LUẬN văn THẠC sĩ QUẢN lý HOẠT ĐỘNG dạy học môn TOÁN ở các TRƯỜNG TRUNG học cơ sở, QUẬN hà ĐÔNG, THÀNH PHỐ hà nội

DANH MỤC ch÷ viÕt t¾t

Chữ viết đầy đủ
Cán bộ quản lý

Chữ viết tắt
QLGD

Giáo dục - đào tạo

GD & ĐT

Khoa học quản lý giáo dục

KHQLGD

Nhà xuất bản

Nxb

Phương pháp dạy học

PPDH

Quản lý giáo dục

CBQL

Trung học cơ sở

THCS

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
Chương 1.

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY

Trang
3

HỌC MÔN TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.2. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường Trung

15
15

học cơ sở
1.3. Các nhân tố tác động đến quản lý hoạt động dạy học môn

24

toán ở các trường Trung học cơ sở
CƠ SỞ THỰC TIỂN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY

30

Chương 2.

HỌC MÔN TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ QUẬN HÀ ĐÔNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
2.1. Khái quát chung về tình hình giáo dục ở các trường Trung

37
37


học cơ sở quận Hà Đông, thành phố Hà Nội
2.2. Thực trạng hoạt động dạy học môn Toán tại các trường Trung
học cơ sở quận Hà Đông, thành phố Hà Nội
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các

41

trường trung học cơ sở quận Hà Đông, thành phố Hà Nội
Chương 3. BIỆN PHÁP VÀ KHẢO NGHIỆM CÁC BIỆN

46

PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
QUẬN HÀ ĐÔNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
3.1. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các

63

trường Trung học cơ sở quận Hà Đông, thành phố Hà Nội
3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đề xuất
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
MỞ ĐẦU

63
91
100
103
106

1. Lý do chọn đề tài
Đảng, Nhà nước ta luôn xác định phát triển giáo dục là quốc sách hàng
đầu. Đại hội Đảng lần thứ XII đã chỉ rõ, phải đổi mới căn bản và toàn diện
giáo dục, đào tạo. Để thực hiện chủ trương đó cần thực hiện đồng bộ các
biện pháp phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo; đổi mới
chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học, phương pháp thi, kiểm
tra; xây dựng đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, đáp ứng yêu cầu về chất
lượng; phát triển và nâng cấp cơ sở vật chất, kĩ thuật cho các cơ sở giáo
dục, đào tạo. Đồng thời, tiếp tục đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, đào tạo
trên cơ sở tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của cơ sở giáo dục,
đào tạo; làm tốt công tác quản lý mục tiêu, chất lượng giáo dục, đào tạo.
Trong quá trình đổi mới đất nước, sự nghiệp giáo dục và đào tạo ngày càng
được Đảng, Nhà nước và nhân dân ta quan tâm. Điều đó được thể hiện qua các

2


Nghị quyết của Đảng, của Quốc hội, các văn bản chỉ đạo của Chính phủ và các
Bộ, Ngành,... Tại kỳ họp lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khoá XI)
đã ra Nghị quyết số 29-NQ/TW về: Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào

tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị
trường, định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Nghị quyết cũng chỉ
rõ, nâng cao chất lượng dạy học và quản lý giáo dục trong các nhà trường chính
là khâu đột phá ở các cấp học, bậc học hiện nay.
Dạy học là hoạt động trọng tâm trong các nhà trường nói chung, các
trường THCS nói riêng. Quản lý hoạt động dạy học là nhiệm vụ chính của các
lực lượng sư phạm, đứng đầu là hiệu trưởng ở các trường THCS. Để nâng cao
chất lượng dạy học, bên cạnh việc xây dựng mục tiêu, nội dung, đổi mới
phương pháp và hình thức dạy học thì việc quản lý hoạt động dạy học là cần
thiết và có ý nghĩa hết sức quan trọng.
Giáo dục THCS là các cấp học trong hệ thống giáo dục, đào tạo ở nước
ta hiện nay. Nó giữ vị trí, vai trò quan trọng trong trang bị tri thức, đào luyện
con người đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng con người mới cho sự nghiệp
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Trong chương trình giáo dục
THCS, môn Toán là một môn học chiếm vị trí đặc biệt quan trọng, làm nền
tảng cho nhiều môn học khác, vì vậy là môn thi bắt buộc đối với nhiều
chuyên ngành ở bậc đại học.
Những thập kỷ vừa qua, việc dạy học môn Toán trong các nhà trường
THCS ở nước ta khá tốt, nhiều học sinh THCS đã đạt thành tích cao trong
các cuộc thi toán ở trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, thực trạng dạy và học
môn Toán còn không ít vấn đề cần khắc phục. Về phía học sinh, mặc dù đa
số học sinh đã có ý thức về tầm quan trọng của môn Toán, vì vậy chất lượng
học tập môn Toán chưa thật sự cao, chưa đồng đều. Chất lượng chỉ tương
đối ổn định ở lớp chọn, còn đa số các lớp còn lại chất lượng thường thấp.
Nguyên nhân là do chất lượng đầu vào chưa cao. Khả năng tiếp thu của học

3


sinh còn hạn chế và chưa linh động trong việc xử lý các tình huống toán học

đơn giản nên kết quả học tập còn rất hạn chế. Đa phần học sinh chưa xác
định đúng được động cơ và mục đích học tập, không thể hiện được ý thức
phấn đấu, vươn lên. Về phía giáo viên, trong những năm gần đây hầu hết
giáo viên đã chú trọng đổi mới phương pháp dạy học toán nhưng chưa đi
vào thực chất và chưa có chiều sâu, chưa triệt để, chỉ mới dừng lại ở việc cải
tiến phương pháp dạy học truyền thống bằng cách sử dụng các câu hỏi tái
hiện, các câu hỏi nêu vấn đề chưa thực sát tình huống thực tế. Trong quá
trình giảng dạy, chúng ta chú ý nhiều đến việc truyền thụ khối lượng kiến
thức nhưng còn ít chú trọng đến cách dẫn dắt học sinh tìm hiểu khám phá và
lĩnh hội kiến thức trong dạy học môn Toán. Vì vậy, việc nâng cao chất
lượng dạy học môn Toán vẫn là vấn đề cần được tháo gỡ từ chương trình,
nội dung, phương pháp đến hoạt động dạy và hoạt động học. Vấn đề bức xúc
đặt ra hiện nay là quản lý hoạt động dạy học môn Toán trong các bậc học
THCS như thế nào cho đạt hiệu quả nhất. Bài toán về nâng cao chất lượng
dạy học môn Toán vẫn cần có lời giải khoa học, thực tiễn.
Trong những năm qua, sự nghiệp giáo dục của quận Hà Đông là một
trong những đơn vị tiên tiến của giáo dục Thủ đô. Chất lượng giáo dục ở các
nhà trường THCS ở quận Hà Đông luôn ổn định và phát triển, với nhiều tập
thể tiên tiến và giáo viên giỏi. Tuy nhiên, thực tiễn quản lý hoạt động dạy học
nói chung và việc quản lý hoạt động dạy học môn Toán nói riêng ở các trường
THCS ở quận Hà Đông, thành phố Hà Nội những năm gần đây không đồng đều,
xuất hiện nhiều vấn đề cần được tháo gỡ để nâng cao chất lượng dạy và học môn
học này.
Xuất phát từ những lý do nêu trên, bản thân tôi là giáo viên dạy môn
Toán đã nhiều năm, với mong muốn góp phần nghiên cứu tìm ra những biện
pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Toán của các nhà trường THCS quận

