Nhận thức của cộng đồng địa phương về du lịch có trách nhiệm tại sầm sơn

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------

LÊ THỊ TUYẾT

NHẬN THỨC CỦA CỘNG ĐỒNG ĐỊA PHƢƠNG VỀ DU
LỊCH CÓ TRÁCH NHIỆM TẠI SẦM SƠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ DU LỊCH

HÀ NỘI-2017


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------

LÊ THỊ TUYẾT
NHẬN THỨC CỦA CỘNG ĐỒNG ĐỊA PHƢƠNG VỀ DU LỊCH CÓ TRÁCH
NHIỆM TẠI SẦM SƠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ DU LỊCH(Chƣơng trình đào tạo thí điểm)

Ngƣời hƣớng dẫn: TS. Phạm Hồng Long

HÀ NỘI-2017

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi Lê Thị Tuyết, họcviên
cao họckhóa 2013 -2015, khoa Du lịchhọc, TrƣờngĐạihọcKhoa
họcXãhộivàNhân văn, ĐạihọcQuốcgia HàNội. Tôi xin chịu tráchnhiệm trƣớc Hội
đồng Khoa họckhoa Du lịch học, Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn,
ĐạihọcQuốcGia HàNội.
Học viênLê Thị Tuyết

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT...................................................................................6


DANH MỤC CÁC HÌNH........................................................................................7
DANH MỤC CÁCBẢNG......................................................................................7
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ....................................................................8
MỞ
ĐẦU....................................................................................................................9
1. Lý do chọn đề tài..................................................................................................9
2. Lịch sử nghiên cứu đề tài...................................................................................10
3. Mục tiêu, đối tƣợng và nhiệm vụ nghiên cứu....................................................14
4. Đóng góp của nghiên cứu..................................................................................15
5. Cấu trúc đề tài....................................................................................................16
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU.......................................17
1.1. Nhận thức và các mức độ nhận thức...............................................................17
1.1.1. Khái niệm nhận thức.................................................................................17
1.1.2. Các mức độ nhận thức..............................................................................19
1.2. Cộng đồng địa phƣơng và hoạt độngdu lịch..................................................21
1.2.1.Khái niệm cộng đồng...............................................................................21
1.2.2. Khái niệm cộng đồng địa phương............................................................23
1.2.3. Vai trò của cộng đồng địa phương trong hoạt động du lịch...................23
1.2.4.Tác động của hoạt động du lịch đến đời sống cộng đồng địa phương.....26
1.3. Du lịch có trách nhiệm....................................................................................31

1.3.1. Khái niệm..................................................................................................31
1.3.2.Các mục tiêu của du lịch có trách nhiệm..................................................33
1.3.3. Các nguyên tắc về du lịch có trách nhiệm................................................34
1.3.4. Các lợi ích của du lịch có trách nhiệm.....................................................36
1.3.5. Các loại hình du lịch liên quan đến du lịch có trách nhiệm.....................40
1.3.6. Kinh nghiệm thực tiễn về du lịch có trách nhiệm....................................41


TIỂU KẾT CHƢƠNG 1.........................................................................................45
CHƢƠNG 2. NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊNCỨU......................46
2.1. Nội dungnghiên cứu.......................................................................................46
2.1.1. Điều tra các tác động của hoạt động du lịch đến đời sống cộng đồng địa
phương................................................................................................................46
2.1.2. Điều tra nhận thứccủa cộng đồng địa phương về du lịch có trách
nhiệm...........................................................................................................................
..46
2.1.3. Đề xuất biện pháp nâng cao nhận thức của cộng đồng địa phương về du lịch
có trách nhiệm..............................................................................................46
2.2 Mô tả điểm nghiên cứu....................................................................................46
2.2.1. Điều kiện về địa lý lịch sử.........................................................................46
2.2.2. Đặc điểm dân cư và lao động địa phương................................................47
2.2.3. Đặc điểm kinh tế xã hội, cơ sở hạ tầng.....................................................48
2.3.Phƣơng pháp nghiên cứu.................................................................................53
2.3.1.Phương pháp thu thập và xử lí thông tin số liệu thứ cấp.........................53
2.3.2 .Phương pháp nghiên cứu thực địa, khảo sát thực tế................................53
2.3.3. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi kết hợp phỏng vấn bán cấu trúc...53
2.3.4. Phương pháp quan sát hành vi cộng đồng...............................................57
52.3.5 . Phương pháp phân tích và tổng hợp........................................................57
2.4.Thu thập và xử lý dữ liệu................................................................................57
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2.........................................................................................59

CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................................60
3.1. Khái quát về hoạt động du lịch tại Sầm Sơn...................................................60
3.1.1. Điều kiện phát triển du lịch tại Sầm Sơn..................................................60
3.1.2. Thực trạng phát triển du lịch....................................................................62


3.2.Những tác động của hoạt động du lịch đến cộng đồng địa phƣơng tại Sầm
Sơn.........................................................................................................................71
3.2.1. Tác động tích cực......................................................................................71
3.2.2. Tác động tiêu cực......................................................................................76
3.3. Nhận thức của cộng đồng địa phƣơng về du lịch có trách nhiệm tại Sầm
Sơn...............................................................................................................................
.78
3.3.1.Mức độ biết của cộng đồng địa phương về du lịch có trách nhiệm..........78
3.3.2. Mức độ hiểu của cộng đồng địa phương về du lịch có trách nhiệm.........80
3.3.3. Mức độ chấp nhận của cộng đồng địa phương về du lịch có trách
nhiệm...........................................................................................................................
..83
3.3.4. Mức độ thực hiện của cộng đồng địa phương về du lịch có trách nhiệm.85
3.4.Đánh giá chung về nhận thức của cộng đồng đối với việc phát triển du lịch có
trách nhiệm tại Sầm Sơn........................................................................................87
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3.........................................................................................89
CHƢƠNG 4: ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP,KIẾN NGHỊ...........................................91
4.1. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về phát triển du
lịch có trách nhiệm tại Sầm Sơn.......................................................................91
4.2. Kiến nghị.........................................................................................................92
4.2.1.ĐốivớicáccơquanquảnlýNhànướcvàđịaphương............................92
.2.2.Đốivớicácdoanhnghiệpkinhdoanhdulịch..........................................92
4.2.3.Đốivớicộngđồngđịaphương.................................................................93
4.2.4.Đốivớidukhách.......................................................................................93

4.3. Hạn chế của nghiên cứu..................................................................................93
4.4. Đề xuất hƣớng nghiên cứu..............................................................................94
TIỂU KẾT CHƢƠNG 4.........................................................................................94
KẾT LUẬN........................................................................................................


......96
TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................98

PHỤ
LỤC...............................................................................................................102
Phụ lục 1: Một số hình ảnh về khu du lịch biển Sầm Sơn...................................102
Phụ lục 2.Bộ quy tắc ứng xử về văn minh du lịch Sầm Sơn..............................104
( Nội dung 9 có, 9 không )....................................................................................104
Phụ lục 3. Bảng câu hỏi điều tra dành cho cộng động địa phƣơng tại Khu Du lịch
biển Sầm Sơn.......................................................................................................105
Phụ lục 4. Danh sách các cá nhân tham gia phỏng vấn.......................................108
Phụ lục 5. Bảng tổng hợp thông tin ngƣời phỏng vấn.........................................110


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tàiBên cạnh những đóng góp quan trọng cho nền kinh tế quốc gia,
du lịch Việt Nam đang phải đối mặt với không ít vấn đề về tăng trƣởng, cạnh tranh
và cả những tác động tiêu cực tới môi trƣờng, xã hội. Trong bối cảnh đó, phát triển
du lịch có trách nhiệm đƣợc coi là nguyên tắc mang tính chiến lƣợc, và là chìa
khóa để bảo đảm các lợi ích dài hạn, bền vững. Hiện nay cách tiếp cận phát triển
du lịch có trách nhiệm đang trở thành một xu thế toàn cầu. Du lịch có trách nhiệm
là khái niệm không còn xa lạ đối với các nƣớc phƣơng Tây, nhiều quốc gia trên
thế giới đã thực hiện rất thành công cách tiếp cận này nhƣng đối với Việt Nam thì
vẫn đang trong giai đoạn khởi đầu. Trong thời gian vừa qua, ngành du lịch nƣớc ta

đang chủ trƣơng thực hiện các chính sách phát triển bền vững, trong đó coi phát
triển du lịch có trách nhiệm là con đƣờng dẫn đến sự thành công. Du lịch có trách
nhiệm hƣớng tới mục tiêu cung cấp những kinh nghiệm tích cực cho du khách và
cộng đồng dân cƣ địa phƣơng, nâng cao nhận thức về sự tôn trọng đối với môi
trƣờng và văn hóa, giảm thiểu các tác động tiêu cực từ pháttriển du lịch, hƣớng sự
tập trung tới ngƣời nghèo, trao quyền cho ngƣời dân địa phƣơng, thông qua du
lịch để tối đa hóa thu nhập và việc làm cho họ. Việc gắn kết hoạt động phát triển du
lịch có trách nhiệm với phát triển đời sống cộng đồng địa phƣơng cũnglà một
hƣớng đi giúp du lịch phát triển bền vững. Sầm Sơn là điểm đến du lịch biển nổi
tiếng không chỉ của tỉnh Thanh Hóa mà của cả nƣớc với những bãi biển đẹp, cảnh
quan hấp dẫn cùng với những truyền thuyết dân gian và những giá trị di tích văn
hóa lịchsử. Thực tế cho thấy trong nhiều năm
qua,lƣợngkháchdulịchđếnvớiSầmSơnngàycangtăng, đóng góp của du lịch Sầm
Sơn đối với phát triển kinh tế -xã hội địa phƣơng và cho du lịch vùng Bắc Trung
Bộ và du lịch cả nƣớc ngày một tích cực hơn. Tuy nhiên, bên cạnh những yếu
tốtích cực trong phát triển, du lịch Sầm Sơn vẫn chƣa thực sựphát triển tƣơng
xứng với vịthếvà tiềm năng của mình, còn tồn tại nhiều hạn chếnhƣ:hiệu quảkinh
doanh du lịch thấp, thiếu sản phẩm du lịch đặc sắc có sức cạnh tranh,ảnh hƣởng
của tính mùa vụtrong hoạt động du lịch,thiếu hình ảnh và thƣơng hiệu,...Thêm vào
đó là tình trạng xảrác bừa bãi ởcác điểm tham quan hay khai thác du lịch theo
hƣớng xâm hại di sản thời gian qua chứng tỏcác ban, ngành quản lý địa
phƣơng, các doanh nghiệp và ngƣời dân còn chƣa thật sựhiểu và còn lúng túng
vềviệc làm thếnào đểthực hiện du lịch có trách nhiệmvà bền vững. Trên cơ
sởnhững tồn tại này, tác giả đã chọn đề tài “Nhận thức của cộng đồng địa phương
về du lịch có trách nhiệm tại khu du lịch biển Sầm Sơn”làm nghiên cứu cho
mìnhvới hy vọng góp phần thiết thực nâng cao trách nhiệm của cộng đồng địa
phƣơng trong việc nhận thức và hành động về du lịch.


