TIỂU LUẬN CHUYÊN NGÀNH TÌNH HÌNH THẾ GIỚI và NHỮNG XU THẾ lớn TRONG QUAN hệ QUỐC tế HIỆN NAY

Tình hình thế giới và những xu thế lớn trong quan hệ quốc tế hiện nay
Lời mở đầu
Trong lịch sử của quan hệ quốc tế cho thấy, tham gia vào đời sống quốc
tế không chỉ có những quốc gia, mà còn bao gồm nhiều chủ thể quốc tế khác
với tính cách là những thực thể chính trị- xã hội có tính độc lập tương đối.
Đồng thời, nội dung, hình thức, quan hệ cũng ngày càng phong phú và đa
dạng; quy mô và phạm vi quan hệ ngày càng sâu rộng. Toàn bộ các chủ thể và
mối quan hệ tác động qua lại, đan xen nhau giữa các chủ thể đó tạo nên một
hệ thống cấu trúc quan hệ quốc tế trong một giai đoạn lịch sử nhất định.
Các mối quan hệ quốc tế mặc dù diễn ra phức tạp và biến đổi không
ngừng, với những tác động nhiều chiều, song vẫn gắn bó với nhau trong một
chỉnh thể có tính hệ thống và tuân theo quy luật xã hội khách quan. Chính vì
vậy, cũng như mọi hiện tượng tự nhiên và hiện tượng xã hội khác, thế giới
loài người với tính hệ thống chỉnh thể của nó là những quá trình vận động
không ngừng theo những quy luật nhất định. Quá trình vận động đó, đến một
giới hạn nào đó sẽ đạt tới trạng thái ổn định tương đối- trạng thái cân bằng
động. Lúc đó các thành tố nằm trong hệ thống- mà ở đây là các chủ thể trong
hệ thống quan hệ quốc tế có mối liên quan bền vững, tác động, chi phối lẫn
nhau, tạo nên trạng thái ổn định bền vững của cả hệ thống quan hệ quốc tế.
Chiến tranh lạnh” kết thúc, trật tự hai cực biểu hiện cuộc đối đầu ĐôngTây khốc liệt của thế giới đã đi đến điểm kết. Song, trật tự thế giới mới vẫn
còn đang trong quá trình hình thành. Dựa vào thực lực kinh tế, chính trị và
quân sự của mình, Mỹ không từ bỏ mục đích bá chủ thế giới. Tuy nhiên, sự
phát triển không ngừng của Nhật Bản, Tây Âu; sự vươn lên mạnh mẽ của
Trung Quốc; những cuộc đấu tranh mạnh mẽ nhằm củng cố, bảo vệ độc lập,
chủ quyền của các nước thuộc “thế giới thứ ba” dưới nhiều hình thức, biện
pháp để chống lại sự can thiệp và ảnh hưởng của các nước lớn… đã tạo ra
những tương quan lực lượng không nhỏ đối với Mỹ. Điều này cho thấy, thế

1

giới hậu lưỡng cực đang hướng tới xác lập một trật tự mới với nhiều hướng
khác nhau: đơn cực, đa cực, nhất siêu đa cường...
Sự kết thúc của “Chiến tranh lạnh” tuy không mở ra kỷ nguyên mới hòa
bình và thịnh vượng như nhân loại tiến bộ mong đợi vì những xung đột sắc
tộc, mâu thuẫn tôn giáo và các cuộc chiến tranh cục bộ ở nhiều khu vực vẫn
diễn ra triền miên, song đã tạo ra những điều kiện khiến cho xu thế hòa dịu,
hòa hoãn trở nên chiếm ưu thế trong quan hệ giữa các quốc gia, dân tộc trên
thế giới; tạo những tiền đề cho đa cực hóa các mối quan hệ- một điều kiện
quan trọng dẫn đến hình thành xu thế đa dạng hóa, đa phương hóa, hội nhập
khu vực và quốc tế trong quan hệ quốc tế hiện nay.

2


Nội dung
1. Tình hình thế giới:
Từ khi chế độ xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu và Liên Xô sụp đổ, phong
trào cộng sản công nhân quốc tế lâm vào thoái trào, phong trào độc lập dân
tộc, bảo vệ chủ quyền quốc gia của các nước đang phát triển có những hạn
chế, song xu thế vận động của thời đại hiện nay vẫn là sự quá độ lên chủ
nghĩa xã hội. Về sự quá độ của xã hội loài người từ chủ nghĩa tư bản lên chủ
nghĩa xã hội, biểu hiện ở hai vấn đề:
Một là, Vượt qua nhiều khó khăn, thử thách, các nước xã hội chủ nghĩa
còn lại (Trung Quốc, Việt Nam, CuBa, Triều Tiên, Lào) đã trụ vững và giành
nhiều thành tựu to lớn trong phát triển kinh tế- xã hội, tiếp tục sự nghiệp xây
dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Đặc
biệt, những thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử mà Trung Quốc giành được
trong cải cách, mở cửa (Trở thành nền kinh tế lớn thứ tư thế giới), Việt Nam
giành được trong đổi mới, khẳng định con đường sử dụng kinh tế thị trường
và hội nhập kinh tế quốc tế để đẩy nhanh phát triển kinh tế- xã hội, xây dựng

cơ sở vật chất- kỹ thuật của xã hội xã hội chủ nghĩa.
Hai là, từ năm 1998 đến nay, xuất hiện trào lưu cánh Tả ở Mỹ La Tinh.
Các lực lượng cánh Tả đã lên nắm quyền ở Vê-nê-du-ê-la (từ 1998), Chi-lê
(từ 2000), Bra-xin (từ 2002), Ác-hen-ti-na (từ 2003), Pa-na-ma (từ 2004), Uru-goay (từ 2004), Bô-li-vi-a (từ 2005), Ê-cu-a-đo (từ 2006), Ni-ca-ra-goa (từ
2007), Goa-tê-ma-la (từ 2007). Ở mức độ này hay mức độ khác, các Chính
phủ cánh Tả, tiến bộ ở các nước này đều tiến hành các cuộc cải cách mang
tính dân tộc, dân chủ nhằm củng cố độc lập dân tộc và chủ quyền quốc gia,
mở rộng dân sinh, dân chủ… thể hiện khuynh hướng độc lập hơn với Mỹ.
Bốn nước Vê-nê-du-ê-la, Bô-li-vi-a, Ê-cu-a-đo, Ni-ca-ra-goa lựa chọn con
đường phát triển theo hướng xây dựng “chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI”. Thực
tiễn cho thấy chủ nghĩa xã hội đang là một lý tưởng có sức cuốn hút đông đảo

