Mô hình cho thuê xe đạp tại tp hồ chú minh – nghiên cứu ứng dụng thí điểm tại khu đô thị đại học quốc gia thành phố hồ chí minh

MƠ HÌNH CHO TH XE ĐẠP TẠI TP. HCM 1

August 20, 2013


MƠ HÌNH CHO TH XE ĐẠP TẠI TP. HCM 2

ĐỀ TÀI:

“MƠ HÌNH CHO TH XE ĐẠP TẠI THÀNH PHỐ
HỒ CHÍ MINH – NGHIÊN CỨU ỨNG DỤNG
THÍ ĐIỂM TẠI KHU ĐƠ THỊ ĐẠI HỌC QUỐC GIA
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ”

NHĨM SINH VIÊN THỰC HIỆN
Trường:

Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Thành phố Hồ Chí Minh

Khoa:

Đơ thị học

Email:



• Trƣởng nhóm:
NGUYỄN THỊ ANH THƢ

MSSV: 0956170074

Sđt: 01638120198

NGUYỄN HÙNG HƢƠNG BANG MSSV: 0956170008

Sđt: 01656611575

NGUYỄN THỊ PHƢƠNG THẢO

MSSV: 0956170068

Sđt: 01649270537

MSSV: 0956170079

Sđt: 01695785884

• Thành viên nhóm:

VƢƠNG ĐÌNH TRUNG
GIÁO VIÊN HƢƠNG DẪN
ThS: BÙI VIỆT THÀNH

August 20, 2013


TĨM TẮT BÁO CÁO
Đề tài “Mơ hình cho th xe đạp tại Thành phố Hồ Chí Minh – nghiên cứu ứng dụng thí điểm tại
khu Đơ thị Đại học Quốc Gia Thành phơ Hồ Chí Minh” được hình thành từ nhu cầu cao của sinh viên sinh
sống trong khu vực Đại học Quốc Gia Thành phố Hồ Chí Minh (ĐHQG TPHCM) mong muốn có phương tiện

di chuyển phù hợp hơn trong khi khu vực ĐHQG TPHCM chưa đáp ứng hoàn toàn nhu cầu đi lại cho các sinh
viên. Bên cạnh đó, ý tưởng này nhằm hướng đến việc sử dụng xe đạp bảo vệ môi trường, rèn luyện sức khỏe.
Mục tiêu chính của đề tài là tạo ra một dự án khả thi và hiệu quả, nhằm xây dựng mô hình cho thuê xe
đạp trong khu ĐHQG TPHCM đáp ứng nhu cầu đi lại của các sinh viên; đảm bảo sinh thái mơi trường, phát
triển bền vững và có khả năng nhân rộng trong tương lai.
Trong giai đoạn hiện tại, dự án sẽ bố trí 4 trạm cho thuê xe với đối tượng thụ hưởng là tất cả sinh viên có
nhu cầu thuê xe trong nội bộ khu vực ĐHQG TPHCM. Dự án sau khi được vận hành hứa hẹn sẽ mang lại 3 lợi
ích cơ bản:
•

Về mặt phát triển cộng đồng, dự án sẽ hỗ trợ đắc lực cho nhu cầu đi lại của sinh viên với chi phí phù
hợp; thông qua việc đi xe đạp, sinh viên sẽ hình thành thói quen tốt cho việc rèn luyện sức khỏe, thiết
lập nên các mối quan hệ cộng đồng, nâng cao nhận thức về việc bảo vệ mơi trường.

•

Về mặt bảo vệ môi trường, việc sử dụng xe đạp sẽ khắc phục tình trạng ơ nhiễm mơi trường, tiết
kiệm nguồn tài nguyên của thiên nhiên.

•

Về mặt xây dựng bền vững, trạm được thiết kế đáp ứng đầy đủ tiêu chí của một cơng trình xanh với
vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường, các hoạt động xây dựng không tạo ra các chất độc hại
đến môi trường.

Phương pháp nghiên cứu chính mà chúng tơi sử dụng là nghiên cứu định lượng, nghiên cứu định tính, thu
thập và xử lý các số liệu thứ cấp.
Đây là một đề tài mang tính xã hội cao nên chúng tơi sẽ liên kết để nhận được hỗ trợ kinh phí thêm từ:
Ban lãnh đạo ĐHQG TPHCM; các cơng ty có nhu cầu đầu tư, quảng cáo; cũng như các tổ chức xã hội trong cả
nước. Tổng kinh phí thực hiện dự án là 200.000 triệu vnđ.

Kết quả đạt được của dự án là tạo ra mơ hình cho th xe đạp đáp ứng nhu cầu đi lại cho sinh viên trong
khu vực ĐHQG TPHCM, mang lại lợi ích kinh tế - xã hội cao cho nhiều phía. Bên cạnh việc quảng bá hình ảnh
của ĐHQG TPHCM, dự án sẽ hình thành thói quen bảo vệ môi trường chung cho xã hội trên cơ sở nhân rộng
mơ hình, đảm bảo sự nghiệp phát triển bền vững.


