LUẬN văn THẠC sĩ QUẢN lý HOẠT ĐỘNG GIÁO dục của GIÁO VIÊN CHỦ NHỆM lớp các TRƯỜNG PHỔ THÔNG TRUNG học HUYỆN hạ hòa, TỈNH PHÚ THỌ

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
GIÁO DỤC CỦA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM LỚP
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1.Các khái niệm cơ bản
1.2.Nội dung quản lý hoạt động giáo dục của giáo viên chủ
nhiệm lớp ở các trường trung học phổ thông
1.3. Các yếu tố tác động đến quản lý hoạt động giáo dục của giáo
viên chủ nhiệm lớp ở các trường trung học phổ thông
Chương 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
GIÁO DỤC CỦA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM LỚP Ở
CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN HẠ HÒA, TỈNH PHÚ THỌ
2.1.Vài nét khái quát về huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ
2.2.Thực trạng hoạt động giáo dục của giáo viên chủ
nhiệm lớp ở các trường Trung học phổ thông huyện
Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục của giáo viên chủ
nhiệm lớp ở các trường Trung học phổ thông huyện Hạ
Hòa, tỉnh Phú Thọ
Chương 3. BIỆN PHÁP VÀ KHẢO NGHIỆM BIỆN PHÁP
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CỦA GIÁO
VIÊN CHỦ NHIỆM LỚP Ở CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN HẠ HÒA,
TỈNH PHÚ THỌ
3.1.Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục của giáo viên chủ
nhiệm lớp ở các trường trung học phổ thông huyện Hạ
Hòa, tỉnh Phú Thọ
3.2.Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp
quản lý

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

Trang
3
11
11
26
32

36
36
40
48

63
63
81
91
93
98


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thời đại ngày nay có những biến đổi hết sức to lớn và sâu sắc về nhiều
mặt: chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, nguồn nhân lực... nên đã tạo cho giáo
dục có những đặc điểm mới so với trước. Những ảnh hưởng tích cực và tiêu
cực của thời đại đã làm cho quá trình giáo dục nói chung, hoạt động giáo dục

của người giáo viên chủ nhiệm nói riêng càng trở nên phức tạp.
Để đảm bảo chất lượng giáo dục, một trong những vấn đề quan trọng
cần giải quyết tốt đó là vấn đề thầy giáo. Rõ ràng giáo viên nói chung, giáo
viên chủ nhiệm nói riêng ngày càng có vị trí, vai trò của mình trong sự nghiệp
giáo dục thế hệ trẻ và trong xã hội. Chức năng, nhiệm vụ của họ càng phức
tạp, càng nặng nề trước thách thức của xã hội và đòi hỏi của nhân dân, của
người học. Hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm lớp có ý nghĩa quan
trọng trong quá trình giáo dục toàn diện học sinh. Vì vậy, giáo viên chủ nhiệm
lớp không những phải nêu cao tấm gương sáng về mọi mặt mà còn phải
không ngừng nâng cao trình độ tổ chức, quản lý, giáo dục của mình, đảm bảo
cho kế hoạch công tác được thực hiện với kết quả cao nhất, góp phần tích cực
vào việc hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ giáo dục của toàn trường.
Thực tế đã cho thấy, có một bộ phận giáo viên làm công tác chủ nhiệm
chưa theo kịp được với sự biến đổi nhanh chóng của xã hội, vì vậy chưa có sự
điều chỉnh phù hợp hoạt động giáo dục của mình sao cho phù hợp với mục
tiêu và nhiệm vụ mà xã hội đề ra. Có nhiều lối mòn trong giáo dục, trong
công tác quản lý học sinh khiến thế hệ trẻ - tương lai của đất nước chưa thể có
cơ hội và được tạo cơ hội để thể hiện tài năng, thể hiện cái tôi và tự khẳng
định mình. Bởi được tiếp cận sớm với những nguồn thông tin và văn hóa đa
chiều, các em cũng muốn người giáo viên chủ nhiệm - người gần gũi và mẫu
mực nhất với mình cũng phải có sự trau dồi, đa dạng trong lối sống, trong
cách ứng xử và trong giao tiếp với học sinh. Nhiều giáo viên chủ nhiệm bây
3


giờ vẫn còn giữ lại những nguyên tắc quản lý học sinh được xây dựng trên sự
hà khắc, bắt buộc, bó chặt, thiếu tính sáng tạo và còn bất công, chưa hiệu quả
trong việc rèn giũa, quản lý học sinh. Bên cạnh đó, nhận thức của một số giáo
viên, cán bộ quản lý về vai trò của hoạt động chủ nhiệm lớp có nơi, có lúc
chưa toàn diện; công tác quản lý, chỉ đạo hoạt động chủ nhiệm lớp của các

cấp quản lý còn hạn chế; một bộ phận giáo viên được phân công nhiệm vụ
làm chủ nhiệm lớp còn yếu về năng lực tổ chức và điều hành lớp chủ nhiệm;
GVCN lớp chưa được quan tâm đúng mức; sự phối hợp giữa các lực lượng
trong và ngoài nhà trường còn lỏng lẻo, chưa thực sự hỗ trợ tích cực cho hoạt
động giáo dục của GVCN lớp.
Thấy được vai trò to lớn của công tác chủ nhiệm lớp đối với việc nâng
cao chất lượng giáo dục - đào tạo, đã có nhiều công trình nghiên cứu về quản
lý các mặt hoạt động của GVCN lớp ở các vùng miền, địa phương với các đối
tượng học sinh khác nhau. Tuy nhiên, chưa có đề tài nào đi sâu nghiên cứu
quản lý hoạt động giáo dục của GVCN lớp ở các trường THPT huyện Hạ
Hòa, tỉnh Phú Thọ. Xuất phát từ những lí do trên, luận văn chọn vấn đề:
“Quản lý hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm lớp ở các trường
trung học phổ thông huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ” làm đề tài nghiên cứu.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Từ trước đến nay ở Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu có giá
trị về đề tài. Nhấn mạnh vai trò của đội ngũ GVCN trong công tác quản lý,
giáo dục toàn diện cho học sinh, tác giả Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt đã khẳng
định: “Người đứng ra đảm đương vai trò chủ đạo chính trong công tác giáo
dục học sinh của từng lớp, trên cơ sở phối hợp các lực lượng giáo dục cũng
chính là GVCN” [36, tr.248). Đặc biệt ở các cấp học phổ thông, công tác dạy
học, giáo dục học sinh ngày càng toàn diện hơn, phong phú hơn, sâu sắc hơn,
hệ thống hơn với nhiều hình thức hoạt động đa dạng trong và ngoài trường.
Trong khi đó, học sinh ở mỗi lớp đồng thời được học với nhiều giáo viên khác
4


nhau, một giáo viên bộ môn có thể đảm đương công tác giảng dạy ở nhiều lớp
khác nhau. Chính GVCN lớp sẽ là đứng ra phối hợp hoạt động của tất cả các
giáo viên dạy trong cùng một lớp nhằm đảm bảo sự tác động giáo dục thống
nhất. Nhận thức được vai trò của GVCN trong công tác quản lý, giáo dục học

