LUẬN văn THẠC sĩ QUẢN lý HOẠT ĐỘNG đội ở các TRƯỜNG TRUNG học cơ sở QUẬN NAM từ LIÊM, THÀNH PHỐ hà nội

3

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đảng ta và Bác Hồ coi công tác TNNĐ là sự nghiệp đào tạo một lớp
người mới cho đất nước. Trong bức thư gửi cho học sinh nhân dịp khai giảng
năm học 1945, Bác viết: Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân
tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm
châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em...
Đội TNTP Hồ Chí Minh là tổ chức của thiếu nhi Việt Nam do Chủ tịch
Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam sáng lập, ĐTNCS Hồ Chí Minh
phụ trách.
Trong suốt chặng đường lịch sử gần 70 năm, Đội đã góp phần to lớn
vào sự thắng lợi của cách mạng Việt Nam, vào việc đào tạo, giáo dục các thế
hệ thiếu nhi Việt nam thành lớp người kế tục xứng đáng sự nghiệp cách mạng
của Đảng và của dân tộc.
Những năm gần đây, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự dìu dắt của ĐTNCS
Hồ Chí Minh phong trào thiếu nhi của cả nước ngày càng phát triển mạnh mẽ,
hoạt động Đội đã thực sự trở thành nơi hội tụ của thiếu niên, nhi đồng trong nhà
trường, góp phần giáo dục, hoàn thiện nhân cách thế hệ trẻ.
Trong nhà trường, Đội TNTP là tổ chức nòng cốt trong các phong trào
thiếu nhi, là lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, là lực lượng dự bị
của ĐTNCS Hồ Chí Minh.
Hoạt động Đội TNTP ở các trường THCS có vai trò quan trọng trong
thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường, tạo môi trường xã hội để các em
tham gia vào các hoạt động văn hóa, chính trị, xã hội, thông qua đó, rèn luyện
và phát triển nhân cách con người mới ở các em.
Để góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục, Đội TNTP đã và đang tích
cực đổi mới về nội dung, phương thức hoạt động nhằm nâng cao chất lượng,

4

hiệu quả công tác giáo dục cho thiếu nhi về truyền thống, đạo đức, lối sống và
những giá trị tốt đẹp của dân tộc, hiểu và thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy, để
trở thành con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt.
Đội TNTP còn là môi trường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lí
nhỏ tuổi cho sự nghiệp cách mạng. Việc nghiên cứu đổi mới phương thức quản lí
hoạt động Đội sẽ góp phần làm rõ thêm lí luận về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chỉ
huy Đội, qua đó góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đào tạo, bồi
dưỡng cán bộ chỉ huy Đội, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động Đội.
Hiện nay, hoạt động Đội ở các trường trung học cơ sở quận Nam Từ
Liêm, thành phố Hà Nội luôn nhận được sự quan tâm, tạo điều kiện của chính
quyền địa phương, sự chỉ đạo kịp thời của Phòng GD&ĐT, Hội đồng Quận,
BGH các nhà trường, cùng với sự tận tâm của GV, hội cha mẹ học sinh và các
phụ huynh học sinh trong giáo dục và rèn nhân cách cho đội viên. Nhờ vậy,
đa số đội viên đều chăm ngoan, có ý thức tốt, chuyên cần học tập và tích cực
tham gia các hoạt động Đội.
Cùng với những thành tựu đã đạt được, hoạt động Đội ở các trường còn
có những hạn chế, bất cập. Đa số các trường chọn thời gian hoạt động Đội là
những giờ ngoại khóa hoặc giờ sinh hoạt, thậm chí lấn cả vào giờ học, nên ít
nhiều ảnh hưởng đến tâm lý của các em học sinh khi tham gia hoạt động Đội.
Có những trường triển khai hoạt động Đội rất bài bản và hiệu quả, nhưng
cũng có những trường đôi khi thực hiện lại chiếu lệ, thậm chí làm cho xong.
Những cách làm như vậy đã ảnh hưởng đến chất lượng của các hoạt động Đội
trong trường học. Công tác Đội là một công việc đòi hỏi sức sáng tạo và sự
năng động nhưng năng lực của đội ngũ GV, TPT còn có những hạn chế nhất
định cộng với những khó khăn về CSVC để triển khai các hoạt động Đội đã
tác động tiêu cực đến hoạt động Đội. Từ đó, đặt ra vấn đề cần phải có những
biện pháp quản lý chặt chẽ, khoa học hoạt động Đội.

5

Xuất phát từ những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài “Quản lý hoạt
động Đội ở các trường trung học cơ sở quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà
Nội ” làm đề tài luận văn thạc sĩ.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Đội TNTP Hồ Chí Minh là trường học giáo dục thiếu nhi Việt Nam
trong và ngoài nhà trường, là đội dự bị của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Chính
vì vậy, hoạt động của Đội có vai trò quan trọng trong giáo dục các đội viên để
các em thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy, phát triển và hoàn thiện nhân cách,
trở thành công dân có ích cho xã hội. Hoạt động Đội luôn là mối quan tâm
của người phụ trách công tác Đội và của toàn xã hội. Tuy nhiên, những công
trình nghiên cứu về hoạt động Đội còn rất ít.
Luận văn thạc sĩ của tác giả Cao Thị Xuân (2002): “Biện pháp quản lí
đào tạo cán bộ Đội TNTP Hồ Chí Minh của Trường Lê Duẩn trong giai đoạn
hiện nay” đã tổng quan các công trình nghiên cứu về quản lí giáo dục đào tạo
ở các nhà trường. Luận văn đã trình bày một số khái niệm về quản lí giáo dục
đào tạo, các văn bản, nghị quyết của Trung ương và thành phố Hà Nội về đổi
mới công tác đào tạo đội ngũ cán bộ giáo dục, công tác thiếu nhi và xây dựng
Đội TNTP Hồ Chí Minh. Luận văn đã làm rõ cơ sở thực tiễn của những biện
pháp quản lí đào tạo, trong đó đã đánh giá thực trạng đào tạo cán bộ Đội và
thực trạng quản lí đào tạo cán bộ Đội của Trường Lê Duẩn. Trên cơ sở luận
giải những vấn đề lý luận và thực tiễn đào tạo cán bộ Đội, Luận văn đề xuất
các biện pháp quản lí đào tạo cán bộ Đội của Trường Lê Duẩn như: Xây dựng
kế hoạch; tổ chức thực hiện kế hoạch; kiểm tra đánh giá việc thực hiện kế
hoạch đảm bảo các điều kiện để tổ chức thực hiện biện pháp quản lí đào tạo
cán bộ Đội Trường Lê Duẩn.
Luận văn của tác giả Cao Thị Xuân là luận văn duy nhất đề cập tới đối
tượng nghiên cứu là Cán bộ chỉ huy Đội. Tác giả mới dừng lại ở nghiên cứu

