TÀI LIỆU THAM KHẢO một số HIỂU BIẾT về THỜI đại HIỆN NAY và TRÁCH NHIỆM bảo vệ tổ QUỐC VIỆT NAM xã hội CHỦ NGHĨA

MỘT SỐ HIỂU BIẾT VỀ THỜI ĐẠI HIỆN NAY
VÀ TRÁCH NHIỆM BẢO VỆ TỔ QUỐC VIỆT NAM
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
Như chúng ta đã biết: nhận thức đúng đắn nội dung, đặc điểm
và xu thế của thời đại để vạch ra chiến lược và sách lược đấu tranh
cách mạng phù hợp là đòi hỏi khách quan đối với Đảng của giai cấp
công nhân.
V.I. Lênin đã từng nhấn mạnh rằng: “chỉ trên cơ sở hiểu đúng
thời đại chúng ta mới có thể định ra đúng đắn sách lược của
chúng ta, và chỉ có dựa trên cơ sở hiểu biết những đặc điểm cơ
bản của một thời đại, chúng ta mới có thể tính đến những đặc
điểm chi tiết của nước này hay nước nọ”.
“ Sự nhận thức sai lệch về thời đại chắc chắn đưa lại những
tổn thất cho sự nghiệp cách mạng của giai cấp công nhân và nhân
dân lao động, cho sự nghiệp giải phóng của các dân tộc và sự
nghiệp giải phóng con người”.
Vậy hiểu về thời đại hiện nay như thế nào?
“ Thời đại ” là khái niệm dùng để phân biệt sự khác nhau về
chất giữa các giai đoạn phát triển của một lĩnh vực nào đó. Vì vậy,
khái niệm “thời đại” được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khoa học
khác nhau như: sử học, khảo cổ học, khoa học kỹ thuật, nhân chủng
học…


2

Chủ nghĩa xã hội khoa học xem: “ thời đại là một khái niệm
khoa học dùng để phân kỳ lịch sử xã hội, phân biệt những nấc
thang phát triển của xã hội loài người”. Theo đó, thời đại là một
thời kỳ lịch sử lâu dài, được đánh dấu bằng sự ra đời, phát triển của
hình thái kinh tế- xã hội mới và được đặc trưng bằng những xu hướng phát triển tương đối ổn định.

Để xác định đúng đắn thời đại, chủ nghĩa Mác- Lênin đưa ra
cơ sở khoa học đó là hình thái kinh tế- xã hội. Lý luận hình thái
kinh tế- xã hội của Mác cho phép xem xét toàn diện thời đại cả lực
lượng sản xuất và quan hệ sản xuất, cơ sở hạ tầng và kiến trúc
thượng tầng, bao gồm toàn bộ cơ sở nền tảng kinh tế, chính trị, xã
hội, kỹ thuật… Nó không những luận giải đúng đắn xã hội đang
hiện hữu, mà còn xác định được xã hội đã qua và chiều hướng xã
hội sắp tới, theo đúng quy luật vận động phát triển của xã hội loài
người. Ph. Ăngghen đã viết: “…trong mỗi thời đại lịch sử, phương
thức chủ yếu của sản xuất kinh tế và trao đổi, cùng với cơ cấu xã
hội do phương thức đó quyết định, đã cấu thành cơ sở cho lịch sử
chính trị của thời đại và lịch sử của sự phát triển trí tuệ của thời
đại, cái cơ sở mà chỉ có xuất phát từ đó mới cắt nghĩa được lịch
sử đó…”.
Thời đại hiện nay, thời đại chúng ta, thời đại mới là những
khái niệm đồng nghĩa, được quen dùng với chúng ta.
Thời đại hiện nay là thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản
lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi thế giới được mở đầu bằng sự


3

thắng lợi của cuộc Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười
Nga năm 1917.
Thời đại hiện nay mở ra xu hướng phát triển tất yếu của xã hội
loài người lên một nấc thang cao hơn- xã hội chủ nghĩa và cộng sản
chủ nghĩa, mặc dù ở nhiều nước vẫn còn tồn tại chế độ kinh tế xã
hội tiền tư bản và tư bản chủ nghĩa; trong đó, giai cấp công nhân giữ
vai trò trung tâm của lịch sử.
Đúng như V.I.Lênin đã viết: “ Cách mạng Tháng Mười mở