sinh, tác giả đã chỉ ra bảy nội dung phương pháp công tác của GVCN với các
giáo viên khác; nội dung và phương pháp công tác của GVCN với cha mẹ học
sinh; xây dựng kế hoạch công tác của GVCN lớp.
Do vị trí, chức năng, nội dung, phương pháp của GVCN có liên quan
đến toàn bộ các hoạt động quản lý và giáo dục học sinh trong lớp học. Các
công việc gia đình học sinh, các tổ chức chính trị xã hội và các giáo viên
khác đều nhằm mục tiêu giáo dục học sinh trong một lớp học cụ thể. Cho
nên, khi nghiên cứu về vấn đề này, tác giả Trần Thị Tuyết Oanh đã đề cập
công tác chủ nhiệm lớp gắn liền với việc xây dựng và phát triển tập thể học
sinh, GVCN lớp là người đóng vai trò quyết định trong hình thành và phát
triển nhân cách cho học sinh trong lớp học. Theo tác giả: “Công tác quản lý
và giáo dục toàn diện học sinh chỉ thực sự có kết quả khi họ xây dựng lớp
học trở thành tập thể đoàn kết thân ái, có tổ chức và có kỷ luật tự giác, biết
giúp đỡ và tạo điều kiện cho mỗi thành viên trong tập thể phấn đấu vươn
lên” [37, tr.178]. Trên cơ sở đó, tác giả đã chỉ ra nội dung và phương pháp
xây dựng tập thể học sinh của GVCN; các giai đoạn phát triển của tập thể và
sử dụng tập thể như một công cụ hữu ích cho việc giáo dục học sinh chậm
tiến về đạo đức.
Tác giả Hà Nhật Thăng trong “Công tác giáo viên chủ nhiệm lớp ở
trường phổ thông” [53] đã chỉ ra các nhiệm vụ, hoạt động giáo dục mà
GVCN phải thực hiện là: GVCN là người thay thế Hiệu trưởng quản lý toàn
diện tập thể học sinh một lớp học; GVCN là cố vấn tổ chức hoạt động tự quản
của tập thể học sinh; GVCN phối hợp với các lực lượng xã hội nhằm thực
hiện mục tiêu giáo dục của lớp chủ nhiệm. Tác giả đã đưa ra một số phương
5


pháp cụ thể cho GVCN trong quản lý va giáo dục lớp học như: phương pháp
giáo dục cá biệt; phương pháp giáo dục song song; phương pháp bùng nổ sư
phạm. Trên cơ sở nhận thức được tầm quan trọng của công tác chủ nhiệm lớp,

tác giả đã đưa ra các yêu cầu cao về phẩm chất và năng lực của người GVCN
lớp, đảm bảo cho họ thực sự là những tấm gương sáng, trực tiếp và hiệu quả
trong quản lý và giáo dục học sinh trong lớp. Đồng quan điểm trên, tác giả
Phạm Viết Vượng đã đưa ra yêu cầu cao đối với GVCN lớp: “Giáo viên chủ
nhiệm phải là người có năng lực chuyên môn tốt, có kinh nghiệm làm công
tác giáo dục, quản lý học sinh, có tinh thần trách nhiệm, nhiệt tình công tác và
có uy tín với tập thể học sinh và tập thể sư phạm. Giáo viên chủ nhiệm lớp trở
thành linh hồn của lớp, người tập hợp và dìu dắt tất cả lớp phấn đấu xây dựng
một tập thể vững mạnh. Giáo viên chủ nhiệm lớp bằng tổ chức các hoạt động
đa dạng để giáo dục học sinh trở thành con ngoan, trò giỏi, người công dân
tốt, những người sống có ích cho Tổ quốc, gia đình và bản thân” [59, tr.111].
Tác giả Nguyễn Thanh Bình với công trình: “Công tác chủ nhiệm lớp ở
trường THPT” [11] cũng như cuốn “Một số vấn đề trong công tác chủ nhiệm
lớp ở trường THPT hiện nay” [12] đã đề cập đến những vấn đề cơ bản của
công tác chủ nhiệm lớp và những nội dung trong công tác chủ nhiệm lớp ở
trường THPT hiện nay từ góc nhìn của chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung
học; Tác giả Nguyễn Thị Kim Dung trong “Nâng cao chất lượng nghiệp vụ
sư phạm cho sinh viên các trường Đại học sư phạm”[15] cũng thể hiện quan
điểm của mình trong đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên sư
phạm.
Ở Phú Thọ, hoạt động giáo dục của GVCN lớp cũng được Ban lãnh đạo
Sở GD&ĐT Phú Thọ cũng như Hiệu trưởng và giáo viên các trường rất quan
tâm song mới chỉ được chỉ đạo và thực hiện dựa trên kinh nghiệm cá nhân
chứ chưa có công trình nghiên cứu nào chuyên sâu về quản lý hoạt động của
GVCN lớp.
6


Nhìn chung, các đề tài nghiên cứu trên đi sâu vào việc xác định các
nội dung, nhiệm vụ của công tác của GVCN lớp; khẳng định vai trò và vị

trí của công tác quản lý hoạt động của GVCN lớp trong giáo dục phát triển
toàn diện nhân cách học sinh THPT; một số công trình đã đánh giá được
thực trạng và tìm ra giải pháp cho công tác GVCN ở các vùng, địa phương
khác nhau với các đối tượng học sinh khác nhau. Đây chính là căn cứ khoa
học cho tác giả xây dựng hệ thống cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài
nghiên cứu.
Mặc dù, đã có nhiều đề tài, công trình nghiên cứu về xây dựng các giải
pháp quản lý hoạt động giáo dục giáo dục, quản lý nhà trường nói chung và
hoạt động chủ nhiệm lớp, quản lý hoạt động giáo dục chủ nhiệm lớp ở các
trường THPT nói riêng. Tuy nhiên, mỗi vùng miền lại có những đặc thù riêng,
do vậy, việc nghiên cứu đề xuất một số biện pháp quản lý nâng cao chất
lượng hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm lớp ở các trường THPT
huyện Hạ Hòa có ý nghĩa quan trọng về mặt lý luận và thực tiễn, góp phần
đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp phát triển giáo dục đào tạo cho
địa phương.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu làm rõ một số vấn đề lý luận, thực tiễn và đề xuất các biện
pháp quản lý hoạt động giáo dục của GVCN lớp ở các trường THPT huyện
Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ, góp phần nâng cao chất lượng dạy học - giáo dục, nhất
là công tác chủ nhiệm của đội ngũ GVCN.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ quan niệm về quản lý hoạt động giáo dục của GVCN lớp và
chỉ ra các yếu tố tác động đến quản lý hoạt động giáo dục của GVCN lớp ở
các trường THPT.