3


quần chúng lao động ở các nước Mỹ La Tinh tích cực tham gia vào tiến trình
cải cách, tiến tới xây dựng một xã hội mới.
Cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại phát triển mạnh mẽ với nội
dung cơ bản là, cách mạng công nghệ thông tin, năng lượng, vật liệu mới và
sinh học… các yếu tố này cũng tham gia tích cực thúc đẩy nền kinh tế tri thức
mở rộng. Sự phát triển đó làm tăng nhanh sức sản xuất dẫn tới chuyển dịch cơ
cấu kinh tế thế giới diễn ra nhanh chóng. Mọi mặt đời sống xã hội đều thay
đổi. Thời kỳ quốc tế hoá nền sản xuất hiện đại, đồng thời cũng là thời kỳ thúc
đẩy nền kinh tế toàn cầu. Nhiều mối quan hệ kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội
thế giới đều thay đổi. Các quốc gia, dân tộc sống, quan hệ tuỳ thuộc vào nhau
và đều đứng trước cơ hội để phát triển. Cuộc cạnh tranh để tồn tại và phát
triển giữa các nước cũng diễn ra sâu sắc. Thời cơ và thách thức đặt ra đối với
tất cả các nước, trước hết là các nước đang phát triển. Việc nắm bắt, khai thác
những thành tựu khoa học và công nghệ, thị trường vốn, lao động và các tiềm
năng khác sẽ là điều kiện để các nước đang phát triển vươn lên hay tụt hậu…

Cuộc đấu tranh giữa xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa, giữa hệ tư
tưởng Mác- Lênin và hệ tư tưởng tư sản đang diễn ra gay gắt, quyết liệt.
Những nội dung, hình thức biểu hiện trong cuộc đấu tranh giai cấp, dân tộc,
giữa lao động và bóc lột, giữa cưỡng chế, áp đặt và bảo vệ chủ quyền quốc
gia cho nền độc lập dân tộc mang sắc thái mới. Chủ nghĩa đế quốc, các thế lực
phản cách mạng đang tăng cường chiến lược “diễn biến hoà bình”, “bạo loạn
lật đổ” đối với các nước xã hội chủ nghĩa và các nước đang phát triển.
Các nước lớn tiếp tục giữ vai trò chi phối đối với cục diện thế giới,
quan hệ giữa các nước lớn tiếp tục khuôn khổ vừa hợp tác, vừa đấu tranh,
kiềm chế, ngăn chặn lẫn nhau. Trên các vấn đề cụ thể và tại mỗi địa bàn cụ
thể có sự dàn xếp hoặc tranh chấp lợi ích đan xen rất phức tạp với nhau.
Cộng đồng thế giới đang đứng trước những vấn đề toàn cầu cấp bách:
bảo vệ môi trường sinh thái, đấu tranh bảo vệ hoà bình, hạn chế bùng nổ dân
số, giải quyết đói nghèo, phòng ngừa và đẩy lùi những bệnh tật hiểm nghèo.
4


Những vấn đề này không một quốc gia nào có thể tự mình giải quyết được,
mà phải có sự hợp tác đa phương của mọi quốc gia dân tộc. Mặt khác, cũng
phải có vai trò của Liên Hợp Quốc với cơ chế quốc tế phù hợp.
Khu vực châu Á- Thái Bình Dương, nhất là vòng cung Đông Á, là khu
vực khá năng động, với tốc độ cao, có triển vọng. Nhìn chung, châu Á- Thái
Bình Dương là nơi tập trung nhiều quốc gia lớn, có tiềm năng. Ngoài các
trung tâm kinh tế lớn như Mỹ, Nhật Bản còn có nhiều quốc gia là những nước
công nghiệp mới và các nước đang tiếp cận nền kinh tế phát triển như Trung
Quốc và một số nước Đông Nam Á… ở đây đang diễn ra xu thế nhiều mặt,
nhiều tầng, nhiều nấc thang, khu vực, tiều khu vực, tam, tứ giác kinh tế… với
tiềm năng to lớn và xu thế liên kết hợp tác trong khu vực không chỉ tạo đỉều
kiện cho các quốc gia châu Á- Thái Bình Dương phát triển, mà còn là nhân tố
tác động to lớn đến nền kinh tế toàn cầu. Bên cạnh đó, ở khu vực cũng tiềm

ẩn những nhân tố gây mất ổn định, đáng chú ý là: tình hình phức tạp tại bán
đảo Triều Tiên; vấn đề Đài Loan; những tranh chấp về ảnh hưởng và quyền
lực, về biên giới, lãnh thổ, biển đảo, tài nguyên giữa các nước; nguy cơ chạy
đua vũ trang; tình hình chiến sự liên quan đến các hoạt động khủng bố và
chống khủng bố, ly khai và chống ly khai; tình hình an ninh và ổn định chính
trị- xã hội ở một số nước trong khu vực có nhiều mặt phức tạp…
2. Xu thế quan hệ quốc tế hiện nay
`

Đánh giá, nắm bắt chính xác tình hình thế giới, nội dung, tính chất, đặc

điểm và xu hướng phát triển của thời đại hiện nay là một vấn về lý luận và
thực tiễn rất cơ bản, trọng yếu, xu thế thời đại hiện nay ảnh hưởng, tác động,
chi phối đến xu thế quan hệ quốc tế, ngược lại xu thế quan hệ quốc tế phù hợp
với sự vận động, phát triển, tính chất và các mâu thuẫn của thời đại hiện nay.
Tính chất và những mâu thuẫn cơ bản của thời đại ngày nay
Tính chất của thời đại ngày nay
Thời đại ngày nay đang diễn ra cuộc đấu tranh gay go, quyết liệt giữa
CNXH và CNTB trên phạm vi toàn thế giới. Cuộc đấu tranh giữa hai chế độ
5


xã hội khác nhau về bản chất đã và đang chi phối toàn bộ quá trình vận động
của lịch sử nhân loại. Đây là cuộc đấu tranh giữa một chế độ mới ra đời, đang
trưởng thành, nhưng còn hạn chế về nhiều mặt với một chế độ xã hội đã lạc
hậu về mặt lịch sử, nhưng đang có những ưu thế nhất định về kinh tế, về quân
sự. Cuộc đấu tranh giữa hai chế độ xã hội đối lập về bản chất đã và đang diễn
ra trên tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội: kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn
hoá, v.v…
Trong lĩnh vực kinh tế: Các học giả tư sản đang tìm mọi cách chứng