LỜI CẢM ƠN
Trong suốt thời gian thực hiện đề tài nghiên cứu chúng tôi đã nhận được sự hướng dẫn
chỉ bảo tận tình từ q thầy cơ, giúp chúng tơi bổ sung kiến thức chun mơn để củng cố
những gì đã được học. Ngồi ra, đây cịn là cơ hội giúp chúng tơi có điều kiện áp dụng những
kiến thức đã được học đi vào thực tiễn. Hoàn thành bài báo cáo nghiên cứu chúng tôi xin được
gửi lời cảm ơn sâu sắc đến:
Người hướng dẫn: Thầy Bùi Việt Thành – Giảng viên khoa Đơ Thị học đã tận tình hướng
dẫn chỉ bảo và giúp đỡ cho chúng tôi trong suốt thời gian học tập và thực hiện đề tài.
Th.s KTS Phùng Hải Đăng – Giảng viên khoa Đô Thị Học đã giúp chúng tôi giải đáp rất
nhiều thắc mắc về lĩnh vực thiết kế xây dựng trong quá trình nghiên cứu tìm hiểu đề tài.
Th.s Nguyễn Quốc Bảo Phúc – Phó ban Quản lí dự án ĐHQG TP.HCM đã đưa ra nhiều ý
kiến đóng góp quý báu cho chúng tơi trong q trình thực hiện đề tài.
Ban quản lí Kí túc xá ĐHQG TP.HCM đã tạo điều kiện cho chúng tơi thực hiện khảo sát
cũng như góp ý kiến xây dựng đề tài.
Bạn Hà Dũng - sinh viên trường Đại Học Kiến Trúc Thành phố Hồ Chí Minh đã hỗ trợ
về mặt kĩ thuật giúp chúng tơi hồn thành các bản vẽ thiết kế.
Các anh, chị, các bạn sinh viên tại Kí túc xá ĐHQG TP.HCM đã ln tạo điều kiện thuận
lợi và nhiệt tình giúp đỡ trong suốt thời gian nghiên cứu, tìm tịi và đi thực tế.
Cuối cùng, xin cảm ơn:
Công ty HOLCIM Việt Nam đã tạo điều kiện, sắp xếp lên kế hoạch tổ chức cuộc thi cho
chúng tơi có một sân chơi để có thể thể hiện khả năng của mình.
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân Văn TP.HCM, Q thầy cơ Khoa Đô thị học
là nơi cung cấp kiến thức giúp chúng tơi có điều kiện học tập và trau dồi khả năng nghiên cứu
khoa học.

Xin chân thành cảm ơn!


MỤC LỤC
PHẦN I: MỞ ĐẦU................................................................................................. 6
1. Lý do chọn đề tài....................................................................................................... 7
2. Mục tiêu của đề tài.................................................................................................... 12
3. Giới hạn và Phương pháp nghiên cứu của đề tài.......................................................13

PHẦN II: NỘI DUNG...........................................................................................16
Chƣơng 1: Tổng quan và các vấn đề nghiên cứu của mơ hình...................................17
1. Tổng quan tình hình mơ hình cho thuê xe đạp ở Việt Nam và Thế giới.................17
2. Các vấn đề văn hóa, kinh tế, xã hội tại khu vực nghiên cứu...................................26
Chƣơng 2: Phƣơng án thiết kế...................................................................................... 31
1. Giới thiệu chung về mơ hình....................................................................................31
2. Cơ sở hạ tầng............................................................................................................32
3. Quản lí vận hành.......................................................................................................49
4. Quản lí an tồn......................................................................................................... 55
5. Kinh phí vận hành dự án.......................................................................................... 56
Chƣơng 3: Giai đoạn ứng dụng thực tế........................................................................ 61
1. Các giai đoạn thực hiện............................................................................................61
2. Thuận lợi, khó khăn..................................................................................................65

Phần III: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ......................................................67


MƠ HÌNH CHO TH XE ĐẠP TẠI TP. HCM 6

PHẦN I: MỞ ĐẦU

August 20, 2013


MƠ HÌNH CHO TH XE ĐẠP TẠI TP. HCM 7
1. Lý do chọn đề tài
ĐHQG TPHCM được thành
lập theo quyết định số 16/CP
ngày 27/01/1995 của Thủ tướng
Chính Phủ, nhằm thực hiện chiến
lược phát triển giáo dục đào tạo
đại học và sau đại học đến năm
2020 đáp ứng yêu cầu công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước. ĐHQG TPHCM đang nỗ
lực xây dựng một khu đơ thị đại
Vị trí Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí
Minh

học đầu tiên của cả nước. Trong
q trình hình thành và phát triển

ĐHQG TPHCM khơng ngừng được nâng cấp, điều chỉnh với quy hoạch chung phù hợp với lộ
trình phát triển. Hiện các trường đại học đã tập trung về một khu vực và liên thông, cũng đã có
Kí túc xá với hàng chục ngàn chỗ ở, mạng lưới đường giao thơng đã định hình khung. Nhìn
chung vào thời điểm này, các cơ sở hạ tầng và kỹ thuật cũng như các dịch vụ của khu Đơ thị
ĐHQG TPHCM đã dần hồn thiện và đi vào hoạt động.


Theo định hướng phát triển chung của khu đô thị ĐHQG, số lượng sinh viên về đây học
tập sẽ đạt gần 60.000 sinh viên. Lượng sinh viên này rất cần những phương tiện đi lại hiệu quả

và phù hợp với điều kiện kinh tế của họ. Các phương tiện để các bạn di chuyển đến từng địa
điểm học tập như từ các trường đại học về kí túc xá, từ kí túc xá đến các khu vui chơi, giải trí...
chủ yếu là bằng phương tiện xe gắn máy, một số nhỏ trong đó là xe bus, xe đạp và đi bộ. Tuy
nhiên, các địa điểm quan trọng trong khu vực ĐHQG TPHCM đặt khá xa nhau, điều này dẫn
đến việc:

Tốn nhiều thời gian và cơng sức

Đi bộ

Ơ nhiễm mơi trường và khơng đảm bảo an tồn

Đi xe
gắn
máy

Q tải vào giờ cao
điểm, mất thời gian để di chuyển tới các trạm chờ, không linh hoạt

Đi xe bus

Linh hoạt, thân thiện với mơi trường và an tồn

Đi xe đạp

August 20, 2013


Theo khảo sát thực tế từ các bạn sinh viên đã và đang sinh sống, học tập trong khu vực
ĐHQG TPHCM đa số đều mong muốn có một phương tiện đi lại phù hợp hơn. Xét thấy xe

đạp là phương tiện thích hợp nhất, nên được khuyến khích sử dụng trong ĐHQG TPHCM vì
những lí do cơ bản sau:

Thứ nhất, tính linh hoạt, mọi người có thể di chuyển một cách dễ dàng từ địa điểm này đến địa điểm khác mà khơn
Thứ hai, tính thân thiện với mơi trường, xe đạp là một phương tiện khơng khói, vừa giúp sinh viên rèn luyện sức k
Thứ ba, tính an tồn, khi sử dụng xe đạp sẽ hạn chế tối đa các tai nạn giao thông đáng tiếc xảy ra - một trong những

Để xác định nhu cầu thực tế của các bạn sinh viên về phương tiện đi lại từ đó xác định
mục tiêu nghiên cứu và đưa ra phương án xây dựng ý tưởng mơ hình xe đạp cho th một cách
tốt nhất, nhóm chúng tơi đã tiến hành một cuộc khảo sát nhỏ, với đối tượng là 300 sinh viên tại
khu vực Đô thị ĐHQG TPHCM.