đầu một thời đại mới trong lịch sử thế giới, thời đại thống trị của
một giai cấp mới, giai cấp bị áp bức trong tất cả các nước tư
bản”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng khẳng định: “ Thắng lợi của
Cách mạng tháng Mười đã chiếu rọi lịch sử các dân tộc, tạo nên
một thời đại mới, thời đại thắng lợi của chủ nghĩa xã hội và sụp
đổ của chủ nghĩa tư bản”.
Vậy thì nội dung, tính chất cơ bản của thời đại hiện nay là
gì?
Nội dung của thời đại hiện nay đã được Lênin đề cập là: xoá
bỏ giai cấp tư sản và chế độ tư bản chủ nghĩa, đồng thời thiết lập
những cơ sở của xã hội mới là xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ
nghĩa. Năm 1957 và 1960, 1969, Hội nghị đại biểu các Đảng cộng
sản và công nhân quốc tế tại Mátxcơva tiếp tục khẳng định: “ Thời
đại chúng ta mà nội dung chủ yếu là sự quá độ từ chủ nghĩa tư
bản lên chủ nghĩa xã hội, mở đầu bằng cuộc Cách mạng tháng


4

Mười vĩ đại, là thời đại đấu tranh giữa hai hệ thống xã hội đối
lập…, là thời đại thắng lợi của chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa
cộng sản trên phạm vi toàn thế giới”.
Hiện nay, tình hình thế giới có nhiều biến đổi, nhất là trong
lĩnh vực sản xuất vật chất, phát triển khoa học công nghệ và quan hệ
chính trị- xã hội. Tuy chủ nghĩa xã hội đang gặp nhiều khó khăn,
song những cơ sở vật chất xã hội của một thời đại mới ngày càng
chín muồi. Nội dung cơ bản của thời đại đã xác định ở trên đến nay
cơ bản còn nguyên giá trị, nhưng cần có nhận thức rõ ràng hơn.
Thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm

vi toàn thế giới không diễn ra trong một thời gian ngắn và theo một
con đường thẳng tắp. Dù trải qua nhiều khúc quanh co, nhưng nhất
định loài người sẽ đi đến một xã hội tốt đẹp hơn chế độ tư bản chủ
nghĩa- đó là chế độ xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa. Trên cơ
sở phân tích một cách khách quan, lịch sử, cụ thể và kế thừa tư tưởng của các Hội nghị quốc tế 1957, 1960, 1969, Đảng cộng sản Việt
Nam tiếp tục khẳng định nội dung: “ thời đại hiện nay là thời đại
quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi
toàn thế giới được mở đầu bằng cách mạng tháng Mười Nga
1917, là thời đại đấu tranh cho thắng lợi của hoà bình, độc lập
dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội, gắn liền với cuộc cách
mạng xã hội chủ nghĩa và cuộc cách mạng khoa học công nghệ
hiện đại ”.
Tính chất của thời đại hiện nay là sự quá độ từ chủ nghĩa tư
bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi thế giới. Đó là cuộc đấu tranh


5

gay gắt, lâu dài và phức tạp giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư
bản. Đây là cuộc đấu tranh giữa hai kiểu chế độ xã hội khác nhau về
bản chất, đang cùng tồn tại, tác động và ảnh hưởng sâu sắc tới đời
sống quốc tế. Cuộc đấu tranh này diễn ra trên tất cả mọi lĩnh vực
của đời sống xã hội: kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội, ý thức hệ...
Tính chất thời đại hiện nay là sự quá độ từ xã hội tư bản chủ
nghĩa lên xã hội xã hội chủ nghĩa thông qua các cuộc cách mạng xã
hội chủ nghĩa, bằng đấu tranh giai cấp, đấu tranh dân tộc rất gay gắt.
Trong quá trình đi đến thắng lợi, cuộc cách mạng này không tránh
khỏi những vấp váp, thậm chí thoái trào. Quá độ từ chủ nghĩa tư bản
lên chủ nghĩa xã hội không phải lúc nào cũng thuận buồm, xuôi gió
và có thể về đích trong một thời gian ngắn. Cho dù trải qua cuộc

đấu tranh gay gắt, lâu dài và phức tạp, nhưng theo quy luật phát
triển tất yếu của xã hội loài người, chúng ta nhất định sẽ tiến tới chủ
nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản.
Mặc dù cuối thế kỷ XX đã xảy ra cuộc khủng hoảng và thoái
trào tạm thời của chủ nghĩa xã hội, nhưng tính chất căn bản của thời
đại hiện nay vẫn là quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Các nước xã hội chủ nghĩa lâm vào trì trệ, khủng hoảng do
những yếu kém, khuyết tật kéo dài. Nhưng đó không phải là bản
chất của chủ nghĩa xã hội. Con đường đi lên chủ nghĩa xã hội vẫn là
xu thế khách quan tất yếu của lịch sử xã hội loài người, và đang là
sự lựa chọn của nhiều quốc gia dân tộc, song vấn đề là ở chỗ chủ
nghĩa xã hội cần không ngừng đổi mới và phát triển làm cho lý tư-