4

Hà Đông, thành phố Hà Nội hiện nay. Vì vậy tôi lựa chọn vấn đề:“Quản lý
hoạt động dạy học môn Toán ở các trường Trung học cơ sở, quận Hà
Đông, thành phố Hà Nội hiện nay” làm đề tài luận văn tốt nghiệp thạc sĩ
quản lý giáo dục.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Trên thế giới, quản lý trong nhà trường phổ thông được đặt ra từ rất
sớm. Các nhà nghiên cứu quản lý Xô Viết nhận định rằng: kết quả toàn bộ
hoạt động dạy học của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng
đắn, hợp lý công tác hoạt động của đội ngũ giáo viên.
J.A.Cômenxki (1592 - 1670) là nhà giáo dục vĩ đại của dân tộc Séc và
của thế giới. Nhiều vấn đề do ông xây dựng có giá trị mở đường để giáo dục
tiến tới sự hoàn thiện. Ông đã để lại trên 250 công trình có giá trị về văn hóa,
khoa học, văn chương... nhưng nổi bật nhất vẫn là lĩnh vực giáo dục, trong đó
ông đã đưa ra các nguyên tắc dạy học như sau: nguyên tắc trực quan, nguyên
tắc đảm bảo tính khoa học và tính hệ thống, nguyên tắc nhất quán; đồng thời
đã khẳng định hiệu quả dạy học có liên quan đến chất lượng người dạy thông
qua việc vận dụng có hiệu quả nguyên tắc dạy học.
Các nhà nghiên cứu giáo dục Xô Viết thì khẳng định rằng: Kết quả của
hoạt động quản lý phụ thuộc vào việc tổ chức đúng đắn và hợp các hoạt động
dạy học của đội ngũ giảng viên.
Tác giả P.V.Zimin, M.I.Kođakốp, N.I.Saxerđôlốp nhận định: Công tác
quản lý hoạt động giảng dạy, giáo dục trong nhà trường là khâu then chốt
trong hoạt động quản lý trường học. Nhận định trên cho thấy quản lý hoạt
động giảng dạy trong nhà trường không chỉ chú trọng đến việc quản lý phương
pháp giảng dạy, quản lý nội dung chương trình mà còn phải chú trọng đến nhiều
yếu tố khác, trong đó quản lý của nhà quản lý đối với hoạt động đổi mới phương
pháp dạy học là nội dung tác giả rất quan tâm và đặt trong mối quan hệ của các
thành tố của quá trình dạy học vì chúng có mối liên hệ tương hỗ.

5

Tác giả V.A.Xukhomlinxki cho rằng việc xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ
giảng viên là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu vì vậy phải biết chọn lựa giảng viên
bằng nhiều nguồn khác nhau và bồi dưỡng họ trở thành giảng viên tốt theo tiêu
chuẩn nhất định, bằng những biện pháp khác nhau. Thực tế cho thấy với đội ngũ
giảng viên có năng lực chuyên môn vững vàng, thường xuyên được nâng cao tay
nghề thì hoạt động dạy học của nhà trường sẽ đạt hiệu quả cao.
V.A.Xukhomlinxki, V.P.Xtrezicondin, Jaxapob đã nghiên cứu và đề ra
một số vấn đề quản lý của Hiệu trưởng trường phổ thông như phân công nhiệm
vụ của Hiệu trưởng và phó Hiệu trưởng. Riêng V.A.Xukhomlinxki đặc biệt coi
trọng sự trao đổi giữa Hiệu trưởng và phó Hiệu trưởng để tìm ra cách quản lý
hoạt động dạy học tốt nhất. Tác giả cho rằng những cuộc trao đổi này như đòn
bẩy, nảy sinh ra những dự định mà sau này trong công tác quản lý được phát
triển trong lao động sáng tạo của tập thể sư phạm.
Khổng Tử (551-4 79 TCN), một triết gia, một nhà giáo dục nổi tiếng đã
cho rằng: Giáo dục là cần thiết cho mọi người “hữu giáo vô loại” (việc giáo
dục không phân biệt đẳng cấp). Quan niệm về phương pháp dạy học của ông
là dùng cách gợi mở, đi từ gần đến xa, từ đơn giản đến phức tạp, nhưng vẫn
đòi hỏi người học phải tich cực suy nghĩ, phải hình thành nề nếp, thói quen
trong học tập. Ông cũng coi trọng việc tự học, tự rèn, tu thân phát huy mặt
tích cực, học đi đôi với hành, dạy học thì phải sát đối tượng, phát triển ý chí
của người học.
Trong cuốn “Phát huy tính tích cực của học sinh thế nào”, I.F.Kharlamốp
đã khẳng định vai trò to lớn của tính tích cực, chủ động trong việc tiếp thu tri
thức mới. Tác giả cho rằng: Quá trình nắm kiến thức mới không thể hình thành
bằng cách học thuộc bình thường các quy tắc, các kết luận khái quát quát hoá, nó
phải được xây dựng trên cơ sở của việc cải tiến công tác tự lập của học sinh, của
viêc phân tích tính lôgích sâu sắc tài liệu, sự kiện làm nền tảng cho việc hình
thành các khái niệm khoa học.