6

biện pháp quản lí đào tạo, chưa đề cập đến những vấn đề khác như hoạt động
Đội.
Luận văn “Đổi mới và hoàn thiện biện pháp quản lí quá trình đào tạo
cán bộ chỉ huy Đội của Trường Lê Duẩn trong giai đoạn hiện nay”(2010) của
tác giả Nguyễn Thứ Mười có kế thừa và phát triển một số kết quả nghiên cứu
từ luận văn của tác giả Cao Thị Xuân. Luận văn đề xuát đổi mới và hoàn thiện
các biện pháp quản lí quá trình đào tạo cán bộ chỉ huy Đội theo hướng tăng
cường sự tham gia của học sinh vào quá trình đào tạo, đảm bảo tính cơ bản,
tính toàn diện, tính hệ thống, tính khả thi của quá trình đào tạo. Đặc biệt, luận
văn đi sâu khai thác tính đặc thù của các biện pháp quản lí quá trình dào tạo
cán bộ chỉ huy Đội với tư cách là cán bộ quản lí nhỏ tuổi.
Tác giả Vũ Thị Huyền trong đề tài khoa học cấp cơ sở “Một số biện
pháp rèn kĩ năng thực hành Nghi thức Đội trong Liên đội trường Tiểu học Thị
trấn Ngọc Lặc” (2011) đã xác định những kỹ năng cơ bản của Nghi thức Đội,
gồm: Kỹ năng tìm hiểu nội dung về Nghi thức Đội; kỹ năng quan sát, mô tả
và thực hiện các động tác theo mẫu và kỹ năng thực hành các động tác Nghi
thức Đội. Trên cơ sở luận giải những yêu cầu về nội dung thực hành Nghi
thức Đội cần có của học sinh và từ thực tiễn làm công tác TPT Đội, tác giả đi
sâu phân tích các biện pháp rèn kỹ năng thực hành Nghi thức Đội để làm cơ
sở lí luận cho việc đề xuất và vận dụng các biện pháp nâng cao kỹ năng thực
hành Nghi thức Đội cho học sinh.
Trong bài báo “Nâng cao kết quả hoạt động Đội trên địa bàn dân
cư”(2014) của tác giả Minh Sĩ, Ban Thanh thiếu niên trường học Tỉnh Đoàn
Nghệ An đăng trên website tinhdoannghean.vn đã đánh giá thực trạng hoạt
động Đội trên địa bàn dân cư ở tỉnh Nghệ An. Tác giả đề xuất các biện pháp
nâng cao hiệu quả hoạt động Đội bao gồm: Đẩy mạnh tuyên truyền giáo dục

về nhiệm vụ tổ chức hoạt động Đội; tăng cường CSVC phục vụ hoạt động


7

Đội; xác định hoạt động Đội là hoạt động xuyên suốt cần coi trọng; đa dạng
hóa nội dung và hình thức hoạt động; tham mưu cho cấp ủy chính quyền về
chế độ, chính sách và nhu cầu công tác Đội và tuyển chọn, xây dựng đội ngũ
cán bộ Đội.
Trong bài xã luận “Hoạt động Đội – sân chơi bổ ích cho học sinh”
(2014) đăng trên nguyenkhuyendn.edu.vn đã chỉ rõ hoạt động Đội không chỉ
là vui chơi mà còn bổ sung kiến thức cho các em học sinh, đưa các em về cội
nguồn dân tộc nhằm hình thành ở các em tình yêu, lòng tự hào đối với quê
hương, đất nước. Trên cơ sở xác định vai trò của hoạt động Đội, bài xã luận
khẳng định phải tiếp tục không ngừng đổi mới hoạt động Đội, đặc biệt là hoạt
động ngoài giờ học.
Tác giả Quế Anh ở huyện đoàn Lộc Ninh, Bình Phước với bài viết
“Hoạt động Đội trên địa bàn dân cư: những vấn đề cần được quan tâm”
(17/4/21014) đăng trên website tinhdoanbinhphuoc.vn đã đánh giá các hoạt
động Đội trên địa bàn dân cư, rút ra nguyên nhân của những thành tựu và hạn
chế để từ đó đề xuất những biện pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt
động Đội trên địa bàn dân cư. Các biện pháp bao gồm: Phát huy vai trò người
phụ trách thiếu nhi; tăng cường CSVC phục vụ hoạt động Đội; xây dựng mô
hình tổ chức hoạt động Đội.
Các tác giả Trịnh Hữu Lộc, Nguyễn Minh Quang, Trần Thị Mỹ Xuân
trong giáo trình “Công tác Đội TNTP Hồ Chí Minh” (2014) đã trình bày một
cách cơ bản, hệ thống những vấn đề cơ sở lý luận và thực tiễn công tác Đội
TNTP Hồ Chí Minh. Giáo trình đã cung cấp cho sinh viên những kiến thức cơ
bản về lý luận, nội dung, phương pháp hình thức công tác Đội TNTP Hồ Chí
Minh. Đặc biệt các tác giả đã đề cập đến những kỹ năng thiết kế và chỉ đạo

hoạt động Đội cho thiếu nhi ở cơ sở.
Qua nghiên cứu các công trình trên, có thể rút ra một số vấn đề sau đây:


8

Một là, các công trình đều khẳng định vai trò của Đội TNTP Hồ Chí
Minh, vai trò quan trọng của hoạt động Đội đối với việc thực hiện nhiệm vụ
học tập ở nhà trường của các em.
Hai là, các công trình nghiên cứu đều khẳng định để hoạt động Đội
đúng định hướng, đạt hiệu quả cao thì cần phải tăng cường công tác quản lý.
Quản lý hoạt động Đội vừa là khoa học vừa là nghệ thuật, đòi hỏi các chủ thể
phải nắm chắc lý luận và thực tiễn hoạt động Đội, theo sát các hoạt động Đội,
đảm bảo cho hoạt động Đội phong phú về nội dung, phương pháp hình thức,
lôi cuốn, hấp dẫn các em học sinh tham gia.
Ba là, một số công trình đã đề xuất những biện pháp nâng cao chất
lượng hoạt động Đội và quản lý hoạt động Đội. Các biện pháp đề xuất khá
toàn diện từ việc lập kế hoạch, nâng cao nhận thức về hoạt động Đội, đa dạng
hóa nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức thực hiện kế hoạch, phối hợp
các lực lượng đến việc đảm bảo CSVC cho hoạt động Đội.
Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại, chưa có công trình nào nghiên
cứu về hoạt động Đội ở các trường tiểu học và THCS. Vì vậy, đề tài “ Quản
lý hoạt động Đội ở các trường trung học cơ sở quận Nam Từ Liêm, thành phố
Hà Nội” không trùng lặp với các công trình, đề tài nghiên cứu đã công bố.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động Đội ở
các trường THCS, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động Đội ở các trường
THCS quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội, góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục đào tạo của nhà trường.

* Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ những vấn đề lý luận về hoạt động Đội ở các trường THCS.
- Đánh giá thực trạng hoạt động Đội và thực trạng quản lý hoạt động
Đội ở các trường THCS quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội


9

- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động Đội, góp phần góp phần nâng
cao chất lượng giáo dục đào tạo ở các trường THCS quận Nam Từ Liêm, thành
phố Hà Nội hiện nay.
4. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Khách thể nghiên cứu
Quản lý giáo dục ở các trường THCS
* Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động Đội ở các trường THCS quận Nam Từ Liêm, thành phố
Hà Nội
* Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung khảo sát thực trạng hoạt động Đội và thực trạng quản
lý hoạt động Đội ở các trường THCS quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội.
Các tài liệu, số liệu điều tra, khảo sát trong 5 năm: Từ năm 2010 đến năm 2014.
5. Giả thuyết khoa học
Hoạt động của Đội TNTP Hồ Chí Minh ở các trường trung học cơ sở là
một nội dung quan trọng trong quá trình giáo dục ở nhà trường, góp phần hình
thành nhân cách cho thế hệ trẻ. Đây là hoạt động hết sức phức tạp, phụ thuộc
vào nhiều yếu tố. Nếu các chủ thể quản lý nắm vững các vấn đề lý luận và
thực tiễn hoạt động Đội đồng thời thực hiện linh hoạt, sáng tạo những vấn đề
như: Xây dựng và tổ chức thực khoa học kế hoạch hoạt động; đa dạng hóa nội
dung phương thức hoạt động; xây dựng, hoàn thiện cơ chế phối hợp các lực
lượng; tăng cường bồi dưỡng BCH Đội và quản lý chặt chẽ kết quả hoạt động

Đội thì sẽ quản lý tốt hoạt động Đội ở các trường THCS, góp phần nâng cao
chất lượng giáo dục đào tạo của nhà trường.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
* Phương pháp luận
Luận văn được tổ chức nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận duy
vật biện chứng của Chủ nghĩa Mác - Lê nin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, đường


10

lối quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục đào tạo nói chung và
về quản lý hoạt động Đội ở các trường THCS nói riêng.
Luận văn vận dụng các quan điểm logic - lịch sử và quan điểm thực
tiễn để xem xét phân tích các vấn đề có liên quan.
Đồng thời, luận văn sử dụng phương pháp tiếp cận hệ thống và tiếp cận
phức hợp.
* Phương pháp nghiên cứu
Để hoàn thành công trình nghiên cứu, tác giả đã sử dụng tổng hợp các
phương pháp nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn của khoa học giáo dục như:
- Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết bao gồm:
Phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các văn bản nghị quyết,
các chỉ thị, hướng dẫn của Thành ủy, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, Sở
GD&ĐT thành phố Hà Nội, Hội đồng Đội thành phố, Quận ủy, Ủy ban nhân
dân Quận, Hội đồng Đội quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội và các báo
cáo, các tài liệu tổng kết của các trường THCS quận Nam Từ Liêm, thành phố
Hà Nội liên quan đến các vấn đề hoạt động Đội.
Nghiên cứu các tác phẩm về tâm lý học, giáo dục học, khoa học
QLGD, văn hóa, văn hóa dân gian… trong và ngoài nước. Các công trình
nghiên cứu khoa học của các nhà lý luận, các nhà QLGD, các nhà giáo… có
liên quan đế đề tài như các luận văn, luận án, các báo cáo khoa học, các

chuyên khảo, các bài báo. Các tài liệu trên được phân tích, nhận xét, tóm tắt
và trích dẫn phục vụ trực tiếp cho việc giải quyết các nhiệm vụ của đề tài.
- Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn bao gồm:
+ Phương pháp quan sát: Quan sát các hoạt động quản lý hoạt động Đội
về xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện quản lý hoạt động Đội; quan sát hoạt
động Đội ở các trường THCS quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội …
+ Phương pháp điều tra, khảo sát: Tiến hành điều tra thống kê để nắm
được tình hình hoạt động Đội và quản lý hoạt động Đội ở các trường THCS


11

trên địa bàn khảo sát. Tiến hành điều tra bằng anket để khảo sát về việc xây
dựng kế hoạch, nội dung, phương pháp, hình thức hoạt động Đội, thực trạng
hoạt động Đội và quản lý hoạt động Đội ở các trường THCS. Đối tượng điều
tra, khảo sát là 68 cán bộ, GV gồm: Cán bộ Phòng GD&ĐT Quận, Hội đồng
Đội quận Nam Từ Liêm quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội; BGH, TPT,
GV các nhà trường và các lực lượng khác như Hội cha mẹ học sinh, cha mẹ
học sinh. Kết quả điều tra, khảo sát được phân tích, so sánh, đối chiếu để tìm
ra những thông tin cần thiết theo hướng nghiên cứu của luận văn.
+ Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Nghiên cứu các kế
hoạch hoạt động Đội, nghiên cứu phân tích kết quả học tập của đội viên các
trường THCS, nghiên cứu các kế hoạch, quyết định, báo cáo của Hội đồng
Đội Quận, Phòng GD&ĐT Quận, Hội đồng Đội Thành phố và của Sở
GD&ĐT Thành phố.
+ Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý báo cáo số liệu
điều tra, khảo sát.
7. Ý nghĩa của đề tài
- Luận văn góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận về hoạt động Đội.
- Đánh giá đúng thực trạng của công tác hoạt động Đội và quản lý hoạt

động Đội ở các trường THCS quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội, xác
định rõ những nguyên nhân hạn chế để quản lý có hiệu quả hoạt động Đội góp
phần hoàn thành mục tiêu giáo dục đào tạo của nhà trường.
- Luận văn được nghiên cứu thành công có thể dùng làm tài liệu tham
khảo cho cán bộ quản lý, BGH các trường THCS, các TPT, BCH Đội trong
công tác hoạt động Đội, quản lý hoạt động Đội và trong nghiên cứu. đào tạo bồi
dưỡng cán bộ quản lý Đội.
8. Kết cấu của luận văn
Luận văn được kết cấu gồm: Phần Mở đầu; Phần nội dung (3 chương, 8
tiết); Kết luận và Kiến nghị; Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục.


12

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỘI
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Những khái niệm cơ bản của đề tài
1.1.1. Khái niệm hoạt động Đội ở các trường trung học cơ sở
* Khái niệm Đội và Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh ở các
trường THCS
Đội là “danh từ” – là tổ chức chặt chẽ gồm một người nhất định cùng
làm một nhiệm vụ [2, Tr 429]
Theo Từ điển Tiếng Việt thì hoạt động là: “toàn thể những việc làm của
một tổ chức, một cá nhân, có liên quan với nhau để quy vào một mục đích
chung, thường trong một lĩnh vực xã hội” [2, tr. 414]. Từ khái niệm chung về
Đội thì Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh ở các trường THCS là một tổ
chức chặt chẽ gồm các em học sinh từ độ tuổi 9 đến 15 được tổ chức và hoạt
động ở nhà trường.
Theo điều lệ Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh thì Đội Thiếu

niên Tiền phong Hồ Chí Minh là tổ chức của Thiếu niên Việt Namdo Đảng
cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hò Chí Minh sáng lập. Đoàn Thanh niên
CSHCM phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, là trường học
giáo dục Thiếu Nhi Việt Nam trong và ngoài nhà trường, là đội dự bị của
Đoàn Thanh niên CSHCM, lực lượng nòng cốt của phong trào thiếu nhi.
Từ những khái niệm trên có thể rút ra quan niệm về Đội Thiếu niên
Tiền phong Hồ Chí Minh ở các trường THCS là một tổ chức gồm các em
thiếu niên là lực lượng nòng cốt của phong trào Thiếu nhi được tổ chức hoạt
động ở các trường THCS.
Khái niệm chỉ ra:
Mục đích của hoạt động Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh phải
được thực hiện dưới sự chỉ đạo của BGH nhà trường.
Lực lượng: là học sinh ở bậc học THCS