7


- Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động giáo dục chủ nhiệm lớp và

quản lý hoạt động giáo dục của GVCN lớp ở các trường THPT huyện Hạ
Hòa, tỉnh Phú Thọ thời gian qua.
- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục của GVCN lớp ở
các trường THPT huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ và khảo nghiệm tính khả thi
của các biện pháp đó.
4. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Khách thể nghiên cứu
Quản lý giáo viên chủ nhiệm lóp ở các trường THPT huyện Hạ Hòa,
tỉnh Phú Thọ.
* Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm lớp ở các trường
THPT huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ.
* Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nội dung nghiên cứu: Đề tài giới hạn trong nghiên cứu quản lý
hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm lớp ở các trường THPT huyện Hạ
Hòa, tỉnh Phú Thọ.
Phạm vi đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động giáo dục của giáo
viên chủ nhiệm lớp ở các trường: THPT Hạ Hòa, THPT Vĩnh Chân, THPT
Xuân Áng, THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm thuộc huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ.
Phạm vi về thời gian: Quản lý hoạt động của giáo viên chủ nhiệm lớp ở
các trường Trung học phổ thông huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ từ năm 2014
đến năm 2016.
5. Giả thuyết khoa học
Quản lý hoạt động dạy học - giáo dục ở các trường trung học phổ thông
nói chung, quản lý hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm nói riêng là
công việc quan trọng, thường xuyên của các chủ thể quản lý, đứng đầu là hiệu
trưởng nhà trường. Nếu hiệu trưởng và các chủ thể quản lý ở trường trung học
8

phổ thông trên địa bàn huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ thực hiện tốt những biện
pháp như: Tổ chức bồi dưỡng phẩm chất và năng lực giáo dục cho giáo viên
chủ nhiệm lớp; tăng cường hỗ trợ giáo viên thực hiện hoạt động chủ nhiệm;
đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục của giáo viên chủ
nhiệm lớp ở các trường trung học phổ thông; thực hiện tốt công tác thi đua
khen thưởng, tạo động lực làm việc cho đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp,...
thì sẽ nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm lớp, từ
đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh ở các
trường trung học phổ thông huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
* Phương pháp luận nghiên cứu
Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở quan điểm của Chủ nghĩa
Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng Cộng
sản Việt Nam về giáo dục, dạy học, quản lý giáo dục. Đồng thời, luận văn còn
dựa trên quan điểm hệ thống cấu trúc, quan điểm lịch sử - logic và thực tiễn.
* Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu để tổng hợp, phân tích,
đối chiếu, so sánh, hệ thống hóa, khái quát hóa các vấn đề lý luận về quản lý
hoạt động giáo dục của GVCN lớp, các văn bản, nghị quyết, sách và tài liệu
có liên quan đến quản lý hoạt động giáo dục của GVCN lớp ở trường THPT.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
+ Phương pháp điều tra
Điều tra 184 giáo viên THPT (92 giáo viên chủ nhiệm và 92 giáo viên
bộ môn): nhằm tìm hiểu nhận thức của giáo viên về công tác chủ nhiệm lớp
(nội dung, hình thức,hiệu quả, thuận lợi, khó khăn của hoạt động chủ nhiệm
lớp; đánh giá về học sinh THPT hiện nay; tìm hiểu đánh giá của giáo viên về
việc quản lý công tác chủ nhiệm của Hiệu trưởng ở trường THPT...)
9

Điều tra 08 cán bộ quản lý nhà trường: Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng
nhằm tìm hiểu nhận thức của cán bộ quản lý về hoạt động chủ nhiệm lớp của
giáo viên chủ nhiệm. Đánh giá của các cán bộ quản lý về hoạt động của giáo
viên chủ nhiệm lớp trên các lĩnh vực nội dung, hình thức, hiệu quả, thuận lợi,
khó khăn của hoạt động chủ nhiệm lớp. Tìm hiểu đánh giá của cán bộ quản lý
về các biện pháp quản lý của mình đối với hoạt động chủ nhiệm lớp.
+ Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục
Tổng kết các kinh nghiệm về quản lý hoạt động giáo dục chủ nhiệm từ
thực tiễn công tác mà bản thân đã và đang thực hiện tại đơn vị công tác.
+ Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia.
Xin ý kiến các nhà khoa học, các cán bộ quản lý và giáo viên chủ nhiệm
có kinh nghiệm về thực trạng và các giải pháp được đề xuất trong luận văn.
+ Phương pháp thống kê toán học.
Để xử lý và phân tích các số liệu từ các phiếu điều tra thu thập được.
7. Ý nghĩa của đề tài
- Bổ sung, phát triển lý luận về hoạt độngcủa GVCN và quản lý hoạt
động giáo dục của GVCN trong trường THPT.
- Làm sáng tỏ thực trạng hoạt động của GVCN lớp ở các trường THPT
huyện Hạ Hòa. Nguyên nhân của những hạn chế cần khắc phục.
- Làm tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý giáo dục và GVCN
trong tiến hành hoạt động của GVCN lớp và quản lý hoạt động giáo dục
của GVCN lớp.
8. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục,
luận văn có 3 chương (8 tiết)

10

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
GIÁO DỤC CỦA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM LỚP
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm lớp ở các trường
trung học phổ thông
* Trường Trung học phổ thông trong hệ thống giáo dục quốc dân
Điều lệ trường THCS, THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học
được ban hành theo thông tư số: 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3/2011 của Bộ
trưởng Bộ GD&ĐT. Trường Trung học trong hệ thống giáo dục quốc dân
được quy định có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:
1. Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác theo mục
tiêu, chương trình giáo dục phổ thông dành cho cấp THCS và cấp THPT do
Bộ trưởng Bộ GD&ĐT ban hành. Công khai mục tiêu, nội dung các hoạt
động giáo dục, nguồn lực và tài chính, kết quả đánh giá chất lượng giáo dục.
2. Quản lý giáo viên, cán bộ, nhân viên theo quy định của pháp luật.
3. Tuyển sinh và tiếp nhận học sinh; vận động học sinh đến trường;
quản lý học sinh theo quy định của Bộ GD&ĐT.
4. Thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục trong phạm vi được phân công.
5. Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực cho hoạt động giáo dục.
Phối hợp với gia đình học sinh, tổ chức và cá nhân trong hoạt động giáo dục.
6. Quản lý, sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất, trang thiết bị theo quy
định của Nhà nước.
7. Tổ chức cho giáo viên, nhân viên, học sinh tham gia hoạt động xã hội.
8. Thực hiện các hoạt động về kiểm định chất lượng giáo dục.
9. Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.
* Nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường Trung học
11