6


Tình hình nghiên cứu trên cho thấy ở các nước trên thế giới từ những
nước chậm phát triển, nước đang phát triển và nước phát triển thì công tác quản
lý hoạt động dạy học, quản lý đổi mới phương pháp dạy học của người dạy và
người học trong nhà trường được đặc biệt quan tâm.
Vấn đề nâng cao chất lượng hoạt động dạy học ở các trường THCS đã thu
hút được sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu trong nước. Các tác giả
Nguyễn Ngọc Hợi, Phạm Minh Hùng, Thái Văn Thành đã nêu lên những
nguyên tắc chung về nâng cao chất lượng của đội ngũ giáo viên như: xây dựng
hoàn thiện quy chế đánh giá, xếp loại chuyên môn; tổ chức bồi dưỡng năng lực
chuyên môn; xây dựng quy chế thi đua, khen thưởng hợp lý để kích thích
phong trào thi đua dạy tốt...
Tác giả Trần Bá Hoành cũng đã đề cập đến việc đổi mới phương pháp
dạy học “lấy học sinh làm trung tâm, tăng cường phương pháp tự học, phát
triển các phương pháp dạy học tích cực...”.
Thời gian qua nhiều hội thảo khoa học, hội nghị chuyên đề được tổ chức
để bàn về các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục, chất lượng dạy học bộ
môn,... Qua các đề tài nghiên cứu, các bài tham luận ở các hội thảo, hội nghị,
các tác giả đều đã làm rõ vai trò của người hiệu trưởng trong quản lý hoạt
động dạy học để nâng cao chất lượng dạy học. Trong đó nhấn mạnh khả năng
tổ chức các hoạt động về chuyên môn như: bồi dưỡng giáo viên, bồi dưỡng
học sinh giỏi, chuẩn hóa đội ngũ, tổ chức các hội thảo về PPDH hiệu quả.
Cho đến nay, đã có một số công trình nghiên cứu, bài viết về quản lý giáo
dục, quản lý dạy học môn Toán trong các trường phổ thông, một số công trình
trong số đó:
“Khơi dậy tiềm năng sáng tạo” nhà xuất bản Giáo dục năm 2005 tác
giả Nguyễn Cảnh Toàn, Nguyễn Văn Lê, Châu An đã đề cập đến việc dạy học

tính sáng tạo cho học sinh thông qua môn Toán. “Phương pháp dạy học môn
Toán” nhà xuất bản Đại học Sư phạm Hà Nội năm 2002 của Nguyễn Bá Kim

7


viết về nội dung của môn Toán, định hướng quá trình dạy học Toán, phương
pháp dạy học môn Toán.
Nghiên cứu về quản lý nhà trường nói chung và quản lý hoạt động dạy
học nói riêng có các tác giả như: Nguyễn Ngọc Quang, Phạm Viết Vượng,
Nguyễn Văn Lê, Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt,… Các công trình khoa học trên
với tầm vóc qui mô về giá trị lý luận và thực tiễn được ứng dụng rộng rãi và
mang lại hiệu quả to lớn trong phát triển sự nghiệp giáo dục nước nhà. Tuy
nhiên, phần lớn các công trình trên chủ yếu đi sâu vào nghiên cứu về lý luận
có tính chất tổng quan về quản lý giáo dục, quản lý trường học, còn về quản
lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS chưa được đề cập nhiều.
Trước yêu cầu bức xúc của thực tiễn ở các trường THCS là đổi mới
công tác quản lý hoạt động dạy học, trong đó có quản lý hoạt động dạy học
môn Toán, nhiều học viên cao học quản lý giáo dục đã đi vào nghiên cứu thực
trạng quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS và đề xuất những biện
pháp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả trong công tác quản lý hoạt động
dạy học như: luận văn “Thực trạng việc quản lý hoạt động giảng dạy ở một
số trường trung học cơ sở tỉnh Cà Mau” của Nguyễn Quốc Thể, tỉnh Cà Mau
(2007) đã tìm hiểu thực trạng công tác quản lý hoạt động giảng dạy ở một số
trường trung học cơ sở tỉnh Cà Mau và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu
quả hoạt động giảng dạy ở tỉnh Cà Mau. Luận văn "Biện pháp quản lý hoạt
động dạy học tại trường trung học cơ sở Thái Thịnh, Đống Đa, Hà Nội theo
chuẩn kiến thức kĩ năng", của Nguyễn Cao Cường (2012) đã nghiên cứu cơ sở
lý luận về quản lý hoạt động dạy học theo chuẩn kiến thức kĩ năng ở trường
trung học cơ sở, khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo chuẩn

kiến thức kĩ năng tại trường trung học cơ sở Thái Thịnh, Đống Đa, Hà Nội và
đưa ra 5 biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo chuẩn kiến thức kĩ năng tại
trường trung học cơ sở Thái Thịnh, Đống Đa, Hà Nội. Luận văn “Quản lý
dạy học trong quá trình đào tạo nghề ở trường trung cấp nghề cơ khí I Hà

8


Nội", của Đỗ Thanh Cường (2010) đã nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lí dạy
học trong quá trình đào tạo nghề, khảo sát thực trạng quản lý dạy học trong
quá trình đào tạo nghề ở trường trung cấp nghề cơ khí I Hà Nội và đưa ra 6
biện pháp quản lí dạy học trong quá trình đào tạo nghề ở trường trung cấp
nghề cơ khí I Hà Nội. Luận văn "Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo
hướng phát huy tính tích cực học tập của học viên tại trung tâm hướng
nghiệp và giáo dục thường xuyên tỉnh Quảng Ninh", của Trần Văn Sọi (2010)
đã nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát
huy tính tích cực học tập, khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo
hướng phát huy tính tích cực học tập của học viên tại trung tâm hướng nghiệp
và giáo dục thường xuyên tỉnh Quảng Ninh và đưa ra 8 biện pháp quản lý
hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực học tập của học viên tại
trung tâm hướng nghiệp và giáo dục thường xuyên tỉnh Quảng Ninh. Luận
văn “Thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy ở các trường THPT thành phố
Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu”, của Phan Ngọc Huỳnh (2010) đã nghiên
cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giảng dạy ở các trường THPT, khảo
sát thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy ở các trường THPT thành phố
Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và đưa ra 5 biện pháp quản lý hoạt động
giảng dạy ở các trường THPT thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu.
Luận văn “ Biện pháp quản lý dạy học môn Vật lí ở trường THPT Nguyễn
Viết Xuân tỉnh Vĩnh Phúc” của Tô Thế Long (2011) đã cung cấp một số thực
trạng về công tác quản lý hoạt động giảng dạy Vật lý, rút ra những kết quả đạt

được và phân tích những hạn chế từ đó đề xuất biện pháp nâng cao chất lượng
và hiệu quả công tác quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý của trường THPT
Nguyễn Viết Xuân - tỉnh Vĩnh Phúc.
Nhìn chung, các tác giả đã nêu lên nguyên tắc chung của công tác quản
lý chuyên môn, quản lý hoạt động dạy học của người giáo viên như: Đảm bảo
lao động theo định mức nhà nước quy định đối với mỗi giáo viên. Xác định