Kết quả khảo sát:
Câu hỏi

Biến số

< 100 nghìn vnd
Từ 100 đến 200 nghìn vnd
> 200 nghìn vnd
2. Những địa điểm thƣờng xuyên lui tới:
1. Chi phí dành cho đi lại trong 1
tháng

Các trƣờng trong ĐHQG

Kí túc xá

Rất thường xuyên
Thường xuyên

Thỉnh thoảng
Hiếm khi
Rất thường xuyên
Thường xuyên

Tần suất

%

78
122
96

26.35
41.22
32.43

143
64
58
26
84
43

48.31
21.62
19.59
8.78
28.38
14.53

MƠ HÌNH CHO TH XE ĐẠP TẠI TP. HCM 10

Thƣ viện trung tâm

Các khu dịch vụ cơng cộng

Hồ đá

3. Có ủng hộ mơ hình hay khơng
4. Mức độ sử dụng dịch vụ

5. Loại xe phù hợp với mơ hình

6. Vị trí phù hợp cho việc đặt trạm

7. Hình thức trả tiền thuê xe phù
hợp

Thỉnh thoảng
Hiếm khi
Rất thường xuyên
Thường xuyên
Thỉnh thoảng
Hiếm khi
Rất thường xuyên
Thường xuyên
Thỉnh thoảng
Hiếm khi

Rất thường xuyên
Thường xuyên
Thỉnh thoảng
Hiếm khi
Có
Khơng
Thường xun
Thỉnh thoảng
Hiếm khi
Xe đạp đơn
Xe đạp đơi
Cả hai
Kí túc xá
Các điểm trường trong
ĐHQG TPHCM
Thư viện trung tâm
Hồ đá
Các khu dịch vụ công cộng
Theo lượt sử dụng
Theo giờ
Theo ngày
Theo tháng

82
77
7
33
114
124
19

61
135
66
5
12
96
131
249
47
98
150
25
110
43
143
208
196

27.7
26.01
2.36
11.15
38.51
41.89
6.42
20.61
45.61
22.3
1.69
4.05

32.43
44.26
84.12
15.88
33.11
50.68
8.45
37.16
14.53
48.31
70.27
66.22

85
75
143
62
98
110
47

28.72
25.34
48.31
20.95
33.11
37.16
15.88

Trong đó, các kết quả khảo sát đáng chú ý:
• Ủng hộ việc xây dựng mơ hình: 84,1%
• Mức độ sử dụng dịch vụ:
Thường xuyên: 33,1 %
Thỉnh thoảng: 50,7%
• Vị trí phù hợp cho việc đặt trạm xe:
Kí túc xá: 70.27%
Các điểm trường trong ĐHQG TPHCM: 66.22%
Các khu dịch vụ cơng cộng: 48.31%
Xuất phát từ thực tế đó, nhóm chúng tơi hình thành nên ý tưởng và xây dựng đề tài: “MƠ
HÌNH CHO TH XE ĐẠP TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NGHIÊN CỨU ỨNG
DỤNG THÍ ĐIỂM TẠI KHU ĐƠ THỊ ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ
MINH ”. Mơ hình này khơng phải là q mới ở Việt Nam, tuy nhiên các mơ hình trước đây và
ở hiện tại phần lớn vẫn phục vụ cho dịch du lịch nhiều hơn là việc cung ứng một loại hình đi
lại cần thiết cho các hoạt động khác; cũng như chưa có sự nghiên cứu thấu đáo từ đó dẫn đến
nhiều hạn chế trong cách vận hành sử dụng mô hình, phương thức duy trì mơ hình hợp lý.
Thơng qua đề tài nghiên cứu này nhóm chúng tơi sẽ mang lại một loại hình di chuyển
hợp lý hơn cho sinh viên trong khu Đô thị ĐHQG TPHCM, đảm bảo các yếu tố về môi trường
và phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội trong tiến trình phát triển của đất nước ta hiện tại. Đề
tài sẽ hướng đến tính ứng dụng thực tế cao và khả năng nhân rộng mơ hình tại nhiều địa điểm
hơn trong cả nước.


2. Mục tiêu của đề tài
2.1 Mục tiêu tổng quát
Mô hình được thiếp lập sẽ đáp ứng nhu cầu đi lại của sinh viên trong khu ĐHQG
TPHCM, nhưng vẫn đảm bảo được tính an tồn và thân thiện với mơi trường; tạo thói quen và
ý thức tốt cho thế hệ trẻ trong việc bảo vệ môi trường, đồng thời nâng cao tinh thần và rèn
luyện sức khỏe cho sinh viên. Đóng góp tích cực vào việc bảo vệ và cải thiện môi trường tại
đô thị ĐHQG TPHCM – một đô thị văn minh, hiện đại và thân thiện với môi trường khơng

