điểm mới
tác động đến CTTG; (3) Đổi mới tổ chức và hoạt động BTG ĐUCX phải
gắn chặt chẽ với công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, với đổi mới hệ
thống chính trị, nhất là hệ thống chính trị cơ sở; (4) Đổi mới toàn diện,
đồng bộ giữa tổ chức bộ máy và hoạt động, theo lộ trình, có bước đi phù
hợp, giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng, góp phần ngăn chặn, đẩy lùi sự
suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức lối sống; những biểu hiện “tự diễn
biến”, “tự chuyển hóa” của cán bộ, đảng viên ở cơ sở.
3.2. Các giải pháp chủ yếu đổi mới tổ chức và hoạt động của
BTG ĐUCX ở nước ta hiện nay, gồm:
Một là, đổi mới, hoàn thiện hệ thống chính trị, nâng cao nhận thức
của cấp ủy và hệ thống chính trị về sự cần thiết phải kiện toàn tổ chức bộ
máy và đổi mới hoạt động của BTG ĐUCX trong tình hình hiện nay.
Hai là, tinh giản bộ máy, nâng cao chất lượng chuyên môn, phẩm
chất chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống của người làm công tác tuyên
giáo cấp cơ sở.
Ba là, thống nhất về cơ bản mô hình tổ chức và hoạt động của BTG
ĐUCX phù hợp với điều kiện, loại hình cấp xã và đặc thù vùng, miền. Mô


21

hình 1: giữ nguyên mô hình BTG ĐUCX như hiện nay; Mô hình 2: thành
lập ban xây dựng đảng cấp xã, gồm: BTG, ban tổ chức, ban dân vận, ủy ban

kiểm tra đảng ủy; Mô hình 3: thành lập ban tuyên vận cấp xã, gồm: BTG,
ban dân vận; mô hình BTV ĐUCX phù hợp với đặc thù của các tỉnh, các
địa phương miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn; Mô hình 4: thành
lập BTG ĐUCX trên cơ sở sáp nhập BTG ĐUCX với thông tin truyền
thông; Mô hình 5: hợp nhất BTG, ban dân vận và thông tin truyền thông với
tên gọi là ban tuyên truyền vận động ĐUCX. Theo tác giả, đây là mô hình
đang hướng tới trong quá trình đổi mới tổ chức bộ máy, hoạt động BTG
ĐUCX, đáp ứng yêu cầu, mục tiêu bước đầu về sắp xếp, đổi mới tổ chức
bộ máy, tinh giản biên chế đội ngũ cán bộ cấp xã, đổi mới tổ chức hệ
thống chính trị nước ta hiện nay. Mô hình là ban tuyên truyền vận động
ĐUCX có thể sẽ thích hợp rộng rãi với cấp xã có điều kiện, đặc thù, loại
hình là các xã, phường, thị trấn thuộc các tỉnh, địa phương miền xuôi,
vùng đồng bằng và trung du.
Bốn là, thường xuyên đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, chú
trọng đầu tư trang thiết bị, phương tiện, kinh phí cho hoạt động của ban
tuyên giáo đảng ủy cấp xã
Năm là, xây dựng chế độ phụ cấp, chính sách đãi ngộ phù hợp, tạo điều
kiện, động lực để cán bộ ngành tuyên giáo và cán bộ BTG ĐUCX yên tâm
công tác, nhiệt tình, gắn bó với công việc
Sáu là, đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường thực hiện
Quy chế dân chủ ở cơ sở, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn
thể nhân dân, dựa vào dân để làm công tác tư tưởng cho dân.
KẾT LUẬN
CTTG là một bộ phận cấu thành đặc biệt quan trọng trong hoạt động
lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, lĩnh vực trọng yếu để xây dựng
bồi đắp nền tảng chính trị của chế độ, tuyên truyền, giáo dục, động viên
và tổ chức nhân dân thực hiện các nhiệm vụ cách mạng, là cơ sở để