9


trách nhiệm của mỗi giáo viên bộ môn theo điều lệ nhà trường và chịu trách
nhiệm trước Hiệu trưởng nói riêng và nhà nước nói chung về chất lượng
giảng dạy, chất lượng giáo dục đối với mỗi học sinh lớp mình phụ trách.
Khẳng định nhiệm vụ, trách nhiệm của giáo viên chủ nhiệm trước nhà nước,
trước Hiệu trưởng về việc thực hiện nhiệm vụ được ghi trong điều lệ nhà
trường. Đông thời các luận văn cũng đã đánh giá, khảo sát thực trạng và đề
xuất các biện pháp cơ bản nâng cao chất lượng dạy học các môn học ở trường
THCS. Các công trình đó là tài liệu tham khảo trong quá trình triển khai
nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn Toán trong trường THCS.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động dạy học môn
Toán ở các trường THCS, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học
môn Toán ở các trường THCS, quận Hà Đông, thành phố Hà Nội nhằm đổi
mới dạy và học môn Toán ở Trường THCS hiện nay.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
Làm rõ cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS.
Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường
THCS, quận Hà Đông, thành phố Hà Nội.
Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường

THCS, quận Hà Đông, thành phố Hà Nội.
Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
4. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS.
* Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THCS, quận Hà
Đông, thành phố Hà Nội.

10


* Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt
động dạy học môn Toán ở các trường THCS công lập trên địa bàn quận Hà
Đông, thành phố Hà Nội.
Về đối tượng khảo sát: Khảo sát 200 người (cán bộ quản lý, giáo viên
và học sinh ở các trường THCS ở quận Hà Đông, thành phố Hà Nội).
Về thời gian: Các số liệu điều tra, khảo sát lấy từ năm 2013 đến nay.
5. Giả thuyết khoa học
Hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THCS có vai trò rất quan
trọng trong hình thành tư duy sáng tạo, chất lượng dạy học môn học này phụ
thuộc rất lớn vào quản lý hoạt động dạy và học của các chủ thể. Nếu các chủ
thể quản lý sử dụng các biện pháp như: Tổ chức giáo dục nâng cao nhận thức
và trách nhiệm cho các chủ thể trong quản lý; kế hoạch hóa hoạt động dạy học
một cách khoa học, hợp lý; tăng cường bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên;
chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học; quản lý hoạt động học tập môn Toán
của học sinh; bảo đảm các điều kiện hoạt động dạy học môn Toán,... thì sẽ
quản lý được hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THCS ở quận Hà
Đông, thành phố Hà Nội, qua đó chất lượng dạy học môn học này sẽ được

nâng lên.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
* Phương pháp luận
Đề tài được nghiên cứu dựa trên quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam
về giáo dục và đào tạo và quản lý giáo dục.
Vận dụng các quan điểm hệ thống - cấu trúc, lôgíc - lịch sử và quan điểm
thực tiễn trong nghiên cứu khoa học để phân tích, đánh giá các vấn đề nghiên cứu.
* Phương pháp nghiên cứu

11


Đề tài sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu của khoa học
chuyên ngành và liên ngành, bao gồm các phương pháp chính sau:
Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Trên cơ sở phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá các tài liệu
lý luận về dạy học - giáo dục, quản lý giáo dục, các công trình nghiên cứu về
vấn đề quản lý hoạt động dạy học - giáo dục của các tác giả trong và ngoài
nước có liên quan để xây dựng cơ sở lý thuyết cho việc nghiên cứu đề tài.
Nghiên cứu các chỉ thị, nghị quyết của Đảng Cộng sản Việt Nam (Nghị
quyết Đại hội đại biểu toàn quốc, Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Trung
ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư,...), các văn bản, chỉ thị hướng dẫn của Bộ
Giáo dục & Đào tạo, của Quận uỷ, Uỷ ban nhân dân, của ngành giáo dục
thành phố Hà Nội và quận Hà Đông về giáo dục - dạy học, quản lý giáo dục,
quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THCS; các sách chuyên
khảo, các công trình, đề án, đề tài nghiên cứu khoa học, các luận án, luận văn
khoa học quản lý giáo dục, các bài viết, bài báo có liên quan đến hoạt động
dạy học môn Toán ở các trường THCS. Qua đó rút ra nhận định trong việc
đánh giá các kết luận và luận giải các quan điểm, tư tưởng có liên quan đến

luận văn.
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp trưng cầu ý kiến
+ Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Điều tra, khảo sát nhằm đánh
giá đúng thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THCS
quận Hà Đông, thành phố Hà Nội.
+ Phương pháp phỏng vấn trực tiếp: Tiến hành phỏng vấn trực tiếp với một
số giáo viên, cán bộ quản lý ở các trường THCS quận Hà Đông, thành phố Hà
Nội về vấn đề quản lý hoạt động dạy học môn Toán cho học sinh THCS.
- Phương pháp quan sát sư phạm

12


Chúng tôi tiến hành dự giờ một số buổi lên lớp của giáo viên, một số
buổi sinh hoạt chuyên môn, hoạt động ngoại khoá để thu thập thông tin
phục vụ cho việc đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở
các trường THCS quận Hà Đông, thành phố Hà Nội.
- Phương pháp phân tích tổng kết kinh nghiệm quản lý giáo dục;
Tiến hành nghiên cứu các bản đề án đổi mới giáo dục, tổng kết công tác
giáo dục - đào tạo và quản lý giáo dục của ngành giáo dục và của các trường
THCS và Phòng Giáo dục và Đào tạo quận hà Đông, thành phố Hà Nội từ
năm học 2012 - 2013 đến nay.
Toạ đàm với giáo viên, cán bộ quản lý, về kinh nghiệm quản lý hoạt động
dạy học môn Toán ở các trường THCS quận Hà Đông, thành phố Hà Nội.
- Phương pháp chuyên gia
Tác giả luận văn trực tiếp trao đổi, xin ý kiến của các chuyên gia (là các
nhà quản lý giáo dục, các nhà sư phạm có uy tín và kinh nghiệm trong tổ chức các
hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THCS,...) để lấy ý kiến tư vấn, góp ý
trong việc xây dựng đề cương nghiên cứu, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt

động dạy học môn Toán ở các trường THCS quận Hà Đông, thành phố Hà Nội.
Tổ chức khảo nghiệm nhằm mục đích kiểm chứng tính đúng đắn,
tính khoa học, tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp quản lý hoạt
động dạy học môn Toán ở các trường THCS quận Hà Đông, thành phố Hà
Nội. Qua đó khẳng định tính đúng đắn của giả thuyết khoa học đã nêu.
Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng toán học thống kê, công thức Specrmen để xử lý số liệu về kết
quả điều tra, khảo sát và khảo nghiệm. Qua đó rút ra những kết luận về kết
quả thu được.
7. Ý nghĩa của đề tài

13


Thành công của đề tài góp phần làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý
luận, thực tiễn về quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THCS
quận Hà Đông, thành phố Hà Nội.
Kết quả của đề tài có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo, nghiên cứu
giúp các nhà quản lý có các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán
trong các trường THCS hiện nay.
8. Kết cấu của đề tài
Luận văn được kết cấu gồm: Mở đầu, 3 chương (8 tiết), kết luận, kiến
nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục.