minh nền kinh tế TBCN là vĩnh cửu; CNTB không còn bóc lột như trước. Thế
giới TBCN đang dựa vào lợi thế kinh tế của mình; chủ nghĩa đế quốc đang
tìm trăm phương ngàn kế để phá hoại, hạn chế sự phát triển kinh tế của các
nước xã hội chủ nghĩa bằng bao vây, cấm vận kinh tế, hoặc thông qua chính
sách toàn cầu hoá để tiếp tục áp bức bóc lột những nước nghèo đem lại lợi thế
to lớn cho các nước phát triển. Chủ nghĩa xã hội qua đổi mới ngày càng
khẳng định sức sống mãnh liệt của mình, bằng cách huy động mọi tiềm năng,
trí tuệ trong nhân dân, điều chỉnh những sai lầm trong cải cách, đổi mới, khắc
phục yếu kém trong quản lý kinh tế, tranh thủ những thành tựu khoa học công nghệ hiện đại để chứng minh tính ưu việt của nền kinh tế XHCN.
Trong lĩnh vực chính trị: Các đảng tư sản, chủ nghĩa đế quốc, đứng đầu
là Mỹ đang dùng mọi cách để tuyên truyền quảng bá cho chế độ dân chủ tư
sản, tự do tư sản; biện minh cho những chính sách bá quyền của họ để can
thiệp vào công việc nội bộ các nước. Bằng nhiều âm mưu thủ đoạn khác nhau
từ mua chuộc, lôi kéo, dụ dỗ, lợi dụng những khuyết điểm, hạn chế của một
số nước XHCN, tới những biện pháp đe dọa, CNTB đang thực hiện âm mưu
"diễn biến hoà bình" nhằm lật đổ nhà nước XHCN, hòng khôi phục lại chế độ
TBCN ở các nước này. Các nước XHCN, các đảng cộng sản phải tỉnh táo và
chủ động kiên quyết đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu phá hoại của kẻ thù,
bảo vệ đảng, bảo vệ nhà nước XHCN, bảo vệ thành quả cách mạng. Đồng
thời, giai cấp công nhân quốc tế, các nhà nước XHCN phải làm rõ tính chất
6


phản động, hiếu chiến của các tập đoàn tư bản hiện nay, tập hợp mọi lực
lượng dân chủ tiến bộ, yêu chuộng hoà bình trên thế giới tấn công làm thất bại
mọi âm mưu chống phá cách mạng của kẻ thù.
Trong lĩnh vực tư tưởng: CNTB dựa vào ưu thế về kinh tế, khoa học công nghệ và sức mạnh quân sự đang tìm mọi cách phổ biến những giá trị của
phương Tây, tuyên truyền quan điểm đa nguyên chính trị, đa đảng hoặc "phi
giai cấp", "phi ý thức hệ", "phi chính trị"; làm lẫn lộn giữa đúng, sai, phải, trái
nhằm chống lại CNXH và những lực lượng hoà bình và tiến bộ trên thế giới.

Đặc biệt đối với các nước XHCN, chủ nghĩa đế quốc đã thực hiện chiến lược
diễn biến hoà bình, tuyên truyền các lý thuyết tư sản, tìm mọi cách phủ nhận
học thuyết Mác-Lênin. Mặt khác, chúng đang tìm cách mua chuộc, làm thoái
hoá về tư tưởng, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ đảng viên; tìm
cách chia rẽ cán bộ với cán bộ, đảng với dân, cán bộ với nhân dân, v.v… Các
đảng cộng sản, các nhà nước XHCN phải đẩy mạnh cuộc đấu tranh tư tưởng
bằng nhiều cách khác nhau, phê phán những tư tưởng phản động, hiếu chiến
muốn duy trì sự thống trị, sự áp bức giữa nước giàu đối với nước nghèo, nước
lớn đối với nước nhỏ; cổ vũ cho cuộc đấu tranh, vì một thế giới hoà bình, hữu
nghị, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau cùng phát triển.
Những mâu thuẫn cơ bản của thời đại ngày nay
Nhận định về mâu thuẫn của thời đại hiện nay, Đại hội lần thứ VIII của
Đảng đã khẳng định: “ngày nay, các mâu thuẫn cơ bản trên thế giới vẫn tồn
tại và phát triển, có mặt sâu sắc hơn, nhưng nội dung và hình thức biểu hiện
có nhiều nét mới; đấu tranh dân tộc và đấu tranh giai cấp tiếp tục diễn ra dưới
nhiều hình thức”. Thực tế hiện nay trên phạm vi toàn thế giới vẫn tồn tại 4
mâu thuẫn cơ bản với những nét mới và những hình thức mới là:
Thứ nhất: Mâu thuẫn giữa CNXH và CNTB vẫn tiếp tục tồn tại. Đây là
mâu thuẫn cơ bản nhất, xuyên suốt từ Cách mạng tháng Mười thành công đến
nay, bởi sự vận động của mâu thuẫn này tác động tới những mâu thuẫn còn
lại. Một khi CNXH vững mạnh, phong trào công nhân trên thế giới phát triển,
7


thì cuộc đấu tranh của nhân dân lao động trên thế giới vì hoà bình, ổn định
được phát triển. Chính vì vậy chủ nghĩa đế quốc tìm mọi cách xoá bỏ CNXH
trên thế giới. Tuy nhiên mâu thuẫn này không còn thể hiện dưới dạng “hai hệ
thống” như trước đây do Liên Xô bị tan rã, Tổ chức hiệp ước Vacsava không
còn, Hội đồng tương trợ kinh tế bị giải thể. Mâu thuẫn ấy cũng không còn thể
hiện dưới dạng đấu tranh và dàn xếp giữa Liên Xô và Mỹ đứng đầu hai phe.

Những biểu hiện thường thấy của mâu thuẫn giữa CNXH và CNTB, do bản
chất đối kháng giữa hai hệ tư tưởng và chế độ chính trị - xã hội, sẽ tiếp tục tồn
tại lâu dài và thể hiện trên tất cả các mặt: chính trị, kinh tế, văn hoá, tư
tưởng… Ngày nay nó còn thể hiện trong cuộc đấu tranh giữa “diễn biến hoà
bình” và chống “diễn biến hoà bình”, giữa ý đồ của các nước phương Tây áp
đặt những chuẩn mực về “dân chủ”, “nhân quyền” với việc chống lại sự áp
đặt đó để bảo vệ chủ quyền của các nước XHCN. Cuộc đấu tranh ấy còn diễn
ra trong lòng các nước XHCN (giữa sự kiên trì định hướng XHCN với những
biểu hiện chệch hướng hoặc thậm chí rời bỏ định hướng XHCN) và ở ngay
các nước TBCN.
Thứ hai, mâu thuẫn giữa các nước đế quốc với nhau cũng có những nét
mới về nội dung và hình thức biểu hiện. Liên Xô không còn đã làm mất đi
chất keo kết dính các nước đế quốc với nhau trong khi những mâu thuẫn vốn
có về lợi ích kinh tế giữa họ với nhau gia tăng. Tây Âu và Nhật Bản có điều
kiện độc lập hơn và không còn phụ thuộc nặng nề vào cái ô hạt nhân của Mỹ
như trước. Mỹ đứng trước thách thức mới về kinh tế đang đòi hỏi các nước
đồng minh chia sẻ trách nhiệm để giảm gánh nặng cho Mỹ. Cạnh tranh về
kinh tế giữa ba trung tâm tư bản không ngừng gia tăng, ngoài ra giữa ba trung
tâm tư bản còn có thêm nhân tố đó là sự tranh giành quyền chủ đạo trong cục
diện thế giới mới. Nếu như trong thế kỷ XX, mâu thuẫn giữa các nước TBCN
đã hai lần đưa tới chiến tranh thế giới thì ngày nay, do có chung lợi ích giai
cấp và do sự tuỳ thuộc lẫn nhau, họ có nhu cầu điều tiết mâu thuẫn để tránh
dẫn đến xung đột, đổ vỡ quan hệ có hại cho chính họ. Một nét mới nữa là sự
8