Người GVCN lớp trước hết phải thực hiện tốt nhiệm vụ của người thầy
giáo nói chung đó là mẫu mực về đạo đức, gương mẫu chấp hành mọi chủ
trương chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, nắm vững mục tiêu
GD&ĐT, kế hoạch và chương trình hoạt động của nhà trường (gồm mục tiêu
cấp học, chỉ thị của ngành, chương trình giảng dạy các môn học, kế hoạch
năm học của nhà trường, các văn bản hướng dẫn liên quan đến vấn đề giáo
dục và dạy học) để có cơ sở xây dựng kế hoạch hoạt động của bản thân nhằm
đảm bảo hiệu quả giáo dục. Ngoài công tác chủ nhiệm lớp, người GVCN lớp
còn đảm nhận giảng dạy một môn học ở lớp mình và các lớp khác do đó cần
xác định rằng giảng dạy tốt là điều kiện cần thiết để tạo ra uy tín của người
GVCN lớp trước tập thể và cá nhân học sinh, làm tăng hiệu quả của công tác
GVCN lớp. Ngoài các nhiệm vụ quy định trên, GVCN lớp còn có những
nhiệm vụ sau đây:
- Tìm hiểu và nắm vững tình hình của học sinh trong lớp về mọi mặt để
có biện pháp tổ chức giáo dục sát với đối tượng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của
cả lớp và của từng học sinh.
- Thực hiện các hoạt động giáo dục theo kế hoạch đã xây dựng.
- Cộng tác chặt chẽ với cha mẹ học sinh, chủ động phối hợp với các
giáo viên bộ môn, Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Đội Thiếu niên
Tiền phong Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong hoạt động
giảng dạy và giáo dục học sinh của lớp mình chủ nhiệm.
- Nhận xét, đánh giá và xếp loại học sinh cuối kỳ và cuối năm học; đề
nghị khen thưởng và kỷ luật học sinh; đề xuất danh sách học sinh được lên
lớp thẳng, phải kiểm tra lại, phải rèn luyện thêm về hạnh kiểm trong kỳ nghỉ
hè, phải thi lại, hoàn chỉnh việc ghi vào sổ điểm và học bạ.
- Rèn luyện đạo đức, học tập văn hoá, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp
vụ để nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy và giáo dục; vận dụng các
phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng
tạo, rèn luyện phương pháp tự học của học sinh.

12


- Giữ gìn phẩm chất, danh dự, uy tín của nhà giáo, gương mẫu trước
học sinh; thương yêu, tôn trọng học sinh, đối xử công bằng với học sinh, bảo
vệ các quyền và lợi ích chính đáng của học sinh; đoàn kết, giúp đỡ đồng
nghiệp; tạo dựng môi trường học tập và làm việc dân chủ, thân thiện, hợp tác,
an toàn và lành mạnh.
- Báo cáo thường kỳ hoặc đột xuất về tình hình của lớp với Hiệu trưởng.
* Giáo viên chủ nhiệm lớp ở các trường trung học phổ thông
Giáo viên chủ nhiệm lớp là thành viên của tập thể sư phạm và hội
đồng sư phạm, là người thay mặt Hiệu trưởng, hội đồng nhà trường và cha
mẹ học sinh quản lý và chịu trách nhiệm về chất lượng giáo dục toàn diện
học sinh lớp mình phụ trách, tổ chức thực hiện chủ trương, kế hoạch của nhà
trường, của lớp. Giáo viên chủ nhiệm lớp là cầu nối giữa nhà trường và các
lực lượng giáo dục khác với tập thể học sinh và mỗi cá nhân học sinh, triển
khai những yêu cầu giáo dục của nhà trường đến với gia đình học sinh, đồng
thời cũng là người tiếp nhận các thông tin phản hồi từ học sinh, gia đình học
sinh, các dư luận xã hội về học sinh trở lại với nhà trường để giúp lãnh đạo
nhà trường có giải pháp quản lý hiệu quả; đồng thời là người đại diện cho
quyền lợi và nghĩa vụ của tập thể học sinh [12].
Chức năng quản lý tập thể lớp của GVCN thể hiện khác nhau (trực
tiếp hay gián tiếp) ở các giai đoạn phát triển khác nhau của tập thể học sinh,
khi đội ngũ tự quản đã vững vàng và tập thể đã ở giai đoạn phát triển thì vai
trò quản lý trực tiếp của GVCN chuyển dần sang quản lý gián tiếp, phát huy
cao độ vai trò tự quản của đội ngũ cán bộ lớp, tổ và từng thành viên trong
tập thể lớp.
*Những nội dung công việc cụ thể mà GVCN thực hiện với tư cách là
nhà quản lý bao gồm:
- Tìm hiểu và nắm vững đặc điểm của từng học sinh

13


GVCN cần hiểu rõ toàn bộ cuộc sống tâm hồn, tình cảm của học sinh,
kể cả những thay đổi trong đời sống nội tâm của từng em. Đặc biệt đối với
những học sinh cá biệt cần tìm hiểu kỹ những nguyên nhân dẫn đến tình trạng
cá biệt để có các giải pháp tác động phù hợp, kịp thời, hiệu quả. Đây là một
quá trình khó khăn, lâu dài, phức tạp, đòi hỏi GVCN lớp phải kiên trì, thận
trọng, có tinh thần trách nhiệm cao và lòng thương yêu học sinh sâu sắc.
Đồng thời, GVCN phải là người có đạo đức và tri thức, một người Thầy có
nhân cách để học sinh tôn trọng và nể phục nhưng cũng là người dễ chia sẻ và
thông cảm với học sinh, có thể trở thành người bạn lớn giúp học sinh có thể
chia sẻ, trình bày ước mơ nguyện vọng, những khúc mắc, lo âu của bản thân.
- Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm
Kế hoạch chủ nhiệm là chương trình hoạt động của GVCN được vạch
ra một cách có hệ thống về những công việc dự định làm trong thời gian một
năm học với cách thức và trình tự tiến hành nhằm đạt được mục tiêu đề ra.
Bản kế hoạch chủ nhiệm là văn bản trong đó thiết kế cụ thể toàn bộ nội dung
hoạt động của chủ nhiệm lớp, chương trình hành động của chủ nhiệm trong
từng tháng với thời gian, công việc và địa điểm cụ thể. Đó là kết quả sáng
tạo của GVCN, phản ánh năng lực dự đoán và thiết kế của GVCN và đã
được Hiệu trưởng phê duyệt. Kế hoạch chủ nhiệm thường được xây dựng
theo trục thời gian của năm học, kế hoạch học kì, kế hoạch tháng, kế hoạch
tuần và theo nội dung của các hoạt động giáo dục chung trong nhà trường
như kế hoạch tập văn nghệ, hội khỏe phù đổng, lao động, ôn thi học kì, chào
mừng các ngày lễ lớn...
- Xây dựng tập thể học sinh lớp chủ nhiệm thông qua việc tổ chức bộ
máy tự quản
Xây dựng tập thể HS phát triển và thân thiện vừa là mục đích vừa là

phương tiện để giáo dục nhân cách từng học sinh, đồng thời đưa tập thể đến
trạng thái phát triển cao hơn là nhiệm vụ của GVCN. Lựa chọn đội ngũ cán
14