13

Nhiệm vụ:
Một là: Lực lượng nòng cốt trong các phong trào Thiếu nhi
Hai là: Thực hiện mục tiêu phấn đấu rèn luyện, hoạt động vui chơi,
chăm sóc, giáo dục trẻ em
Ba là: Đây là tổ chức tạo ra nguồn dự bị của Đoàn Thanh niên CSHCM
* Khái niệm về hoạt động và hoạt động Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ
Chí Minh ở các trường THCS
Theo Từ điển Tâm lý học quân sự, hoạt động là: “quá trình tác động
qua lại tích cực, có mục đích của con người lên thế giới hiện thực, nhận thức
và cải tạo hiện thực, làm ra các giá trị vật chất, tinh thần để thỏa mãn những
nhu cầu của bản thân, của xã hội” [31,Tr. 143].
Hoạt động của con người gồm các hình thức: giao tiếp, trò chơi, học
tập, lao động và có những đặc điểm cơ bản là: mang bản chất xã hội là sản

phẩm của sự phát triển xã hội - lịch sử của con người; mang tính mục đích, là
hoạt động có ý thức; luôn có tính kế hoạch, diễn ra tuần tự từ việc đề ra mục
tiêu, lập kế hoạch, chọn phương tiện, cách thức thực hiện đến đánh giá kết
quả và mang tính hệ thống, phản ánh hệ thống các mối quan hệ phong phú
của con người với thế giới đối tượng.
Trong quá trình hoạt động con người có điều kiện tiếp nhận thêm
những kiến thức, kinh nghiệm làm phong phú thêm hiểu biết và năng lực phát
triển để hoàn thiện nhân cách đáp ứng tốt hơn các yêu cầu của thực tiễn cuộc
sống.
Như vậy, từ cách tiếp cận trên, có thể quan niệm hoạt động Đội ở các
trường THCS như sau: Hoạt động Đội là những việc làm có mục đích, có kế
hoạch của các chi đội, liên đội và đội viên dưới sự chỉ đạo, điều khiển của
các chủ thể quản lý nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường.


14

Hoạt động Đội ở các trường THCS là hoạt động của các em thiếu nhi ở
lứa tuổi từ 8-15 tuổi, là học sinh của nhà trường. Đây là những hoạt động có
tổ chức, có kế hoạch cụ thể, thống nhất. Có triển khai, giám sát và đánh giá cụ
thể, liên tục, sát với chương trình học tập của học sinh.
Hoạt động Đội có quan hệ chặt chẽ với hoạt động giáo dục của nhà
trường bởi có cùng mục tiêu nhằm giáo dục thiếu nhi trở thành con người
mới, công dân tốt có ích cho xã hội. Đồng thời, hoạt động Đội hỗ trợ cho hoạt
động giáo dục của nhà trường để đạt kết quả tốt hơn.
Chủ thể tổ chức hoạt động: Chủ thể trực tiếp tổ chức hoạt động Đội là
ban giám hiệu nhà trường, TPT và đội ngũ giáo viên của nhà trường. BCH
Đội với tư cách là người đại diện cho đội viên tham gia chỉ huy, điều hành
các hoạt động Đội dưới sự chỉ đạo của TPT và GV chủ nhiệm lớp.
Đối tượng hoạt động: Là các đội viên - Học sinh trong nhà trường

Mục đích hoạt động Đội: Hoạt động Đội nhằm giáo dục toàn diện thiếu
nhi theo 5 điều Bác Hồ dạy để các em trở thành con ngoan, trò giỏi, đội viên
tốt, phấn đấu đạt danh hiệu cháu ngoan Bác Hồ. Đồng thời giúp đỡ Đội viên
phát triển mọi khả năng trong học tập, hoạt động, thực hiện quyền và bổn
phận theo luật bảo vệ và chăm sóc trẻ em.
Mục đích của hoạt động Đội luôn bám sát mục tiêu đào tạo con người
mới xã hội chủ nghĩa, con người phát triển toàn diện. Mục đích hoạt động của
Đội cũng thống nhất với mục tiêu giáo dục của nhà trường. Chính vì thế, tổ
chức Đội phải cùng với nhà trường và các lực lượng giáo dục khác kết hợp
một cách chặt chẽ để giáo dục các em ở cả trường học, trên địa bàn dân cư,
trong giờ học và ngoài giờ học.
Hoạt động Đội tạo môi trường để các em tìm hiểu tham gia vào thực
tiễn lao động sản xuất, văn hóa, xã hội, tạo điều kiện để các em thể hiện, tự
khẳng định mình trước tập thể. Qua đó, xác định trách nhiệm của mình trong
việc củng cố và phát triển tổ chức Đội.


15

Hoạt động Đội cũng là nơi thể hiện tinh thần dân chủ, góp phần tăng
cường tình đoàn kết giữa các thành viên trong tổ chức Đội, xây dựng tổ chức
Đội ngày càng vững mạnh.
Tính chất của hoạt động Đội: Hoạt động Đội chính là hoạt động giáo
dục trong nhà trường nên hoạt động Đội mang những nét đặc trưng sau:
Thứ nhất, tính giáo dục của hoạt động Đội: Hoạt động Đội không chỉ
thỏa mãn nhu cầu, nguyện vọng chính đáng của đa số đội viên được vui chơi
mà còn đáp ứng nhu cầu rèn luyện đội viên một cách toàn diện, nâng cao chất
lượng đội viên, xây dựng và phát triển tổ chức Đội.
Thứ hai, tính tổ chức: Hoạt động Đội là hoạt động theo chương trình,
kế hoạch do các em xây dựng nhưng được cấp Đoàn, nhà trường phê duyệt,

được toàn thể đội viên thiếu nhi tham gia dưới sự điều khiển của chỉ huy Đội
và sự hướng dẫn của phụ trách Đội. Hoạt động giáo dục của Đội diễn ra theo
quy trình xác định, có sự chuẩn bị chu đáo, có tổng kết, đánh giá rút ra kinh
nghiệm và biểu dương khen thưởng những tập thể và cá nhân có thành tích
trong hoạt động.
Thứ ba, tính đối tượng: Hoạt động Đội là hoạt động tập thể của các
em cùng tuổi không chỉ phù hợp với tâm lý, lứa tuổi của đội viên mà còn phải
thu hút cả sự tham gia của quần chúng thiếu niên, nhi đồng.
Thứ tư, tính tự nguyện, tự giác: Hoạt động Đội đề cao vai trò tự
nguyện tham gia của các em vì vậy tự nguyện, tự giác của thiếu nhi khi tham
gia hoạt động Đội được thể hiện mọi lúc, mọi nơi trong mọi hoạt động.
Thứ năm, tính địa bàn: Hoạt động Đội diễn ra trong và ngoài lớp học,
trong địa bàn dân cư và trong trường học, các hoạt động đó hỗ trợ nhau và có mối
quan hệ mật thiết với nhau nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục chung đã xác định.
Thứ sáu, tính thời gian: Hoạt động giáo dục của Đội diễn ra trong
không gian và theo thời gian nhất định, tùy theo nội dung hoạt động, điều kiện
CSVC và yêu cầu của công tác chỉ đạo ở mỗi nhà trường.