cạnh tranh gay gắt giữa các công ty xuyên quốc gia nay đang thao túng các
nước TBCN.
Thứ ba, mâu thuẫn giữa các nước độc lập dân tộc với các nước công
nghiệp phát triển tiếp tục diễn ra gay gắt, thể hiện sâu sắc ở mâu thuẫn giữa

các nước đang phát triển và các nước phát triển, khoảng cách giữa các nước
giàu – nghèo ngày càng lớn hơn. Đặc biệt là vấn đề nợ nước ngoài của các
nước đang phát triển, sự bất bình đẳng trong quan hệ Bắc- Nam là một trong
những vấn đề quốc tế đáng quan tâm nhất trong mấy thập kỷ qua. Tuy ngày
nay vấn đề đó đã ít nhiều bớt nghiêm trọng hơn so với thập niên 80, nhưng nó
vẫn còn một gánh nặng lớn đối với với nhiều nước đang phát triển, nhất là
những nước nghèo, ít hoặc không có khả năng trả nợ.
Mặc dù còn nhiều khó khăn về kinh tế, nhưng ý thức độc lập dân tộc
của các quốc gia ngày càng mạnh mẽ. Phong trào Không liên kết vẫn tiếp tục
tồn tại và kiên trì thực hiện mục tiêu và các nguyên tắc của Phong trào, cố
gắng khắc phục những hạn chế về thế và lực, tăng cường sự đoàn kết nhằm
phát huy vai trò là một tập hợp lực lượng chính trị quan trọng của các nước
đang phát triển, đấu tranh chống lại mọi hình thức thống trị và can thiệp, bảo
vệ độc lập và quyền bình đẳng giữa các quốc gia. Việc hình thành nhiều tổ
chức hợp tác khu vực vì hoà bình, ổn định và phát triển cũng phản ánh những
hình thức đấu tranh mới của các nước đang phát triển.
Thứ tư, mâu thuẫn giữa CNTB với giai cấp công nhân và các tầng lớp
lao động khác trong lòng xã hội tư bản rất gay gắt. Xã hội tư bản không thể tự
giải quyết được những mâu thuẫn vốn có của nó, giữa một bên là sự tích tụ
giàu có và quyền lực vào một nhóm người với một bên là mức độ xã hội hoá
sản xuất ngày càng cao. Hiện nay, nhiều nước công nghiệp phát triển đang
vấp phải những khó khăn nội bộ gay gắt, mô hình “Nhà nước phúc lợi” của
hầu hết các nước phương Tây đang bị khủng hoảng. Cuộc đấu tranh đòi dân
chủ, nâng cao chất lượng sống, chống thất nghiệp, tệ nạn xã hội, chống tội ác,
khủng bố, đói nghèo, v.v.. ở các nước tư bản tiếp tục diễn ra ngày càng mạnh
9


mẽ, cuốn hút mọi tầng lớp xã hội. Do cơ cấu sản xuất đã thay đổi, lực lượng
lao động trong lĩnh vực dịch vụ ngày càng đông đảo và tích cực tham gia vào

cuộc đấu tranh cho dân sinh, dân quyền. Hơn nữa, trong điều kiện mới, lực
lượng lao động trong các ngành có kỹ thuật cao và dịch vụ liên hoàn trong
một mạng lưới thống nhất làm cho tính chất đấu tranh ở các nước này càng
quyết liệt hơn, có thể làm tê liệt từng ngành sản xuất và tác động sâu rộng trên
quy mô lớn. Mặt khác, cũng cần thấy rằng, trước sự đấu tranh của giai cấp
công nhân và nhân dân lao động, các thế lực tư sản độc quyền hiện nay ra sức
tìm cách điều chỉnh các chính sách kinh tế - xã hội để giữ ổn định, tránh
những bùng nổ lớn trong xã hội.
Tình hình thế giới hiện nay còn cho thấy, chiến tranh lạnh giữa các
nước lớn đã kết thúc nhưng thế giới đang đứng trước nhiều mâu thuẫn khác
như các xung đột khu vực, dân tộc, sắc tộc, tôn giáo… lại bùng lên rất ác liệt
ở nhiều nơi. Ngoài ra, còn xuất hiện những mâu thuẫn toàn cầu như giữa phát
triển và môi trường, bùng nổ dân số và thế giới hạn hẹp, phát triển kinh tế và
các vấn đề xã hội, v.v.. Đây quả là một trong những nghịch lý của thế giới
trong giai đoạn quá độ đi đến hình thành những mối quan hệ quốc tế mới.
Nghịch lý đó phản ánh tác động hai mặt, hai chiều của sự kết thúc cục diện
hai cực đối đầu. Và đó cũng là những biểu hiện mới của các mâu thuẫn giai
cấp và dân tộc trong giai đoạn hiện nay của thời đại.
Các mâu thuẫn xung đột khu vực hiện nay, một mặt đang từng bước đi
vào giải quyết thương lượng hoà bình, tuy còn nhiều khó khăn và phức tạp.
Mặt khác, những cuộc xung đột khu vực mới bùng nổ giữa các quốc gia hoặc
giữa các lực lượng trong một quốc gia do mâu thuẫn về dân tộc, chủng tộc,
sắc tộc, tôn giáo và xu hướng chính trị xã hội đang gia tăng, các tranh chấp về
lãnh thổ và lợi ích kinh tế giữa các nước có chiều hướng phát triển, có lúc có
nơi đã đưa đến xung đột. Các cuộc xung đột mới diễn ra sau chiến tranh lạnh,
có những nguồn gốc sâu xa, phức tạp và đa dạng, nhưng về cơ bản vẫn là xuất
phát từ mâu thuẫn dân tộc đan xen nhau. Những mâu thuẫn, bất đồng đó trong
10