2. Lịch sử nghiên cứu đề tàiTrên thế giớiTrên thế giới, du lịch có trách nhiệm bắt

đầu hình thành từ cuối những năm70 của thế kỷ 20 khi các tác động tiêu cực của
phát triển du lịch đại chúng bắt đầu khiến nhiều ngƣời lo ngại.Năm 1989, Tổ chức
Thƣơng mại thế giới (WTO) đã sử dụng thuật ngữ “du lịch có trách nhiệm” thay
bằng thuật ngữ “du lịch thay thế/ du lịch mới” để phân biệt với du lịch đại trà và
các tác động của du lịch đại trà. Tầm nhìn về một hình thái phát triển du lịch có
trách nhiệm đƣợc trao đổi nhiều vào những năm 1980 và trở thành một phần quan
trọng của khái niệm du lịch bền vững đƣợc hình thành và trở nên phổ biển sau đó
[20.tr8]Năm 2002, Hội thảo về du lịch có trách nhiệm đƣợc tổ chức tại Cape Town
(Nam Phi), là hoạt động bên lề trƣớc Hội nghị Thế giới về Phát triển bền vững tại
Johannesbourg đã xác định rõ các đặc điểm của du lịch có trách nhiệm và đề ra các
nguyên tắc của du lịch có trách nhiệm về mặt kinh tế, xã hội và môi trƣờng. Đây là
hội thảo quan trọng, đặt nền móng cho các nghiên cứu và triển khai trong thực tiễn
du lịch có trách nhiệm trên phạm vi toàn thế giới.[20.tr8]Thuật ngữ “Du lịch có
trách nhiệm-Responsible”đƣợc đƣa ra bởi Tony và Maureen Wheeler (Lonely
planet Publications, 2013), lại xác định rằngdu lịch có trách nhiệm tác động tích
cực đến môi trƣờng, văn hóa địa phƣơng và nền kinh tế. Vì vậy, điểmđến du lịch
phải đƣợc bảo vệ bởi tất cả các thành phần có liên quan.Trong các ngày nghỉ của
mình du khách có thể tác động tích cực cũng nhƣ tiêu cực đến ngƣời dân và môi
trƣờng địa phƣơng. Họ cũng sẽ nhận đƣợc một số kinhnghiệm mới của chuyến đi
của họcũng nhƣ tác động lạiđiểm đến. Do vậy mục tiêu của ngành du lịch có trách
nhiệm là để giảm thiểu các tác động tiêu cực và tối đa hóa những lợi ích tích cực
về điểm đến và môi trƣờng. Xu hƣớng phát triển du lịch có trách nhiệm ngày càng
phổ biến hơn trong những năm gần đây, du khách sẵn sàng trả nhiều tiền hơn cho
các chuyến đi của họ có lợi cho cộng đồng địa phƣơng, môi trƣờng và xã hội ở các
điểm đến (Justin Fracis, 2008).Theo Wang Liqin (2013), ông đã chỉ ra tầm quan
trọng và sự cần thiết của du lịch có trách nhiệm và phân tích các bên liên quan nhƣ
các doanh nghiệp du lịch, khách du lịch, cộng đồng địa phƣơng và chính phủ. Do
đó, ông đề nghị ngƣời dân cần nâng cao nhận thức về “du lịch có trách nhiệm” , và
nỗ lực làm chí nền văn minh cổ xƣa (di tích văn hóa, lịch sử) có thể tồn tại lâu
dài.Tại Việt NamỞ Việt Nam, phải tới năm 2011, khi Chƣơng trìnhPhát triển Năng

lực Du lịch có trách nhiệm với môi trƣờng và xã hội, do Liên minh châu Âu tài trợ
(Dự án EU-ESRT), thì khái niệm đó mới đƣợc nhắc đếnthƣờng xuyênvà trở nên
quen thuộc.Dự án EU-ESRT đƣợc triển khai trong giai đoạn từ 2011 đến 2016 với
mục tiêu chung là: đƣa các nguyên tắc về du lịch có trách nhiệm vào ngành du lịch
Việt Nam nhằm tăng cƣờng tính cạnh tranh và góp phần thực hiện kế hoạch phát
triển kinh tế xã hội của đất nƣớc, với mục tiêu cụ thể là: đẩy mạnh cung cấp dịch


vụ du lịch có trách nhiệm với môi trƣờng và xã hội, góp phần thực hiện Chiến
lƣợc Phát triển Du lịch Việt Nam.Dự án này đã soạn thảo ra “Bộ công cụ du lịch
có trách nhiệmtại Việt Nam” với 13bài, mỗi bài về các chủ đề đa dạng khác nhau
nhằm phục vụ nghiên cứu cũng nhƣ giảng dạy. Tài liệu này có giá trị lý thuyết và
thực tiễn cho việc tuyên truyền, phát triển du lịch có trách nhiệm tại Việt
Nam.Cũng trong khuôn khổ của Dựán EU-ESRT, nhiều tài liệu đƣợc soạn thảo
trình bày các khái niệm, đặc điểm, mối liên hệ, chính sách...về du lịch có trách
nhiệm nhƣ: Giới thiệu về du lịch có trách nhiệm, Du lịch có trách nhiệm và ngành
lữ hành ở Việt Nam, Hướng dẫn xây dựng các chính sách Du lịch có trách nhiệm ở
Việt Nam, ...Với số vốn đầu tƣ là 12,1 triệu Euro, Dự án EU-ESRT (2011-2016) là
chƣơng trình hỗ trợ kỹ thuật du lịch lớn nhất tại Việt Nam, với mục tiêu đƣa các
nguyên tắc về du lịch có trách nhiệm vào ngành du lịch nƣớc ta, để nâng cao khả
năng cạnh tranh và góp phần thực hiện các kế hoạch phát triển kinh tế -xã hội. Qua
sáu năm hoạt động, dƣới sự chỉ đạo của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Dự án
đã tổ chức cáckhóa tập huấn theo nhiều chủ đề cho cáchọc viên, nâng cao nhận
thứcvề du lịch có trách nhiệm cho học sinh Trung học phổ thông, phổ biến các tài
liệu kỹ thuật qua mạng, hỗ trợ trang thiết bị cho mƣời nhà văn hóa và phòng thực
hành mẫu cho năm trƣờng du lịch... Từ đó, tác động đến nhận thức của các cấp,
ngành đối với yêu cầu về sự phát triển bền vững của du lịch Việt Nam .Du lịch có
trách nhiệm từ một khái niệm mới lạ đã trở thành thuật ngữ quen thuộc và là một
phần tất yếu trong nhiều chính sách, kế hoạch và hoạt động thực tế của du lịch Việt
Nam. Nhận thức về phát triển du lịch có trách nhiệm cũng đƣợc lan tỏa rộng đến

các khu vực trên đất nƣớc nhờ sự phối hợp chặt chẽ của các địa phƣơng, điểm đến
và cộng đồng.Kể từ đó đã có nhiều cáccông trình nghiên cứu về du lịch trách
nhiệmđƣợc thực hiện, tiêu biểu là:Nghiên cứu hoạt động du lịch có trách nhiệm ở
Việt Nam, đề tài đƣợc thực hiện từ 01/2012 đến 12/2013, do Bộ Văn hóa, Thể thao
và Du lịch chủ trì, giao cho Viện nghiên cứu Phát triển Du lịch thực hiện, chủ
nhiệm đề tài Hà Văn Siêu. Đề tài này đã nghiên cứu những nội dung sau:+ Cơ sở lý
luận về du lịch có trách nhiệm: khái niệm, mối quan hệ, lợi ích, ứng xử giữa các
bên tham gia hoạt động du lịch...+ Kinh nghiệm cụ thể của một số điểm đến du lịch
trên thế giới và ở Việt Nam: chính sách, tổ chức quản lý, kiểm soát, cơ chế điều
tiết, đánh giá,...+ Thực trạng hoạt động du lịch có trách nhiệm ở ViệtNam qua khảo
sátthực tế: hoạt động từ phía cung, hoạt động từ phía cầu, vai trò, trách nhiệm, mức
độ tham gia của các bên.+ Giải pháp đẩy mạnh hoạt động du lịch có trách
nhiệm.Luận văn thạc sĩ Xây dựng mô hình du lịch có trách nhiệm ở Công ty cổ
phần Sài Gòn –Phú Quốccủa Trƣơng Quang Dũng ( Khánh Hòa, 2015). Đề tài đã
nghiên cứu, hệ thống hóa cơ sở lý luận về du lịch có trách nhiệm, mô hình và thực


