SKKN

A đặt vấn đề .
I Cơ sở lý luận
- Âm nhạc là một trong những hình thái ý thức xã hội phụ thuộc vào quy luật chung của
tự nhiên. Tuy nhiên đồng thời với nó âm nhạc cũng có những quy luật riêng bắt nguồn từ
tính chất của loại hình nghệ thuật này.Vì vậy mà âm nhạc phản ánh cuộc sống xung quanh
chúng ta bằng hình tợng âm thanh. Cũng giống nh loại hình nghệ thuật khác nh hội hoạ sử
dụng đờng nét,hình khối ,màu sắc, văn học với sực mạnh của ngôn từ - âm nhạc thông qua
âm thanh đặc trng dựa trên hai yếu tố cơ bản là giai điệu và tiết tấu. Tất cả đã nói lên những
gì mà cuộc sống con ngời đã trải qua từ lúc sinh ra đến khi giã từ cõi đời. Chính vì vậy âm
nhạc luôn gắn liền với con ngời, đễ đi vào lòng ngời. Cũng từ đó âm nhạc đợc đa vào các
nhà trờng với vị trí nh một môn học chính khoá để giáo dục toàn diện cho học sinh.
- Âm nhạc nói chung và âm nhạc ở trờng THCS nói riêng có mục tiêu xây dựng và phát
triển năng lực cảm thụ âm nhạc của học sinh. Đồng thời giáo dục tình cảm đạo đức trong
sáng, lành mạnh, có một ý thức đúng đắn về âm nhạc để phát triển toàn diện cho học sinh.
Đó cũng là lý do để môn âm nhạc chính thức đợc đa vào bậc THCS .ở mỗi cấp học, lớp học
đều đợc phổ cập bộ môn này. Bên cạnh đó điều còn tồn tại trong việc giáo dục và dạy môn
âm nhạc là phơng pháp giảng dạy.
II. Cơ sở thực tiễn:
Nh chúng ta đã biết hiện nay môn âm nhạc đã chính thức đợc đa vào chơng trình giáo dục
THCS nhằm đảm bảo cho các em học đủ 9 môn và nhằm phát triển một cách toàn diện về
đức trí thể mỹ. Đây là một môn tuy không mới nhng không hề dễ vì nó thuộc về lĩnh vực
năng khiếu. Vì vậy mà nó là vấn đề bức thiết cho giáo viên âm nhạc.
Qua dự giờ một số tiết ở trờng THCS tôi thấy phần lớn giáo viên dạy theo phơng pháp
truyền khẩu, rất hạn chế về việc sử dụng đồ dùng dạy học. Dạy học theo cách : Một ngời
thuộc sau đó hát cho nhiều ngời nghe và hát lại cho học sinh do vậy mà độ chính sác và
hiệu quả không cao.
Là một giáo viên đợc đào tạo chính quy để dạy âm nhạc tôi muốn đem tất cả kiến thức và
khả năng mình có và đã đợc trang bị, học tập ở trờng chuyên nghiệp nhằm giúp các em học
tốt hơn môn âm nhạc. Mặc khác em cũng muốn nâng cao nghiệp vụ của mình qua cách đa
ra những phơng pháp giảng dạy mới áp dụng ở trờng THCS cụ thể ở khối lớp 8.
Tóm lại, muốn nâng cao năng lực cảm thụ âm nhạc của học sinh cũng nh sự chính

xác về cao độ, trờng độ, kích thích đợc sự hứng thú, ham mê học tập, sáng tạo, khả
năng t duy thì ngời giáo viên phải có một phơng pháp giảng dạy hợp lý. Bản thân tôi
nhận thấy môn âm nhạc cần có những phơng pháp phù hợp, chính vì vậy tôi mạnh dạn
khai thác hớng sáng kiến của mình vào vấn đề phơng pháp giảng dạy.