bối cảnh không còn cơ chế hai phe kiềm chế đã có điều kiện bộc lộ ra gay gắt.
Thêm vào đó, những nhu cầu cấp bách về phát triển của các dân tộc, quốc gia
càng làm cho sự tranh giành các điều kiện phát triển thuận lợi cho mình thêm
gay gắt.
Sự vận động của các mâu thuẫn trong thời đại hiện nay rất phức tạp,
nhiều khi mâu thuẫn và lợi ích đan xen nhau, không thể nhìn nhận một cách
máy móc, đơn giản. Tuy nhiên, hiện nay chưa thấy khả năng các mâu thuẫn,
xung đột khu vực lan rộng thành xung đột toàn cầu. Xu thế hoà bình, hợp tác
để cùng phát triển trở nên áp đảo. Các nước đều giành ưu tiên phát triển kinh
tế, thi hành chính sách mở cửa, nên cần có môi trường ổn định; sự phụ thuộc
lẫn nhau làm giảm nguy cơ đối đầu, xung đột quân sự lớn; các thể chế quốc tế
và khu vực có vai trò ngày càng tăng đã góp phần ngăn ngừa xảy ra chiến
tranh lớn. Các dân tộc nâng cao ý thức độc lập dân tự chủ, tự lực tự cường,
đấu tranh chống lại sự áp đặt và can thiệp của nước ngoài. Thêm vào đó, trong
thời đại hạt nhân này, chiến tranh thế giới đồng nghĩa với huỷ diệt toàn cầu,
không có kẻ thắng người thua. Đó là những nhân tố tích cực góp phần đẩy lùi
nguy cơ của cuộc chiến tranh thế giới mới.
Những xu thế chủ yếu trong quan hệ quốc tế hiện nay
Dựa vào những nhận định về tình hình thế giới và khu vực, có thể dự
đoán trong thời gian tới sẽ nổi lên một số xu thế chủ yếu sau:
Thứ nhất, xu thế hoà bình, hợp tác và phát triển.
Sau khi chiến tranh kết thúc, các nước trên thế giới lớn cũng như nhỏ,
đều mong muốn duy trì một môi trường quốc tế hòa bình và tăng cường hợp
tác quốc tế để phục vụ cho mục tiêu hàng đầu là phát triển kinh tế. Hợp tác là
con đường và phương thức đạt tới hòa bình và phát triển. Khả năng chiến
tranh thế giới khó có thể xảy ra, vì các nước lớn đều có lợi ích lâu dài và cơ
bản trong việc duy trì hòa bình để phát triển kinh tế, cái giá của chiến tranh
quá lớn, lợi ích của chiến tranh mang lại đã giảm đi. Với sự phát triển của
khoa học công nghệ, chiến tranh khó có kẻ thắng, người thua, vũ khí hạt nhân
11

sẽ hủy diệt tất cả. Sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế cao, kết quả của quá trình
toàn cầu hóa giữa các nền kinh tế có tác dụng giảm khả năng xung đột vì lợi
ích đan xen, chồng chéo. Phong trào chống chiến tranh ngày càng phát triển.
Thế giới cần hòa bình, nhân dân cần hợp tác, quốc gia cần phát triển, xã hội
cần tiến bộ, tất cả đã trở thành trào lưu phát triển khách quan. Hợp tác diễn ra
bằng con đường song phương và đa phương, bằng mở cửa và hội nhập, chia
sẻ trách nhiệm và bảo đảm công bằng trong lợi ích, bình đẳng trong đời sống
quốc tế. Hòa bình và phát triển là vấn đề trung tâm của thời đại và là một nội
dung cốt lõi của chiến lược của tất cả các nước trên thế giới nhằm tiếp tục đẩy
lùi chiến tranh, thiết lập một thế giới hòa bình, giàu mạnh, dân chủ và văn
minh.
Đứng trước yêu cầu bức xúc về phát triển kinh tế - xã hội cũng như xu
hướng toàn cầu hoá, tất cả các nước đều dành ưu tiên cho việc phát triển kinh
tế, coi phát triển kinh tế có ý nghĩa quyết định đối với việc tăng cường sức
mạnh tổng hợp của quốc gia; gia tăng khả năng cạnh tranh nhằm giành những
điều kiện phát triển thuận lợi nhất, nên nước nào cũng cần có môi trương hoà
bình, ổn định. Mặt khác, từ những hậu quả các cuộc chiến tranh trên thế giới,
các quốc gia đều nhận thấy được tầm quan trọng của hoà bình, ổn định để
phát triển. Trong thực tế không một nước nào có thể phát triển được trong
hoàn cảnh có chiến tranh, do vậy, hoà bình, ổn định đã trở thành nhu cầu bức
xúc của các quốc gia dân tộc.
Xu hướng ưu tiên cho phát triển kinh tế đang lôi cuốn cả các nước công
nghiệp phát triển cũng như các nước đang phát triển. Cục diện thế giới cũ
được hình thành do kết quả của chiến tranh thế giới đã tan vỡ trong hoà bình.
Cục diện thế giới mới và các tập hợp lực lượng của nó sẽ được tạo dựng nên
không phải do chiến tranh thế giới mà trên cơ sở kinh tế - chính trị là chính,
mặc dù đấu tranh về tư tưởng, quân sự, văn hoá…vẫn rất gay gắt. Cuộc chạy
đua toàn cầu về kinh tế và khoa học kỹ thuật hiện nay trong bối cảnh các nước

đấu tranh và hợp tác trong cùng tồn tại hoà bình. Nhân tố kinh tế ngày càng
12


có vị trí quan trọng trong quan hệ quốc tế. Nhu cầu tập trung sức lực phát
triển kinh tế đã là một động lực thúc đẩy các mối quan hệ quốc tế hiện nay.
Thứ hai, xu thế toàn cầu hóa, khu vực hóa
Toàn cầu hoá là một xu thế khách quan, vừa có mặt tích cực vừa có mặt tiêu
cực đang bị các quốc gia phát triển và các tập đoàn kinh tế xuyên quốc gia chi
phối. Toàn cầu hoá buộc các quốc gia chủ động xác định lộ trình hội nhập vào
mọi mặt đời sống nhất là lĩnh vực kinh tế của thế giới.
Toàn cầu hoá làm cho thị trường vốn, hàng hoá, dịch vụ… mở rộng
mạnh mẽ, tính chất xã hội hoá của kinh tế thế giới ngày càng cao, sự tuỳ
thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia, các khu vực cũng tăng lên. Đồng thời, sự
cạnh tranh cũng trở nên gay gắt chưa từng thấy.
Toàn cầu hoá và khu vực hoá là hai xu hướng hỗ trợ, bổ sung cho nhau
và cùng nhằm mục tiêu thúc đẩy trao đổi hàng hoá, dịch vụ, vốn và lao động.
Liên kết kinh tế khu vực vừa củng cố quá trình toàn cầu hoá vừa giúp các
nước trong từng khu vực bảo vệ lợi ích của mình.
Trong xu thế quan hệ quốc tế, tất cả các nước đều đặt ưu tiên cho lợi
ích quốc gia- dân tộc, tìm mọi cách củng cố và tăng cường vị thế độc lập tự
chủ của mình, đồng thời tích cực và chủ động hội nhập khu vực và quốc tế.
Sự chuyển đổi công nghệ từ những năm 1970 và cuộc cách mạng tin học đã
thức đẩy mạnh mẽ tiến trình toàn cầu hoá. Toàn cầu hoá là xu thế khách quan
không thể đảo ngược, nó mang lại cơ hội cũng như hàm chứa các thủ thách to
lớn đối với quốc gia đối với các quốc gia, đặc biệt là những nước đang phát
triển. Cuộc khủng hoảng tài chính năm 1997 và sự suy thoái kinh tế thế giới
hiện nay là minh chứng sống động về sự tàn phá của các lực lượng tài chính
xuyên quốc gia đối với các nền kinh tế đang phát triển chưa được chuẩn bị
đầy đủ để đương đầu với những thách thức của toàn cầu hoá.