tiễn áp dụng. Bên cạnh đó đềtài đi sâu nghiên cứu phân tích đánh giá thực trạng
hoạt động của Công ty cổ phần Sài Gòn –Phú Quốc nhằm xây dựng mô hình du
lịch có trách nhiệm để áp dụng vào thực tế kinh doanh của Công ty một cách có
hiệu quả. Và đề xuất các giải pháp tổ chức thực hiện mô hình du lịch có trách
nhiệm cho công ty để tham gia có hiệu quả vào chuỗi du lịch ở Phú Quốc.Lê Thị
Thu Hà, khóa luận tốt nghiệp đại học, Hà Nội, 5/2016, Một số giải pháp phát triển
sản phẩm du lịch có trách nhiệm tại Việt Nam. Đề tài nghiên cứu cơ sở lý luận về
sản phẩm du lịch có trách nhiệm ở Việt Nam, thực trạng của ngành Du lịch và sản
phẩm du lịch hiện nay ở Việt Nam. Đề tài cũng đã đánh giá lợi ích của sản phẩm
du lịch có trách nhiệm đem lại cho ngành Du lịch Việt Nam. Đƣa ra một số giải
pháp nhằm phát triển sản phẩm du lịch có trách nhiệm cho ngành Du lịch Việt
NamBáo cáo khoa học sinh viên, Chính sách du lịch có trách nhiệm tại Việt Nam.
Nghiên cứu điểm du lịch Vịnh Hạ Long, Quảng Ninh của Nguyễn Lan Phƣơng. Đề

tài mở ra hƣớng nghiên cứu đầu tiên về chính sách du lịch có trách nhiệm ở Việt
Nam, là tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu sau này. Kết quả nghiên cứu đề cập
đến khả năng áp dụng chính sách du lịch có trách nhiệm tại điểm du lịch Vịnh Hạ
Long, Quảng Ninh, đánh giá mức độ chất lƣợng đã đạt đƣợc. Đồng thời đề xuất
các giải pháp thiết thực góp phần nâng cao hiệu quả của việc áp dụng chính sách
du lịch có trách nhiệm tại điểm du lịch này.Trong các công trình khoa học đã
nghiên cứu, chƣa có đề tài nào đánh giá nhận thức của cộng đồng địa phƣơng về
du lịch có trách nhiệm, do vậy hƣớng nghiên cứu về nhận thức của cộng đồng địa
phƣơng về du lịch có trách nhiệm tại khu du lịch biển Sầm Sơn là một hƣớng
nghiên cứu mới, không bị trùng lặp so với các công trình khoa học trƣớc đó.
3. Mục tiêu, đối tƣợngvà nhiệm vụ nghiên cứu
3.1.Mục tiêucủa đề tàiĐánhgiá nhận thức cộng đồng về du lịch có trách nhiệm tại
khu du lịch biển Sầm Sơn, qua đó đề xuất các giải pháp giúpnâng cao trách nhiệm
của cộng đồng địa phƣơng trong việc nhận thức và hành động về du lịch.
3.2. Đối tượng nghiên cứu-Nghiên cứu, đánh giá đƣợc thực trạng về tác động của
hoạt động du lịch đến đời sống của cộng đồng địa phƣơng tại khu du lịch biển Sầm
Sơn.-Nghiên cứu thực trạng hoạt động du lịch tại Sầm Sơn-Điều tra và đánh giá
nhận thức cộng đồng về du lịch có trách nhiệm tại khu du lịch biển Sầm Sơn-Đề
xuất những giải pháp mang tính thực tiễn và khả thi nhằm nâng cao nhận thức của
cộng đồng địa phƣơng về du lịch có trách nhiệm và phát triển du lịch có trách
nhiệm tại địa phƣơng.


3.2.Nhiệm vụ của đề tàiĐể thực hiện đƣợc mục tiêu trên, nhiệm vụ nghiên cứu đặt
ra cho đề tài gồm:+ Thu thập, phân tích các tài liệu về du lịch trách nhiệm.+ Khảo
sát thực địa nhằm thu thập, tìm kiếm thông tin, tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên
cứu.+ Xây dựng phiếu phỏng vấn, thực hiện các cuộc phỏng vấn trực tiếp đối với
cộng đồng địa phƣơng tại địa điểm nghiên cứu.+ Phân tích xử lý các thông tin, tƣ
liệu liên quan đến nghiên cứu.+Viếtbáo cáo đánh giá thực trạng hoạt động du lịch,
nhận thứccủa cộng đồng địa phƣơng về du lịch có trách nhiệm tại điểm nghiên

cứu,làm cơ sở đƣa ra giải pháp nâng caonhận thức của cộng đồng địa phƣơng về
trách nhiệm trong du lịch, phát triển du lịch.
4. Đóng góp củanghiên cứuVề mặt lý luận: Đề tài góp phần tổng quancơ sở lý luận
khoa học về du lịch có trách nhiệm; Đề tài cũng nêu lên đƣợc vai trò, mối quan hệ
của cộng đồng địa phƣơng và hoạt động kinh doanh du lịch có trách nhiệm.Về mặt
thực tiễn: Đề tài nêu đƣợc thực trạng hoạt động du lịch ở Sầm Sơn; Đề tài cũng đã
đánh giá đƣợc nhận thức của cộng đồng địa phƣơng về du lịch có trách nhiệm trên
cơ sở đó đƣa ra những giải pháp và đề xuất nhằmnâng cao nhận thức của cộng
đồng địa phƣơng về du lịch có trách nhiệm, và một số giải pháp chung phát triển
du lịch cótrách nhiệm tại Sầm Sơn.
5. Cấu trúc đề tàiNgoài phần mở đầu, mục lục, tài liệu tham khảo, phụ lục, luận
văn đƣợc kết cấu thành 4 chƣơng, cụ thể đó là:
Chƣơng 1: Tổng quan vấn đề nghiên cứu.
Chƣơng 2: Nội dung và phƣơng pháp nghiên cứu
Chƣơng 3: Kết quả nghiên cứu.
Chƣơng 4: Đề xuất giải pháp,kiến nghị


CHƢƠNG 1. TỔNG QUANVẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Nhận thức và các mức độ nhận thức
1.1.1. Khái niệm nhận thứcNhận thức là một khái niệm trừu tƣợng vì vậy mỗi
ngành khoa học có sự tiếp cận, sử dụng khác nhau. Có rất nhiều quan điểm khác
nhau về nhận thức.Theo Từ điển Tiếng Việt của Hoàng Phê:“Nhận thức là quá trình
hoặc kết quả phản ánh và tái hiện vào trong tư duy, là quá trình con người nhận
biết, hiểu biết về thế giới khách quan hoặc kết quả nghiên cứu của quá trình đó” [8,
tr.882]Theo Từ điển Bách khoa toàn thƣ Việt Nam:“Nhận thức là quá trình biện
chứng của sự phản ánh thế giới khách quan trong ý thức con người, nhờ đó con
người tư duy và không ngừng tiến đến gần khách thể” [9, tr.589]Theoquan điểm
của C.Mac và Ănghen: “Nhận thức là sự phản ánh hiện thực khách quan vào bộ óc
của con người. Sự phản ánh đó không phải là một hành động nhất thời, máy móc,

giản đơn và thụ động mà là một quá trình phức tạp của hoạt động trí tuệ tích cực và
sáng tạo” [11, tr220]V.I.Lênin lại cho rằng:“Nhận thức là sựphản ánh thế giới
khách quan bởi con người nhưng không phải là sự phản ánh đơn thuần, trực tiếp
hoàn toàn. Quá trình này là cả một chuỗi những sự trừu tượng, sự cấu thành và sự
hình thành nên các khái niệm, quy luật và chính các khái niệm, quy luật này lại bao
quát một cách có điều kiện gần đúng tính quy luật phổ biến của thế giới tự nhiên
vĩnh viễn vận động và phát triển” [10, tr192]Nhƣ vậy, nhận thức là quá trình con
ngƣời nhận biết về một đối tƣợng nàođó từ thấp đến cao, từ đơn giảnđến phức tạp.
Sống và hoạt động trong thế giới khách quan, con ngƣời phải tỏ thái độ, nhìn nhận,
đánh giá và hành động với thế giới ấy, biết và hiểu rõ nó là gì, nó nhƣ thế nào và
có ý nghĩa gì trong cuộc sống; để từđó xuất hiện hành vi tích cực hoặc tiêu cực đối
với đối tƣợng đó. Trong phạm vi nghiên cứu này tác giả tập trung vấn đề nhận
thức của cộng đồng địa phƣơng về hoạt động phát triển du lịch có trách nhiệm tại
Sầm Sơnxem họ hiểu và nhận biết thế nào về du lịch và các hoạt động du lịch có
trách nhiệm. Nhận thức là yếu tố khởi nguồn của các hành vi trách nhiệm. Nhận
thức đúng và đủ về các sự vật, hiện tƣợng, các quá trình diễn ra trong hoạt động du
lịch, quản lý, kinh doanh du lịch thì sẽ hành động có trách nhiệm để không hoặc
hạn chế thấp nhất làm tổn hại tới xung quanh (các chủ thể tham gia khác) và mang
lại lợi ích tối đa về kinh tế xã hội và môi trƣờng cho chính mình và xã hội. Nhận
thức của cá nhân cơ bản phụ thuộc giáo dục, trình độ nghề nghiệp đồng thờivới sự
quan tâm và tần suất tiếp xúc với hoạt động du lịch, hoạt động chuyên môn. Nhận
thức càng cao, sâu, rộng thì thể hiện trách nhiệm càng cao. Nhận thức của tập thể,
tổ chức hay cộng đồng phụ thuộc vào nhận thức của từng cá nhân đồng thời tùy