những ở hiện tại mà cịn ở cả tương lai. Mơ hình có thể nhân rộng tại một số địa điểm khác
trong TPHCM. Khi được nhân rộng, không chỉ mang tính chất đơn thuần là cổ vũ bảo vệ mơi
trường mà cịn mang ý nghĩa du lịch nếu tuyến đường được thiết kế một cách kĩ lưỡng, có tính
tốn hơn. Dựa trên những tiêu chí đó, mục tiêu tổng quát của đề tài là tạo ra một dự án khả
thi và hiệu quả, nhằm xây dựng mơ hình cho thuê xe đạp trong khu Đô thị ĐHQG TPHCM
đáp ứng nhu cầu đi lại của các sinh viên; đảm bảo sinh thái mơi trường, phát triển bền
vững và có khả năng nhân rộng trong tương lai.
2.2 Mục tiêu cụ thể
Để hồn thành mục tiêu tổng qt trên, trong q trình thực hiện đề tài, các thông tin
nghiên cứu sẽ phải làm sáng tỏ các mục tiêu cụ thể sau:
• Đánh giá nguyên nhân làm cho việc đi lại của sinh viên trong khu đơ thị đại học cịn
nhiều khó khăn.
• Tìm hiểu nhu cầu chung của các sinh viên về việc đi lại trong khu Đơ thị đai học.
• Tìm hiểu các mơ hình và dịch vụ cho th xe đạp tại Việt Nam và trên thế giới.
• Đánh giá hiện trạng chung trong khu Đơ thị ĐHQG TPHCM.
• Tìm hiểu đặc điểm chung của các địa điểm chọn làm trạm chờ.
• Đề xuất các phương án và xây dựng mơ hình cho th xe đạp trong khu Đơ thị ĐHQG
TPHCM.
• Đề xuất các hoạt động nhân rộng mơ hình về sau.


3. Giới hạn và Phƣơng pháp nghiên cứu của đề tài
3.1 Giới hạn
3.1.1 Về khơng gian
Mơ hình chọn nghiên cứu thí điểm trong khu vực Đơ thị ĐHQG TPHCM. Vì đây là một
mơ hình ứng dụng tương đối mới mẻ tại Việt Nam nên ĐHQG TPHCM là một địa điểm lí
tưởng để thực hiện thí điểm. ĐHQG TPHCM là một khu vực có phạm vi rõ ràng, tương đối
khép kín, có quy hoạch chi tiết cụ thể trong tương lai nên dễ dàng trong việc quản lí. Hạ tầng ở
khu vực này cũng được đầu tư mới với chất lượng đường sá tốt, cảnh quan đẹp; lượng xe lưu
thông không nhiều, chủ yếu là xe buýt và xe máy cá nhân, tốc độ lưu thơng chậm nên tạo ra

tính an toàn, thân thiện cho người sử dụng xe đạp. Các địa điểm trong khu vực ĐHQG
TPHCM cũng tương đối gần nhau (cách nhau khoảng 15 đến 20 phút), khoảng cách này rất
hợp lí cho việc sử dụng xe đạp làm phương tiện đi lại.
3.1.2 Về thời gian
Việc vận hành và sử dụng mơ hình sẽ được phân chia theo các giai đoạn cụ thể nhằm dễ
dàng đánh giá tình hình cung ứng, các chi phí khác đi kèm. Các giai đoạn này sẽ được trình
bày chi tiết ở phần sau.
3.1.3 Đối tượng thụ hưởng
Chủ yếu là các sinh viên sinh sống trong khu vực ĐHQG TPHCM. Chọn sinh viên là đối
tượng thụ hưởng chính của đề tài, chúng tơi muốn hướng đến những mục tiêu sau:
• Thứ nhất, số lượng sinh viên tại ĐHQG TPHCM tương đối lớn, tuy nhiên, sự đáp ứng
của các phương tiện công cộng phục vụ sinh viên vẫn chưa nhiều, chủ yếu là xe buýt.
Bên cạnh đó, nơi bố trí trạm chờ xe bt hiện tại vẫn chưa hợp lí, khiến việc đi lại của
sinh viên gặp nhiều khó khăn.
• Thứ hai, sinh viên là tầng lớp có ý thức cao, lại được tiếp cận với thông tin mới nhất,
nhanh nhất và công nghệ tiên tiến hiện đại, hơn ai hết họ là những người nắm vững
trách nhiệm bảo vệ môi trường ở hiện tại. Trong tương lai, nếu mơ hình thành cơng và
ứng dụng rộng rãi, sẽ tạo ra một thói quen sử dụng xe đạp trong tầng lớp sinh viên,


điều này mang lại sự dễ dàng trong việc nhân rộng mơ hình ở những giai đoạn sau, và
ở những khu vực khác. Vì sinh viên chính là những thế hệ của tương lai, của đất nước.
Chính vì vậy, trong mơ hình này, sinh viên khơng những là đối tượng thụ hưởng, đối
tượng phục vụ chính mà cịn là đối tượng có thể mang lại sự thành cơng của mơ hình sau này.
3.2 Phƣơng pháp nghiên cứu
3.2.1 Phương pháp chung
Đề tài sử dụng phương pháp chủ yếu là phương pháp quy nạp, trong đó kết hợp các
phương pháp khác như: diễn dịch, so sánh, mơ tả, phân tích, giải thích.
3.2.2 Phương pháp cụ thể
 Phương pháp nghiên cứu định lượng:

Phương pháp nghiên cứu định lượng nhằm tìm ra các quy luật chi phối các hiện tượng xã
hội bằng cách đi tìm những mối quan hệ tương quan giữa các sự kiện xã hội, giữa một số biến
số nhất định. Các phương pháp nhỏ sử dụng nghiên cứu định lượng gồm có:
-

Phương pháp nghiên cứu diễn dịch, khởi đầu từ các ý tưởng tổng quát hình thành các
lý thuyết và áp dụng vào thực tiễn xã hội tìm các sự kiện xã hội để kiểm chứng các ý
tưởng, lý thuyết đưa ra.