6

ởng xã hội chủ nghĩa trở thành hiện thực, và ngày càng thể hiện tính
ưu việt như bản chất tốt đẹp của nó.
Sự đổ vỡ của các nước xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông
Âu phản ánh tính chất quanh co, phức tạp của sự phát triển xã hội
xã hội chủ nghĩa. Để chiến thắng chế độ phong kiến, chủ nghĩa tư
bản đã phải mất nhiều thế kỷ. Chủ nghĩa xã hội, một chế độ xã hội
mới khác về chất các chế độ xã hội trước đó, ra đời mới được gần
một thế kỷ, nên không thể tránh khỏi những sai lầm khiếm khuyết.
Sự chống phá quyết liệt của chủ nghĩa tư bản và các thế lực phản
động cùng những khuyết điểm, những sai lầm chủ quan và sự phản
bội chủ nghĩa Mác- Lênin của những phần tử cơ hội trong Đảng
cộng sản và Nhà nước xã hội chủ nghĩa đã làm cho Liên Xô và
Đông Âu tan vỡ.
Chúng ta phải nhận thức rằng, sự quá độ từ chủ nghĩa tư bản

lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi thế giới là một quá trình lịch sử
lâu dài. Thực tiễn lịch sử cho thấy, chủ nghĩa xã hội tuy là đại diện
cho phương hướng tiến lên của thời đại và cuối cùng sẽ thay thế chủ
nghĩa tư bản, nhưng thực tế chủ nghĩa xã hội hiện nay vẫn đang phải
tìm tòi và khai phá con đường tiến lên của lịch sử nhân loại rất
quanh co, phức tạp.
Tuy vậy, những thành tựu đổi mới, cải cách và phát triển của
Việt Nam, Trung Quốc và một số nước xã hội chủ nghĩa đã chứng
minh cho triển vọng của chủ nghĩa xã hội trong thời đại hiện nay,
chứng minh khả năng có thể khắc phục khuyết điểm, vượt qua
những thách thức để có những bước phát triển mới.


7

Những đặc điểm nổi bật của tình hình thế giới hiện nay là:
- Chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu
sụp đổ đã khiến cho chủ nghĩa xã hội tạm thời lâm vào thoái trào,
nhưng điều đó không làm thay đổi tính chất thời đại: loài người vẫn
đang trong thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội.
Các mâu thuẫn cơ bản trên thế giới vẫn tồn tại và phát triển, có mặt
sâu sắc hơn, nội dung và hình thức biểu hiện có nhiều nét mới. Đấu
tranh dân tộc và đấu tranh giai cấp tiếp tục diễn ra dưới nhiều hình
thức.
- Nguy cơ chiến tranh thế giới hủy diệt bị đẩy lùi, nhưng xung
đột vũ trang, chiến tranh cục bộ, xung đột về dân tộc, sắc tộc và tôn
giáo, chạy đua vũ trang, hoạt động can thiệp, lật đổ khủng bố vẫn
xảy ra ở nhiều nơi.
- Cách mạng khoa học và công nghệ tiếp tục phát triển với
trình độ ngày càng cao, tăng nhanh lực lượng sản xuất, đồng thời

thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế thế giới, quốc tế hóa
nền kinh tế và đời sống xã hội.
Các nước đều đang đứng trước những cơ hội để phát triển.
Nhưng do ưu thế về vốn, công nghệ, thị trường… thuộc về các nước
tư bản chủ nghĩa phát triển và các công ty đa quốc gia, cho nên các
nước chậm phát triển và đang phát triển đứng trước những thách
thức to lớn. Chênh lệch giàu nghèo giữa các nước ngày càng mở
rộng. Cuộc cạnh tranh kinh tế, thương mại, khoa học - công nghệ
diễn ra gay gắt.


8

- Cộng đồng thế giới đứng trước nhiều vấn đề có tính toàn cầu
( bảo vệ môi trường, hạn chế bùng nổ về dân số, phòng ngừa và đẩy
lùi những bệnh tật hiểm nghèo…) mà không một quốc gia riêng lẻ
nào có thể tự giải quyết, cần phải có sự hợp tác đa phương.
- Khu vực châu A - Thái Bình Dương đang phát triển năng
động và tiếp tục phát triển với tốc độ cao. Đồng thời khu vực này
cũng tiềm ẩn một số nhân tố có thể gây mất ổn định.
+ Tóm lại: thế giới hiện nay đang tồn tại đan xen và tác động
lẫn nhau giữa các nhân tố ổn định và mất ổn định, phát triển và suy
thoái, hòa bình và chiến tranh, thống nhất và phân chia, hợp tác và
cạnh tranh. Tình hình đó tác động tới các quan hệ quốc tế cho phép
nhận ra những xu thế phát triển của thế giới hiện nay.
Những xu thế phát triển chủ yếu của thế giới hiện nay:
- Hòa bình, ổn định và hợp tác để phát triển ngày càng trở thành
đòi hỏi bức xúc của các dân tộc và quốc gia trên thế giới. Các nước
dành ưu tiên cho phát triển kinh tế, coi phát triển kinh tế có ý nghĩa
quyết định đối với việc tăng cường sức mạnh tổng hợp của quốc gia.