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
TOÁN
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Một số khái niệm cơ bản
1.1.1. Dạy học môn Toán ở Trường Trung học cơ sở

Dạy học môn Toán có vai trò hết sức quan trọng trong thực hiện mục
tiêu giáo dục học sinh bậc THCS; nó giúp học sinh phát triển năng lực của tư
duy trong phân tích, tổng hợp, trừu tượng hóa, khái quát hóa, rèn luyện tính
cẩn thận, chính xác, tính phê phán, sáng tạo…góp phần phát triển nhân cách
học sinh THCS.

14


Để thực hiện vai trò trên, mục tiêu dạy học môn Toán ở Trường THCS
nhằm: Cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản, thiết thực và phương pháp
giải toán bậc THCS; đồng thời rèn luyện hình thành cho học sinh các kĩ năng tính
toán các số thập phân, phân số và…bước đầu hình thành khả năng vận dụng kiến
thức toán học vào đời sống và các môn học khác; đồng thời rèn luyện cho học
sinh khả năng suy luận lô gich, quan sát, dự đoán, phát triển trí tưởng tượng và kĩ
năng sử dụng ngôn ngữ…góp phần hình thành các phẩm chất cần thiết.
Một số phương pháp và hình thức dạy học phổ biến, có hiệu quả đối với
môn Toán ở trường THCS như: vấn đáp, luyện tập và thực hành, phát hiện và
giải quyết vấn đề, hợp tác trong nhóm nhỏ…
Phương pháp vấn đáp: Đây là phương pháp diễn ra sự tương tác giữa
giáo viên và học sinh, thông qua việc đặt câu hỏi của giáo viên và trả lời câu
hỏi của học sinh về một chủ đề nhất định do giáo viên đặt ra; giáo viên không
đưa ra kiến thức hoàn chỉnh mà chỉ hướng dẫn học sinh tư duy từng bước để
tự tìm ra kiến thức mới phải học.
Tư duy phát triển từng bước của học sinh được nâng dần từ tái hiện,
giải thích minh họa và tìm tòi; sự thành công của phương pháp này phụ thuộc
vào hệ thống câu hỏi gợi mở thích hợp và nghệ thuật giao tiếp, dẫn dắt của
giáo viên; nếu phương pháp vấn đáp trong dạy học toán được sự trợ giúp của
CNTT thì chắc chắn sẽ đạt hiệu quả cao hơn.
Phương pháp luyện tập và thực hành: nhằm giúp học sinh củng cố, bổ

sung, nắm vững các kiến thức lý thuyết. Trong luyện tập làm các bài tập thực
hành giải toán giúp học sinh nắm vững các kí hiệu, quy tắc, định lý, công thức
đã học và làm cho việc sử dụng các kĩ năng được thực hiện một cách tự động,
thành thục, giúp học sinh phát triển các kĩ năng giải toán.
Phương pháp phát hiện và giải quyết vấn đề: Đây là phương pháp giáo
viên tạo ra tình huống có vấn đề, điều khiển học sinh phát hiện vấn đề, tự giác tích

15


cực, chủ động sáng tạo để giải quyết vấn đề và thông qua đó chiếm lĩnh kiến thức,
rèn luyện kỹ năng để đạt tới mục đích học tập. Đặc điểm cơ bản của phương pháp
dạy học này là “tình huống gợi mở vấn đề, gợi ra cho học sinh những khó khăn về
lý thuyết hay thực tiễn để họ thấy cần và có khả năng vượt qua, nhưng không phải
ngay lúc đó bằng cách giải hiệu quả, mà phải trải qua quá trình tích cực tư duy để
huy động hoặc sử dụng kiến thức đã có để giải quyết vấn đề”.
Phương pháp hợp tác trong nhóm nhỏ: đây là phương pháp học sinh
được phân chia thành từng nhóm nhỏ, chịu trách nhiệm thực hiện một mục
tiêu, nhiệm vụ học tập, được thực hiện thông qua nhiệm vụ riêng biệt của
từng người. Hoạt động của cá nhân riêng biệt được tổ chức, liên kết với nhau
nhằm thực hiện mục tiêu chung.
Trong dạy học môn toán, những bài tập có nhiều phần có thể phân
nhóm để học sinh phân công nhau giải quyết, hoặc trong khi thực hiện một số
trò chơi toán học...
Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học môn Toán ở trường THCS:
Tinh thần đổi mới phương pháp dạy học là biến quá trình dạy học thành quá
trình tự học, tự tìm tòi và xây dựng kiến thức của người học dưới sự dẫn dắt
của giáo viên. Định hướng đổi mới dạy học môn toán ở bậc phổ thông nói
chung, THCS nói riêng được xác định là: “phương pháp dạy học toán trong
nhà trường các cấp phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của người

học, hình thành và phát triển khả năng tự học, trau dồi các phẩm chất linh
hoạt, độc lập, sáng tạo của tư duy” (Chương trình giáo dục phổ thông môn
toán của Bộ GD&ĐT 2006). Theo định hướng dạy học này, giáo viên là
người thiết kế, tổ chức, hướng dẫn và điều khiển quá trình học tập, còn học
sinh là chủ thể nhận thức, biết cách tự học, tự rèn luyện, từ đó hình thành phát
triển nhân cách và các năng lực cần thiết của người công dân tương lai theo
mục tiêu giáo dục mới.