Song hành với xu thế toàn cầu hoá là xu thế khu vực hoá. Quá trình liên
kết khu vực để thể hiện trước hết ở sự gia tăng của các tổ chức khu vực, các
liên kết chính trị, kinh tế và văn hoá. Nhiều tổ chức khu vực tiếp tục được mở
13


rộng, đổi mới đáp ứng yêu cầu hợp tác và phát triển. Quá trình hội nhập và
mở rộng EU, đồng tiền chung châu Âu ra đời và chính thức sử dụng đã đẩy
tiến trình khu vực hoá châu Âu lên tầm cao mới. Ở châu Á- Thái Bình Dương,
tiến trình tự do hoá thương mại của APEC đang tiếp tục phát triển. Liên kết
tiểu khu vực cũng được thúc đẩy- đó là tiến trình AFTA của ASEAN, NAFTA
của Bắc Mỹ…
Thức ba, xu thế đa cực hoá
Sự sụp đổ của Liên Xô làm cho Mỹ trở thành siêu cường duy nhất với
ưu thế vượt trội cả về kinh tế, quân sự. Khoảng cách giữa Mỹ và các đối thủ
Nhật Bản, EU càng được mở rộng vì sự chênh lệch trong tốc độ phát triển
kinh tế. Nền kinh tế Mỹ có sức cạnh tranh cao nhất thế giới, sức sáng tạo khoa
học và công nghệ, đặc biệt là tin học và các ứng dụng của nó làm cho nền
kinh tế mới của Mỹ vẫn duy trì được tăng trưởng. Về quân sự, Mỹ là nước
duy nhất có khả năng triển khai lực lượng ra toàn cầu. Chi phí quân sự chiếm
khoảng 50% thế giới (năm 2006, tổng chi phí quốc phòng là 529 tỷ USD so
với tổng số 1158 tỷ USD toàn thế giới). Mỹ nắm giữ vai trò chủ đạo trong các
thiết chế tài chính, thương mại thế giới như IMF, WTO, WB… Mỹ lãnh đạo
khối NATO, qua đó duy trì sự phụ thuộc của các nước Tây Âu vào Mỹ về
chính trị và quân sự. Ở châu Á, hệ thống Xan Phraxixcô đo Mỹ thành lập (với
Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan) vẫn được duy trì và củng cố.
Chính vì vậy, Mỹ nuôi tham vọng xác lập một trật tự thế giới một cực
do Mỹ chi phối. Chiến lược “trả đũa ồ ạt” và “đánh đòn phủ đầu” đã thể hiện
chính sách nhất quán của Mỹ trong vai trò bá chủ thế giới, chà đạp lên chủ
quyền của các quốc gia khác. Tuy nhiên, Mỹ vẫn không thể chi phối toàn bộ

công việc của thế giới và áp đặt ý chí của mình. Quyền lực hiện nay phân tán
hơn bao giờ hết. Sự trỗi dậy của Trung Quốc, sức mạnh còn lại và khả năng
phục hồi của Nga, tính độc lập ngày càng cao của Nhật Bản và EU cũng như
sự lớn mạnh của Ấn Độ, và đặc biệt là sự hình thành những tập hợp lực lượng
chống lại xu thế đơn cực của Mỹ. Hơn nữa có mấy lý do sau khiến Mỹ không
14


thể “đơn cực bá quyền” 1)Liên Hợp Quốc vẫn là vũ đài quốc tế quan trọng để
các lực lượng quốc tế kiềm chế chủ nghĩa đơn phương của Mỹ; 2)Sự phát
triển mạnh mẽ của toàn cầu hoá kinh tế khiến lợi ích các nước hoà quyện vào
nhau trở thành sức mạnh vật chất kiềm chế Mỹ; 3)Thái độ ngang ngược của
Mỹ đi lại ý nguyện đi lại ý nguyện của các nước khiến Mỹ bị cô lập; 4)Đa số
các nước đang phát triển phản đối chính sách cường quyền, áp đặt của Mỹ.
Tuy nhiên, trật tự thế giới đang hình thành là một trật tự đa cực không
đồng đều trong đó Mỹ là cực áp đảo. Trong khi vai trò an ninh chính trị của
Trung Quốc và Nhật Bản chủ yếu tập trung ở Đông Á, của Nga và Tây Âu ở
châu Âu. Xu thế đa cực hoá thế giới tuy còn nhiều khó khăn, nhưng là xu thế
không thể đảo ngược, các lực lượng thúc đẩy đa cực hoá vẫn đang phát triển,
đây không phải là công việc của các nước lớn mà là nhiệm vụ của tất cả các
nước, trước mắt là ra sức đấu tranh củng cố và tăng cường các cơ chế đa
phương, lấy việc củng cố và tăng cường vai trò của Liên Hợp Quốc trong việc
giữ gìn hoà bình và an ninh thế giới làm trọng tâm.
Thứ tư, xu thế dân chủ hoá
Trong nền chính trị thế giới, dân chủ hoá được thể hiện ở sự gia tăng số
lượng các quốc gia tham gia vào giải quyết các vấn đề quốc tế trên cơ sở tự do
hoá nền kinh tế, thừa nhận quyền con người, các quyền tự do, dân chủ của
công dân, xây dựng và hoàn thiện các thể chế dân chủ trong nước. Quá trình
dân chủ hoá ở các nước hiện nay có những điều kiện và ưu tiên khác nhau,
nhưng đều nhằm vào mục đích chủ yếu là hiện thực hóa các quyền con người,

quyền công dân thông qua các cuộc bầu cử dân chủ để thiết lập cơ quan nhà
nước, thừa nhận sự đa dạng của các lực lượng chính trị, các chính kiến khác
nhau, tạo dựng các cơ sở cho nhà nước pháp quyền; đổi mới và hiện đại hoá
các thể chế chính trị truyền thống; nâng cao tính mềm dẻo, linh hoạt trong
quản lý nhà nước, tạo điều kiện cho các tầng lớp nhân dân tham gia ngày càng
rộng rãi vào xây dựng và thực hiện các chương trình phát triển kinh tế- xã hội,
phát huy sáng kiến, các nguồn lực cho phát triển, cải thiện đời sống các tầng
15