thuộc vào sự gắn kết của tổ chức và định hƣớng dẫn dắt thông qua quá trình lâu
dài thực hiện các chƣơng trình nhận thức về trách nhiệm của từng thành viên trong
tổ chức. Nâng cao nhận thức là cơ sở quyết định nâng cao trách nhiệm trong hoạt
động du lịch, bao gồm nhận thức của cán bộ quản lý nhà nƣớc, nhận thức
của chủ doanh nghiệp, ngƣời lao động, dân cƣ và du khách [20,tr22]Nhận thức

của cộng đồng và việc phát triển du lịch có trách nhiệm có mối quan hệ hai chiều.
Khi nhận thức của cộng đồng đúng và đủ sẽ quyếtđịnh trách nhiệm cao; ngƣợc lại,
các phƣơng thức quản lý hoạt động du lịchđúng đắn cũng sẽ giúp nâng cao nhận
thức, ý thức cộng đồng, Hai yếu tố này luôn cần đƣợc phát triển, tồn tại song song
với nhau, nhằm hƣớng đến sự phát triển bền vững dựa trên cân bằng lợi ích kinh tế
và bảo tồn.
1.1.2. Các mức độ nhận thứcTheo Benjamin S.Bloom (1956), thang nhận thức
gồm có 6 cấp độ (Bloom’s Taxonomy). Hình 1.1: Thang các mức độ nhận thức
của Benjamin S. Bloom-Biết (Knowledge):Biết là năng lực nhớ lại các thông tin,
sự kiện mà không nhất thiết phải hiểu chúng.-Hiểu (Comprehention): Hiểu là năng
lực hiểu ý nghĩa của thông tin và giải thích các thông tin.-Ứng dụng
(Application):Ứng dụng là năng lực vận dụng các thông tin hiểu biết đƣợc vào
những hoàn cảnh mới, tình huống mới, điều kiện mới, giải quyết các vấn đề đặt ra.Phân tích (Analysis): Phân tích là năng lực chia thông tin thành nhiều thành tố để
biết đƣợc các mối quan hệ nội tại và cấu trúc của chúng.-Tổng hợp (Synthesis):
Tổng hợp là năng lực liên kết các thông tin lại với nhau tạo ra ý tƣởng mới, khái
quát hóa các thông tin suy ra các hệ quả.-Đánh giá (Evaluation): Đánh giá là năng
lực đƣa ra nhận định, phán quyết về giá trị thông tin, vấn đề, sự vật, hiện tƣợng
theo một mục đích cụ thể.Trong nghiên cứu này, khi điều tra về nhận thức
của cộng đồng địa phƣơng về hoạt động du lịch có trách nhiệm tác giả đã dựa
trên thang nhận 6. Đánh giá5. Tổng hợp4. Phân tích3. Ứng dụng2. Hiểu1. Biếtthức
của Benjamin S.Bloom, tuy nhiên để phù hợp cho việc đánh giá tác giả đã điều
chỉnh lại thang nhận thức thành 4 mức độ: biết, hiểu, chấp nhận và thực hiện.Với
những mức độ khác nhau, nhận thức phát triển từ những bƣớc đầu nhƣ biết, hiểu,
chấp nhận cho đến thực hiện. Trong quá trình xây dựng và nâng cao nhận thức
cộng đồng, các thông tin đƣa ra không chỉ để cộng đồng biết mà còn phải hiểu rõ
bản chất, ý nghĩa của nó. Từ đó, thuyết phục cộng đồng chấp nhận, thực hiện các
hành vi tích cực, và duy trì các hành vi đó thành thói quen, tập quán, phƣơng thức
sống bền vữngHình 1.2: Thangcác mức độ nhận thức của cộng đồng địa phương về
du lịch có trách nhiệmQua các mức độ phát triển của nhận thức, ta có thể nhận thấy
rằng nhận thức đóng một vai trò quan trọng, nó chi phối thái độ, hành động biểu

hiện ra bên ngoài và tạo nên ý thức. Trong giới hạn của nghiên cứu, tác giả đi sâu


nghiên cứu sự nhận thức của cộng đồng địa phƣơng trong việc phát triển du lịch có
trách nhiệm. Sự phát triển của du lịch và các tác động của nó phụ thuộc vào nhận
thức và ý thức của ngƣời dân. Muốn phát triển dulịch có trách nhiệm và bền vững
thì cần sự quan tâm và chấp hành từ cộng đồng địa phƣơng, cộng đồng có nhận
thức đúng sẽ tạo ra hành động đúng.Khi ngƣời dân có sự hiểu biết, họ nhận thức
đƣợc những lợi ích do hoạt động du lịch mang lại, họ sẽ có ý thức giữ gìn cảnh
quan, môi trƣờng và tham gia tích cực hơn vào sự phát triển du lịch địa
phƣơng.Nắm bắt đƣợc mức độ nhận thức, sự quan tâm của cộng đồng là điều quan
trọng để đƣa ra những đề xuất, giải pháp phù hợp nhằm phát triển du lịch có trách
nhiệm.4. Thực hiện3. Chấp nhận2. Hiểu1. Biết
1.2. Cộng đồng địa phƣơng và hoạt động du lịch
1.2.1.Khái niệm cộng đồng Khái niệm cộng đồng xuất hiện vào những năm 1940
tại các nƣớc thuộc địa của Anh. Năm 1950, Liên Hợp Quốc công nhận khái niệm
phát triển cộng đồng và khuyến khích các quốc gia sử dụng khái niệm này nhƣ
một công cụ để thực hiện các chƣơng trình viện trợ vào thập kỷ 50-60.Cộng đồng
là khái niệm về tổ chức xã hội đã đƣợc nhiều nhà nghiên cứu đƣa ra trong các
công trình khoa học với nhiều ngữ nghĩa khác nhau. Theo Từ điển Bách khoa Việt
Nam: Cộng đồng đƣợc hiểu là “Một tập đoàn người rộng lớn, có những dấu hiệu
chung về thành phần giai cấp, về nghề nghiệp, về địa điểm sinh tụ và cư trú. Cũng
có những cộng đồng xã hội bao gồm một dòng giống, một sắc tộc, một dân tộc”.
[9, tr.601]Theo quanđiểm về cộng đồng Keith và Ary, 1998 đề cập đến các yếu tố
con ngƣời với phạm vi địa lý, mối quan hệ và mục đích chung trong phát triển và
bảo tồn cộng đồng đó cho rằng: “Cộng đồng là một nhóm người, thường sinh sống
trên cùng khu vựa địa lý, tự xác dịnh mình thuộc về cùng một nhóm. Những người
trong cùng một cộng đồng thường có quan hệ huyết thống hoặc hôn nhân và có thể
cũng một nhóm tôn giáo, một tầng lớp chính trị”[41]Trong đời sống xã hội, khái
niệm cộng đồng đƣợc sử dụng một cách tƣơng đối rộng rãi để chỉ nhiều đối tƣợng

có những đặc điểm tƣơng đối khác nhau về quy mô, đặc tính xã hội. Theo nghĩa
rộng cộng đồng là nói đến tập hợp ngƣời các liên minh lớn nhƣ: cộng đồng thế
giới, cộng đồng Châu Âu, cộng đồng các nƣớc Ả Rập ... Theo nghĩa hẹp hơn
danhtừ cộng đồng đƣợc áp dụng cho một kiểu, hạng xã hội. Ngoài ra, ngƣời ta còn
căn cứ vào những đặc tính tƣơng đồng về sắc tộc, chủng tộc, tôn giáo, phong tục
tập quán, ... cũng có thể gọi là cộng đồng nhƣ: cộng đồng ngƣời Do Thái. Cộng
đồng ngƣời da đen tạiChicago, cộng đồng ngƣời Hồi giáo, ...Theo J. H. Fichter:
“Cộng đồng là một tập thể ngƣời nhất định trên một lãnh thổ nhất định đƣợc hình
thành bởi các yếu tố: lãnh thổ, kinh tế và văn hoá trong đó bao gồm 4 yếu tố:-


Tƣơng quan cá nhân mật thiết với những ngƣời khác, tƣơng quan này đôi khi
đƣợc gọi là tƣơng quan mặt đối mặt, tƣơng qua thân mật.-Có sự liên hệ về tình
cảm và cảm xúc. -Có sự tự nguyện hy sinh đối với những giá trị đƣợc tập thể coi là
cao cả và có ý nghĩa.-Có ý thức đoàn kết với mọi thành viên trong tập thể.Tại Việt
Nam, lần đầu tiên khái niệm phát triển cộng đồng đƣợc giới thiệu vào giữa những
năm 1950 thông qua một số hoạt động phát triển cộng đồng tại các tỉnh phía Nam,
trong lĩnh vực giáo dục. Từ ngành giáo dục phát triểncộng đồng chuyển sang công
tác xã hội. Đến những năm 1960 –1970 hoạt động phát triển cộng đồng đƣợc đẩy
mạnh thông qua các chƣơng trình phát triển nông thôn của sinh viên hay của
phong trào Phật giáo. Từ thập kỷ 80 của thế kỷ trƣớc cho đến nay, phát triển cộng
đồng đƣợc biết đến một cách rộng rãi hơn thông qua các chƣơng trình viện trợ
phát triển của nƣớc ngoài tại Việt Nam, có sự tham gia của ngƣời dân tại cộng
đồng nhƣ một yếu tố quyết định để chƣơng trình đạt hiệu quả bền vững.Tùy theo
những góc độ khác nhau mỗi tác giả lại có những quan niệm khác nhau về cộng
đồng. Nhƣng trong phạm vi nghiên cứu, tác giả cho rằng cộng đồng là một nhóm
dân cƣ cùng sinh sống trên một lãnh thổ qua nhiều thế hệ và có những đặc điểm
chung về sinh hoạt và văn hoá truyền thống, sử dụng các nguồn tài nguyên, môi
trƣờng. Cộng đồng là nền tảng của phát triển xã hội, cuộc sống của cộng đồng dựa
trên việc khai thác tài nguyên nơi mình sinh sống cùng với việc phát triển các