16


1.1.2. Hoạt động dạy học môn Toán ở trường Trung học cơ sở
Hoạt động dạy học được diễn ra theo một quá trình toàn vẹn có sự
thống nhất giữa hai mặt của các chức năng hoạt động dạy và học. Đó là quá
trình vận động của các thành tố tạo nên hoạt động dạy học.
Hoạt động dạy học bao gồm hai hoạt động thống nhất biện chứng: hoạt
động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh. Trong đó dưới sự lãnh
đạo, tổ chức, điều khiển của người dạy, người học tự giác, tích cực, tự tổ chức,
tự điều khiển hoạt động học tập của mình nhằm thực hiện những nhiệm vụ dạy
học. Trong hoạt động dạy học, hoạt động dạy của giáo viên giữ vai trò định
hướng, hoạt động học của học sinh có vai trò tự giác, chủ động, tích cực. Hoạt
động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh có liên hệ, tác động lẫn
nhau. Nếu thiếu một trong hai hoạt động đó việc dạy học không diễn ra.
Theo tác giả Nguyễn Văn Hộ thì “ hoạt động dạy học là con đường
tối ưu nhất giúp cho người học tiếp cận; nắm vững kinh nghiệm xã hội
được phản ánh trong các khái niệm khoa học do loài người tích luỹ với sự
tham gia điều chỉnh hợp lý về mặt tổ chức trong những khoản thời gian xác
định họ đạt với mục đích do nhu cầu xã hội đặt ra với từng trình độ nhận thức
tương ứng”.
Hoặc “ Hoạt động dạy học là phương tiện đem lại hiệu quả lớn lao trong

việc phát triển hệ thống năng lực hoạt động trí tuệ của người học”.
Từ những khái niệm trên, có thể hiểu rằng: Hoạt động dạy học môn
Toán ở các trường THCS là hoạt động nhận thức của học sinh dưới sự tổ
chức, điều khiển của giáo viên dạy môn Toán nhằm đạt được mục tiêu đề ra.
Theo nghĩa rộng là mô hình nhân cách người học theo “đơn đặt hàng”
của xã hội, theo nghĩa hẹp là giúp cho học sinh đạt tới mức độ thông hiểu và
áp dụng được hệ thống kiến thức đã tiếp thu được ở trường vào đời sống, nói
cách khác mục tiêu dạy học là trang bị cho học sinh hệ thống kiến thức về tự
nhiên, xã hội,... phát triển trí tuệ và góp phần giáo dục nhân cách cho người

17


học. Trong đó, tuỳ theo từng cấp học, bậc học mà mục tiêu dạy học được xác
định cụ thể cho từng đối tượng
Nội dung dạy học cấp THCS là hệ thống kiến thức các môn học được
ban hành thống nhất trong cả nước và được cụ thể hoá thành sách giáo khoa
của từng lớp học.
Theo tác giả Nguyến Văn Hộ, “phương pháp dạy học là cách thức tác
động của giáo viên tới học sinh nhằm đạt được mục tiêu dạy học”.
Phương pháp giáo dục THCS phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ
động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn
học; bồi dưỡng phương pháp tự học; khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện
kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại
niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh.
Hình thức dạy học là quá trình thầy giáo khơi dậy, kích thích những
hứng thú học tập của trò, tổ chức và điều khiển để học sinh chủ động, tích
cực, sáng tạo trong học tập. Vai trò của người thầy như một chất xúc tác cho
sự phát triển năng lực tư duy và sáng tạo của học sinh. Người thầy giáo đóng
vai trò cổ vũ, người đánh giá sự sáng tạo và chủ động của học sinh.

Chủ thể của hoạt động dạy học của giáo viên là thực hiện nhiệm vụ
điều khiển, tổ chức hoạt động học tập của học sinh. học sinh là chủ thể trong
quá trình lĩnh hội tri thức, hình thành hệ thống kỹ năng, kỹ xảo, vận dụng kiến
thức vào thực tiễn và hoàn thiện nhân cách của bản thân.
Hoạt động dạy học là quá trình bao gồm trong nó hai hoạt động: hoạt
động dạy và hoạt động học. Hai hoạt động này gắn kết chặt chẽ với nhau, tác
động qua lại lẫn nhau và là nhân quả của nhau.
Trong hoạt động dạy, chủ thể là giáo viên, người tổ chức, điều khiển
hoạt động của học sinh. Đối tượng tác động của giáo viên là hoạt động học
tập của học sinh. Mục đích của hoạt động dạy là phát triển trí tuệ, phát triển
năng lực, trực tiếp hình thành nhân cách phát triển toàn diện ở học sinh. Nội

18


dung hoạt động dạy là hệ thống kiến thức, kĩ năng kĩ xảo, kể cả phương pháp
hoạt động nhận thức (học vấn phổ thông) cần trang bị cho học sinh. Phương
pháp giảng dạy của giáo viên là sự vận dụng phối hợp các phương pháp dạy
học truyền thống và hiện đại theo các cách tiếp cận, ở các cấp độ khác nhau
nhằm tổ chức cho học sinh hoạt động nhận thức và phát triển trí tuệ.
Trong hoạt động học, chủ thể là học sinh, dưới sự hướng dẫn của giáo
viên, học sinh tích cực, chủ động, sáng tạo nhằm chiếm lĩnh kiến thức, kĩ
năng, kĩ xảo, phát triển năng lực, hình thành nhân cách theo mục tiêu giáo
dục. Trong hoạt động này, mục đích học tập là trên cơ sở tiếp thu văn hoá
nhân loại chuyển thành năng lực bản thân, học để hành, để vận dụng kiến
thức giải quyết những vấn đề thực tiễn. Nội dung học không chỉ là hệ thống
kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo, mà còn cả kiến thức về phương pháp học, phương
pháp nhận thức, phương pháp giải quyết những vấn đề thực tiễn. Phương
pháp học là phương pháp hoạt động nhận thức và thực hành, đặc biệt là
phương pháp tự học [1].

Giáo viên và học sinh giữ vai trò quan trọng quyết định hoạt động dạy học. Giáo viên là người giữ vai trò chủ đạo trong quá trình tổ chức, điều
khiển, hướng dẫn, khích lệ học sinh học tập. Học sinh là đối tượng giảng dạy
của giáo viên, đồng thời là chủ thể có ý thức trong hoạt động học tập và rèn
luyện thực hành. Toàn bộ quá trình giảng dạy của giáo viên tập trung vào việc
tổ chức các hoạt động cho học sinh theo đặc điểm tâm lý lứa tuổi. Học sinh
vừa là đối tượng, vừa là mục tiêu, vừa là động lực của quá trình dạy học, đó
chính là quan điểm dạy học lấy người học làm trung tâm.
1.1.3. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các
trường Trung học cơ sở
Quản lý là chức năng không thể thiếu trong đời sống xã hội và sự
vận động, phát triển của xã hội. Xã hội loài người đã trải qua nhiều thời kỳ
phát triển với nhiều hình thái xã hội khác nhau và đồng thời cũng trải qua

