SKKN: trò chơi trong bài học về phấn số

Sáng kiến kinh nghiệm: Thiết kế trò chơi để dạy phân số - Lớp 4
Phần A Mở đầu
I- Lý do chọn đề tài
Vì lợi ích mời năm trồng cây
Vì lợi ích trăm năm trồng ngời
Đúng vậy, xây dựng nhân lực, bồi dỡng nhân tài phục vụ cho sự nghiệp
hoá, hiện đại hoá đất nớc là nhiệm vụ cực kì quan trọng của toàn xã hội,
trong đó trách nhiệm nặng nề hàng đầu đợc đặt trên vai ngành giáo dục. Nh
nghị quyết Trung ơng 2 đã đề ra: Nâng cao chất l ợng giáo dục toàn diện
bậc Tiểu học là mục tiêu phát triển giáo dục bậc Tiểu học từ nay đến năm
2020
Trong nhà trờng Tiểu học, mỗi môn học đều góp phần hình thành và
phát triển những cơ sở ban đầu của nhân cách con ngời Việt Nam. Trong các
môn học ở bậc Tiểu học, cùng với các môn học khác, môn Toán có tầm quan
trọng hết sức to lớn trong việc góp phần giáo dục đào tạo nên những con ngời
phát triển toàn diện.
Quá trình dạy học toán trong chơng trình Tiểu học đợc chia thành hai
giai đoạn, giai đoạn các lớp 1, 2, 3 và giai đoạn các lớp 4, 5.
ở giai đoạn các lớp 4, 5 có thể coi là giai đoạn học tập sâu các kiến
thức và kĩ năng cơ bản của môn Toán một cách khái quát hơn, tờng minh
hơn. ở giai đoạn này không quá nhấn mạnh lí thuyết và tính hàn lâm nh trớc
mà chơng trình tinh giản nội dung, tăng hoạt động thực hành vận dụng.
Trớc những vấn đề đó tôi nhận thấy rằng nến vận dụng một số trò chơi
học tập vào việc dạy học toán nói chung và dạy học môn Toán nói riêng là sự
cần thiết vì chơng trình toán 4 đa số là các bài luyện tập thực hành. Từ đó tôi
có ý tởng tổ chức các trò chơi vào việc giảng dạy môn Toán lớp 4 nhằm giúp
các em tiếp thu kiến thức Toán học một cách nhẹ nhàng, hứng thú và đạt
hiệu quả cao trong học tập môn Toán. Đồng thời giúp các em cảm thấy học
toán cũng rất vui, rất bổ ích và giúp các thầy (cô) giáo dạy lớp mạnh dạn, tự
tin áp dụng trò chơi một cách linh hoạt,sáng tạo vào hoạt động dạy học môn
Toán 4.

Nguyễn Thị Ngát Tr ờng Tiểu học Dơng Quang
1
Sáng kiến kinh nghiệm: Thiết kế trò chơi để dạy phân số - Lớp 4
Chính vì thế, tôi chọn đề tài Thiết kế trò chơi để dạy phân số ở lớp
4 nhằm góp phần nâng cao chất lợng dạy học môn Toán.
II- Mục đích nghiên cứu
- Thông qua việc viết đề tài giúp tôi làm quen và tập dợt nghiên cứu
khoa học.
- Góp phần đổi mới phơng pháp dạy học Toán 4.
- Thông qua các trò chơi vui để học toán giúp học sinh lĩnh hội kiến
thức toán học nhẹ nhàng hơn và đạt hiệu quả cao trong học tập cũng nh trong
giảng dạy của giáo viên.
- Góp phần nâng cao chất lợng môn Toán.
III- Nhiệm vụ nghiên cứu
- Để hoàn thành đề tài này tôi nghiên cứu chơng trình sách giáo khoa
Toán 4.
- Tìm hiểu tâm sinh lí của học sinh Tiểu học nói chung và học sinh lớp
4 nói riêng.
- Từ đó đa ra 7 trò chơi Vui học toán có thể áp dụng vào việc dạy
học môn Toán 4 trong đó có dạy phân số.
IV- Phạm vi và đối tợng nghiên cứu
- Nội dung phân số lớp 4.
- Các yêu cầu cơ bản về kiến thức và kĩ năng cần đạt của học sinh lớp
4 về dạy học phân số.
V- Phơng pháp nghiên cứu
- Phơng pháp nghiên cứu lí luận
- Phơng pháp điều tra quan sát
- Phơng pháp thực nghiệm s phạm.
Nguyễn Thị Ngát Tr ờng Tiểu học Dơng Quang
2