bộ tự quản theo quan điểm: chọn đúng người, giao đúng việc dựa trên sự lựa
chọn dân chủ, bình đẳng, khuyến khích sự ứng cử với những cương lĩnh, kế
hoạch hành động phù hợp với từng vị trí là một việc vô cùng quan trọng vì
đó chính là những người trợ giúp đắc lực giúp GVCN thực hiện chức năng
của mình. Đội ngũ cán bộ lớp tốt, có trách nhiệm sẽ tạo cho lớp thành tập
thể tốt, qua đó có tác dụng giáo dục tích cực đến các thành viên trong lớp.
GVCN cần phải bồi dưỡng năng lực tổ chức và quản lý tập thể lớp cho đội
ngũ cán bộ lớp để đảm bảo sự thống nhất giữa quản lý của GVCN và tự
quản của học sinh.
- Chỉ đạo, tổ chức thực hiện các nội dung, hoạt động giáo dục toàn diện.
Tổ chức các hoạt động giáo dục và các hình thức giao lưu đa dạng.
Bên cạnh việc sử dụng hệ thống các mối quan hệ và các giá trị, truyền thống
trong tập thể để giáo dục học sinh, GVCN còn phải tổ chức giờ sinh hoạt
lớp, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo chủ đề và các loại hình hoạt
động giáo dục đa dạng khác phù hợp với mục tiêu giáo dục của hoạt động
(mục tiêu trội mà hoạt động đó có ưu thế và mục tiêu giáo dục toàn diện mà
hoạt động đó có tiềm năng) - đây là một nhiệm vụ cơ bản của GVCN.
- Giám sát, thu thập thông tin thường xuyên về lớp chủ nhiệm
Chức năng quản lý của GVCN còn thể hiện là người quản lý, theo dõi,
đôn đốc và nắm bắt kịp thời mọi thông tin có liên quan đến lớp chủ nhiệm
(thậm chí còn phải thường xuyên lưu tâm đến việc kiểm tra phòng học, cần
cửa sổ, bàn ghế, những vật dụng trong phòng học có đảm bảo an toàn
không? đã được vệ sinh sạch sẽ chưa? bàn ghế đã được lau dọn, bảo quản
chưa?...). Trong những tuần đầu tiên của năm học GVCN luôn có mặt ở lớp
chủ nhiệm vào đầu giờ học 10 -15 phút để xem xét tình hình lớp, phải bám

lớp trong các hoạt động tập thể như chào cờ hay các hoạt động ngoại khóa
khác. GVCN nắm bắt tình hình diễn biến của học sinh từng ngày qua đội
ngũ tự quản của lớp, qua giáo viên bộ môn, qua sổ ghi đầu bài, sổ trực của
15


Đội/Đoàn, cờ đỏ, tổ giám thị phụ trách theo dõi về trật tự kỉ luật của học
sinh trong nhà trường… để kịp thời động viên, biểu dương những mặt tốt
của học sinh, nhắc nhở học sinh vi phạm nội quy nhà trường và giải quyết
kịp thời những vấn đề nảy sinh, hoặc phản ánh nhu cầu, tâm tư nguyện vọng
của lớp lên Hiệu trưởng nhà trường, với giáo viên bộ môn và các lực lượng
khác trong nhà trường, gia đình, xã hội.
- Đánh giá
Đánh giá là một nội dung không thể thiếu trong công tác của GVCN lớp
trong nhà trường. Đánh giá kết quả học tập, rèn luyện, phát triển nhân cách của
học sinh đòi hỏi sự khách quan, chính xác, công bằng của người GVCN lớp.
Theo quan điểm đánh giá để phát triển học sinh, người GVCN hiện nay cần
thường xuyên thu thập và xử lí thông tin để khích lệ học sinh vươn lên, hoặc
điều chỉnh kịp thời những hành vi không mong đợi của các em. Ngoài yêu cầu
đánh giá khách quan, công bằng, đánh giá học sinh còn cần hướng đến làm
tăng lòng tự tin, muốn tự hoàn thiện của các em. GVCN cần nhìn học sinh theo
quan điểm động và phát triển. Quan trọng nhất là GVCN cần phân biệt giữa
đánh giá hành vi và đánh giá nhân cách học sinh, tránh từ hành vi không mong
đợi đơn lẻ của học sinh quy kết thành đặc điểm nhân cách.
- Cập nhật hồ sơ công tác giáo viên chủ nhiệm và hồ sơ học sinh
Cập nhật hồ sơ công tác GVCN và hồ sơ học sinh bằng công nghệ
thông tin. Bộ GD&ĐT cũng quy định về hồ sơ HS và ứng dụng công nghệ
thông tin trong quản lý hồ sơ học sinh (Ban hành kèm theo Quyết định số
58/2007/QĐ - BGDĐT ngày 12 tháng 10 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ
GD&ĐT). Việc tổ chức ứng dụng và khai thác công nghệ thông tin trong

công tác quản lý học sinh ở các trường là một trong những tiêu chuẩn xét thi
đua năm học đối với các cơ sở giáo dục.
- Cố vấn cho Ban chấp hành chi Đội/Đoàn trong lớp chủ nhiệm GVCN
là người lĩnh hội các chủ trương, kế hoạch công tác, phong trào của nhà trường
16


và các đoàn thể trong trường, đồng thời cũng là người đồng chí của đoàn viên
học sinh, người phụ trách đội viên… nên hội tụ những hiểu biết, kinh nghiệm
và tư cách làm cố vấn cho các tổ chức chính trị trong đơn vị lớp.
- Tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường
Gia đình là môi trường giáo dục - lực lượng giáo dục đầu tiên, ảnh hưởng
một cách sâu sắc đến học sinh. GVCN lớp là người thay mặt nhà trường
thực hiện sự liên kết này. GVCN lớp giúp cha mẹ học sinh hiểu rõ chủ
trương, kế hoạch giáo dục của nhà trường và mục tiêu, kế hoạch phấn đấu
của lớp trong năm học. GVCN lớp thống nhất với gia đình về yêu cầu, nội
dung, biện pháp, hình thức giáo dục. Giáo dục mỗi cá nhân học sinh và tập
thể học sinh không chỉ là là trách nhiệm của từng gia đình mà còn là của tất
cả các giáo viên, các lực lượng giáo dục trong nhà trường, trong đó GVCN
lớp giữ vai trò chủ đạo. GVCN lớp thường xuyên gặp gỡ trao đổi với giáo
viên bộ môn đang giảng dạy tại lớp của mình về tình hình học tập của học
sinh, nắm chắc ý thức học tập, thế mạnh, thế yếu của từng học sinh ở mỗi
môn học; GVCN lớp cần có kế hoạch kết hợp với tổ chức Đoàn thanh niên
cộng sản Hồ Chí Minh để tiến hành giáo dục toàn diện ở lớp. Mặt khác
GVCN lớp phải giúp đỡ chi đoàn lớp xây dựng kế hoạch công tác, bồi
dưỡng cán bộ nòng cốt, cố vấn cho Ban chấp hành chi đoàn tổ chức các hoạt
động giáo dục. Nói chung, sự phối hợp giữa các lực lượng cần đảm bảo sự
thống nhất trong giáo dục học sinh và tăng cường sức mạnh đồng bộ nhằm
đem lại hiệu quả giáo dục toàn diện nhất.
Muốn hoàn thành tốt các nhiệm vụ trên, người GVCN lớp phải thường

xuyên rèn luyện phẩm chất nhân cách của người thầy giáo, không ngừng học
tập chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm. Không những thế, người GVCN lớp
phải thực hiện mọi nhiệm vụ tốt hơn, tự đòi hỏi rèn luyện mình ở mức cao
hơn, thường xuyên hơn; đổi mới công tác giáo dục, dạy học, góp phần nâng
cao chất lượng giáo dục toàn diện ở nhà trường THPT.
17