phong tục, tập quán riêng mang dậm bản sắc của mỗi cộng đồng-Cộng đồng chịu
trách nhiệm về kết quả các hoạt động của họ [11,tr15]Để phát triển kinh tế, xã hội
nói chung và ngành du lịch nói riêng thì vai trò của ngƣời dân không thể tách rời
đƣợc. Chính ngƣời dân bản địa mới thực sự là chủ nhân của những vùng đất,
những phong tục tập quán tín ngƣỡng, là ngƣời thực sự hiểu rõ từng gốc cây
ngọn cỏ, sống cùng, gắn bó và dựa vào thiên nhiên. Họ là ngƣời bảo vệ, tôn tạo,
giữ gìn các giá trị tự nhiên và văn hoá bản địa tại nơi diễn ra hoạt động du lịch.Hơn
nữa cộng đồng lại là nơi có các phong tục tập quán, lễ hội, lối sống, kiến trúc nhà ở
và môi trƣờng sống của họ...làtài nguyên tạo sức hấp dẫn cho hoạt động du lịch.
Do đó có thể nói, cộng đồng là một thành tố của tài nguyên du lịch. Cuộc sống sinh
hoạt, những nét văn hoá, phong tục truyền thống của cộng đồng là một trong
những nguyên nhân chính tạo nên hoạt động du lịch. Việc huy động tối đa sự tham
gia của cộng đồng địa phƣơng vào hoạt động du lịch nhƣ: hƣớng dẫn viên, chuyên
chở, cho thuê nhà để ở, nấu ăn cho khách, sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ, bán
hàng lƣu niệm, thậm chí họ còn đƣợc tham gia trực tiếp vào các hoạt động nghiệp
vụ trong khách sạn, quản lý kinh doanh dịch vụ....qua đó sẽ tạo thêm nhiều cơ hội
việc làm, giúp họ tăng thu nhập, cải thiện đời sống, hơn nữa còn làm cho họ có
trách nhiệm hơn với tài nguyên, môi trƣờng du lịch. Sự tham gia tích cực của cộng


đồng sẽ làm phong phú thêm tài nguyên và sản phẩm du lịch. Đặc biệt khi đƣợc
tham gia chỉ đạo phát triển du lịch, trực tiếp đƣa ra các ý kiến trong quá trình ra
quyết định, cộng đồng địa phƣơng sẽ tạo đƣợc những điều kiện đặc biệt thuận lợi
cho du lịch, bởi họ là chủ nhân và là ngƣời có trách nhiệm chính với tài nguyên và
môi trƣờng khu vực.Để ngƣời dân nhận thấy lợi ích của việc bảo vệ các nguồn tài
nguyên và để dễ dàng quytrách nhiệm đối với mỗi thành viên thì việc huy động sự
tham gia của cộng địa phƣơng không chỉ dừng lại ở công việc trên mà cần đánh
giá cao hơn nữa vai trò sở hữu tài nguyên du lịch, tài sản của họ để ngƣời dân ý
thức hơn với những hành động của mình. Vai trò sở hữu cộng đồng nhƣ là một
nhân tố quan trọng góp phần vào phát triển cộng đồng. Tuy nhiên, không phải lúc

nào mọi việc cũng diễn ra theo ý muốn, bởi trong số những ngƣời dân, bên cạnh
những ngƣời tốt thì không thể không có một số ngƣời do vô tình hoặc cố ý phá
ngang, thiếu ý thức, hủ lậu, không hiểu rõ hậu quả mà họ gây ra, đó là nguyên nhân
dẫn đến các vấn đề tiêu cực, có tác động xấu đến du khách...Vì vậy, những ngƣời
hoạt động trong lĩnh vực du lịch phải có những giải pháp hợp lý, khoa học, khéo
léo nhằm gần gũi với ngƣời dân hơn, hiểu đƣợc tâm lý, tình cảm của họ, nâng cao
nhậnthức, kiến thức về phát triển du lịch bền vững (thƣờng xuyên trao đổi, tham
khảo ý kiến với cộng động địa phƣơng bằng các cuộc gặp gỡ...trong quá trình qui
hoạch, lập dự án phát triển du lich, mở các khoá học, các buổi thảo luận về giáo
dục du lịch kết hợp với các chƣơng trình khuyến nông, năng xuất xanh...).Thực tế
hoạt động du lịch có ảnh hƣởng trực tiếp hay gián tiếp đến đời sống của ngƣời dân
địa phƣơng, nhiều khi không chỉ về lợi ích kinh tế mà còn tác động đến lối sống,
bản sắc, phong tục,...Chính vì thế mà đã nảy sinh nhiều trạng thái trong mối quan
hệ giữa ngƣời dân với khách du lịch nhƣ: trạng thái phấn khích, quan tâm hay
không quan tâm, thân thiện hƣởng ứng hay thờ ơ, lãnh đạm, sự khó chịu hay đối
kháng...Mối quan hệ đó có khi là sự giao lƣu giữa các nền văn hoá khác nhau có
khi lại là những mâu thuẫn trái ngƣợc mọi trạng thái, mâu thuẫn đó đều xuất phát
từ lợi ích của ngƣời dân. Việc dung hoà những mâu thuẫn đó đƣợc xem là điều
không tƣởng có thể kéo theo hàng loạt những phản ứng tâm lý phức tạp của cƣdân
địa phƣơng với khách du lịch mà ngƣời làm du lịch cần lƣờng trƣớc. Điều đó rõ
ràng ảnh hƣởng không nhỏ đến hiệu quả của hoạt động du lịch. Do đó, để ngƣời
dân có trách nhiệm trong việc quản lý, bảo vệ, tôn tạo tài nguyên du lịch thì cần
phải mang lại lợi ích cho họ một cách rõ ràng, thực chất và công bằng, điều thực sự
quan trọng và cần thiết là phải làm sao tạo cho họ một vị thế làm chủ thực sự.Hầu
hết ngƣời dân sinh sống ở những vùng có các điểm du lịch, đặc biệt là những nơi
có tiềm năng du lịch sinh thái hoang sơ, có giá trị về du lịch nhƣng ít có giá trị để
phát triển các lĩnh vực kinh tế khác, do đó cuộc sống của những ngƣời dân ở đây


còn khó khăn, thiếu thốn, trình độ dân trí thấp. Chính vì thế, việc phát triển du lịch

cộng đồng đồng nghĩa với việc phát triển kinh tế xã hội cho vùng. Mặt khác, việc
tiếp với khách du lịch (phần lớn là những ngƣời có học thức cao, khá giả,...) sẽ
giúp cƣ dân tiếp xúc với bên ngoài, mở mang vốn hiểu biết từ đó nâng cao nhận
thức của họ về nhiều mặt, và có cách ứng xử văn minh lịch sự với du khách, quan
trọng hơn cả là họ nhận rađó là lợi ích tiềm năng của họ. Cộng đồng địa phƣơng là
nhân tố quyết định sự phát triển bền vững của hoạt động du lịch, tạo nên sự ổn định
về chính trị xã hội1.2.4.Tác động của hoạt động dulịch đến đời sống cộng đồng địa
phươngDu lịch là một ngành tổng hợp và liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau
của đời sống. Ngoài ra, đây là một ngành kinh tế tổng hợp đƣợc thực hiện và kết
hợp bởi nhiều bên liên quan. Đặc biệt, hoạt động du lịch có sự tác động qua lại với
các lĩnh vực: kinh tế, văn hóa-xã hội và môi trƣờng. Trong quá trình phát triển, các
tác động này đƣợc thể hiện qua hai khía cạnh: tích cực và tiêu cực. Do đó, cần hiểu
rõ vấn đề này để từ đó phát huy tối đa những tác động tích cực và giảm thiểu
những tác động tiêu cực của hoạt động du lịch.Mặt khác, theo khái niệm du lịch có
trách nhiệm thì các quá trình và hoạt động du lịch chỉ đƣợc gọi là “có trách nhiệm”
khi nó đem lại những lợi íchtối đa về kinh tế, môi trƣờng và xã hội và hạn chếcác
tác động tiêu cực mà du lịch đem lại. Theo cách tiếp cận đó thì luận văn cũng đã
nghiên cứu vấn đề tác động của hoạt động du lịch tới cộng đồng địa phƣơng.Các
tác động của du lịch chủ yếu đƣợc chia làm ba loại: tác động của du lịch đến kinh
tế, tác động của du lịch đến văn hóa-xã hội và tác động của du lịch đến môi
trƣờng.Tác động của du lịch đến kinh tếNhƣ đã đề cập, du lịch là một ngành kinh
tế tổng hợp, đƣợc thực hiện và kết hợp bởi nhiều bên liên quan. Chính vì vậy,
ngành kinh tế này có mối liên hệ chặt chẽ với một số ngành kinh tế khác. Do đó, có
thể thấy rằng du lịch đã tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế.Tác động kinh tế là
những lợi ích và chi phí trực tiếp và gián tiếp về kinh tế nhận đƣợc từ sự phát triển
và sử dụng các tiện nghi và dịch vụdu lịch. Các tác động về kinh tế của hoạt động
du lịch chủ yếu bao gồm tác động trực tiếp và tác động gián tiếp.Tác động trực tiếp
là những tác động kinh tế đến các ngành liên quan trực tiếp đến hoạt động du lịch.
Ví dụ, sự gia tăng số lƣợng khách lƣu trú qua đêm tại khách sạn sẽ trực tiếp làm
tăng doanh số bán hàng trong lĩnh vực khách sạn. Tác động gián tiếp là tác động