19


nhiều hình thức quản lý khác nhau. Các triết gia, các nhà chính trị từ thời
cổ đại đến nay đều rất coi trọng vai trò của quản lý trong sự ổn định và
phát triển của xã hội. Nó là một phạm trù tồn tại khách quan và là một tất
yếu lịch sử. Ở mỗi góc độ tiếp cận và hoạt động, người ta có thể đư a ra một
quan niệm về quản lý khác nhau.
Theo từ điển Tiếng Việt, quản lý mang ý nghĩa của động từ: Quản là
trông coi và giữ gìn theo những yêu cầu nhất định. Lý là tổ chức và điều
khiển các hoạt động theo yêu cầu nhất định [43].
Theo tác giả Nguyễn Minh Đạo: Quản lý là quá trình tác động liên tục
có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý (S - O)
về các mặt chính trị, xã hội, kinh tế, văn hoá bằng một hệ thống các nguyên
tắc pháp luật, chính sách, phương pháp và giải pháp quản lý tạo ra những
điều kiện cho sự phát triển của khách thể và tạo ra uy tín.
Còn tác giả Nguyễn Đức Trí cho rằng: Quản lý là một quá trình tác

động có định hướng (có chủ đích), có tổ chức, có lựa chọn trong số các tác
động có thể có, dựa trên các thông tin về tình trạng và môi trường, nhằm
giữ cho sự vận hành của đối tượng được ổn định và làm cho nó phát triển
tới mục tiêu đã định. Theo Hà Thế Ngữ và Đặng Vũ Hoạt thì: “ Quản lý là
một quá trình định hướng, quá trình có mục tiêu, quản lý là một hệ thống, là
quá trình tác động đến hệ thống nhằm đạt được mục tiêu nhất định” [25].
Theo Đỗ Hoàng Toàn: “Quản lý là sự tác động có tổ chức, có định
hướng của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả
nhất các tiềm năng, các cơ hội của hệ thống để đạt mục tiêu đề ra trong điều
kiện biến động của môi trường” [42].
Hoạt động quản lý bao giờ cũng gắn với hoạt động có ý thức của con
người và chịu sự chi phối của xã hội dưới tác động của hoàn cảnh nhằm định
hướng sự vận động và phát triển của đối tượng cần quản lý theo một mục
đích nhất định. Khái niệm đó phải bao quát được tất cả mọi hoạt động của

20


con người. Đồng thời khái niệm “quản lý” cũng như bất kỳ một khái niệm
nào khác cũng phải xây dựng theo những quy tắc khái niệm. Trong các quan
điểm về quản lý đã nêu trên ta nhận thấy hầu như các quan điểm đó ch ưa
bao quát được mọi hoạt động của con người. Có định nghĩa chưa nêu được
khuynh hướng vận động của đối tượng quản lý theo mục đích hoạt động của
con người.
Các cách lý giải quan điểm về quản lý tuy có những khía cạnh khác
nhau, nhưng về bản chất và nội dung đều thống nhất: Quản lý là lao động điều
khiển lao động, về bản chất nó là quá trình điều chỉnh mọi quá trình xã hội về
tư tưởng văn hoá, kinh tế chính trị, giáo dục, pháp luật…, quản lý giữ vai trò
quan trọng trong sự tiến bộ xã hội. Chúng ta có thể hiểu khái niệm quản lý
theo nghĩa chung nhất: Quản lý là sự tác động có định hướng, có mục đích, có

kế hoạch của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý một cách hợp quy luật
nhằm đạt được mục tiêu đề ra trong điều kiện biến động của môi trường.
Quá trình quản lý bao gồm các khâu: dự báo, lập kế hoạch, thực hiện, điều
phối, chỉ đạo điều hành và kiểm tra đánh giá. Trong quá trình quản lý thì chủ thể
quản lý là tác nhân tạo ra các tác động quản lý nhằm dẫn dắt đối tượng quản lý
đi đến mục tiêu. Chủ thể có thể là một người, một bộ máy quản lý gồm nhiều
người. Đối tượng quản lý tiếp nhận các tác động của chủ thể quản lý.
Chức năng quản lý là một dạng hoạt động quản lý đặc biệt thông qua
đó chủ thể quản lý tác động vào khách thể quản lý nhằm đạt được một mục
tiêu nhất định. Có bốn chức năng: Chức năng kế hoạch hoá: chức năng tổ
chức; chức năng chỉ đạo; chức năng kiểm tra.
Hoạt động dạy học nói chung, hoạt động dạy học môn Toán nói riêng
là hoạt động mang tính đặc trưng của tất cả các loại hình quản lý nhà
trường. Theo đó, mọi hoạt động khác của trường THCS đều phải hỗ trợ đắc
lực cho hoạt động dạy học nói chung và dạt học môn Toán nói riêng. Quản
lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THCS là quản lý trực tiếp các

21


hoạt động dạy học - giáo dục diễn ra ở nhà trường nhằm thực hiện mục tiêu
giáo dục THCS.
Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THCS là nội dung
vô cùng quan trọng trong quản lý ở các trường THCS hiện nay, vì giáo dục
thực hiện cả chức năng giáo dục và chức năng phát triển. Giáo viên Toán
cùng với giáo viên các bộ môn khác không chỉ là chủ thể của mọi hoạt động
dạy học mà còn là người điều khiển quá trình học tập của học sinh. Nhiệm vụ
chính của giáo viên là hoạt động giảng dạy, truyền đạt kiến thức về Toán...
Đồng thời, giáo viên có nhiệm vụ phải thường xuyên học tập, rèn luyện, bồi
dưỡng, tu dưỡng để nâng cao trình độ về mọi mặt nhằm nâng cao chất lượng,

hiệu quả hoạt động giảng dạy của mình.
Từ những quan niệm trên, chúng tôi cho rằng:
Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường Trung
học cơ sở là sự tác động có mục đích, có kế hoạch của các
chủ thể quản lý đến quá trình tổ chức thực hiện các hoạt
động giảng dạy môn Toán của giáo viên và học tập của học sinh,
nhằm bảo đảm cho hoạt động dạy học môn học đạt được mục
đích đã xác định.
Quản lý hoạt động dạy học môn Toán là một bộ phận hữu cơ trong hệ
thống quản lý giáo dục ở trường THCS, có sự tham gia của các nhân tố:
Một là, mục đích quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường
THCS là nhằm bảo đảm cho hoạt động dạy và học môn học của giáo viên và
học sinh đạt kết quả ngày càng cao, góp phần thực hiện tốt mục tiêu quản lý và
nhiệm vụ giáo dục - đào tạo của nhà trường.
Hai là: chủ thể quản lý trực tiếp hoạt động dạy học môn Toán ở các
trường THCS là: Hiệu trưởng, Ban giám hiệu nhà trường, tổ Toán,... và
chính bản thân đội ngũ giáo viên. Trong các lực lượng quản lý hoạt động
dạy học môn Toán ở trường THCS thì Hiệu trưởng là chủ thể quản lý chính,