16

Nội dung hoạt động Đội: Hoạt động Đội ở các trường THCS gồm có
5 chương trình và 8 hoạt động
- Chương trình 1: Tiếp bước cha anh, làm nghìn việc tốt
+ Hoạt động 1: Giáo dục truyền thống
+ Hoạt động 2: Giáo dục đạo đức, nếp sống
- Chương trình 2: Học tốt chăm ngoan, vì tương lai tươi sáng
+ Hoạt động 3: Thi đua học tập - Vượt khó học tốt - Tìm hiểu khoa học
- Chương trình 3: Vui khỏe đoàn kết, học ngàn điều hay
+ Hoạt động 4: Thiếu nhi vui khỏe

+ Hoạt động 5: Khăn hồng tình nguyện
+ Hoạt động 6: Kĩ năng xã hội
- Chương trình 4: Xây dựng Đội vững mạnh, vững bước tiến lên Đoàn
+ Hoạt động 7: Chương trình rèn luyện đội viên
+ Hoạt động 8: Xây dựng Đội
- Chương trình 5: Phụ trách tâm huyết, tài năng
Hình thức, phương pháp hoạt động Đội:
Thông qua các hình thức hoạt động hướng về cội nguồn để học sinh
hiểu rõ hơn về truyền thống văn hóa của dân tộc. Các hoạt động rèn nề nếp,
đạo đức cho học sinh. Tổ chức các hình thức như: Rung chuông vàng, Sáng
tạo trẻ, thời trang phế liệu, gửi lời yêu thương, nhảy dân vũ… cho học sinh
tham gia, qua đó định hướng học sinh đến cách sống tích cực, có ý thức
trong học tập và khi tham gia các hoạt động.
Trong tổ chức hoạt động Đội ở các trường THCS cần sử dụng linh
hoạt các phương pháp: Phương pháp hoạt động tập thể, mang tính xã hội,
hữu ích; phương pháp trò chơi và vui chơi; phương pháp thuyết phục;
phương pháp giao nhiệm vụ cho đội viên và tập thể Đội; phương pháp thi
đua; phương pháp khen thưởng và khiển trách.
Những nguyên tắc hoạt động Đội:
Nguyên tắc thứ nhất: Đảm bảo định hướng chính trị – xã hội.
Đây là nguyên tắc chủ đạo xuyên suốt trong các hoạt động Đội, nhằm
giữ vững mục tiêu giáo dục của Đảng và tư tưởng Hồ Chí Minh, để rèn luyện
đội viên trở thành con ngoan, trò giỏi, cháu ngoan Bác Hồ, con người mới xã
hội chủ nghĩa, phấn đấu cho lí tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.


17

Nguyên tắc thứ hai: Đảm bảo tính tự nguyện gia nhập Đội và tích cực
tham gia vào các hoạt động Đội

Nguyên tắc này khẳng định tổ chức Đội đích thực là tổ chức quần
chúng của các em, mọi hoạt động Đội phải do các em quyết định. Mọi thiếu
niên đều có thể tự nguyện viết đơn xin gia nhập vào Đội, khi thấy mình có đủ
điều kiện và tiêu chuẩn quy định theo Điều lệ Đội và có quyền được tham gia
vào các hoạt động do Đội tổ chức một cách chủ động, sáng tạo.
Nguyên tắc thứ ba: Đảm bảo tính tự quản và phát huy năng lực sáng
tạo của đội viên, trên cơ sở có sự phụ trách trực tiếp của Đoàn và sự hướng
dẫn sư phạm của người lớn
Ở lứa tuổi học sinh THCS các em có tâm lí muốn tự lập, muốn được
coi là người lớn, muốn khẳng định năng lực, sở trường của mình trong tập
thể, muốn được tìm tòi, thể nghiệm sức sáng tạo trong hoạt động. Nhưng do
nhận thức của các em chưa sâu sắc, chưa đủ kinh nghiệm, chưa có tư duy
khoa học, thiếu phương pháp làm việc, nên phải có sự hướng dẫn của các nhà
sư phạm và sự lãnh đạo của Đoàn TNCS HCM.
Nguyên tắc thứ tư: Đảm bảo phù hợp với đặc điểm lứa tuổi và đặc điểm
cá nhân của đội viên
Lứa tuổi thiếu niên học sinh THCS từ 11 – 14 tuổi có nhiều biến đổi về
thể chất, tâm sinh lý. Vì vậy khi tổ chức các hoạt động Đội và giao nhiệm vụ
phải tính đến đặc điểm lứa tuổi, đặc điểm cá nhân của đối tượng giáo dục sao
cho phù hợp.
Nguyên tắc thứ năm: Đảm bảo tính lãng mạn, gây hứng thú, mang màu
sắc vui chơi trong các hoạt động Đội
Nguyên tắc này phù hợp với lý luận giáo dục nói chung và phù hợp với
tính chất của tổ chức Đội và thực tiễn công tác Đội “Học mà chơi, chơi mà
học” đảm bảo cho hoạt động Đội phù hợp với đặc điểm hoạt động của lứa tuổi


18

thiếu nhi, thông qua đó để giáo dục và rèn luyện cho các em. Trong hoạt động

Đội vui chơi tạo một liên kết hấp dẫn, lôi kéo sự tò mò của các em. Tính lãng
mạn trong hoạt động Đội thể hiện sự tươi trẻ, lành mạnh chứ hoàn toàn không
mang tính phiêu lưu, huyền bí, viễn vong.
Nguyên tắc thứ sáu: Đảm bảo tính hệ thống, liên tục trong các hoạt
động Đội
Hoạt động Đội là một hoạt động giáo dục, là một quá trình liên tục, có
hệ thống, có kế hoạch. Quá trình đó diễn ra qua các giai đoạn từ thấp đến cao,
từ đơn giản đến phức tạp, từ chỗ chưa hoàn thiện đến chỗ hoàn thiện, phù hợp
với đặc điểm tâm lí lứa tuổi, nhận thức của các em. Tính hệ thống và liên tục
trong hoạt động Đội còn thể hiện ở sự thống nhất giữa hoạt động giáo dục của
gia đình, nhà trường và của xã hội trong các hoạt động Đội.
Đặc điểm hoạt động Đội ở các trường THCS quận Nam Từ Liêm,
thành phố Hà Nội
Về chủ thể hoạt động: Đội viên Đội TNTP vừa là đối tượng, vừa là chủ
thể của hoạt động Đội. Các em học sinh ở các trường THCS quận Nam Từ
Liêm phần lớn là con em nông dân, tiểu thương, một số là con em cán bộ,
viên chức Nhà nước và lực lượng vũ trang nhân dân. Điều kiện sống của các
em chủ yếu ảnh hưởng bởi văn hóa làng xã. Chính vì vậy, hoạt động Đội
TNTP ở các trường THCS quận Nam Từ Liêm đôi nét còn mang nặng tính
cộng đồng và những hoạt động của nông thôn Việt Nam. Những năm gần đây,
quận Nam Từ Liêm đã dần dần được đô thị hóa, do vậy, hoạt động của các đội
viên TNTP bị pha trộn và ảnh hưởng bởi lối sống và văn hóa nông thôn nửa
thị thành. Những đặc điểm này chi phối rất lớn đến động cơ, nhu cầu và thói
quen hoạt động của các em trong hoạt động Đội.
Về điều kiện và phương tiện hoạt động Đội: Các trường THCS quận
Nam Từ Liêm chưa được đầu tư nhiều. Cơ sở vật chất nghèo nàn so với các