- Các quốc gia lớn, nhỏ tham gia ngày càng nhiều vào quá trình
hợp tác và liên kết khu vực, liên kết quốc tế về kinh tế, thương mại
và nhiều lĩnh vực hoạt động khác. Hợp tác ngày càng tăng nhưng
cạnh tranh cũng rất gay gắt.
- Các dân tộc nâng cao ý thức độc lập tự chủ, tự lực tự cường,
đấu tranh chống lại sự áp đặt và can thiệp của nước ngoài, bảo vệ
độc lập chủ quyền và nền văn hóa dân tộc.


9

- Các nước xã hội chủ nghĩa, các Đảng cộng sản và công nhân,
các lực lượng cách mạng, tiến bộ trên thế giới kiên trì đấu tranh vì
hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
Hiện nay, chúng ta tiếp tục sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong bối cảnh đan xen vừa hợp tác
vừa đấu tranh, vừa có nhiều thời cơ thuận lợi vừa gặp nhiều thách
thức. Quân đội nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng, là
công cụ bạo lực sắc bén của Nhà nước xã hội chủ nghĩa, lực lượng
nòng cốt trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa, cần nhận thức sâu sắc nội dung, tính chất, đặc điểm, mâu
thuẫn, mục tiêu thời đại hiện nay. Từ đó, xây dựng niềm tin và trách
nhiệm thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ cách mạng mà Đảng và
nhân dân giao phó, góp phần xứng đáng vào thắng lợi cuộc cách
mạng xã hội chủ nghĩa và cuộc đấu tranh vì hoà bình, độc lập dân
tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội trên thế giới.
Kính thưa các Thủ trưởng!
Thưa toàn thể các đồng chí!
Như chúng ta đã biết: Xây dựng thành công CNXH và bảo vệ
vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN là hai nhiệm vụ chiến lược của

cách mạng Việt Nam. Đặc biệt trong điều kiện hiện nay, đất nước ta
đang bước vào thời kỳ đẩy mạnh sự nghiệp CNH - HĐH. Xây dựng
và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN, đòi hỏi đặt ra yêu
cầu rất cao đối với Quân đội. Để làm tròn chức năng là:" đội quân
chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất ", hoàn
thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao
cho. Xác định Quân đội nói chung và các đơn vị nói riêng trong
toàn quân phải được huấn luyện bài bản, học tập và rèn luyện một


10

cách toàn diện thường xuyên liên tục. Đây là đặc thù và tính chất
phức tạp của một đội quân mang ngọn cờ bách chiến, bách thắng.
Trong bối cảnh tình hình thế giới và trong nước có những diễn
biến hết sức phức tạp. Nghị quyết đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI
đã khẳng định và chỉ ra: "Xây dựng CNXH và bảo vệ Tổ quốc vẫn
là hai nhiệm vụ chiến lược có quan hệ hữu cơ với nhau".

Trước mắt, quân đội ta phải cùng toàn Đảng, toàn dân nêu cao
tinh thần cảnh giác cách mạng, đánh bại chiến lược “diễn biến hoà
bình”, bạo loạn lật đổ của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù
địch, giữ vững ổn định chính trị, môi trường hoà bình, ổn định của
đất nước. Đồng thời, quân đội ta phải làm tốt chức năng của đội
quân chiến đấu, lao động sản xuất và công tác. Quân đội ta cần phải
chăm lo nâng cao sức mạnh chiến đấu, nâng cao năng lực công tác
vận động quần chúng và hoạt động thực tiễn.
Để hoàn thành tốt nhiệm vụ, chúng ta phải xây dựng nền quốc
phòng toàn dân vững mạnh; xây dựng quân đội chính quy, tinh
nhuệ, từng bước hiện đại, lấy xây dựng chính trị làm cơ sở. Mỗi cán

bộ, học viên phải ra sức học tập, rèn luyện nâng cao bản lĩnh, trí tuệ,
bản chất công nhân- giai cấp đại diện cho xu hướng phát triển của
xã hội loài người; góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu: hoà
bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội./.


11