22

khẳng định và nâng cao vai trò tiên phong của Đảng về chính trị, lý luận,
trí tuệ, văn hoá, đạo đức; góp phần đảm bảo sự thống nhất trong Đảng,
xây dựng và củng cố niềm tin của toàn dân vào công cuộc phát triển và đổi
mới đất nước.
Đổi mới cơ cấu tổ chức bộ máy, hoạt động và nâng cao chất lượng,
hiệu quả công tác BTG ĐUCX phải là một quá trình chuyển đổi nhận thức
của các cấp uỷ đảng từ Trung ương đến cơ sở, trước hết là cấp uỷ các cấp
và đồng chí bí thư cấp uỷ, của cả hệ thống chính trị với sự tham gia, đóng
góp của nhân dân, trong đó lực lượng nòng cốt là đội ngũ chuyên trách làm
CTTG có vai trò đặc biệt quan trọng, sớm khắc phục tình trạng buông lỏng,
khoán trắng cho đội ngũ tuyên giáo. Thực hiện nghiêm cơ chế, quy định
toàn Đảng, từ Trung ương đến cơ sở và mọi đảng viên có trách nhiệm trực
tiếp làm CTTG.
Đổi mới và nâng cao chất lượng hiệu quả CTTT cấp cơ sở phải được
thực hiện toàn diện, đồng bộ từ nội dung, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, cán bộ
đến phương thức, hình thức, phương tiện hoạt động. Cần có chế độ, chính
sách và ưu đãi hợp lý, từ đó tuyển chọn cán bộ có đức, có tài, có kinh
nghiệm về công tác tại BTG cấp xã, nhất là xã vùng sâu, vùng xa, vùng
đồng bào dân tộc thiểu số.
Các nhóm giải pháp chủ yếu đổi mới tổ chức và hoạt động của BTG
ĐUCX ở nước ta hiện nay, là: (1) Đổi mới, hoàn thiện hệ thống chính trị,
nâng cao nhận thức của cấp ủy và hệ thống chính trị về sự cần thiết phải
kiện toàn tổ chức bộ máy và đổi mới hoạt động của BTG ĐUCX trong tình
hình hiện nay; (2) Tinh giản bộ máy, nâng cao chất lượng chuyên môn,
phẩm chất chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống của người làm công tác
tuyên giáo cấp cơ sở; (3) Thống nhất về cơ bản mô hình tổ chức và hoạt
động của BTG ĐUCX phù hợp với điều kiện, loại hình cấp xã và đặc thù
vùng, miền; (4) Thường xuyên đổi mới nội dung, phương thức hoạt động,
chú trọng đầu tư trang thiết bị, phương tiện, kinh phí cho hoạt động của

BTG ĐUCX; (5) Xây dựng chế độ phụ cấp, chính sách đãi ngộ phù hợp, tạo


23

động lực để cán bộ ngành tuyên giáo và cán bộ BTG ĐUCX yên tâm công
tác, nhiệt tình, gắn bó với công việc; (6) Đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã
hội, thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ
quốc và các đoàn thể nhân dân, dựa vào dân để àm công tác tư tưởng cho
dân.
Mô hình BTG ĐUCX trong thời gian tới nên sáp nhập BTG, ban dân
vận và thông tin truyền thông với tên gọi Ban Tuyên truyền vận động
ĐUCX. Với mô hình này, sẽ tinh gọn bộ máy, không tăng biên chế, tiết
kiệm ngân sách mà vẫn có cán bộ tuyên giáo chuyên trách, đồng thời cũng
gia tăng trách nhiệm, sự gắn kết của các thành viên trong BTG. Đây chính
là cơ sở tăng hiệu quả hoạt động của CTTG trong thời gian tới.
Trong thời gian tới, cần tiếp tục nghiên cứu tiếp để bổ sung, phát
triển lý luận về đổi mới tổ chức và hoạt động của BTG ĐUCX của Đảng;
tiếp tục phát hiện những vấn đề đặt ra đối với đổi mới tổ chức và hoạt
động của BTG ĐUCX của Đảng trong thời kỳ phát triển của cuộc cách
mạng công nghiệp lần thứ tư cùng quá trình đổi mới, phát triển đất nước
trong giai đoạn mới, vì sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.
Kiến nghị với Ban Tuyên giáo Trung ương, các cơ quan, bộ, ban,
ngành chức năng nghiên cứu, bổ sung một số quy định cũng như các giải
pháp tiếp tục đổi mới tổ chức bộ máy và hoạt động của hệ thống chính trị
các cấp, trong đó có ngành Tuyên giáo của Đảng; sửa đổi một số quy định
bất hợp lý gây cản trở cho sự phát triển và hoạt động của các tổ chức
Đảng, chính quyền và đoàn thể. Tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện
về đổi mới tổ chức, hoạt động của BTG ĐUCX, trên cơ sở đó làm tài liệu
tham khảo cho đội ngũ cán bộ cấp ủy các cấp, cán bộ công tác trong binh

chủng CTTG, nhất là đội ngũ cán bộ BTG ĐUCX hiện nay.