III. Mục đích của sáng kiến.
Dạy học và giáo dục các bộ môn trong đó có âm nhạc cho học sinh là một trong những
phơng tiện hiệu quả nhất, đa vào ý thức học sinh một cách dễ dàng, tích cực, sâu sắc đặc
biệt có quan hệ thẩm mỹ với thế giới tự nhiên và con ngời.
Dạy học âm nhạc là quá trình cho học sinh nắm bắt, tổng hợp những kiến thức, kĩ năng,
kĩ xảo, tạo cơ sở cho khả năng cảm thụ âm nhạc.
1 Trang bị những kiến thức âm nhạc về cơ sở, kĩ năng kĩ xảo, tạo điều kiện cho hình
thành khẳ năng , năng lực cảm thụ, hiểu và thể hiện tác phẩm âm nhạc .
2 Khơi dậy những khả năng sáng tạo trong hoạt động nghệ thuật âm nhạc. Kích thích
lòng say mê yêu thích ca hát ở học sinh.
3 Trau dồi tình cảm đạo đức và niềm tin , thị hiếu âm nhạc lành mạnh và nhu cầu âm
nhạc ở học sinh trên cơ sở lý tởng thẩm mỹ lành mạnh tiến bộ.
4 - Đa ra đợc những phơng pháp tốt nhất để phục vụ cho việc dạy môn âm nhạc ở trờng
THCS , nhng đồng thời qua đề tài này tôi cũng làm quen đợc từng bớc công tác nghiên cứu
khoa học . Từ đó rút ra cho mình nhng kinh nghiệm về phơnbg pháp dậy bộ môn và đặc
biệt là môn âm nhạc.
III - Đối tợng nghiên cứu.
1 - Đối tợng nghiên cứu: Phơng pháp dạy hát lớp 8 ở trơng THCS Kim Xuyên.
2 - Khách thể: Phơng pháp dạy hát ở trờng THCS.
PhầnB Phần nội dung.
I Tầm quan trọng phơng pháp dạy học.
Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật phản ánh hiện thực khách quan bằng những hình t-
ợng có sức biểu cảm của âm thanh. Cùng với phơng pháp diễn tả của âm nhạc nhng : Âm
sắc, giai điệu , cờng độ cách cấu tạo, tiết tấu, cao độ, trờng độ, hình thức biểu diễn Âm
nhạc có sức mạnh vô cùng to lớn, phong phú trong việc thể hiện nhng rung động,cảm xúc
tinh tế ở mọi tâm trạng của con ngời nh: vui, buồn, hùng tráng hay sâu lắng ở trờng THCS

nói chung và lớp 8 nói riêng âm nhạc là nhu cầu nhận thức, hoạt động giải trí cho các em.
Môn âm nhạc không nhằm đào tạo các em thành ca sỹ mà chủ yếu thông qua môn này tác
động vào tâm hồn các em , giúp các em hình thành và phát triển nhân cách một cách toàn
diện. Đúng nh câu nói của nhà s phạm nỗi lạc ngời Nga: Xu-Khôn-Lin-xki Giáo dục âm
nhạc không phải là tái tạo nhạc sỹ mà trớc hết là giáo dục con ngời.
Do vậy mỗi giáo viên phải tìm cho mình phơng pháp giáo dục con ngời có sáng tạo và đạt
hiệu quả.
Đặc trng của âm nhạc nói chung và ca hát nói riêng của trờng THCS cần phải chú ý đến
các yếu tố cơ bản sau:
1- Cao độ
2- Cờng độ
3- Trờng độ
4- Sắc thái
Nếu giáo viên đảm bảo đợc những yếu tố này thì hiệu quả dạy học mới cao và nâng cao
đợc khả năng , năng lực cảm thụ âm nhạc một cách đúng đắn và chính xác.
II. Một số phơng pháp dạy hát ở trờng THCS.
1 - Ph ơng pháp
( Phân tích đặc điểm, tính chất của bài hát trong chơng trình lớp 8 ở Trờng THCS).
Đây là vấn đề quan trọng mà bất cứ ngời giáo viên nào cũng phải nắm bắt đợc vì chỉ có
nh vậy thì hiệu quả dạy học mới cao.
a/ Đặc điểm chủ yếu của các bài hát lớp 8 .