ảnh hƣởng đến các ngành cung ứng vật tƣ, hàng hóa cơ bản phục vụ cho các
ngành liên quan đến hoạt động du lịch. Ví dụ nhƣ, nƣớc uống và khăn lạnh là hai
loại hàng hóa bình thƣờng, nhƣng khi đƣợc cung ứng cho các tour du lịch của các
công ty lữ hành, chúng cũng trở thành hai loại hàng hóa phục vụ du lịchTác động
của du lịch đến văn hóa-xã hộiVăn hóa xã hội bao gồm những quy tắc ứng xử
trong gia đình, cộng đồng, xã hội, các quy tắc xã hội về hôn lễ, tang ma, hôn nhân,


các thiết chế văn hóa, xã hội... Đây cũng là những yếu tố mà ngành du lịch có thể
đƣa vào khai thác phục vụ cho hoạt động của ngành. Ngoài ra, yếu tố này cũng là
một trong những điểm hấp dẫn đối với khách du lịch. Thông qua hoạt động du lịch,
du khách có thể hiểu biết them về đời sống văn hóa-xã hội tại điểm đến du lịch,
giúp họ mở mang thêm kiến thức xã hội.Văn hóa là một hiện tƣợng lịch sử, mỗi xã
hội đều có nền văn hóa tƣơng ứng với nó. Mỗi dân tộc khác nhau thì có nền văn
hóa-xã hội khác nhau, các thói quen sinh hoạt nhƣ ăn, mặc, ở cũng khác nhau.Du
lịch là hoạt động thực tiễn xã hội của con ngƣời. Nó có mối liên hệ mật thiết với
văn hóa xã hội.Cùng với đà phát triển của du lịch, những thay đổi về mặt xã hội là
không thể tránh khỏi, đặc biệt ở những địa điểm mà số lƣợng du khách tăng nhanh
chóng và chiếm một tỷ lệ lớn so với dân số địa phƣơng. Những nhân tố khác nhƣ
mức độ đô thị hoá, tầm ảnh hƣởng của các chuẩn mực xã hộitại địa phƣơng cũng
góp phần chi phối tác động của du lịch trong khu vực. Tác động của du lịch đến
môi trườngHoạt động du lịch luôn gắn liền với việc khai thác các tài nguyên của
môi trƣờng tự nhiên nhƣ song núi ruộng đồng, cảnh đẹp thiên nhiên, biển cả đồi
núi... cùng với các tài nguyên văn hóa, nhân văn. Song song với quá trình khai
thác, hoạt động du lịch đôi khi còn tạo nên môi trƣờng nhân tạo nhƣ công viên
giải trí, bảo tàng, làng văn hóa...trên nền tảng tập hợp của một hay nhiều đặc tính
của môi trƣờng nhân văn nhƣ một ngọn núi, một quả đồi hay một khúc sông. Do
đó, ngành du lịch có những tác động khác nhau tới môi trƣờng. Các hoạt động
kinh tế nói chung và hoạt động du lịch nói riêng đều có tác động đến tài nguyên và
môi trƣờng. Những hoạt động này đều ảnh hƣởng đến tài nguyên môi trƣờng, có

thể là ảnh hƣởng tích cực lẫn tiêu cực. Tác động đến môi trƣờng là những ảnh
hƣởng (xấu hay tốt) do hoạt động phát triển du lịch gây ra cho môi trƣờng, bao
gồm các yếu tố môi trƣờng tự nhiên cũng nhƣ các yếu tố môi trƣờng xã hội-nhân
văn.Cụ thể du lịch tác động đến cộng đồng địa phƣơng nhƣ sau:Bảng 1.1 : Mô tả
những tác động của du lịch tới cộng đồngNHỮNG TÁC ĐỘNG CỦA DU LỊCH
TỚI CỘNG ĐỒNGINhững tác động kinh tế tích cực1Du lịch đã làm tăng thêm
nhiều cơ hội việc làm tại địa phƣơng2Thu nhập về kinh tế của ngƣời dân đƣợc
tăng lên đáng kể nhờ du lịch 3Du lịch đã thu hút đƣợc nhiều hơn vốn đầu tƣ cho
địa phƣơng
4Chất lƣợng các dịch vụ công cộng tại địa phƣơng tốt hơn nhờ sự đầu tƣ từ du
lịch5Du lịch là một trong những lĩnh vực quan trọng hỗ trợ nền kinh tế địa phƣơng
6Du lịch tạo ra nhiều cơ hội kinh doanh mới cho cƣ dân địa phƣơngIINhững tác
động kinh tế tiêu cực7Lợi nhuận từ du lịch địa phƣơng chảy vào túi các cá nhân và
tổ chức ngoài địa phƣơng8Lợi nhuận từ du lịch chỉ làm lợi cho một số ngƣời
quanh khu du lịch9Giá cả nhiều mặt hàng và dịch vụ ở địa phƣơng tăng lên là vì


du lịch 10Giá cả nhà đất ở địa phƣơng tăng lên là vì du lịch 11Tính mùa vụ của du
lịch tạo ra rủi ro cao, tình trạng thiếu việc làm hoặc thất nghiệp12Việc phát triển du
lịch tại các khu du lịch cũng gây trở ngại cho hoạt động kiếm kế sinh nhai của
ngƣời dân địa phƣơngIIINhững tác động văn hoá -xã hộitích cực13Du lịch đã cải
thiện chất lƣợng các sản phẩm và dịch vụ hạ tầng du lịch nhƣ hệ thống giao thông
vận tải, đƣờng xá, điện, nƣớc, các nhà hàng, các cửa hiệu, khách sạn và các nhà
nghỉ ... trong khu vực14Du lịch làm tăng lòng tự hào của ngƣời dân về văn hoá
bản địa 15Du lịch khuyến khích việc phát triển rộng rãi các hoạt động văn hoá nhƣ
phát triển nghề thủ công, các loại hình biểu diễn nghệ thuật và âm nhạc tại địa
phƣơng16Du lịch giúp cho việc gìn giữ, tôn tạo và duy trì bản sắc văn hóa dân tộc
của ngƣời dân địa phƣơng17Du lịch giúp tăng cƣờng sự giao lƣu văn hoá giữa du
khách và dân địa phƣơng18Nhờ phát triển du lịch mà ngƣời dân địa phƣơng có
nhiều hơn các cơ hội giải trí19Du lịch giúp cải thiện chất lƣợng cuộc sốngcủa

ngƣời dân địa phƣơngIVNhững tác động văn hoá-xã hộitiêu cực20Ngƣời dân địa
phƣơng phải chịu những thiệt thòi vì sống trong điểm du lịch21Du lịch đang làm
huỷ hoại văn hoá địa phƣơng 22Du lịch kích thích ngƣời dân địa phƣơng bắt
chƣớc, đua đòi cách ứng xử của du khách và từ bỏ những giá trị văn hoá truyền
thống23Sự gia tăng số lƣợng du khách dẫn đến sự gia tăng mối bất hoà giữa cƣ
dân địa phƣơng và du khách24Do sự xuất hiện của khách du lịch, càng ngày càng
khó có thể tìm đƣợc một không gian yên tĩnh ở quanh khu vực này 25Du lịch đã
làm hạn chế việc sử dụng các phƣơng tiện giải trí của ngƣời dân địa phƣơng đối
với các trung tâm vui chơi giải trí, khu thể thao tổng hợp và bãi tắm. 26Du lịch làm
gia tăng các tệ nạn xã hội nhƣ tình trạng phạm tội, nghiện hút, mại dâm, cờ bạc,
rƣợu chè, buôn lậu, trộm cắp... tại địa phƣơngVNhững tác động môi trườngtích
cực27Du lịch đã giúp bảo tồn môi trƣờng thiên nhiên và bảo vệ các loài động vật
hoang dã tại các khu du lịch.28Du lịch đã giúp cải thiện môi trƣờng sinh thái địa
phƣơng ở rất nhiều khía cạnh nhƣ bảo tồn, tôn vinh...29Du lịch đã cải thiện diện
mạo (bộ mặt) của địa phƣơng (hợp thị giác và có tính thẩm mỹ)30Du lịch cung cấp
động cơ cho việc phục hồi các công trình kiến trúc mang tính lịch sử. VINhững tác
động môi trườngtiêu cực31Việc xây dựng các cơ sở lƣu trú du lịch nhƣ khách sạn,
nhà nghỉ phục vụ du khách làm phá huỷ môi trƣờng cảnh quan tại các khu du
lịch.32Du lịch có tác động tiêu cực đến các tài nguyên thiên nhiên nhƣ suy giảm
sự đa dạng của các loài động thực vật.33Du lịch gây ra đáng kể việc ô nhiễm
không khí, nguồn nƣớc, tiếng ồn, chất thải rắn và ô nhiễm đất trồng.34Do hoạt
động du lịch, hiện giờ diện tích đất nông nghiệp và đất tự nhiên trong khu vực bị
thu hẹp lại.35Các trang thiết bị phục vụ du lịch đƣợc xâydựng trong và phụ cận tại
các khu du lịch không hài hoà với môi trƣờng tự nhiên và kiểu kiến trúc truyền


thống.Nguồn: Luận án Tiến sỹ Phạm Hồng Long 1.3.Du lịch có trách
nhiệm1.3.1.Khái niệmHiện nay cách tiếp cận phát triển du lịch có trách nhiệm
đangtrở thành một xu thế toàn cầu và cónhiều cách tiếp cận khác nhau.Theo Cơ
quan Môi trƣờng và Du lịch Nam Phi (1996), khái niệm du lịch có trách nhiệm là

“hoạt động du lịch có trách nhiệm với môi trƣờng thông qua việc sử dụng tài
nguyên bền vững, có trách nhiệm với cộng đồng địa phƣơng tham gia vào ngành
công nghiệp du lịch, trách nhiệm đảm bảo an toàn, an ninh cho khách du lịch, và
trách nhiệm với chính phủ, ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao động, và cộng đồng
địa phƣơng” [41,tr8]Theo tuyên bố CapeTown2002, cốt lõi của du lịch có trách
nhiệm là các nguyên tắc du lịch bền vững nhƣ:-Sử dụng tối ƣu các nguồn lực môi
trƣờng tạo nên thành tố chính cho phát triển du lịch, duy trì các tiến trình sinh thái
thiết yếu và góp phần bảo tồn di sản tự nhiên và đa dạng sinh học.