19

trường THCS ở khác ở nội thành. Sự huy động các nguồn lực xã hội trong xã
hội hóa giáo dục còn ở mức độ. Việc đầu tư cơ sở vật chất và phương tiện cho
hoạt động Đội chưa đáp ứng được nhu cầu. Do vậy, hoạt động Đội TNTP ít có
những hoạt động có quy mô lớn, có đầy đủ các phương tiện hỗ trợ.
Về TPT Đội: Hoạt động Đội phụ thuộc rất lớn vào tính sáng tạo, sự
nhiệt tình, năng lực tổ chức hoạt động của TPT. TPT các trường THCS quận
Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội có tinh thần trách nhiệm cao, nhiệt tình, say
mê với Đội TNTP, tuy nhiên năng lực có mặt còn hạn chế. Do nhiều nguyên
nhân, hoạt động Đội ở các trường THCS quận Nam Từ Liêm chưa được
phong phú, do vậy, TPT chưa được rèn luyện, thử thách nhiều, chưa có nhiều
kinh nghiệm tổ chức hoạt động Đội. Đặc điểm này đã làm hạn chế đến kết
quả hoạt động Đội TNTP.
1.1.2. Khái niệm quản lý hoạt động Đội ở các trường trung học cơ sở
Quản lý là một hoạt động có từ rất lâu, gắn liền với sự xuất hiện của xã
hội loài người. Ngày nay hoạt động quản lý càng trở nên phổ biến và tiếp tục
khẳng định vai trò của mình trong các hoạt động của đời sống xã hội.
Nói đến hoạt động quản lý người ta hay nhắc đến ý tưởng sâu sắc của
C.Mác coi quản lý là một đặc điểm vốn có, bất biến về mặt lịch sử của đời sống
xã hội. Ông cho rằng: “Bất cứ lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào
mà tiến hành những hoạt động cá nhân. Sự chỉ đạo đó phải là những chức năng
chung, tức là những chức năng phát sinh từ sự khác nhau giữa sự vận động
chung của cơ thể sản xuất với những vận động cá nhân của những khí quan độc
lập hợp thành những cơ thể sản xuất đó. Một nhạc sĩ độc tấu thì tự điều khiển lấy
mình, nhưng một dàn nhạc thì cần phải có một nhạc trưởng” [22, Tr. 480]
Theo Từ điển Tiếng Việt thì “Quản lý là tổ chức và điều khiển các hoạt
động theo những yêu cầu nhất định”. [18, Tr. 991]


20

Theo quan niệm của các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc
“quản lý” được hiểu là “quá trình tác động có chủ hướng, có chủ đích của chủ thể
quản lý (người quản lý) đến khách thể (người bị quản lý) trong một tổ chức, nhằm
làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” [5, tr.11].
Như vậy, theo nghĩa rộng: Quản lí là các hoạt động do một hoặc nhiều
người điều phối hành động của những người khác nhằm thu được kết quả mong
muốn. Quản lí là sự tác động của tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý tới
đối tượng quản lí nhằm đạt mục tiêu đề ra.
Tuy có nhiều quan niệm khác nhau về quản lý, song có thể hiểu: Quản lý là
một loại hoạt động xã hội, luôn gắn liền với một nhóm người hay một tổ chức xã
hội nào đó. Bản chất của hoạt động quản lý là sự tác động có mục đích của chủ
thể quản lý tới đối tượng quản lý thông qua các chức năng quản lý là kế hoạch
hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra giúp cho hệ thống ổn định, thích ứng, tăng
trưởng và phát triển.
Từ cách tiếp cận trên, có thể quan niệm: Quản lý hoạt động Đội ở các
trường THCS là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể
quản lý để tổ chức, điều khiển, điều hành hoạt động Đội một cách khoa học, hợp
lý nhằm thực hiện mục đích đã xác định.
Quan niệm trên chỉ ra mục đích chủ thể, đối tượng, nội dung, hình thức,
biện pháp quản lý hoạt động Đội ở các trường THCS.
Mục đích quản lý hoạt động Đội ở các trường THCS là thông qua việc tổ
chức và điều khiển các hoạt động của chi đội, liên đội và đội viên với nội dung,
phương pháp, hình thức hoạt động phong phú đa dạng nhằm đảm bảo cho hoạt
động Đội thực hiện đúng kế hoạch, đạt chất lượng hiệu quả tốt nhất góp phần thực
hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường.
Chủ thể quản lý hoạt động Đội là Phòng GD&ĐT, Hội đồng Đội Quận,
BGH, GV các nhà trường, các lực lượng khác tham gia quản lý như các cơ


21

quan chức năng của chính quyền địa phương, Hội cha mẹ học sinh và phụ
huynh học sinh.
Đối tượng quản lý là các chi đội, liên đội và các đội viên chịu sự tác
động, điều khiển của các chủ thể quản lý trong quá trình hoạt động.
Hoạt động Đội là hoạt động tự giác của các em thiếu nhi có sự chỉ đạo
của các chủ thể quản lý nên BCH Đội và các đội viên đều tham gia vào quản
lý hoạt động Đội với tư cách vừa là chủ thể vừa là đối tượng hoạt động. Để
quản lý tốt hoạt động Đội cần phát huy vai trò tự quản của BCH Đội và của
từng đội viên.
Phương thức quản lý hoạt động Đội bao gồm những cách thức, biện
pháp quản lý nhằm đảm bảo hoạt động Đội đạt được mục đích đề ra, đáp ứng
được yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục của nhà trường. Trong quản lý hoạt động
Đội, các chủ thể quản lý có thể sử dụng các phương thức quản lý trực tiếp,
gián tiếp và quản lý kết hợp. Đồng thời, cần sử dụng kết hợp các phương thức
quản lý một cách linh hoạt, sáng tạo như: quản lý bằng phương pháp hành
chính tổ chức; bằng biện pháp giáo dục tâm lý; bằng kích thích trách phạt…
1.2 Nội dung quản lý hoạt động Đội
1.2.1. Quản lý chương trình, kế hoạch hoạt động
Kế hoạch hoạt động Đội được xác định ngay từ đầu năm học. Nhà trường
căn cứ vào kế hoạch của Phòng GD&ĐT, Hội đồng Đội Quận và những văn bản
hướng dẫn của trên để xây dựng đảm bảo cho kế hoạch hoạt động Đội của nhà
trường bám sát được kế hoạch hoạt động chung của toàn Quận, đồng thời sát với
điều kiện thực tế của nhà trường.
Kế hoạch hoạt động Đội phải được xây dựng một cách cụ thể, chi tiết cho
từng đối tượng, từng loại hoạt động theo thời gian từng tháng, từng quý, từng
học kỳ và cả năm học. Kế hoạch hoạt động Đội bao gồm việc xác định mục tiêu
hoạt động, chương trình, nội dung hoạt động, hình thức tổ chức, phương pháp