-

Sử dụng bảng hỏi thu thập thông tin và ý kiến của các bạn sinh viên về vấn đề đi lại
khu Đơ thị ĐHQG TP.HCM. Nhóm nghiên cứu xác định sinh viên có cùng độ tuổi và
tâm sinh lý nên có nhu cầu và cách đánh giá giống nhau, nên nhóm nghiên cứu giới
hạn mẫu đa số các là sinh viên sinh sống trong khu túc xá để dễ dàng trong việc tiếp
cận.

 Phương pháp nghiên cứu định tính:
Quan niệm sự kiện xã hội, nhân văn là sự kiện tổng thể không thể chia cắt thành các biến
số để nghiên cứu. Thực tại xã hội do con người “cùng nhau thiết kế ra” nên khơng thể hiểu
được từ bên ngồi. Phương pháp nghiên cứu định tính tìm kiếm ý nghĩa, động cơ, ý hướng của
người thực hiện hành động xã hội. Các phương pháp nhỏ sử dụng nghiên cứu định tính gồm có:


-

Phương pháp nghiên cứu quy nạp: quan sát thế giới thực, tìm kiếm mẫu hình quan sát,
tổng qt hóa những vấn đề đang xảy ra.

-

Phương pháp thu thập thông tin thơng qua phỏng vấn sâu, phỏng vấn nhóm tiêu điểm.

-

Phương pháp quan sát: được thực hiện chủ yếu trong qua trình nghiên cứu thực tế
hiện trạng các địa điểm đặt trạm, quan sát tình hình tại địa bàn.

 Phương pháp nghiên cứu dữ liệu có sẵn:
Thơng qua nghiên cứu các dữ liệu có sẵn như: các đề tài, các cơng trình nghiên cứu,
nguồn số liệu thống kê, các báo cáo hội thảo, các thông tin dữ liệu… liên quan đến vấn đề
nghiên cứu; dựa trên cơ sở những tư liệu thu thập được từ nhiều nguồn khác nhau; những khía
cạnh thực tế quan sát được và các biên bản thu được qua quá trình phát bảng hỏi và phỏng vấn
sâu, các dữ liệu sẽ được xử lý khoa học trước khi trở thành nguồn thơng tin chủ đạo cho q
trình xây dựng ý tưởng.


MƠ HÌNH CHO TH XE ĐẠP TẠI TP. HCM 16

PHẦN II: NỘI DUNG

August 20, 2013


MƠ HÌNH CHO TH XE ĐẠP TẠI TP. HCM 17

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU MƠ
HÌNH
1. Tổng quan tình hình mơ hình cho th xe đạp ở Việt Nam và Thế giới
1.1 Thế giới

Di chuyển bằng xe đạp là một xu hướng đang phát triển mạnh mẽ ở các đô thị tại châu
Âu. Hiện nay, hơn 100 thành phố đã mở dịch vụ cho thuê xe đạp để khuyến khích người dân
di chuyển bằng phương tiện thân thiện với môi trường này. Dưới đây là một số mơ hình tiêu
biểu:
• Mơ hình xe đạp Velib ở Paris (Pháp)
Năm 2011 thủ đơ Paris đã xây dựng mơ
hình dịch vụ xe đạp công cộng với hơn
10.600 chiếc xe được đặt tại 750 trạm trên
toàn thành phố. Dịch vụ này gọi là Velib kết hợp giữa hai chữ Velo và Liberte theo
tiếng Pháp có nghĩa là “xe đạp và tự do”.
Đây là một sáng kiến nhằm đấu tranh chống
tắc nghẽn giao thơng và tình trạng ơ nhiễm
mơi trường đang xảy ra ở thành phố.
Khoảng cách giữa các trạm cho thuê
Vélib trung bình chỉ khoảng 500 mét. Các
trạm tự động của mơ hình Vélib được bố trí
ở các vị trí thuận tiện như gần ga tàu, bến xe,
khu vực công viên, khu danh lam thắng
cảnh, khu thể thao, trung tâm mua sắm…
Tại các trạm tự động, du khách nước ngồi
có thể dễ dàng th xe vì tại đây có bản
hướng dẫn bằng 8 thứ tiếng khác nhau và có
August 20, 2013

Mơ hình xe đạp Velib


thể thanh tốn phí th xe bằng thẻ tín dụng.
Chi phí cho một năm sử dụng xe đạp là 39,50 USD, trong khi đó, giá thuê xe 1 ngày là
1,36USD, giá 7 ngày là 6,80 USD. Trong nửa tiếng đầu tiên, người sử dụng được dùng xe

miễn phí, nhưng tiếp sau đó họ phải trả tiền. Mượn xe qua ngày với 6 tiếng sử dụng sẽ tốn
55USD.
Hiện tại, thủ đô Paris đã có gần 400km đường dành cho xe đạp. Chính từ sự quan tâm và
tạo ra nhiều điều kiện thuận lợi của chính quyền sở tại, cũng như quá trình hoạt động hiệu quả;
theo thống kê tới nay đã có hơn 40 triệu lượt người sử dụng Velib, trong đó có khoảng
150.1 người đăng ký thuê bao xe với thời gian 1 năm (số liệu 10/2009). Đối với người dân Paris, dịch
vụ xe đạp là một lựa chọn giao thông công cộng khác bên cạnh tàu điện ngầm, xe buýt và xe
điện. Việc sử dụng xe đạp rất phù hợp cho việc đi lại ở những quãng ngắn, khi có nhu cầu đến
địa điểm nào đó thật nhanh nhưng khơng thích đi bộ. Cịn với du khách có thể sử dụng Velib
khi muốn tham quan du lịch các địa điểm nổi tiếng nào đó trong thành phố.
• Mơ hình xe đạp Bixi ở Montreal (Canada)
Montreal được biết đến như là thành phố lớn nhất bang Quebec và là thành phố lớn thứ
nhì của Canada. Tại đây, vào năm 2008 hệ thống Bixi là chữ viết tắt của hai chữ tiếng Pháp
“Bicyclette” và “Taxi” – đã được hình thành. Bixi là một hệ thống cho thuê xe đạp phục vụ
công cộng với quy mô lớn trên thế giới. Ý tưởng đã lan rộng khắp các tiểu bang khác trong
Canada và tới Úc Châu (Melbourne 5/2010), Âu châu (London, Paris, Barcelone 7/2010), Mỹ
(Boston, Washington 8/2010), Á châu (Soul 3/2011), và nhiều nơi khác.