Sáng kiến kinh nghiệm: Thiết kế trò chơi để dạy phân số - Lớp 4
Phần B Nội dung
Chơng I
Vấn đề đổi mới phơng pháp dạy học các trò chơi học tập nói chung
và trò chơi học toán học nói riêng.
1. Trò chơi học tập với yêu cầu đổi mới ph ơng pháp dạy học hiện
nay.
- Đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn lực lao động, thực hiện công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc, dới sự lãnh đạo của Đảng và Chính phủ,
ngành Giáo dục - Đào tạo đang tiến hành bớc đổi mới toàn diện hệ thống
giáo dục bắt đầu từ Tiểu học.
- Để đạt đợc mục tiêu cần phải thay đổi chơng trình, sách giáo khoa,
nội dung và phơng pháp dạy học cho phù hợp. Từ năm học 1998-1999 Bộ
giáo dục- Đào tạo yêu cầu đổi mới phơng pháp dạy học theo hớng phát huy
tính tích cực của học sinh.
- Việc đổi mới phơng pháp dạy học tất yếu phải đổi mới các hình thức
tổ chức dạy học để tạo ra một sự tơng ứng cần thiết. Sự đa dạng của các ph-
ơng pháp dạy học trong sự phối hợp của chúng đòi hỏi phải có một số hình
thức dạy học thích hợp nhằm tạo sự hứng thú cho ngời học, giúp học sinh
tiếp thu bài nhẹ nhàng hơn, vui vẻ, tự nhiên hơn và đạt đợc chất lợng cao
trong quá trình dạy và học.
- Nh vậy cần có nhiều hình thức tổ chức dạy học và nhiều con đờng để
đạt đợc điểm đích. Mỗi tiết dạy đợc xác định cụ thể theo nội dung ghi trong
sách giáo khoa và yêu cầu cơ bản về kiến thức, kĩ năng trong tiết dạy. Tạo
không khí học tập vui vẻ, sôi nổi, có hiệu quả thông qua việc tổ chức học
sinh tham gia vào các trò chơi, cuộc thi nhỏ là yêu cầu cần thiết trong hoạt
động dạy học ở Tiểu học nói chung và môn Toán nói riêng hiện nay. Và hơn
thế nữa trò chơi học toán có u thế trong quá trình dạy học vì hoạt động vui
chơi ở Tiểu học góp phần rất quan trọng trong sự phát triển toàn diện nhân
cách trẻ em.

2. Vai trò và tác dụng của trò chơi trong việc dạy học Toán 4
Nguyễn Thị Ngát Tr ờng Tiểu học Dơng Quang
3
Sáng kiến kinh nghiệm: Thiết kế trò chơi để dạy phân số - Lớp 4
Nh chúng ta đã biết, trẻ em đợc đến trờng từ các lớp mầm non, hoạt
động chủ yếu của trẻ là vui chơi, sinh hoạt và có những hiểu biết về thế giới
xung quanh. Khi chuyển giai đoạn Tiểu học, các em tiếp xúc với môi trờng
học tập quá ngỡ ngàng, xa lạ. các em thờng cảm thấy đi học quả là khó khăn
nhất là môn Toán ngày càng khó khăn, phức tạp hơn nhiều. Hằng ngày, các
em phải đối mặt với những con số, thao tác tính thật khô khan và vô vị. ở lứa
tuổi này, trẻ có nhu cầu phát triển mạnh về trí tuệ lẫn thể chất, song tính chất
Học mà chơi, chơi mà học vẫn là đặc điểm tâm sinh lý hết sức quan trọng
và đặc trng cho mọi hoạt động học tập, lao động, vui chơi của các em.
Qua vui chơi, các em nhận ra những khả năng hứng thú cũng nh những
nhợc điểm của mình. Vì vậy, vui chơi sẽ tạo cho các em khả năng phát triển
về mặt tình cảm, thể chất và trí tuệ. Hoạt động vui chơi có tác dụng đặc biệt
đến sự hình thành và phát triển các kĩ năng hoạt động của học sinh Tiểu học.
Trò chơi học tập là hoạt động đợc tổ chức có tính chất vui chơi, giải trí
nhng có nội dung gắn với bài học hoặc hoạt động học tập của học sinh . Trò
chơi học tập có tác dụng giúp học sinh: Thay đổi động hình, chống mệt mỏi,
tăng cờng khả năng thực hành, vận dụng các kiến thức đã học, phát triển
hứng thú, tập thói quen tập trung, tính độc lập, ham hiểu biết và khả năng
suy luận v.v
Trong việc dạy học Toán lớp 4, trò chơi học tập là một thủ thuật, biện
pháp củng cố kiến thức vừa đợc học trong tiết học hoặc sau một số bài học.
3. Nội dung dạy học phân số lớp 4.
- Giới thiệu khái niệm ban đầu về các phân số đơn giản . Đọc, viết, so
sánh các phân số, phân số bằng nhau.
- Phép cộng, phép trừ hai phân số có cùng hoặc không có cùng mẫu số
(trờng hợp đơn giản, mẫu số của tổng hoặc hiệu không quá 100)