22

hoạt động, GV phụ trách, điều kiện phương tiện đảm bảo và tiến độ thực hiện
các hoạt động.
Triển khai thực hiện chương trình, kế hoạch hoạt động Đội là quá trình cụ
thể hóa kế hoạch vào thực tiễn. Các chủ thể quản lý phải triển khai kế hoạch đến
tất cả các đối tượng, tiến hành tổ chức và phối hợp tổ chức các hoạt động một
cách chặt chẽ. Trong quá trình tổ chức hoạt động phải theo dõi, kiểm tra, đánh
giá và điều chỉnh các hoạt động, đảm bảo cho các hoạt động đúng định hướng
chính trị phù hợp với tâm lý, lứa tuổi các em.
Quản lý kế hoạch hoạt động Đội cần tập trung vào quản lý những vấn đề sau:
- Quản lý xây dựng kế hoạch tuần, tháng, năm về hoạt động Đội
- Quản lý xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động
Đội cho GV
- Quản lý xây dựng kế hoạch về sử dụng, đổi mới nội dung, phương
pháp, hình thức tổ chức hoạt động Đội
- Quản lý xây dựng kế hoạch hoạt động Đội trong nhà trường và ở
ngoài nhà trường
- Quản lý xây dựng kế hoạch phối hợp các lực lượng trong nhà trường
- Quản lý xây dựng kế hoạch phối hợp các lực lượng ngoài nhà trường
- Quản lý xây dựng kế hoạch sử dụng kinh phí, đầu tư CSVC phục vụ
cho hoạt động Đội
- Quản lý xây dựng kế hoạch kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động Đội
1.2.2. Quản lý nội dung, phương pháp và hình thức hoạt động
Nội dung hoạt động Đội là sự thể hiện mục đích, mục tiêu giáo dục của
Đội và của nhà trường.
Nội dung hoạt động Đội và phương pháp, hình thức hoạt động Đội phù
hợp, thống nhất với nhau một cách biện chứng. Sự kết hợp giữa nội dung và
hình thức hoạt động Đội là sự tổng kết, đúc kết kinh nghiệm của cả quá trình
hoạt động lâu dài của Đội.

23

Nội dung hoạt động Đội và phương pháp, hình thức hoạt động Đội
không ngừng bổ sung, hoàn thiện để phù hợp với tổ chức Đội, đáp ứng yêu
cầu của sự phát triển kinh tế, chính trị, xã hội và của thời đại.
Nội dung hoạt động Đội nhằm vào đối tượng học sinh ở lúa tuổi Đội
viên, làm thế nào để song song với việc học công tác Đội đưa các em đến với
những sân chơi bổ ích, giúp các em hình thành về phẩm chất đạo đức và kỹ
năng giao tiếp cũng như kỹ năng sống lành mạnh và hoàn chỉnh. Nhà trường
cần quản lý chặt chẽ những nội dung hoạt động Đội sau đây:
Giáo dục đạo đức:
Giáo dục đạo đức cho học sinh trong các trường THCS không chỉ thông
qua những bài giảng về đạo đức, pháp luật, giáo dục công dân và các môn
khác trên theo chương trình và thời khóa biểu mà còn phải thông qua các hình
thức hoạt động phong phú của Đội. Bằng sự mềm dẻo về nội dung, hình thức
và phương pháp, tập hợp và sử dụng tất cả nội dung có trong sách giáo khoa
và trong sách báo, tạp chí, thông tin đại chúng để chuyển tải tới các em đội
viên theo hình thức hoạt động tập thế, tự quản, tự giác làm cho hoạt động trở
nên sinh động hơn.
Giáo dục học tập vắn hóa, khoa học và công nghệ
Thông qua tổ chức các hoạt động học tập hấp dẫn như: tổ chức các câu
lạc bộ, cuộc thi, trò chơi, tham quan… của hoạt động Đội, giáo dục ý thức
trách nhiệm trong học tập văn hóa, khoa học và công nghệ làm cho các em
hiểu rõ mục đích, động cơ, thái độ học tập và xây dựng cho các em biết vận
dụng những điều đã học và thực tiễn cuộc sống theo tinh thần chủ động nhận
thức, tích cực hóa hoạt động học tập.
Giáo dục lao động, thể chất

24

Thông qua các hình thức lao động tập thể, công ích, lập quỹ xây dựng
Đội. Qua đó, giáo dục cho các em về thể chất, sức khỏe, vệ sinh và tình yêu
đối với lao động và người lao động.
Hoạt động Đội cần đa dạng về hình thức, phong phú về nội dung, hấp
dẫn và vui tươi có như thế thì mới huy động được đông đảo các em tham gia.
Những hình thức và phương pháp được sử dụng trong hoạt động Đội:
Phương pháp hoạt động tập thể, mang tính xã hội, hữu ích
Thông qua hoạt động tập thể mang tính xã hội, hữu ích của hoạt động
Đội, tạo ra những điều kiện, khả năng tốt để các em đội viên tự khẳng định
mình, gắn bó với tập thể, hình thành thái độ tương thân, tương ái, giúp đỡ
nhau trong mọi công việc và trong cuộc sống.
Hoạt động tập thể mang tính xã hội của Đội là trường học đầu tiên của
quá trình giáo dục chính trị.
Phương pháp trò chơi và vui chơi
Trò chơi có ý nghĩa quan trọng và cần thiết đối với đời sống của thiếu
nhi. Trò chơi chẳng những đáp ứng nhu cầu của các em mà còn là phương
pháp giáo dục các em có hiệu quả, có sức lôi cuốn trẻ em rất cao, dễ đưa các
em đến sự say mê, hứng thú. Trò chơi mang đến cho các em niềm sung sướng,
sự thỏa mãn, niềm sảng khoái. Trò chơi giúp các em lĩnh hội tri thức tự nhiên,
xã hội và tư duy, tạo cho các em những nhạy cảm, nhạy bén, phản xạ tinh thần
tốt, hình thành trong các em kĩ năng, kỉ xảo hoạt động mà trên lớp khó có điều
kiện rèn luyện.
Phương pháp thuyết phục trong công tác Đội
Thuyết phục được thể hiện qua lời nói: chứng minh, giải thích, phân
tích, đàm thoại…, thể hiện qua những tấm gương của bạn bè, anh chị em, cha
mẹ, các anh chị phụ trách, các thầy cô giáo, những tấm gương anh hùng liệt