Mơ hình xe đạp Bixi

August 20, 2013


Dịch vụ Bixi này bắt đầu hoạt động đầy đủ kể từ ngày 12/5/2009 với 3000 chiếc xe đạp
tại 300 trạm cho thuê và trả xe tự phục vụ tại 3 quận Ville-Marie, Plateau Mont-Royal và
Rosemont-La petit-Patrie trong thành phố Montreal. Năm 2011, hệ thống Bixi mở rộng mạng
lưới đến NDG, Verdun, và Ahuntsic với 5000 chiếc xe đạp và 400 trạm cho thuê.
Không chỉ người dân địa phương thường xuyên sử dụng Bixi mà du khách khi đến với
Montreal cũng rất thích sử dụng dịch vụ này để du lịch, thưởng ngoạn. Mơ hình này giúp
người dùng tiết kiệm thời gian và tiền bạc khi muốn di chuyển trong thành phố. Các xe đạp

trên đều bằng nhơm có thể tái chế, được sản xuất tại địa phương và các trạm gửi xe đều hoạt
động bằng năng lượng mặt trời, tiết kiệm năng lượng. Chính vì vậy mà Bixi đã nhanh chóng
phát triển và được nhân rộng. Chúng góp phần hình thành nên ý thức của người dân cùng nhau
xây dựng một thành phố không ô nhiễm, trong sạch. Chi phí th xe đạp gồm có:
-

Đối với hội viên là 78 đôla/năm, 28 đôla/tháng.

-

Đối với khách thuê ngắn hạn là 12 đơla/72 giờ hoặc 5 đơla/ngày. Được miễn phí 45
phút đầu tiên đối với hội viên, 30 phút cho khách thuê ngắn hạn; người thuê phải trả
thêm phụ phí cho những phút sau đó.

-

Ngồi ra, người th ngắn hạn phải đặt cọc 250 đôla và cam đoan sẽ trả lại xe trong
vòng 10 ngày.
Hiện nay trên thế giới, tại các thành phố lớn người ta đang tìm cách giảm bớt ôtô, xe máy

để cải thiện môi trường sinh hoạt trong thành phố, bớt lệ thuộc vào nguồn năng lượng ngày
càng khan hiếm. Do đó, Bixi được ra đời và được sự hưởng ứng nhanh chóng ở khắp mọi nơi.
• Mơ hình xe đạp tại Copenhagen (Đan Mạch)
Copenhagen là được coi là một trong những thành phố của tương lai bởi kiến trúc và hệ
thống giao thông đô thị thân thiện với môi trường – tạo điều kiện tối đa cho người đi xe đạp.
Xe đạp ở Copenhagen cũng như ở Đan Mạch là một phương tiện giao thông quan trọng, chiếm
ưu thế về cảnh quan đô thị. Thành phố đã tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho việc đi xe đạp, với


MƠ HÌNH CHO TH XE ĐẠP TẠI TP. HCM 20

khoảng cách ngắn, địa hình bằng phẳng, hệ thống đường rộng rãi và được thiết kế phù hợp cho
việc di chuyển bằng xe đạp.
Lịch sử hình thành
Xe đạp trở nên phổ biến ở Copenhagen
vào đầu thế kỷ 20 đến khi thành phố thiết lập
hệ thống giám sát từ năm 1995, thì đi xe đạp
đã không ngừng tăng lên, đạt 41% vào năm
2004 và 50% vào năm 2010 cho các cư dân
sống trong thành phố Copenhagen. Từ những
năm 1980 cho đến nay, con đường vành đai
xanh trong thành phố Copenhagen đã tăng gần
gấp đôi chiều dài trong năm 2010, dài 397 km
(246 dặm).
Mơ hình xe đạp cơng cộng
Các góc phố ở Copenhagen có những
phần nam châm để đỗ xe đạp và một vài trong
số đó là xe đạp dựng sẵn cho người dân và
khách tham quan tồn quyền sử dụng. Có
2500 xe đạp như thế để ở 125 chỗ quanh thành
phố. Chỉ cần cho vào máy 20kr (3.75 USD) là
bạn có thể lấy xe ra và dạo quanh thành phố.
Khi trả lại xe vào chỗ cũ, bạn sẽ nhận lại tiền.
Còn ở những thành phố khác tại Đan Mạch,
đến bất kỳ trạm thơng tin du lịch nào, bạn
cũng có thể th một chiếc xe đạp để vi vu.
Văn hóa xe đạp tại Copenhagen

Hầu hết các trạm xăng, siêu thị đều có dụng cụ để sửa chữa xe đạp đơn giản, tiện dụng.
Thị trấn nào cũng có bãi đậu xe đạp riêng. Ở Đan Mạch, vịi bơm tự động có khắp nơi, bạn cứ
tạt vào góc đường, vặn vịi rồi bơm xe nếu cần.

Bên cạnh các sách hướng dẫn du lịch thông thường, Đan Mạch cịn có nhiều cuốn
guidebook hướng dẫn đầy đủ các tuyến đường, khoảng cách, loại địa hình, thời gian đạp xe,
chặng nghỉ, điểm tham quan, mẹo sử dụng và sửa chữa xe đạp.
Các chính sách
Chính quyền thành phố sở tại đã luôn quan tâm đến vấn đề di chuyển bằng xe đạp thơng
qua việc ban hành những chính sách hợp lý trong từng giai đoạn cụ thể:
-

Năm 2000 thành phố đã ban hành đề xuất cho một mạng lưới gồm 22 tuyến đường
vành đai xanh dành cho xe đạp với tổng chiều dài 110 km. Tính đến năm 2012
khoảng 40km của mạng lưới đã được hoàn thành.

