Kĩ thuật đặt câu hỏi cho một giờ lên lớp hiệu quả

Kĩ thuật đặt câu hỏi cho một giờ lên lớp hiệu quả
Đặt ra các câu hỏi cho học sinh trong những giờ lên lớp là một công việc rất quen thuộc
đối với người giáo viên. Tuy nhiên cách đặt câu hỏi làm sao để khuyến khích được học
sinh phát huy tính tích cực, chủ động là công việc không hề dễ dàng chút nào. Trong bài
viết dưới đây, chúng tôi sẽ gợi ý một số cách đặt câu hỏi có hiệu quả nhất.
Khi đặt câu hỏi cho học sinh, giáo viên nên đặt những dạng câu hỏi như sau:
Đặt những câu hỏi mang tính chất thách thức
Cố gắng đặt ra những câu hỏi mang tính thăm dò, đánh giá đòi hỏi học sinh phải suy
nghĩ, nhận thức cao hơn như kĩ năng phân tích, tổng hợp và đánh giá. Khuyến khích học
sinh suy nghĩ nhằm phát hiện ra bằng chứng cho những kiến thức mà chúng đang có, áp
dụng một cách chính xác những kiến thức đó vào những tình huống cụ thể. Ví dụ thay vì
hỏi câu: “What is the expression for kinetic energy?” (Công thức của động năng là gì?)
Tại sao chúng ta không đặt câu: “Why is there a factor of ½ in the expression for kinetic
energy?” (Tại sao lại có nhân tố ½ trong công thức của động năng?)
Đặt những câu hỏi mở
Tránh đặt những câu hỏi đóng, đòi hỏi những câu trả lời thẳng vào vấn đề trừ khi bạn
đơn giản chỉ muốn kiểm tra trí nhớ của học sinh. Hãy bắt đầu giờ học với một cuộc thảo
luận sôi nổi bằng cách đặt một câu hỏi mở khuyến khích học sinh tìm kiếm những khả
năng khác nhau. Tuy nhiên không nên đặt những câu hỏi mang tính cấu trúc quá vì nó dễ
gây ra sự mơ hồ và như vậy bạn sẽ mất thời gian để giải thích câu hỏi mà không có thời
gian để đưa ra vấn đề ngay lập tức. Những câu hỏi mở khéo léo hướng học viên tới
những kĩ năng lập luận quy nạp và diễn dịch, khuyến khích học sinh tìm ra câu trả lời
chứ không phải là ghi nhớ những câu trả lời đó. Đôi khi giáo viên đặt câu hỏi nhằm mục
đích giúp học sinh nhìn nhận vấn đề một cách khái quát, nhưng việc làm này đòi hỏi giáo
viên phải đồng thời đặt ra những câu hỏi khác để giúp học sinh tập trung vào vấn đề
trước khi trả lời được nó.Ví dụ bạn có thể đặt một câu hỏi mở mang tính chất thảo luận
như sau:
”We have examined the aetiology of dental caries. What factors would increase a
patient’s risk to caries?”
(Chúng ta vừa học những nguyên nhân của bệnh sâu răng. Đâu là nhân tố làm tăng nguy
cơ gặp phải bệnh sâu răng?).

Tránh những câu hỏi “yes – no” và tận dụng đối đa các câu hỏi bắt đầu bằng what, why,
how…
Đặt những câu hỏi ngắn gọn
Tránh đặt những câu hỏi rườm rà vì nó đòi hỏi phải đặt ra nhiều câu hỏi phụ hay không
tập trung vào kiến thức cơ bản. Những câu hỏi kiểu này thường làm học sinh lúng túng vì
chúng thực sự không hiểu rõ ý câu hỏi là gì. Sau đây là một ví dụ:
“What are some of the reasons that Newton’s laws are flawed? I mean…what seems to
be the main problem, according to Einstein? Can we then still use Newton’s laws? A few
of you earlier said that you do not think Newton’s laws should be used for some
situations. What are the problems there?”
(Những nguyên nhân nào khiến cho những định luật của Newton chưa hoàn thiện? Tôi
muốn hỏi là theo Einstein thì vấn đề chính là gì? Sau này chúng ta có thể sử dụng định
luật của Newton được không? Một vài người cho rằng những định luật của Newton
không nên áp dụng trong một vài trường hợp cụ thể. Vậy vấn đề ở đây là gì?)
Khi đặt ra những câu hỏi trên lớp, giáo viên cũng cần lưu ý:
· Cần chờ đợi: Sau khi đặt ra câu hỏi, giáo viên nên chờ đợi trước khi đưa ra câu trả lời
hay đặt ra những câu hỏi khác. Những câu hỏi hay, những câu hỏi sâu thường đòi hỏi
thời gian suy nghĩ lâu. Chờ đợi cũng là một dấu hiệu của giáo viên muốn nhận được sự
tham gia trả lời câu hỏi một cách nhiệt tình của học sinh.
· Hướng dẫn: Trong nhiều trường hợp khi giáo viên đọc câu hỏi, học sinh nghe nhầm,
nghe không rõ hay hiểu nhầm ý của câu hỏi thì việc chờ đợi của giáo viên thật lãng phí.
Để tránh những trường hợp như thế này, tốt nhất là giáo viên nên kết hợp đồng thời việc
đọc câu hỏi với việc viết nó lên bảng để tất cả học sinh đều có thể nhìn thấy câu hỏi đó,
hoặc giáo viên có thể phát câu hỏi cho từng học sinh.
Đặt câu hỏi là một phần quan trọng của bài giảng. Chúng tôi hy vọng với bài viết trên
đây các bạn sẽ có một giờ lên lớp sôi nổi và hiệu quả.
Hải Anh_Giảng viên Global Education