25

sĩ, gương Bác Hồ, gương các danh nhân lịch sử văn hóa…để thuyết phục các
em làm việc tốt, noi gương tốt, nhận thức được cái sai, tránh cái sai, biết phê
phán, đấu tranh với cái sai.
Phương pháp giao nhiệm vụ cho đội viên và tập thể Đội
Phương pháp giao nhiệm vụ cho đội viên là tạo sự kích thích tính tích
cực, chủ động sáng tạo của mỗi thành viên trong tổ chức Đội đóng góp sức
mình vào các hoạt động Đội, qua đó giáo dục lòng tự tin, tinh thần trách
nhiệm, ý thức tổ chức kỉ luật và tính tự quản cao của các em.
Phương pháp thi đua trong công tác Đội
Là phương pháp đề cao và kích thích hoạt động của đội viên và tập thể
Đội, thi đua làm cho đội viên và tập thể đội không thỏa mãn với những gì đạt
được, không ngừng phấn đấu vươn lên giành kết quả cao hơn.
Phương pháp thi đua là phương pháp đặc trưng của các tổ chức chính
trị – xã hội dưới chế độ xã hội chủ nghĩa. Thi đua hiểu theo đúng nghĩa của nó
hoàn toàn khác với sự cạnh tranh, đố kị, níu kéo nhau, chạy theo thành tích,
phô trương hình thức.
Phương pháp khen thưởng và khiển trách
Trong hoạt động Đội, không chỉ có thi đua mới có khen thưởng mà
khen thưởng và khiển trách được tiến hành thường xuyên trong mọi hoạt
động.Có nhiều biện pháp khiển trách: Khiển trách bằng nhắc nhở khéo léo,
bằng việc giáo dục thông qua tập thể góp ý kiến bằng dư luận. Tổ chức Đội
không coi khiển trách là kỉ luật mang tính hành chính như: cho ra khỏi Đội,
tạm dừng sinh hoạt Đội, thu thẻ đội viên…hay bằng nhục hình. Khiển trách
của Đội là sự nhắc nhở khéo léo, giáo dục để giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
1.2.3. Quản lý lực lượng tổ chức hoạt động
Cán bộ phụ trách công tác thiếu nhi là những người được Đảng, nhà
nước và ĐTN cử ra thay mặt Đảng, Nhà nước và Đoàn làm nòng cốt trong

26

việc tổ chức hướng dẫn, tổ chức và hoạt động Đội TNTP, các phong trào của
thiếu nhi, nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục của Đảng Cộng sản Việt Nam;
trực tiếp là mục tiêu giáo dục của Đội TNTP Hồ Chí Minh.
Để hoat động Đội đạt chất lượng, hiệu quả cao, nhà trường cần phải
quản lý chặt chẽ các lực lượng tổ chức hoạt động Đội. Quản lý lực lượng tổ
chức hoạt động Đội chính là quản lý về số lượng, về phẩm chất, năng lực của
các tổ chức, các cá nhân tham gia tổ chức hoạt động Đội. Đảm bảo cho những
người chỉ đạo, điều khiển các hoạt động Đội phải là những tấm gương điển
hình để các em noi theo. Đồng thời họ phải có những kiến thức, kỹ năng tổ
chức hoạt động Đội nhất là những kỹ năng tổ chức các trò chơi, tổ chức các
hoạt động tham quan và sân khấu hóa nội dung hoạt động.
Quản lý các lực lượng tổ chức hoạt động Đội còn phải quản lý sự phối
hợp của các lực lượng này. Mỗi một lực lượng có 1 vị trí, vai trò, chức năng
nhiệm vụ khác nhau trong hoạt động Đội. Nhà trường cần phải phát huy tối đa
năng lực của các tổ chức, cá nhân và biết phối hợp hoạt động của họ để tạo
nên sức mạnh tổng hợp cho các hoạt động Đội.
Trong quản lý các lực lượng tổ chức hoạt động Đội, cần phát huy thế
mạnh, khả năng của mỗi tổ chức trong từng khâu, từng bước của hoạt động Đội.
Trong xây dựng, triển khai hiệu quả các chương trình, kế hoạch đề ra thì Hội
đồng Đội Quận là lực lượng đóng vai trò then chốt. Hội đồng Đội phối hợp với
Phòng GD&ĐT xây dựng chương trình công tác Đội và phong trào thiếu nhi của
từng năm học và triển khai tới các liên đội vào mỗi đầu năm học.
Trên cơ sở kế hoạch hoạt động Đội của Hội đồng Đội, Phòng GD&ĐT
Quận, BGH các trường THCS tổ chức các lực lượng của nhà trường trong xây
dựng và triển khai kế hoạch hoạt động Đội của nhà trường.
Trong mỗi nhà trường, TPT có vai trò quan trọng. TPT là người tham

mưu cho BGH nhà trường và chịu trách nhiệm trước BGH nhà trường về các
hoạt động Đội, do vậy, nhà trường cần phải bồi dưỡng cho TPT đảm bảo cho


27

TPT có những phẩm chất và năng lực cần thiết của người phụ trách công tác
thiếu niên của nhà trường. Người TPT phải có những phẩm chất và năng lực:
Phẩm chất đạo đức tốt, có lập trường tư tưởng vững vàng; có tấm lòng yêu
trẻ, say sưa với nghề nghiệp, ưa thích hoạt động chính trị – xã hội; có năng
lực sư phạm vững vàng; có năng lực về tổ chức và chỉ đạo các hoạt động Đội;
nắm vững nghiệp vụ và phương pháp công tác Đội.
Đội TNTP là tổ chức của các em, do các em điều hành. Vì vậy cần có một
lực lượng có năng lực tổ chức, đó là BCH Đội. BCH Đội đại diện cho số đông
đội viên, chỉ huy và trực tiếp điều hành các hoạt động của Đội, thực hiện tốt mục
tiêu giáo dục Đội viên trở thành con ngoan, trò giỏi, cháu ngoan Bác Hồ.
Ban chỉ huy Đội có vị trí đặc biệt quan trọng trong tổ chức Đội. BCH
Đội chính là người điều hành, quản lý mọi công việc của chi đội, liên đội dưới
sự hướng dẫn của phụ trách Đội. Để phát huy vai trò tự quản của của Đội,
BCH Đội phải là những đội viên gương mẫu, có năng lực trong học tập và chỉ
huy, lãnh đạo, đồng thời cần nỗ lực trong học tập, rèn luyện để bổ sung, trau
dồi những kiến thức cơ bản nhất về tổ chức Đội, đặc biệt là Điều lệ, Nghi thức
Đội, Chương trình rèn luyện đội viên, nguyên tắc, lề lối, phương pháp làm
việc nhằm phát huy tốt vai trò của mình.
Là trung tâm trong các hoạt động Đội, BCH Đội phải là người luôn đi
đầu trong mọi hoạt động và cùng tập thể Đội giúp đỡ đội viên thực hiện tốt
nhiệm vụ được giao, bởi vì, BCH Đội chính là hạt nhân của phong trào của
Đội, là đầu tầu lôi kéo, thúc đẩy, là lực lượng nòng cốt và là chỗ dựa tin cậy
của mọi đội viên.
BCH Đội góp phần quan trọng trong việc giáo dục, giúp đỡ đội viên

theo mục tiêu giáo dục của Đội. Để tập hợp, thu hút mọi đội viên tham gia các
hoạt động Đội, BCH Đội cần phát huy vai trò tự nguyện, tự quản trong sinh