-

Trong năm 2001, Copenhagen xây dựng chiến lược xe đạp đầu tiên với việc ban hành
"Chính sách dành cho xe đạp giai đoạn 2002-2012" như một cách ưu tiên xe đạp trong
quy hoạch thành phố và phối hợp các sáng kiến cải thiện điều kiện đi xe đạp.

-

Trong năm 2007 thành phố phê duyệt và ban hành một "Kế hoạch hành động vì an
tồn giao thơng xe đạp 2007-2012" để hỗ trợ với mục tiêu giảm 50% số vụ tai nạn so
với năm 1996. Kế hoạch này kêu gọi xây dựng lại đường phố và các nút giao thông
trong thành phố và đã xác định được 20 nút giao thông đặc biệt nguy hiểm sẽ được
xây dựng lại.

-

Ngày 01/12/2011, Hội đồng thành phố nhất trí thơng qua các chiến lược mới về xe
đạp, đó là "good, better, best – The City of Copenhagen’s Bicycle Strategy 20112025" nhằm mục đích làm cho Copenhagen trở thành thành phố tốt nhất thế giới về sử
dụng xe đạp.

Phương thức thực hiện
Với mục tiêu chính là tăng tỷ lệ sử dụng xe đạp lên đến 50% trong tổng các chuyến đi lại,
và làm cho Copenhagen thành phố đi xe đạp tốt nhất trên thế giới. Các phương thức mang tầm
vỹ mô mà Hội đồng thành phố đã sử dụng, bao gồm:
-

Mở rộng đường dành cho xe đạp thành 3 làn, cho phép những người đi xe đạp có thể
giao tiếp, trị chuyện và tăng cảm giác an tồn khi đi trên đường, đồng thời tăng tốc
độ di chuyển cho người sử dụng.


-

Thành phố tiếp tục có kế hoạch giảm thời gian đi lại bằng cách sử dụng các sóng màu
xanh lá cây điều chỉnh tốc độ đi xe đạp, và xây dựng thêm các cây cầu chỉ dành cho
người đi bộ và xe đạp.

-

Thành phố cũng có kế hoạch tăng tính an toàn bằng cách thiết kế lại một số nút giao
thông thường xuyên xảy ra tai nạn, và xây dựng lại các tuyến đường trường với cơ sở
hạ tầng tốt hơn.

-

Cuối cùng chiến lược cũng nhằm mục đích cải thiện tình hình lộn xộn của các trạm đỗ

xe đạp, bởi sự gia tăng số lượng chỗ đậu xe.

Nhận xét chung
Thông qua việc tìm hiểu các mơ hình cho th xe đạp tại các nước tiên tiến, có thể thấy
rằng các mơ hình này đều được áp dụng trên hệ thống cơ sở vật chất và trang thiết bị tiên tiến,
có sự hoạch định rõ ràng từ Chính phủ thơng qua các chính sách đúng đắn. Chúng khơng chỉ
mang lại lợi ích về kinh tế và môi trường, giúp nâng cao chất lượng sống của các cư dân đô thị
mà chúng cịn mang lợi ích lớn đối với du lịch, mang tính quảng bá cho hình ảnh đất nước, tạo
ra một nền văn hóa đi xe đạp – đặc biệt là ở Copenhaghen (Đan Mạch). Chính vì vậy, các mơ
hình này ngày càng được nhân rộng và được sử nhiều ủng hộ của người dân, là một hình mẫu
mà nhiều thành phố khác trên thế giới đáng để học tập và noi theo.
1.2 Việt Nam
Xe đạp tại Việt Nam xuất hiện nửa sau thập niên cuối của thế kỷ XIX. Trong kháng chiến,
xe đạp là công cụ quan trọng dùng để thồ hàng, vận chuyển lương thực vũ khí. Đến khi đất
nước giải phóng, xe đạp là phương tiện đi lại chủ yếu của người dân trong các hoạt động sinh
sống thường nhật và chúng như một gia tài quý báu được sử dụng và giữ gìn cẩn thận.
Ngày nay, trước sự tất bật của cuộc sống, việc di chuyển bằng xe đạp khơng cịn được
phổ biến nhiều như trước. Tuy nhiên, chúng vẫn được sử dụng cho đại bộ phận học sinh, sinh
viên và những thành phần người thu nhập thấp. Bên cạnh đó, xe đạp cịn được dùng để phục
vụ cho các mục đích du lịch. Các mơ hình cho thuê xe đạp tại Việt Nam tồn tại các địa chỉ du
lịch lớn trong cả nước như Hạ Long, Nha Trang, Đà Lạt hay Thành phố Hồ Chí Minh… Sau
đây chúng tơi sẽ khái qt một số mơ hình cho thuê xe đạp tiêu biểu.


• Mơ hình xe đạp tại Cửa Lị
Thị xã Cửa Lò là một điểm đến du lịch nổi tiếng thuộc tỉnh Nghệ An. Ngoài các dịch vụ
nghỉ ngơi, ăn uống, tắm biển thì dịch vụ cho th xe đạp đơi đang là một loại hình giải trí được
nhiều người ưa thích ở Cửa Lị.
Hiện tại, Cửa Lị đã có trên 20 điểm cho thuê với trên 500 xe đạp đôi. Với khá nhiều loại
nhưng phổ biến nhất là các loại xe có giá trị từ 3 - 4 triệu đồng. Thủ tục cho thuê rất đơn giản,