33mọi đối tƣợng liên quan, bao gồm: chính phủ, nhà sản xuất, điều hành, hãng vận
chuyển, dịch vụ của cộng đồng, tổ chức phi chính phủ, khách du lịch, dân cƣ địa
phƣơng,...Du lịch có trách nhiệm hƣớng tới mục tiêu cung cấp những kinh nghiệm
tích cực cho du khách và cộng đồng dân cƣ địa phƣơng, nâng cao nhận thức về sự
tôn trọng đối với môi trƣờng, văn hóa, giảm thiểu các tác động tiêu cực từ phát
triển du lịch, hƣớng sự tập trung tới ngƣời nghèo, trao quyền cho ngƣời dân địa
phƣơng, thông qua du lịch để tối đa hóa thu nhập và việc làm cho họ.Tóm lại, du
lịch có trách nhiệm là một cách thức nhằm quản lý và làm du lịch chứ không phải
một điểm đến, hay loại hình du lịch; kết quả là Du lịch có trách nhiệm tạo ra
“những địa điểm tốt hơn cho người dân sinh sống ở đó và cho con người tới thăm”
và thƣớc đo thành công là nguồn thu nhập cao hơn, các công việc thỏa đáng hơn
và điều kiện văn hóa, xã hội tự nhiên đƣợc cải thiện hơn.1.3.2.Các mục tiêu của du
lịch có trách nhiệmCốt lõi của Du lịch có trách nhiệm là những nguyên tắc của du
lịch bền vững, mà theo Chƣơng trình Môi trƣờng Liên Hợp Quốc và Tổ chức Du
lịch Thế giới, nhằm mục đích:Tận dụng tối ƣu các nguồn tài nguyên môi trƣờng
tại thành một yếu tố quan trọng trong phát triển du lịch, duy trì quá trình sinh thái
quan trọng và giúp đỡ để bảo tồn di sản thiên nhiên và đa dạng sinh họcTôn trọng
tính xác thực văn hóa xã hội của cộng đồng địa phƣơng, bảo tồn những công trình,
di sản văn hóa sống và những giá trị truyền thống của họ, và đóng góp vào sự hiểu
biết và khoan dung của liên văn hóaĐảm bảo khả thi, lợi ích kinh tế lâu dài cho tất
cả các bên có liên quan đƣợc phân phối một cách công bằng, trong đó có việc làm

ổn định cơ hội tạo


34thu nhập và các dịch vụ xã hội cho các địa phƣơng, cùng với đó làgóp phần xóa
đói giảm nghèo. [14, tr13]1.3.3.Các nguyên tắc về du lịch có trách nhiệm.Trong
Tuyên bố Cape Town các nguyên tắc chủ đạo cho việc thực hiện du lịch có trách
nhiệm tại các điểm đến đã đƣợc xác định bao gồm:a.Các nguyên tắc chủ đạo về
Trách nhiệm Xã hội-Cộng đồng địa phƣơng chủ động tác động vào việc lập kế
hoạch, ra quyết định và xây dựng năng lực để biến du lịch có trách nhiệm thành
hiện thực.-Đánh giá các tác động xã hội trong suốt vòng đời hoạt động -bao gồm cả
giai đoạn quy hoạch và thiết kế dự án -để giảm thiểu các tác động tiêu cực và tối đa
hóa những tác động tích cực.-Nỗ lực biến du lịch nhƣ một trải nghiệm xã hội toàn
diện và đảm bảo rằng mọi ngƣời đều có quyền tham gia, đặc biệt là các cá nhân và
cộng đồng dễ bị tổn thƣơng và gặp khó khăn.-Chống bóc lột tình dục, đặc biệt là
bóc lột trẻ em.-Quan tâm văn hóa địa phƣơng sở tại, duy trì và khuyến khích sự đa
dạng xã hội và văn hóa.-Nỗ lực để đảm bảo rằng du lịchgóp phần cải thiện sức
khỏe và giáo dục.b. Các nguyên tắc chủ đạo về Trách nhiệm Môi trƣờng-Đánh giá
tác động môi trƣờng trong suốt vòng đời của các cơ sở và các hoạt động du lịch –
bao gồm cả giai đoạn quy hoạch và thiết kế, đảm bảo giảm thiểu các tácđộng tiêu
cực và tối đa hóa những tác động tích cực.-Sử dụng nguồn tài nguyên một cách bền
vững, giảm chất thải và sự tiêu thụ quá mức.-Quản lý đa dạng tự nhiên một cách
bền vững, và khi thích hợp thì khôi phục lại sự đa dạng này; cân nhắc quy mô và
loại hình du lịch mà môi
35trƣờng có thể hỗ trợ, và tôn trọng sự toàn vẹn của hệ sinh thái dễ bị tổn thƣơng
và các khu vực cần đƣợc bảo vệ.-Tăng cƣờng giáo dục và nâng cao nhận thức của
các đối tác cho sự phát triển bền vững.-Nâng cao năng lực của mọi đốitác và đảm
bảo tiến hành theo mô hình điển hình, tham khảo ý kiến các chuyên gia môi trƣờng
và bảo tồn.c. Các nguyên tắc chủ đạo về Trách nhiệm Kinh tế-Đánh giá tác động
kinh tế trƣớc khi phát triển du lịch và ƣu tiên tiến hành nhƣng hình thức phát triển
mang lại lợi ích cho cộng đồng địa phƣơng và giảm thiểu tác động tiêu cực đến

sinh kế của ngƣời dân địa phƣơng, nhìn nhận rằng du lịch có thể không phải lúc
nào cũng là hình thức thích hợp nhất cho phát triển kinh tế địa phƣơng.-Tối đa hóa
lợi ích kinh tế địa phƣơng bằng cách tăng cƣờng các mối liên kết và giảm bớt các
kẽ hở, bằng cách đảm bảo rằng các cộng đồng cùng tham gia và hƣởng lợi từ du
lịch. Sử dụng du lịch để hỗ trợ giảm nghèo bằng cách áp dụng các chiến lƣợc vì
ngƣời nghèo bất cứ nơi nào có thể.-Phát triển sản phẩm có chất lƣợng giúp mang
lại, bổ sung và tăng cƣờng cho điểm đến.-Tiếp thị du lịch theo cách mang lại sự
toàn vẹn tự nhiên, văn hóa và xã hội của điểm đến.-Thực hiện kinh doanh công
bằng, giá mua và giá bán hợp lý, xây dựng mối quan hệ đối tác đa chiều để giảm
thiểu và chia sẻ nguy cơ, tuyển dụng và sử dụng nhân viên đạt các tiêu chuẩn lao


động quốc tế.-Hỗ trợ thích hợp và đầy đủ cho các doanh nghiệp vừa, nhỏ và vi mô
để đảm bảo các doanh nghiệp có liên quan đến du lịch cùng phát triển mạnh và bền
vững. [ 14,tr.15]
361.3.4.Các lợi ích của du lịch có trách nhiệmTrongBộ công cụ Du lịch có Trách
nhiệm tại Việt Nam các lợi ích của du lịch có trách nhiệm bao gồm các lợi ích cho
doanh nghiệp, lợi ích cho khách hàng, lợi ích đối vớingƣời dân địa phƣơng.a.Lợi
ích cho doanh nghiệp-Đáp ứng nhu cầu ngƣời tiêu dùng: Bằng cách tiếp nhận Du
lịch có trách nhiệm bạn đang đáp ứng nhu cầu tiêu dùng cho các công ty có chính
sách đạo đức, nhân viên đƣợc trả lƣơng công bằng, đƣợc cung cấp điều kiện làm
việc tốt, hòa nhập với văn hóa, và không gây hại cho môi trƣờng.-Tăng giá trị sản
phẩm: Ngƣời tiêu dùng cảm thấy tốt khi mà họ đang góp phần tích cực vào việc
bảo vệ môi trƣờng, hỗ trợ ngƣời dân địa phƣơng về kinh tế và xã hội. Tuân theo
các nguyên tắc Du lịch có trách nhiệm sẽ nâng cao danh tiếng của bạn và giúp bạn
nổi bật so với các đối thủ cạnh tranh.-Hỗ trợ cộng đồng: Bằng cách thực hiện các
biện pháp có thể chứng minh là bảo vệ môi trƣờng và ngƣời dân cùng nền kinh tế
địa phƣơng đƣợc hƣởngnhững lợi ích tích cực, bạn sẽ đƣợc ủng hộ thuận lợi hơn
từ các doanh nghiệp, cộng đồng và chính phủ địa phƣơng, từ đó tạo điều kiện tốt
để bạn có thể tiếp tục công việc kinh doanh.-Tạo ra những chú ý tích cực từ cơ