* Những yêu cầu đối với giáo viên chủ nhiệm lớp
GVCN lớp là người giáo viên bộ môn, được Hiệu trưởng phân công
phụ trách quản lý một tập thể lớp về mọi mặt, do vậy người GVCN lớp trước
hết phải có phẩm chất của người giáo viên - nhà sư phạm, đó là: có phẩm
chất đạo đức tốt, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ cao, có khả năng và
năng lực vững vàng, có sức khoẻ tốt. GVCN lớp phải thực hiện các chức
năng rất quan trọng là giáo dục học sinh lớp mình, góp phần hình thành nhân
cách của học sinh, thực hiện mục tiêu giáo dục, do đó người GVCN lớp phải
phấn đấu và rèn luyện mình theo các yêu cầu đặc trưng sau:
- GVCN lớp phải có lý tưởng nghề nghiệp đúng đắn, có lập trường tư
tưởng vững vàng, tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng.
- GVCN lớp phải thật sự là người say mê, nhiệt tình với công tác chủ
nhiệm, “tất cả vì học sinh thân yêu”, có lòng nhân ái rộng lớn, khắc phục
khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ.
- GVCN lớp phải là người có chuyên môn vững vàng, có tay nghề cao.
- GVCN lớp phải có sự khéo léo đối xử sư phạm, phải có uy tín với
học sinh và cha mẹ học sinh.
- GVCN lớp không ngừng rèn luyện, hình thành những kỹ năng sau:
Kỹ năng nắm vững HS và tập thể HS một cách toàn diện; kỹ năng tiếp
cận đối tượng (học sinh, phụ huynh, các đối tượng xã hội cần giao tiếp);
năng lực cảm hoá, thuyết phục, xây dựng uy tín; kỹ năng kế hoạch hoá công
tác GVCN lớp; kỹ năng tổ chức lãnh đạo mọi hoạt động tập thể; kỹ năng

phối hợp với các lực lượng giáo dục học sinh.
* Hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm lớp ở các trường
trung học phổ thông
Giáo viên chủ nhiệm về nhiệm vụ giảng dạy cũng như các giáo viên
khác, còn có thêm nhiệm vụ quản lý các mặt, các hoạt động của học sinh và
người chịu trách nhiệm chính về chất lượng giáo dục và dạy học khi được
18


phân công làm chủ nhiệm. Phối hợp cùng với gia đình phụ huynh nắm bắt
mọi mặt về tâm lý, đặc điểm sinh lý đề từ đó có phương pháp quản lý, phương
pháp giáo dục và giảng dạy sát với đối tượng.
Hoạt động cơ bản của GVCN lớp ở trường THPT là hoạt động giáo dục học
sinh. Đây là hoạt động có mục đích, có tổ chức nhằm hình thành, phát triển nhân
cách học sinh theo mục đích giáo dục của nhà trường và xã hội.
Thực chất hoạt động giáo dục học sinh của GVCN lớp chính là tổ chức các
hoạt động học tập và mối quan hệ giao lưu cho học sinh trong lớp nhằm nâng cao
nhận thức, rèn luyện thói quen, hành vi tốt. GVCN lớp là chủ thể của quá trình,
đóng vai trò chủ đạo, là chuyên gia, cố vấn hướng dẫn, giúp đỡ học sinh khi xây
dựng và tiến hành các hoạt động giáo dục. Học sinh là khách thể của quá trình
nhưng là chủ thể tự giác, tích cực tham gia các hoạt động giáo dục của GVCN lớp,
chủ động lĩnh hội kiến thức, kỹ năng và thái độ nhằm tự hoàn thiện nhân cách bản
thân. Mục đích hoạt động giáo dục học sinh của GVCN lớp là từng bước thực
hiện mục tiêu giáo dục toàn diện của nhà trường, góp phần hoàn thiện nhân cách
cho học sinh. Nội dung hoạt động giáo dục học sinh của GVCN lớp là hệ thống
những tri thức, chuẩn mực xã hội cần giáo dục cho học sinh theo mục đích của
nhà trường thông qua tổ chức các hoạt động giáo dục. Phương pháp hoạt động
giáo dục học sinh của GVCN lớp là biện pháp, cách thức tổ chức các hoạt động
nhằm chuyển hóa những yêu cầu, các phẩm chất và hành vi, thói quen đạo đức
phù hợp với chuẩn mực đã được quy định thành nhu cầu, phẩm chất đạo đức bên

trong học sinh theo mục tiêu giáo dục của nhà trường THPT.
Hoạt động chủ nhiệm lớp là tổng hợp các cách thức, biện pháp tổ chức,
phối hợp, thống nhất các lực lượng và tác động giáo dục tới tập thể học sinh
của GVCN lớp nhằm phát huy mọi tiềm năng và giáo dục học sinh phát triển
nhân cách toàn diện theo mục tiêu đã xác định.
Hoạt động quản lý, giáo dục học sinh của một lớp học nhất định của
GVCN được thể hiện trong việc: xây dựng kế hoạch giáo dục; tổ chức các
19


hoạt động giáo dục; đôn đốc, hướng dẫn việc thực hiện các hoạt động giáo
dục theo kế hoạch; kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, tu dưỡng của học sinh
trong lớp. GVCN là người tập hợp học sinh thành một khối đoàn kết, tổ chức
quản lý lớp học và dìu dắt các em trong học tập, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức,
nhân cách.
Từ đó, tác giả đưa ra quan niệm: Hoạt động giáo dục của giáo viên chủ
nhiệm ở các trường THPT được hiểu là tập hợp những tác động liên tiếp của chủ thể
(giáo viên chủ nhiệm) đến đối tượng học sinh bằng phương pháp và hình thức giảng
dạy các môn học và giáo dục nhân cách nhằm giúp học sinh nắm vững hệ thống
kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, phát triển năng lực thực tiễn; đồng thời hình thành thái
độ, động cơ cùng các phẩm chất nhân cách của người công dân, những chủ nhân
của đất nước trong tương lai theo những chuẩn mực theo qui định của nhà trường
và xã hội.
Hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm ở các trường THPT còn
thể hiện trách nhiệm trước Ban giám hiệu về công tác quản lý, chất lượng
giảng dạy, nắm bắt tâm tư nguyện vọng và sự tiến bộ toàn diện của học
sinh trong lớp của mình khi được phân công làm chủ nhiệm. Do đó việc
thực hiện tốt các thành tố như: mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức
tổ chức của hoạt động giáo dục là nhiệm vụ rất quan trong đối với giáo
viên chủ nhiệm lớp. Kết quả giáo dục học sinh ở các trường THPT phản