du khách chỉ cần gửi chứng minh nhân dân cho chủ tiệm lưu giữ nhằm xác nhận thông tin
trong thời gian sử dụng. Giá sử dụng xe đạp là 20 vnđ/giờ.
Việc các tập thể, cá nhân ở Cửa Lò đưa dịch vụ cho thuê xe đạp đơi vào sử dụng làm cho
các hình thức du lịch tại đây thêm phong phú và đa dạng. Tuy nhiên, mơ hình cho th xe tại
đây vẫn cịn nhiều vấn đề cần được quản lý chặt chẽ hơn như về địa điểm, mức giá, chất lượng
dịch vụ …
• Mơ hình xe đạp BISTA tại Nha Trang
Tại Thành phố du lịch Nha Trang, dịch vụ cho thuê xe đạp đã xuất hiện khá lâu, tuy
nhiên các hoạt động vẫn cịn tự phát, chưa có sự quản lý chặt chẽ, cũng như chỉ giới hạn ở một
phạm vi nhất định; điển hình là các hộ gia đình tiến hành cho thuê xe gần đường Trần Phú
hoặc khu phố “Tây”.
Trước thực tế đó, mơ hình dịch vụ tiện ích “Trạm cho thuê xe đạp kết hợp thông tin du
lịch” BISTA (Bycicle fore rent & Information of station Tourist Asia) vừa được hình thành do
Cơng ty Cổ phần Á Châu đầu tư xây dựng từ tháng 05/2013.
Mơ hình BISTA với 120 chiếc xe đạp đơn và đơi, được bố trí cho th tại 8 trạm, bên
cạnh các điểm nghỉ chân do thành phố xây dựng dọc hai bên đường Trần Phú – Phạm Văn
Đồng. Mỗi trạm có 10 chiếc xe đạp đơn, 10 chiếc xe đạp đơi, khách hàng có thể th và trả xe
ở bất kỳ trạm nào thuận tiện cho lộ trình di chuyển của mình. Trong trường hợp xe bị hỏng, có
thể đổi ở trạm gần nhất hoặc thơng báo về số tổng đài để nhân viên đến sửa chữa.


Bên cạnh đó, trạm th xe cịn là nơi cung cấp các thông tin du lịch quan trọng cho du
khách. Trạm hoạt động liên tục thời gian 24/7 có nhân viên trực bảo vệ.

Mơ hình trạm BISTA

Hiện tại, giá cho th xe đạp đơi là 70 nghìn đồng/ngày/xe, 30 nghìn đồng/1 giờ/xe;
khách thuê từ giờ thứ hai trở đi sẽ được giảm dần, tời gian sử dụng từ 4 giờ trở lên sẽ tính theo
giá ngày; đối với xe đạp đơn giá cho thuê 50 nghìn đồng/xe/ngày, thuê theo giờ là 20 nghìn
đồng/giờ. Sau hai tuần tiến hành vận hành thử nghiệm, mơ hình nhận được sự đồng thuận của

khá đơng khách du lịch có nhu cầu sử dụng xe đạp dạo chơi trong thành phố.
Mơ hình BISTA đã góp phần giải quyết bài toán du lịch ở Thành phố Nha Trang, nâng
cao cảnh quan đô thị nhưng vẫn tiết kiệm chi phí xã hội trong việc đi lại. Bên cạnh đó, đây cịn
là hoạt động nhằm kêu gọi du khách hướng ứng chương trình đi xe đạp bảo vệ môi trường,
giảm thiểu tai nạn giao thông trong thành phố và góp phần quảng bá hình ảnh đơ thị biển văn
minh thân thiện. Đây là một nét độc đáo và hiện mới có ở phố biển Nha Trang.


• Các loại hình khác
 Tour xe đạp ở Huế
Hàng năm, vào các ngày kỷ niệm lớn trung tâm thanh thiếu nhi Thừa Thiên – Huế
thường xuyên thực hiện những chuyến tham quan, dã ngoại tìm hiểu các di tích văn hóa lịch
sử ở Huế bằng xe đạp như: đàn Nam Giao, đền thờ Huyền Trân Cơng Chúa,...
Loại hình du lịch bằng xe đạp này là một trong những hoạt động nhằm khuyến khích
thanh niên, học sinh sinh viên tăng cường sự hiểu biết về các di tích văn hóa, lịch sử, danh
thắng của Huế, bên cạnh đó kết hợp với việc rèn kuyện sức khỏe và bảo vệ môi trường; đặc
biệt, chúng còn được xem là sân chơi hè dành cho trẻ em có hồn cảnh gia đình khó khăn.
 Tour xe đạp Hà Nội – Đền Hùng
Tại Hà Nội, nhóm “Tour de Fun” tổ chức tour du lịch bằng xe đạp, từ Hà Nội đến Đền
Hùng và trở lại. Hành trình bắt đầu từ Nhà hát lớn Hà Nội đến Phúc Yên, Vĩnh Yên và đến
Đền Hùng.
Cuộc hành trình này nhằm cổ động phong trào đi xe đạp và rèn luyện sức khỏe bằng cách
đi xe đạp, đối tượng khơng phân biệt tuổi tác, giới tính. Các loại hình du lịch theo tour xe đạp
này khá mới mẻ và thú vị, cần được sự tính tốn hợp lý và thực hiện nhiều hơn.

Nhận xét chung
Nhìn chung các mơ hình cho thuê xe đạp đã tồn tại từ lâu tại Việt Nam. Tuy nhiên chúng
chỉ phục vụ cho mục đích du lịch là chủ yếu và chưa hướng đến các tiêu chí khác đặc biệt là về
mặt mơi trường. Các mơ hình cho th vẫn xuất hiện một cách tự phát nhằm mang lại lợi
nhuận; chưa có sự nghiên cứu thấu đáo về công tác quản lý vận hành, bảo dưỡng mơ hình,

cũng như những việc ứng dụng các thành tựu từ các nước tiên tiến còn nhiều hạn chế. Du lịch
theo tour xe đạp là một loại hình thú vị, chúng phát huy cao tính cố kết cộng đồng trong xã hội.
Tuy nhiên, những ý tưởng cho các tour du lịch bằng xe đạp này phần lớn từ các đội nhóm, các
cá nhân năng động, nhiệt huyết… vẫn chưa nhận được sự quan tâm đúng mức tại địa phương,
vì thế chúng chưa được phổ biến rộng rãi trong phạm vi cả nước.