lớp dân cư, ngăn chặn các xu hướng bất đồng, tạo sự độc lập chủ động cho
các cơ quan dân cử. Ở các nước phát triển, dân chủ hoá là quá trình mô phỏng
cơ chế thị trường tự do vào các lĩnh vực, trong đó lợi ích và nguyện vọng của
công dân quy định một cách hiệu quả sự vận hành của bộ máy nhà nước, cải
cách kinh tế trở thành cơ sở của quá trình dân chủ hoá.
Xu hướng dân chủ hoá phản ánh sự phát triển, tiến bộ của xã hội đương
đại, song cần phân biệt dân chủ hóa với việc lợi dụng dân chủ, nhân quyền
của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực phản động nhằm can thiệp vào chủ
quyền, toàn vẹn lãnh thổ của các quốc gia, gây mất ổn định chính trị- xã hội,
kìm hãm sự phát triển ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống của nhân dân.
Thứ năm, xu thế chống khủng bố và chống áp đặt cường quyền quốc tế
tiếp tục phát triển
Hiện nay, khủng bố quốc tế ngày càng dấn sâu vào con đường nguy
hiểm với những thủ đoạn tàn nhẫn, tấn công báo thù và chống phá các nước.
Thế lực khủng bố quốc tế trở thành mối đe doạ nghiêm trọng đối với hoà bình
thế giới và ổn định khu vực (sự kiện 11.9.2001; vụ đánh bom ở BaliInđônêxia; ở Mađrit- Tây Ban Nha tháng 4.2004; các vụ bắt cóc con tin ở
Đagextan, ở Nhà hát lớn Mátxcơva, ở Beslan- Nga năm 2002 và 2004, ở Luân
Đôn- Anh năm 2005; hàng loạt vụ đánh bom ám sát, bắt cóc con tin người
nước ngoài ở Irắc…). Việc phòng và chống khủng bố quốc tế trở thành nhiệm
vụ cấp bách của nhiều nước trên thế giới. Các dân tộc đều coi chủ nghĩa

khủng bố quốc tế là mối đe doạ chính đối với nền hoà bình, an ninh và phát
triển của mình, ra sức đoàn kết và phối hợp với các nước khác nhằm loại trừ
mối đe doạ đó, đồng thời ra sức chống lại mưu toan của các thế lực đế quốc
hiếu chiến lợi dụng cuộc đấu tranh chống khủng bố để thực hiện chính sách
cường quyền, áp đặt hệ tư tưởng, giá trị dân chủ và mô hình hệ thống chính trị
của mình lên các dân tộc khác. Vị thế và vai trò của các nước vừa và nhỏ (các
nước đang phát triển ) trong quan hệ quốc tế ngày càng tăng và là một nhân tố
quan trọng thúc đẩy thêm xu thế đa phương của đời sống quốc tế.
16


Bên cạnh đó xu thế vươn lên, độc lập tự chủ, tự lực tự cường của
các nước độc lập dân tộc cũng đang phát triển. Xu thế này được biểu
hiện trước hết là về kinh tế và giải quyết vấn đề bảo vệ chủ quyền quốc
gia, khai thác mọi tiềm năng tập trung cho phát triển. Song thực lực của
các nước này còn nhiều khó khăn do lịch sử để lại, vì họ phải trải qua
thời kỳ chủ nghĩa thực dân nô dịch, bóc lột làm khánh kiệt các nguồn
tiềm năng. Hậu quả họ gánh chịu quá nặng nề. Để khắc phục hậu quả đó,
tạo ra nguồn lực cho phát triển không thể là một sớm một chiều. Song ý
thức vươn lên của các nước này ngày càng rõ rệt. Hiện tại họ đang phải
đương đầu với chủ nghĩa thực dân kiểu mới, cuộc đấu tranh diễn ra ở
mọi hình thức, rất phong phú, đa dạng để bảo vệ chủ quyền quốc gia,
chống lại đói nghèo, bệnh tật, tụt hậu về kinh tế, bùng nổ dân số, ô
nhiễm môi trường và cạn kiệt tài nguyên, v.v.. Đây là những vấn đề cùng
đặt ra một lúc, hết sức cấp bách đòi hỏi phải tập trung giải quyết. Trong
khi đó, một số quốc gia đang phát triển lại lại nổ ra các điểm nóng, do
các phe phái tranh giành quyền lực và bị các thế lực bên ngoài lôi kéo,
can thiệp vào công việc nội bộ. Nhưng xu thế chung của các nước này là
họ đang tham gia, tập hợp lực lượng trong nhiều tổ chức, diễn đàn khu
vực và quốc tế như Phong trào Không liên kết, Liên hợp quốc, Quan hệ

Bắc – Nam, Quan hệ Nam – Nam v.v.. trên cơ sở đó mà mở rộng, gây
ảnh hưởng tìm vị trí của mình trên trường quốc tế. Thực tế cho thấy
rằng, không có sự kiện lớn nào trên thế giới, các diễn đàn nào quan hệ
tới lợi ích của mọi quốc gia dân tộc mà không có tiếng nói của các nước
độc lập dân tộc, đang phát triển.
Thứ sáu, Xu thế khôi phục và phát triển phong trào xã hội chủ nghĩa
Với thành tựu của Trung Quốc, Việt Nam và các nước xã hội chủ nghĩa
khác trong công cuộc cải cách, đổi mới, mở cửa, có thể nói rằng, chủ nghĩa xã
hội thế giới đang dần thoát ra khỏi thế bế tắc cả về lý luận và thực tiễn. Trong
tương lai không xa, Trung Quốc sẽ trở thành một nước công nghiệp phát triển
17


tầm trung, Việt Nam cũng sẽ có bước phát triển đáng kể, phong trào cộng sản
và công nhân quốc tế sẽ có bước phát triển nhảy vọt. Nhận định đó được lý
giải dựa trên cơ sở khoa học sau:
Lịch sử thế kỷ qua đã khẳng định tính chân lý và tính đúng đắn của lý
luận Mác- Lênin với tư cách là một học thuyết chính trị. Trong lịch sử nhân
loại đã từng xuất hiện vô số những lý luận, những học thuyết triết học lớn,
nhưng không một lý luận hay học thuyết nào có thể sánh với chủ nghĩa Mác
về tầm bao quát rộng lớn, về sự phân tích sâu sắc các hiện tượng xã hội về sức
mạnh cải tạo xã hội.
Cuộc khủng hoảng chung của thế giới tư bản hiện đại trên tất cả các
phương diện của đời sống xã hội: kinh tế, hệ thống chính trị, môi trường sinh
thái, quan hệ quốc tế, thế giới quan, giá trị văn hoá, đạo đức tinh thần… đã
bước vào thời kỳ mới, những mâu thuẫn của thế giới tư bản hiện nay với tất
cả các biểu hiện xấu xa của nó đã bị phơi bày và ngày càng trở nên sâu sắc,
trở thành mối đe doạ lớn đối với sự tồn vong của văn minh nhân loại và
không thể giải quyết được trong khuôn khổ của hệ thống tư bản chủ nghĩa
hiện đại.