ánh chất lượng và hiệu quả học tập, chất lượng quản lý, chất lượng hiệu
quả đổi mới trình độ phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục của nhà
trường; phụ thuộc rất lớn vào hoạt động quản lý và giáo dục học sinh của
giáo viên chủ nhiệm.
So với bậc Tiểu học và THCS, hoạt động giáo dục của GVCN lớp ở
bậc THPT còn mang những đặc điểm riêng. Học sinh trung học phổ thông
là những em ở lứa tuổi cuối thiếu niên và đầu thanh niên - Lứa tuổi đang
khẳng định mình, giàu ước mơ, bước đầu có kinh nghiệm sống, có khả
20


năng tự quản, tổ chức hoạt động tập thể… Tuy nhiên, vẫn là lứa tuổi mong
muốn lớn hơn khả năng, muốn khẳng định nhưng chưa đủ về mọi mặt kinh
nghiệm, tri thức. Khi có thành công thì dễ tự tin quá mức, ngược lại gặp
những thất bại đầu tiên dễ dao động, lòng tự tin bị giảm sút… Xuất phát từ
những đặc điểm đó về tâm lý lứa tuổi, GVCN lớp cần hết sức linh hoạt
trong việc thực hiện hoạt động giáo dục: lúc nghiêm khắc nhưng có khi lại
phải “mềm dẻo”, sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ với học sinh như một người
bạn; biết cách khích lệ, động viên, sẵn sàng giao việc để học sinh thấy
mình được tôn trọng, được làm “người lớn” nhưng vẫn cần theo dõi, giám
sát quá trình thực hiện công việc của các em. Có thể nói, việc định hướng
giáo dục của GVCN lớp đối với học sinh THPT là rất cần thiết. Vai trò cố
vấn đối với học sinh phải quán triệt được toàn diện nội dung giáo dục, kế
hoạch hoạt động của cá nhân và tập thể lớp chủ nhiệm bao gồm từ việc học
tập, rèn luyện đạo đức, văn hóa, thể dục thể thao, sinh hoạt tập thể, hoạt
động chính trị xã hội, quan hệ giao tiếp…diễn ra trong nhà trường và ngoài
xã hội. Giáo viên chủ nhiệm cần tư vấn trong quan hệ ứng xử xã hội, gia
đình, cộng đồng và trong tình bạn, tình yêu, định hướng nghề nghiệp, việc
làm của học sinh, đặc biệt đối với các lớp cuối cấp. Đối với học sinh lớp
cuối cấp THPT, việc học như thế nào, học khối gì là rất quan trọng quyết

định cho ngành nghề tương lai từng học sinh. Giáo viên chủ nhiệm phải
thật sự gắn bó, quan tâm tới lớp mới nắm rõ đặc điểm tâm sinh lý và tình
hình học tập của từng em. Từ kết quả học tập, năng khiếu, tính cách của
mỗi học sinh mà giáo viên chủ nhiệm góp ý kiến với từng học sinh về việc
lựa chọn nghề nghiệp cho mình thật phù hợp.
1.1.2. Quản lý hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm lớp ở các
trường trung học phổ thông
Quản lý là một khái niệm rộng được tiếp cận trên nhiều phương diện
khác nhau. Theo cách tiếp cận hệ thống, quản lý là sự tác động của chủ thể
21


quản lý đến khách thể quản lý nhằm tổ chức, phối hợp hoạt động của một tổ
chức, một tập thể con người trong quá trình sản xuất, hoạt động để đạt được
kết quả cao nhất hoặc mục tiêu đã định.
Frederick Winslow Taylor, nhà kinh tế - chính trị học người Mỹ (18561915) cho rằng: Quản lý là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì cần làm
và làm cái đó như thế nào bằng phương pháp tốt nhất, rẻ nhất.
Nhấn mạnh về vai trò và chức năng của quản lý, tác giả Nguyễn Quốc
Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc cho rằng: “Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu
của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa, tổ
chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra” [14].
Tác giả Trần Khánh Đức cho rằng: “Quản lý là hoạt động có ý thức của
con người nhằm định hướng, tổ chức, sử dụng các nguồn nhân lực và phối
hợp hành động của một nhóm người hay một cộng đồng người để đạt được
các mục tiêu đề ra một cách hiệu quả nhất” [18].
Từ những quan điểm nêu trên, chúng tôi cho rằng: Quản lý là sự tác
động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý
nhằm thực hiện các mục tiêu đã định.
Giáo dục là một hiện tượng xã hội. Từ khi ra đời, giáo dục đã trở
thành một yếu tố cơ bản thúc đẩy sự phát triển xã hội thông qua việc thực

hiện các chức năng của nó. Đó chính là những tác động tích cực của giáo
dục đến các mặt hay các quá trình xã hội và tạo ra sự phát triển cho xã hội.
Vậy giáo dục là gì?
Giáo dục được hiểu là hệ thống những tác động có mục đích xác dịnh
được tổ chức một cách khoa học (có kế hoạch, phương pháp, có hệ thống)
của các cơ quan giáo dục chuyên biệt (nhà trường) nhằm phát triển toàn diện
nhân cách.
Trong thời đại ngày nay, nền giáo dục thế giới và của mỗi quốc gia
đang không ngừng cải cách, đổi mới nhằm thích ứng tốt hơn với những xu thế
22


phát triển mới mẻ, năng động của toàn nhân loại và có khả năng tạo ra được
những nguồn lực mới để phát triển nhanh, bền vững. Tuy nhiên, để đạt được
mục đích nêu trên, cần phải làm tốt công tác quản lý giáo dục.
Quản lý giáo dục là một bộ phận quan trọng của hệ thống quản lý xã hội.
Xung quanh vấn đề này cũng có các quan niệm khác nhau: Tác giả Đặng Quốc
Bảo cho rằng: “QLGD theo nghĩa tổng quát là hoạt động điều hành, phối hợp
các lực lượng xã hội nhằm thúc đẩy công tác giáo dục và đào tạo theo yêu cầu
phát triển của xã hội” [2]. Theo tác giả Trần Kiểm: “QLGD được hiểu là hệ
thống những tác động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ
thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, công nhân viên,
tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà
trường nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà
trường” [25]. Tác giả Nguyễn Ngọc Quang cho rằng: “QLGD là hệ thống
những tác động có mục đích, có kế hoạch hợp quy luật của chủ thể quản lý
nhằm làm cho hệ thống vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của
Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà trường” [38].
Tiếp cận vấn đề ở các khía cạnh khác nhau, song các khái niệm đều chỉ
ra bản chất của QLGD là quá trình tác động có ý thức của chủ thể quản lý tới

khách thể quản lý và các thành tố tham gia vào quá trình giáo dục nhằm thực
hiện có hiệu quả mục tiêu giáo dục. Từ các khái niệm trên, chúng tôi cho
rằng: QLGD là sự tác động của chủ thể quản lý tới khách thể quản lý nhằm
thực hiện các mục tiêu giáo dục đã đề ra.
Bản chất của việc quản lý nhà trường là quản lý hoạt động dạy - học, tức là
làm sao đưa hoạt động đó từ trạng thái này sang trạng thái khác để dần dần tiến tới
mục tiêu giáo dục. Theo Phạm Viết Vượng: “Quản lý nhà trường là hoạt động của
các cơ quan quản lý nhằm tập hợp và tổ chức các hoạt động của giáo viên, học
sinh và các lực lượng giáo dục khác, huy động tối đa các nguồn lực giáo dục để
nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường”.
23