24

KIẾN NGHỊ
1. Kiến nghị với Đảng
Bộ Chính trị, Ban Bí thư cần chỉ đạo các cơ quan chức năng của Trung
ương sớm thể chế hóa các quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng trong
các nghị quyết, chỉ thị về CTTT, lý luận và báo chí thành chính sách, chế độ,
quy định cụ thể; chỉ đạo xây dựng và ban hành quy chế hoạt động, tổ chức bộ
máy, định biên chuyên trách, chế độ, chính sách cho cán bộ BTG xã, phường,
thị trấn thống nhất trong toàn quốc.
Ban Bí thư chỉ đạo các cơ quan trực thuộc Chính phủ nghiên cứu để ban
hành cơ chế, chính sách thu hút cán bộ có trình độ, năng lực làm CTTG các
cấp; đặc biệt, cần có chính sách và phụ cấp nghề đối với cán bộ ngành tuyên
giáo như đối với giáo viên các trường chính trị, đại học, cao đẳng... vì thực
chất đây là đội ngũ cán bộ giáo dục trên lĩnh vực tuyên giáo.
2. Kiến nghị với Chính phủ và các cơ quan quản
lý nhà nước các cấp
Nhà nước cần có quy định cụ thể, thống nhất về chế độ phụ cấp, chính
sách đãi ngộ cho đội ngũ cán bộ BTG ĐUCX.
3. Kiến nghị ban tuyên giáo các cấp, các ngành
Trước mắt, tạm thời giữ mô hình BTG ĐUCX như hiện nay. Ban Tuyên
giáo Trung ương cần xây dựng đề án về mô hình tổ chức và hoạt động của
BTG ĐUCX, chỉ đạo một số vụ, đơn vị chức năng trong Ban Tuyên giáo
Trung ương tiếp tục tìm hiểu, nghiên cứu nghiêm túc và xây dựng đề án về
mô hình BTTVĐ ĐUCX (mô hình 5). Cần có quy định thống nhất về quy chế
hoạt động, chức năng, nhiệm vụ của BTG ĐUCX, có cơ chế trong việc phối
hợp hoạt động giữa BTG ĐUCX với các cơ quan chức năng của địa phương,

có cơ chế đánh giá chất lượng, hiệu quả hoạt động và kiểm tra thường xuyên.
Có quy định rõ về chế độ, chính sách đãi ngộ và phụ cấp công tác (bao gồm cả
chế độ hội họp, chế độ giao ban, chế độ thông tin ở BTG cấp xã). Ở mỗi địa
phương, BTG tỉnh ủy, thành ủy cần thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng về


25

nghiệp vụ CTTG cho cấp xã, xây dựng quy chế phối hợp liên thông, cơ chế
trao đổi thông tin trong hệ thống BTG các cấp.
Tiếp tục nghiên cứu, tìm hiểu nghiêm túc về mô hình BTV cấp xã đã và
đang triển khai tại tỉnh Lào Cai, mô hình tuyên giáo ở Quảng Ninh (Ban
Tuyên giáo hợp nhất với thông tin truyền thông); trên cơ sở nghiên cứu đó có
ý kiến chính thức về mô hình tổ chức này.
Cần có tiêu chí để lựa chọn người làm CTTG, ngoài phẩm chất đạo đức,
trình độ chuyên môn cần phải chú ý về năng lực, sở trường công tác tuyên
truyền, đặc biệt là tâm huyết, gắn bó với CTTG. Cần chỉ đạo nghiên cứu để
ban hành cơ chế, chính sách thu hút cán bộ có trình độ, năng lực làm CTTG
cấp xã; cần có qui định phụ cấp đối với cán bộ ngành tuyên giáo nhằm khuyến
khích, anh, chị em an tâm công tác, hoàn thành tốt nhiệm vụ, qua đó tạo sự thu
hút những cán bộ có năng lực, trình độ chuyên môn vào làm CTTG. BTG
Trung ương cần tiếp tục đổi mới, biên soạn và ban hành Tài liệu bồi dưỡng
CTTG ở cấp xã theo hướng sát với thực tiễn, cơ sở.
4. Kiến nghị với Học viện Báo chí và Tuyên truyền
Học viện Báo chí và Tuyên truyền chủ trì phối hợp với Ban Tuyên giáo
Trung ương xây dựng tài liệu giảng dạy, tổ chức mở các lớp bồi dưỡng
thường xuyên và định kỳ cho cán bộ tuyên giáo các cấp, các ngành, nhất là
cán bộ BTG ĐUCX về công tác tuyên giáo cấp xã.