22


Hiệu phó chuyên môn trực tiếp quản lý các hoạt động dạy học diễn ra theo
kế hoạch. Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm cao nhất trước cấp ủy, Ban
giám hiệu, chính quyền địa phương, ngành giáo dục, trước nhân dân,... về
chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng môn học này nói riêng.
Ba là, nội dung quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường
THCS thực chất là quản lý việc thực hiện các thành tố của hoạt động giảng
dạy, các nhiệm vụ quyết định đến chất lượng dạy và học của giáo viên và
học sinh trong trường THCS; đó là việc cụ thể hoá mục tiêu đào tạo; quản

lý thực hiện tốt chương trình, nội dung, kế hoạch giảng dạy môn học của
giáo viên; quản lý các hoạt động giảng dạy môn Toán của giáo viên theo
đúng quy chế, các quy định giáo dục của nhà trường; công tác quản lý phát
triển đội ngũ giáo viên; hoạt động học tập của học sinh. Đồng thời quản lý
tốt hoạt động kiểm tra, đánh kết quả hoạt động giảng dạy môn Toán của
giáo viên, hoạt động học tập của học sinh. Quản lý cơ sở vật chất kỹ thuật
phục vụ cho hoạt động giảng dạy... góp phần nâng cao chất lượng dạy và
học môn Toán, đạt được mục đích quản lý của nhà trường.
Bốn là, đối tượng quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường
THCS là nội dung môn Toán được quy định trong chương trình khung của Bộ
Giáo dục và Đào tạo; là đội ngũ giáo viên Toán, tổ Toán và học sinh THCS theo
học môn học này. Nội dung môn học và các lực lượng trực tiếp dạy học môn
Toán chịu sự tác động, điều khiển của chủ thể quản lý. Như vậy, giáo viên Toán
vừa là chủ thể vừa là khách thể trong hệ thống quản lý.
Năm là, phương pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các
trường THCS rất phong phú, đa dạng, bao gồm toàn bộ những cách thức,
biện pháp tác động, điều khiển của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý
bằng hệ thống công cụ, phương tiện nhằm đạt được mục tiêu quản lý đã xác
định. Việc xác định phương pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán
phải bảo đảm tính khoa học, thống nhất, khả thi, phù hợp với chức năng,

23


nhiệm vụ của giáo viên môn Toán, tăng cường hiệu quả quản lý nhằm tạo
ra sức mạnh tổng hợp, trong đó phương pháp quản lý hành chính, phương
pháp giáo dục - tâm lý, phương pháp kích thích là những phương pháp chủ
đạo, được sử dụng phổ biến. Hoạt động dạy học là hoạt động trí tuệ, hết
sức căng thẳng, do đó cần lựa chọn và sử dụng các phương pháp quản lý
phù hợp với đối tượng quản lý là con người mới mang lại tác dụng, hiệu

quả cao.
1.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học môn Toán
ở các trường Trung học cơ sở
Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THCS thực chất
là quản lý việc thực hiện các nhiệm vụ giảng dạy của giáo viên và hoạt
động học tập môn Toán của học sinh. Nội dung quản lý hoạt động dạy học
môn Toán bao gồm:
1.2.1. Quản lý việc xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện kế hoạch
dạy học môn Toán
Kế hoạch dạy học là việc làm rất quan trọng của nhà quản lý giáo dục ở
các trường THCS nhằm đạt tới các mục tiêu của hoạt động quản lý giáo dục
nói chung và quản lý hoạt động dạy học môn học nói riêng. Đồng thời, còn là
cơ sở cho các cấp, tổ bộ môn kịp thời điều chỉnh thời lượng sau giảng dạy môn
học, bài giảng Toán, chống tình trạng quá tải, dồn ép chương trình dẫn đến hiệu
quả dạy học không cao.
Việc quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên Toán dựa theo kế
hoạch giảng dạy và quản lý hoạt động học tập môn Toán của học sinh là thể
hiện sự đề cao, tôn trọng tính chủ động của giáo viên và học sinh, thể hiện
sự quản lý nghiêm túc của cán bộ quản lý. Tuy nhiên, trong bản kế hoạch
cũng cần có sự điều chỉnh linh hoạt khi hoàn cảnh thực tế thay đổi ảnh
hưởng đến việc hoàn thành kế hoạch.
1.2.2. Quản lý nội dung, chương trình dạy học môn Toán

24


Nội dung, chương trình giảng dạy là văn bản do Bộ Giáo dục và Đào
tạo ban hành, được triển khai thực hiện cụ thể đối với các nhà trường; đồng
thời quy định cụ thể cụ thể mục đích, mục tiêu của môn học, phạm vi và hệ
thống nội dung môn học, số tiết dành cho môn học nói chung và dành cho

từng phần, chương của môn học; là căn cứ để cấp trên chỉ đạo, thanh tra,
kiểm tra các hoạt động giảng dạy ở mỗi giáo viên trong triển khai hoạt
động giảng dạy. Nội dung, chương trình môn Toán chi phối trực tiếp đến
việc lựa chọn phương pháp và hình thức tổ chức dạy học môn Toán của
giáo viên và cũng là khâu trọng yếu quyết định chất lượng giảng dạy của
giáo viên, chất lượng giáo dục - đào tạo về mặt chuyên môn của nhà
trường. Quản lý, thực hiện chương trình, nội dung giảng dạy môn Toán là
nhiệm vụ của tất cả các cán bộ quản lý nhà trường, của tổ Toán và của giáo
viên trực tiếp giảng dạy.
1.2.3. Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên Toán
Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên Toán giữ vai trò rất quan
trọng trong quá trình thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục - đào tạo ở
các trường THCS. Đội ngũ cán bộ quản lý tham gia quản lý giáo viên với
hoạt động giảng dạy bao gồm: Hiệu trưởng, Ban giám hiệu, tổ bộ môn và
chính bản thân giáo viên. Cùng với việc quản lý, bồi dưỡng phát triển tốt
đội ngũ, quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên là điều kiện tiên quyết
có ảnh hưởng lớn đến chất lượng giảng dạy môn Toán ở các trường THCS.
Nội dung quản lý đội ngũ giáo viên với hoạt động giảng dạy môn Toán
được đề cập ở đây là quản lý về mặt chuyên môn, nghiệp vụ giảng dạy,
quản lý việc thực hiện chương trình, nội dung giảng dạy; quản lý các khâu,
các bước quá trình giảng dạy môn Toán (quản lý công tác chuẩn bị giảng
dạy; quản lý phân công giảng dạy; quản lý việc thực hiện các hoạt động
giảng dạy; quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của giáo viên đối
với học sinh...)

25