quan truyền thông: Là một nhà điều hành có trách nhiệm có thể tạo ra sự chú ý tích
cực của các phƣơng tiện truyền thông điều đó sẽ giúp thúc đẩy doanh số bán hàng
và tạo thêm nhiều cơ hội kinh doanh hơn nữa.-Giúp tiết kiệm tiền: Việc sử dụng
hiệu quả nguồn năng lực giúp bạn tiết kiệm chi phí. Thực hiện các điều kiện làm
việc tốt dẫn đến một lực lƣợng lao động vui vẻ hơn và tăng năng suất. Bảo tồn khu
vực tự nhiên trong các điểm du lịch dẫn đến việc gia tăng tỉ lệ trở lại của du khách
và bảo vệ các mối quan hệ của doanh nghiệp về lâu dài.-Giúp giữ chân nhân viên:
Thực hiện một kế hoạch có trách nhiệm tạo ra niềm tự hào trong kinh doanh và
giúp bạn thu hút và giữ nhân viên do đó
37làm giảm lƣợng nhân viên phải thay thế và chi phí đào tạo nguồn nhân lực
mới.b. Lợi ích cho khách hàng:Ngoài các lợi ích nói trên Du lịch có trách nhiệm
giảm thiểu tác động tiêu cực về kinh tế, xã hội, môi trƣờng và tối đa hóa các tác
động tích cực khác. Theo nhƣ nghiên cứu của tổ chức SNV về “thị trƣờng cho các
sản phẩm du lịch có trách nhiệm” đã xác định các lợi ích sau :-Xác định mục tiêu
cụ thể: Khái niệm về Du lịch có trách nhiệm đem đến các nhóm nhân khẩu phƣơng
tây nhƣ “nhóm Bùng nổ dân số” (thế hệ sinh ra trong giai đoạn 1961 –1981), rồi
thế hệ “Gien X” và “Gien Y” (sinh ra giữa giai đoạn 1961 –1981 và 1980 –2001),
những trải nghiệm du lịch đáp ứng các nguyên tắc ngày càng cao về xã hội và môi


trƣờng.-Trở lại với thiên nhiên: Du lịch có trách nhiệm mang đến các loại hình du
lịch gắn với thiên nhiên, gần gũi với thiên nhiên thông qua các hoạt động ngoài trời
nhƣ đi bộ đƣờng dài, cắm trại, quan satts động vật hoang dã, đi xe đạp, thể thao
dƣới nƣớc và có sự tiếp xúc với cộng đồng dân cƣ địa phƣơng.-Trải nghiệm đích
thực: Du lịch có trải nghiệm mang đến cho du khách trải nghiệm về các nền văn
hóa và thiên nhiên đúng nghĩa hay đích thực hay đậm chất địa phƣơng; đáp ứng
mong mỏi đó của khách du lịch, nhƣ các buổi biểu diễn văn hóa đầy đủ các nét
truyền thống thay vì những màn trình diễn thƣơng mại, hoặc đƣợc nhìn ngắm các
động vật hoang dã trong môi trƣờng sống tự nhiên của chúng thay vì môi trƣờng
nuôi nhốt.-Là những du khách trách nhiệm: Du lịch có trách nhiệm đề cao ý thức

“bảo vệ môi trƣờng”, giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trƣờng và cộng
đồng địa phƣơng; hỗ trợ, mang lại các cơ hội về việc làm và điều kiện làm việc
cho ngƣời dân bản địa tham gia trong việc cung cấp hàng hóa và dịch vụ đƣợc tiêu
thụ trong quá trình đi du lịch.-Là những du khách có tâm: Các sản phẩm về du lịch
có trách nhiệm tạo ra các cơ hội đế ngƣời đi du lịch có thể đóng góp hỗ trợ tình
nguyện địa
38phƣơng nơi mình tham quan về mặt tài chính cũng nhƣ chuyên môn cho cộng
đồng cũng nhƣ môi trƣờng tại điểm tham quan.c. Các lợi ích đối với ngƣời dân
địa phƣơng:-Quảng bá đƣợc các giá trị văn hóa cũng nhƣ tự nhiên của địa phƣơng
mình: Nâng cao nhận thức về tài nguyên văn hóa cũng nhƣ tự nhiên bản địa sẽ
giúp ngƣời dân địa phƣơng gìn giữ và bảo tồn đƣợc các giá trị văn hóa và thiên
nhiên của địa phƣơng mình.-Tạo ra đƣợc nguồn thu phục vụ công tác bảo tồn:
Phát triển du lịch là một trong những nguồn thu quan trọng đóng góp cho công tác
bảo tồn và gìn giữ các giá trị văn hóa cũng nhƣ tự nhiên thông qua các hoạt động
tham quan du lịch nhƣ bán vé tham quan vv. Thêm vào đó nguồn thu từ du lịch có
thể đóng góp cho các đầu tƣ về con ngƣời –đào tạo, tập huấn nâng cao nhận thức,
kiến thức cho ngƣời dân địa phƣơng để quản lý tài nguyên của chính họ một cách
bền vững.-Phát triển cơ sở hạ tầng: Phát triển du lịch sẽ hỗ trợ phát triển cơ sở hạ
tầng của địa phƣơng (nhƣ đƣờng xã, trƣờng học, bệnh viện, thông tin, nguồn
nƣớc sạch...) Các tiêu chuẩn về bảo vệ môi trƣờng trong xây dựng và tổ chức các
hoạt động du lịch cũng khuyến khích các ngành nghề khác hoạt động thân thiện với
môi trƣờng hơn.-Vai trò của giới: Mang lại các cơ hội việc làm cho phụ nữa và
thanh niên. Đặc biệt là trong lĩnh vực kinh doanh khách sạn nhƣ nhân viên lễ tân,
nấu ăn, dọn dẹp là những công việc phù hợp với phụ nữ và ngƣời trẻ tuổi.-Tạo
động lực kinh doanh: Hỗ trợ nền kinh tế địa phƣơng trên nhiều lĩnh vực, tạo cơ hội
chocác hoạt động kinh doanh liên quan, và kích thích tăng trƣởng kinh doanh địa
phƣơng một cách trực tiếp và gián tiếp.-Các cơ hội kinh tế: Tạo ra các cơ hội trực


tiếp và gián tiếp về việc làm, thu nhập, trao đổi tiền tệ cũng nhƣ các khoản thuế

đóng góp cho chính quyền địa phƣơng.
39-Du lịch dựa vào cộng đồng: Hỗ trợ/ tạo môi trƣờng để cộng đồng tham gia một
cách chủ động vào các hoạt động du lịch, để tạo ra các nguồn thu từ hoạt động du
lịch, thông qua đó góp phần xóa đói giảm nghèo cho cộng đồng địa phƣơng.
[14,tr14]Ngoài những lợi ích trên thì tài liệu Thị trƣờng sản phẩm du lịch có trách
nhiệm của Tổ chức phát triển Hà Lan SNV 2009 đã chỉ ra các lợi ích sau:Du lịch
có trách nhiệm mang tới cơ hội hòa mình vào thiên nhiên cho du khách từ các vùng
miền ngày càng đƣợc đô thị hóa thông qua các hoạt động ngoài trời nhƣ đi bộ,
cắm trại, thăm thú cuộc sống hoang dã, đạp xe, các hoạt động thể thao thao dƣới
nƣớc cũng nhƣ cơ hội tiếp xúc với cộng đồng địa phƣơng.Du lịch có trách nhiệm
mang lại cho du khách các trải nghiệm “đích thực” hoặc “chân thực” về văn hóa và
dựa trên nền tảng tự nhiên, đáp ứng nhu cầu tìm kiếm sự chân thực của du khách
thay vì các trải nghiệm giả tạo, là kết quả của quá trình sản xuất, nhƣ các tiết mục
trình diễn văn hóa nguyên bản thay vì các tiết mục đƣợc thƣơng mại hóa hoặc
thăm quan cuộc sống hoang dã trong môi trƣờng sống tự nhiên thay vì trong môi
trƣờng nuôi nhốt.Du lịch có trách nhiệm mang tới cho những ngƣời tiêu dùng tận
tâm những trải nghiệm “xanh” có ít tác động tiêu cực hơn tớimôi trƣờng và cộng
đồng địa phƣơng, đồng thời cung cấp cơ hội việc làm và điều kiện làm việc tốt cho
nhân viên tham gia quá trình cung cấp hàng hóa và dịch vụ đƣợc tiêu dùng trong
suốt chuỗi trải nghiệm du lịch.Du lịch có trách nhiệm giúp ngƣời tiêu dùngmuốn
tìm kiếm cảm giác “tự hoàn thiện” bằng cách mang lại ý nghĩa sâu sắc hơn cho các
trải nghiệm du lịch và cơ hội đƣợc cho, tặng lại thông qua việc tạo ra các cơ hội hỗ
trợ tài
40chính cho cộng đồng địa phƣơng hoặc các dự án môi trƣờng hoặc cơ hội trở
thành tình nguyện viên1.3.5.Các loại hình du lịch liên quan đến du lịch có trách
nhiệmDu lịch bền vữngTheo định nghĩa của tổ chức Du lịch thế giới (WTO) đƣa
ra tại hội nghị về môi trƣờng và phát triển của Liên Hợp Quốc tại Rio de Janeiro
năm 1992 thì „„Du lịch bền vững là việc phát triển các hoạt động nhằm đáp ứng
các nhu cầu hiện tại của khách du lịch và người dân bản địa trong khi vẫn quan tâm
đến việc bảo tồn và tôn trọng các nguồn tài nguyên cho việc phát triển hoạt động

du lịch trong tương lai. Du lịch bền vững sẽ có kế hoạch quản lý các nguồn tài
nguyên nhằm thỏa mãn các nhu cầu về kinh tế, xã hội, thẩm mỹ của con người
trong khi đó vẫn duy trì sự toàn vẹn về văn hóa, đa dạng sinh học, sự phát triển của
các hệ sinh thái và các hệ thông hỗ trợ cho cuộc sống của con người’’Du lịch sinh
tháiDu lịch sinh thái bắt nguồn từ thiên nhiên và du lịch ngoài trời. Có ngƣời quan