Quản lý nhà trường bao gồm tác động của những chủ thể quản lý bên
trên và bên ngoài nhà trường. Đó là những tác động quản lý của các cơ
quan QLGD cấp trên nhằm hướng dẫn, chỉ đạo hoạt động giảng dạy, học
tập, giáo dục của nhà trường, hoặc những chỉ dẫn, những quyết định của
các thực thể bên ngoài nhà trường nhưng có liên quan trực tiếp đến nhà
trường như cộng đồng được đại diện dưới hình thức Hội đồng giáo dục
nhằm định hướng sự phát triển của nhà trường và hỗ trợ, tạo điều kiện cho
việc thực hiện phương hướng phát triển đó. Tác động của những chủ thể
quản lý bên trong nhà trường gồm các hoạt động quản lý giáo viên, quản lý
học sinh, quản lý quá trình dạy học - giáo dục, quản lý cơ sở vật chất trang
thiết bị trường học, quản lý tài chính trường học, quản lý mối quan hệ giữa
nhà trường và cộng đồng.
Quản lý nhà trường là những tác động tự giác, có ý thức, có mục đích,
có kế hoạch, có hệ thống của chủ thể quản lý nhà trường (Hiệu trưởng) đến
khách thể quản lý nhà trường (giáo viên, nhân viên, học sinh và các lực lượng
tham gia giáo dục khác của nhà trường…) nhằm đưa các hoạt động giáo dục
và dạy học của nhà trường đạt tới mục tiêu đã xác định.

Ở các trường phổ thông nói chung, trung học phổ thông nói riêng, cùng
với việc “dạy chữ”, GVCN lớp và giáo viên các bộ môn còn phải thực hiện
nhiệm vụ “dạy người”, thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện của nhà trường
THPT. Quản lý hoạt động giáo dục của GVCN lớp là một quá trình khó khăn,
phức tạp, chịu tác động bởi các yếu tố khách quan, chủ quan, ảnh hưởng trực
tiếp hoặc gián tiếp tới giáo dục nhân cách cho học sinh. GVCN lớp là nhân tố
quan trọng thúc đẩy quá trình giáo dục nhân cách học sinh phát triển theo mục
tiêu giáo dục của nhà trường THPT.
Từ các khái niệm và phân tích ở trên, theo cách tiếp cận của chúng tôi
thì: Quản lý hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm lớp ở các trường
trung học phổ thông là những tác động của chủ thể quản lý tới các hoạt động
24


giáo dục học sinh của giáo viên chủ nhiệm lớp nhằm thực hiện có hiệu quả
các mục tiêu giáo dục đã đề ra.
Mục tiêu quản lý hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm lớp:
nhằm làm cho các hoạt động giáo dục học sinh trong lớp vận hành đồng bộ,
hiệu quả để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. Qua việc
quản lý hoạt động giáo dục của GVCN lớp, nhà quản lý có thể nắm bắt, đánh
giá tình hình công tác chủ nhiệm lớp và các vấn đề có liên quan đến hoạt động
này, từ đó có sự điều chỉnh kịp thời và đề ra các biện pháp tác động trở lại
hoạt động chủ nhiệm lớp khắc phục những hạn chế, sai sót nâng cao hiệu quả
công tác chủ nhiệm lớp nhằm đạt tới mục tiêu hoàn thành nhiệm vụ giáo dục
của nhà trường.
Quản lý công tác chủ nhiệm tốt, hoạt động chủ nhiệm trong nhà
trường luôn đạt hiệu quả sẽ thúc đẩy nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện
của nhà trường.
Chủ thể quản lý hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm lớp: bao
gồm: Cấp ủy, hiệu trưởng, ban giám hiệu nhà trường, các tổ chức chính trị

xã hội, Tổ trưởng chuyên môn; tập thể giáo viên,... Với chức năng, vai trò,
vị trí khác nhau, các tổ chức, cá nhân phối hợp chặt chẽ với nhà trường,
trong đó thường xuyên, trực tiếp là giáo viên chủ nhiệm lớp chịu trách
nhiệm quản lý và tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh theo mục tiêu
giáo dục của nhà trường trung học phổ thông.
Đối tượng quản lý hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm lớp:
chính là các hoạt động giáo dục học sinh mà giáo viên chủ nhiệm tiến hành.
Nội dung quản lý hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm lớp:
toàn bộ các hoạt động dạy học và giáo dục nhân cách học sinh được giáo
viên chủ nhiệm và tập thể sư phạm tiến hành trong quá trình dạy học ở
trường trung học phổ thông.
Phương pháp, hình thức quản lý: các chủ thể quản lý áp dụng tổng
hợp nhiều hình thức, phương pháp khác nhau.

25


1.2. Nội dung quản lý hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm
lớp ở các trường trung học phổ thông
1.2.1. Quản lý mục tiêu, chương trình giáo dục
Quản lý mục tiêu, chương trình giáo dục ở các trường THPT là một
chỉnh thể thống nhất dựa trên điều lệ nhà trường và qui định của Hiệu trường,
các hiệu phó chuyên môn nhà trường. Để thực hiện tốt mục tiêu, chương trình
giảng dạy ở các trường THPT, đòi hỏi phải nâng cao chất lượng công tác
quản lý hoạt động giáo dục của GVCN với những điều kiện đó là; Gắn hoạt
động dạy học với việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện; Tạo môi
trường và điều kiện thuận lợi cho GVCN thực hiện đổi mới phương pháp giáo
dục. Trong đó, quan trọng nhất là tạo động lực và kích thích tinh thần lao
động sáng tạo của đội ngũ GVCN. Kết hợp phát huy cao độ tính chủ động
sáng tạo của mỗi thành viên trong tập thể với sự quản lý thống nhất của đội

ngũ cán bộ quản lý nhà trường. Đảm bảo chất lượng giáo dục một cách bền
vững. Xây dựng cơ chế và có chính sách phù hợp để phát huy tối đa nội lực đi
đôi với sự tranh thủ tiềm lực của các lực lượng giáo dục ngoài nhà trường.
Trong quản lý mục tiêu giáo dục, cần xác định mục tiêu tổng thể, mục
tiêu bộ phận; cụ thể hóa mục tiêu và kiểm tra, đánh giá thực hiện mục tiêu.
Với quản lý chương trình giáo dục, cần xây dựng chương trình giáo dục
tổng quát, thiết lập chương trình khung và chương trình chi tiết. Đẩy mạnh
quản lý nội dung giáo dục toàn diện; bổ sung các nội dung, chương trình giáo
dục mới (giáo dục giới tính), tăng cường nội dung giáo dục hướng nghiệp,…
Quản lý hoạt động giáo dục của GVCN lớp các trường THPT là một bộ
phận trong hoạt động giáo dục toàn diện của nhà trường. Do đó việc quản lý
hoạt động giáo dục vừa phải phù hợp với quản lý giáo dục nói chung, vừa
phải mang tính đặc thù trong quản lý hoạt động giáo dục của GVCN.

26