Lớp 8 gồm các bài hát phải học bắt buộc nh :
1/ Mùa thu ngày khai trờng -Vũ Trọng Tờng.
2/ Lí dĩa bánh bò - Dân ca Nam Bộ.
3/ Tuổi hồng - Trơng Quang Lục.
4/ Hò ba lí - Dân ca Quảng Nam.
5/ Khát vọng mùa xuân - Nhạc MÔDA.
6/ Nổi trống lên các bạn ơi. - Phạm Tuyên.
7/ Ngôi nhà của chúng ta. - Hình Phớc Liên.
8/ Tuổi đời mênh mông. - Trịnh Công Sơn.

Tất cả các bài hát trong chơng trình chủ yếu có sắc thái, tính chất vui tơi rộn ràng, hồn
nhiên ca ngợi cuộc sống yên vui, đầm ấm phù hợp với chất giọng , lứa tuổi lớp 8. Qua
mỗi bài hát đều có tính giáo dục rất cụ thể qua lời ca cũng nh tiết tấu...
b/ Tính chất của các bài hát lớp 8
Những bài hát trong chơng trình chủ yếu có nhịp ....và....
* Bài 1: Loại bài có tính chất hành khúc ( Mùa thu ngày khai trờng ) Loại này mang tính
chất vận động với các hình nốt ....
* Bài 2 : Loại bài hát mang tính chất vui chơi nhẩy múa tạo sự hứng khởi cho các em , tiết
tấu sử dụng chủ yếu là đảo phách và nghịch phách.
VD: Lí dĩa bánh bò, Nổi trống lên các bạn ơi , Tuổi hồng...
* Bài 3 : Bài hát trữ tình , ở thể loại này các bài hát đều mang tính chất tự sự , kể chuyện ,
loại bài hát này phát huy cao độ của cá tính bài hát . Khi gặp loại bài hát này giáo viên đặc
biệt chú ý đến sắc thái tình cảm.
VD: Tuổi đời mênh mông, Hò ba lí...
* Bài 4: Loại bài hát mang đậm tính tự sự, gần giống kể chuyện có nội dung sâu lắng.
VD Khát vọng mùa xuân - MôDa
Qua việc nắm bắt đợc đặc điểm tính chất của bài hát thi khi dạy sẽ tự tin , hiệu quả hơn, kết
hợp các phơng pháp tốt hơn.
2. Ph ơng pháp h ớng dẫn học sinh học hát.
a/ Để một giờ dậy hát có chất lợng giáo viên phải quan tâm , tận dụng tối đa những hiệu
quả của đồ dùng dạy học.
+ Đồ dùng trực quan : Tranh ảnh minh hoạ..
+Nhạc cụ, đài , đĩa nhạc...Giáo viên phảI soạn đệm cho các bài hát mà mình phảI dạy và
lấy ví dụ.
Trớc khi lên lớp giáo viên phải chuẩn bị kỹ , soạn bài đầy đủ chi tiết nhng nội dung chính
của bài cũng nh mục đích yêu cầu sẽ dậy . Cụ thể nh:
+ Phân tích bài sẽ dạy để phát hiện ra những đặc trng nghệ thuật đợc nói đến trong bài
.Giai đi tiết tấu của bài hát , tính chất , xuất xứ , tác giả , hình tợng âm nhạc.
+ Giáo viên phải chuẩn bị cho mình một phong thái thật tốt để đứng trớc tập thể học
sinh tạo cho mình một phong thái tự tin , nghiêm túc nhng không cứng nhắc mà ngời

giáo viên luôn mang đến cho các em sự hấp dẫn , mới mẻ.
b/ Khi dạy một tiết âm nhạc giáo viên cần tiến hành theo những trình tự sau :
Bớc 1: Giới thiệu bài hát :
+ Xuất xứ , tên tác giả, hình tợng âm nhạc ,nội dung, t tởng bài hát , tiết tấu giai điệu .