- Giới thiệu về tính chất giao hoán và kết hợp của phép cộng các phân
số.
- Giới thiệu qui tắc nhân phân số với phân số, nhân phân số với số tự
nhiên (trờng hợp đơn giản, mẫu số của tích có không quá 2 chữ số).
- Giới thiệu về tính chất giao hoán và kết hợp của phép nhân các phân
số, giới thiệu nhân một tổng hai phân số với một phân số.
Nguyễn Thị Ngát Tr ờng Tiểu học Dơng Quang
4
Sáng kiến kinh nghiệm: Thiết kế trò chơi để dạy phân số - Lớp 4
- Giới thiệu qui tắc chia phân số cho phân số, chia phân số cho số tự
nhiên khác 0.
- Thực hành tính: Tính nhẩm về cộng trừ hai phân số có cùng mẫu số,
phép tính không có nhớ, tử số của kết quả tính có không quá 2 chữ số. Tính
nhẩm về nhân phân số với phân số hoặc với số tự nhiên, tử số và mẫu số của
tích có không quá 2 chữ số, phép tính không có nhớ.
- Tính giá trị các biểu thức có không quá 3 dấu phép tính với các phân
số đơn giản (mẫu số chung của kết quả tính có không quá 2 chữ số)
4. Một số đặc điểm chủ yếu của dạy học phân số lớp 4
ở học kì II của lớp 4, môn Toán chủ yếu tập trung vào dạy học phân
số. Đây là sự đổi mới trong cấu trúc và nội dung dạy học Toán ở lớp 4 và lớp
5 so với chơng trình CCGD (1981) và điều chỉnh chơng trình Toán Tiểu học
(1994).
- Để chuẩn bị dạy học phân số, ngoài việc sớm cho học sinh làm quen
với Một trong các phần bằng nhau của một số nh
3
1
;
2
1
. đầu học kì II,

học sinh còn đợc học về Dấu hiệu chia hết cho 2,3,5,9 Loại kiến thức này
cần thiết cho việc rút gọn phân số, quy đồng mẫu số hai phân số.
5. Thực trạng nguyên nhân sử dụng trò chơi ở tr ờng Tiểu học nơi
tôi công tác.
5.1 Thực trạng
Qua những năm thực hiện đổi mới chơng trình giảng dạy, tôi nhận thấy
rằng: Đa số giáo viên đều đạt chuẩn và trên chuẩn đã tích cực học tập,
nghiên cứu để nắm vững nội dung chơng trình, từng bớc tiếp cận phơng pháp
giảng dạy theo hớng phát huy tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh. Đa
dạng hoá các loại hình thức tổ chức dạy học để thu hút sự chú ý, khơi gợi
hứng thú học tập cho các em. Bớc đầu nâng cao dần chất lợng giáo dục nói
chung và chất lợng dạy học môn Toán nói riêng.
- Khi dạy Toán, giáo viên thờng chú trọng phần kiến thức, phải giải
quyết hết các bài tập SGK nên quên lãng tổ chức trò chơi vào trong môn
Toán.
Nguyễn Thị Ngát Tr ờng Tiểu học Dơng Quang
5
Sáng kiến kinh nghiệm: Thiết kế trò chơi để dạy phân số - Lớp 4
- Qua các đợt tập huấn thay sách Toán lớp 1, 2, 3, 4 hầu nh báo cáo
viên chú trọng nội dung chơng trình và cha mạnh dạn khuyến khích giáo
viên đa trò chơi học tập vào môn Toán.
Song, khi sử dụng trò chơi học tập vào việc giảng dạy còn lúng túng
cha phù hợp với nội dung bài học nên cha tạo đợc niềm tin, sự say mê học
Toán của ngời học.
5.2 Nguyên nhân
Qua thực tế điều tra trong giáo viên việc sử dụng trò chơi học tập vào
các hoạt động dạy học ở bộ môn Toán nói chung và Toán 4 nói riêng có một
số nguyên nhân sau:
- Đa số giáo viên lớn tuổi có kinh nghiệm giảng dạy nhng việc tổ chức
trò chơi học tập còn hạn chế. Vì khi tổ chức trò chơi cần thực hiện đồ dùng