Sự phát triển mạnh mẽ của các xu hướng xã hội chủ nghĩa và sự phục
hồi của hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới trong thế kỷ XXI là tất yếu lịch sử
không thể đảo ngược. Văn minh nhân loại sẽ bị tiêu vong bởi hậu quả của
hoạt động khủng bố, và các hoạt động của các chiêu bài chống khủng bố; cảu
các cuộc chiến tranh mang tính chất khu vực hay rộng lớn hơn; của thảm hoạ
môi trường sinh thái do chính con người gây ra. Xoá bỏ những xiềng xích của
chủ nghĩa tư bản lỗi thời và tiến lên hình thái kinh tế- xã hội cao hơn, đó
không phải là một thức lý luận trừu tượng, mà là kết quả tất yếu của phát triển
lịch sử. Chủ nghĩa xã hội là con đường phát triển chủ đạo của nhân loại.
Vai trò và vị thế quốc tế các nước xã hội chủ nghĩa ngày càng được
nâng cao, họ trở thành những chủ thể quan trọng của quan hệ quốc tế hiện đại,
đóng góp to lớn vào quá trình hình thành một trật tự thế giới mới theo hướng
18


thực sự dân chủ, công bằng, cùng nhau phát triển, hướng tới những mục tiêu
chung của thời đại là hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
Trong tương lai sự phát triển của chủ nghĩa xã hội không phải chỉ theo một
con đường, một mô hình, một trung tâm, một thời kỳ như trước đây, mà sẽ
phát triển theo xu thế dân tộc hoá, đa dạng hoá theo đặc điểm từng nước. Sự
phát triển của phong trào xã hội chủ nghĩa không thể hiện ở sự gia tăng về số
lượng các nước xã hội chủ nghĩa mà chủ yếu ở sự phồn vinh về chất lượng ở
các nước xã hội chủ nghĩa còn lại. Phong trào cộng sản và phong trào xã hộidân chủ sẽ gạt bỏ bất đồng, tìm kiếm sự hợp tác, liên kết với nhau thành lực
lượng cánh tả hùng mạnh trong quan hệ quốc tế.
Quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về xu thế quan hệ quốc tế hiện
nay.
Quan điểm của Đảng và Nhà nước ta đối với các vấn đề quốc tế lớn là
hết sức rõ ràng và được thể hiện trong nhiều văn kiện chính thức khác nhau,
trong nhiều tuyên bố chung, thông cáo chung giữa ta và các nước, trong các
phát biểu của các nhà lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước, trong hoạt

động của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam
Đối với vấn đề chiến tranh và hoà bình
Lên án chiến tranh xâm lược, ủng hộ các cuộc đấu tranh chống xâm
lược và can thiệp.
Ủng hộ giải quyết thông qua thương lượng hoà bình mọi vấn đề tranh
chấp trong quan hệ quốc tế, trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn
lãnh thổ của các quốc gia, quyền tự lựa chọn con đường phát triển cảu mỗi
dân tộc, không sử dụng vũ lực hoặc đe doạ sử dụng vũ lực
Tích cực tham gia phong trào đấu tranh của nhân dân thế giới vì hoà
bình và công lý.
Đối với vấn đề khủng bố
Lên án chủ nghĩa khủng bố

19


Ủng hộ và tham gia nỗ lực của cộng đồng quốc tế đấu tranh chống
khủng bố trên cơ sở Hiến chương Liên Hợp Quốc, các nguyên tắc và chuẩn
mực của luật pháp quốc tế.
Phản đối việc sử dụng chiêu bài “chống khủng bố” để gây sức ép, can
thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia có chủ quyền, gây chiến tranh
xâm lược.
Đối với vấn đề phát triển bền vững
Thúc đẩy xu thế hoà bình, ổn định và hợp tác để phát triển ở khu vực và
trên thế giới
Ủng hộ nỗ lực của cộng đồng quốc tế về thu hẹp, tiến tới xoá bỏ hố
ngăn cách giàu nghèo, về sự hài hoà giữa phát triển kinh tế và tiến bộ xã hội,
giữa kinh tế và văn hoá, giữa kinh tế và môi trường.
Ủng hộ và tích cực tham gia cuộc đấu tranh của các nước đang phát
triển với các nước công nghiệp phát triển trong việc thiết lập trật tự kinh tế

quốc tế bình đẳng, cùng có lợi
Đối với vấn đề toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế
Toàn cầu hoá là xu thế khách quan
Quá trình toàn cầu hoá hiện đang bị các nước tư bản phát triển và các
tập đoàn xuyên quốc gia chi phối, cho nên chứa đựng nhiều mâu thuẫn, vừa
có mặt tích cực, vừa có mặt tiêu cực, vừa có hợp tác, vừa có đấu tranh.
Toàn cầu hoá tác động nhiều chiều đến tất cả các nước, các nền kinh tế,
vừa mở ra cơ hội phát triển, vừa tạo ra tháh thức, nhất là đối với các nước
đang phát triển.
Việt Nam không thể đứng ngoài quá trình toàn cầu hoá, phải chủ động
và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế, đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế trên
các lĩnh vực khác.
Đối với vấn đề trật tự thế giới mới
Phản đối trật tự đơn cực
Phấn đấu cho một trật tự thế giới dân chủ và bình đẳng
20


Ủng hộ việc phát huy vai trò chủ đạo của Liên Hợp Quốc trong việc
giải quyết các vấn đề quốc tế trên cơ sở Hiến chương Liên Hợp Quốc và các
nguyên tắc, chuẩn mực của luật pháp quốc tế
Ủng hộ việc đổi mới và dân chủ hoá Liên Hợp Quốc, dân chủ hoá quan
hệ quốc tế.

21


Kết luận
Trong thời đại ngày nay, sự phát triển của mỗi quốc gia dân tộc luôn
gắn liền hữu cơ và chịu sự tác động của bối cảnh quốc tế, của cục diện tình

hình thế giới và xu thế quan hệ quốc tế, của cục diện tình hình thế giới và xu
thế quan hệ quốc tế. Nắm bắt nhạy bén tình hình chính trị mau lẹ, phân tích
đúng đắn và nhận thức chính xác các sự kiện phức tạp trên các lĩnh vực của
đời sống quốc tế, là một cơ sở và là điều kiện quan trọng để mỗi quốc gia,
mỗi chủ thể quan hệ quốc tế xác định phương hướng lựa chọn con đường phát
triển phù hợp với điều kiện, hoàn cản lịch sử- cụ thể của mình: đồng thời, chủ
động đề ra và thực hiện những đối sách thích ứng nhằm đảm bảo lợi ích, vị
thế và ảnh hưởng của mình trên trường quốc tế. Điều đó đặt ra tính tất yếu
khách quan cần phải nghiên cứu một cách cơ bản, có hệ thống các vấn đề
quốc tế, tìm ra các quy luật và những vấn đề mang tính quy luật của quan hệ
quốc tế, của sự tồn tại, vận động và biến đổi của các nhân tố cơ bản cấu thành
đời sống quốc tế

22


Danh mục tài liệu tham khảo
1.Văn kiện Đại hội Đảng VII, VIII, IX, X, Nxb CTQG, H.
2.Giáo trình Quan hệ quốc tế, Nxb QĐND, H. 2001
3.Giáo trình Quan hệ chính trị quốc tế, Nxb Chính trị quốc gia, H.2008
4.Hỏi – đáp về quan hệ quốc tế và chính sách đối ngoại của Việt Nam
hiện nay, Nxb Lý luận Chính trị, H, 2008.
5.Tập bài giảng quan hệ quốc tế, Học viện Chính trị - Hành chính quốc
gia Hồ Chí Minh, Nxb Lý luận Chính trị, H, 2008

23