+ Đọc lời ca : Giáo viên treo bảng phụ đã viết sẵn lời ca bài hát cho các em đọc rõ
ràng chính xác lời ca bài hát.
Bớc2: Học bài hát .
+ Giáo viên hát mẫu hoặc cho các em nghe đĩa nhạc mẫu ( tốt nhất là GV hát mẫu để
các em nghe thấy đợc tính chất bài hát cần thể hiện của tác giả.)
+ Dạy từng câu : chia nhỏ bài hát ra từng câu nhạc , tiết nhạc.
+ Dạy theo lối móc xích rồi sau đó ghép các câu, các đoạn hoàn thiện bài hát .
- Khi đã hoàn thiện GV kiểm tra từng nhóm , cá nhân, nhận xét có thể cho điểm động
viên học sinh.
-Trong quá trình dạy giáo viên cần phải chú ý đến sắc thái tình cảm ( to nhỏ, nhanh
chậm , mạnh mẽ đã đợc chỉ dẫn trong bài hát.
- Trong quá trình dạy phải tập cho các em làm quen với động tác của giáo viên từ câu
1 sang câu 2 cho đến hết bài , giáo viên cũng có nhng cử chỉ thái độ biểu hiện để học
sinh làm quen dần và kích thích đợc sự hào hứng của học sinh.
3. Ph ơng pháp :
Hớng dẫn cho học sinh hát kết hợp vỗ tay theo nhịp.
Trớc hết ta phải trang bị cho các em những kiến thức nh: Nhịp (là chu kì tuần hoàn
của phách mạnh , phách nhẹ với giá trị độ dài xác định cho mỗi phách tính theo nốt
đen.) Nhịp đợc giới hạn bởi vạch nhịp và tạo thành các ô nhịp.
a/ Nhịp.: là loại nhịp đơn giản gồm 2 phách trong một ô nhịp , mỗi phách có trờng
độ bằng một nốt đen , phách đầu mạnh phách sau nhẹ.
b/ Nhịp,. Là loại nhịp đơn gồm 3 phách trong một ô nhịp , phách thứ nhất là phách
mạnh, hai phách còn lại là phách nhẹ, trờng độ của mỗi phách là một nốt đen.
c/ Nhịp.: là loại nhịp gồm 4 phách trong một ô nhịp , mỗi phách có trờng độ bằng
một nốt đen, phách đầu là phách mạnh phách 2 nhẹ phách 3 mạnh vừa phách 4 nhẹ.
Ngoài ra còn một số nhịp nh ...

Thờng thì mỗi phách tơng ứng với từng từ trong câu hát . Giáo viên còn có nhiệm vụ
hớng dẫn học sinh gõ phách khi hát vào bài. Phách mạnh thờng rơi vào đầu ô nhịp các
em phải nhấn vào phách mạnh.
Ví dụ. ở nhịp 2\4 ta vỗ tay theo cách sau :
Phách mạnh ta sẽ vỗ 2 lòng bàn tay vào nhau , phách nhẹ ta chỉ vỗ bằng nửa bàn tay .
Tuy nhiên ở mỗi loại nhịp đều có cách vỗ khác nhau . Do vậy cần có phơng pháp cụ
thể để hớng dẫn học sinh thực hiện sao cho đơn giản dễ học dễ nhớ để các em đều có
thể thực hiện đợc.
Mục đích của phơng pháp này giúp các em tìm hiểu đợc về nhịp, thể hiện đợc đúng
nhịp điệu của bài kể cả khi hát và gõ phách . Tuy nhiên lý thuyết là nh vậy nếu không
có thực tế thì sẽ không có giá trị . Vì vậy mà tôi đã thực nghiệm 3 phơng pháp này ở
một số lớp 8 Trờng THCS Kim Xuyên trong quá trình giảng dạy.
C- Phần thực nghiệm.
I - áp dụng ph ơng pháp 1 .(Tại lớp 8A)
Phân tích tìm hiểu đặcđiểm tính chất của bài hát trong chơng trình.