để phục vụ trò chơi học tập thì họ lại ngại.
- Có một số ít giáo viên có sử dụng trò chơi vào việc giảng dạy nhng
không thờng xuyên mà chỉ tổ chức trong các tiết dự giờ, thao giảng, hội
giảng.
- Các trò chơi mang tính chất đối phó cha thật sự có ý nghĩa Vui học,
học vui
- Cha biết lựa chọn trò chơi để vận dụng sáng tạo vào việc giảng dạy
môn Toán.
- Cha thấy đợc tầm quan trọng và u điểm của trò chơi học tập.
6. Một số nguyên tắc khi tổ chức trò chơi.
Khi tổ chức trò chơi trong giờ Toán 4 cần lu ý mấy điểm sau:
- Xác định rõ mục đích yêu cầu của trò chơi nhằm phục vụ tốt cho bài
học, phù hợp với mục tiêu bài học.
- Trò chơi nhằm củng cố một nội dung toán học mà học sinh cần phải
lĩnh hội.
- Cách thực hiện trò chơi cần dễ dàng, thoải mái, lôi cuốn đợc nhiều
học sinh tham gia và gây hứng thú cho học sinh.
- Trò chơi phải phù hợp với quỹ thời gian cho phép, mang tính chất vừa
phải, đúng lúc, cân đối với hoạt động khác của tiết dạy.
- Thông qua trò chơi đánh giá đợc kết quả học tập, động viên đợc học
sinh thi đua học tốt.
Nguyễn Thị Ngát Tr ờng Tiểu học Dơng Quang
6
Sáng kiến kinh nghiệm: Thiết kế trò chơi để dạy phân số - Lớp 4
Chơng II
Cách tổ chức trò chơi toán học
A- Mục tiêu
Đối với học sinh Tiểu học, vốn sống còn nghèo, khả năng t duy còn
hạn chế nhiều khi cha xác định rõ nhiệm vụ học tập của mình nên số học
sinh có kết quả học lực yếu vẫn còn. Đây là nỗi lo của những thầy cô trực

tiếp đứng lớp. Để khắc phục, giáo viên chúng ta cần thực hiện tốt môi trờng
s phạm Tất cả vì học sinh thân yêu .
Phát triển sự nghiệp giáo dục cần nâng cao dân trí, thực hiện đổi mới
phơng pháp dạy học theo hớng Lấy học sinh làm trung tâm . Từ đó phát
huy tính tích cực, tự giác của học sinh nhằm nâng cao về số lợng và chất l-
ợng.
Trong thực tế, ta thấy tổ chức trò chơi toán học để học sinh hởng ứng
tham gia, các em sẽ năng động hơn, đoàn kết, tạo môi trờng thân thiện giữa
trẻ với trẻ, giữa giáo viên và học sinh. Mặt khác, nó sẽ góp phần cho tiết học
trở nên sinh động, kích thích trí tởng tợng và giúp cho học sinh nhớ kiến thức
vững chắc hơn.
B. Các trò chơi
1. Trò chơi : Chiếc nón kì diệu
a. Mục tiêu:
- Củng cố cách viết và đọc phân số.
b. Chuẩn bị
- Một bàn quay số và các thẻ ghi số tự nhiên.
Nguyễn Thị Ngát Tr ờng Tiểu học Dơng Quang
7