Tiết 6: Trong lòng mẹ

Tiết 6 Trong lòng mẹ ( Tiết 2 )
- Nguyên Hồng-
I. Mục tiêu tiết học
1. Về kiến thức
Giúp học sinh
- Tiếp tục hiểu đợc tình cảnh đáng thơng và nỗi đau tinh thần của nhân vật chú bé
Hồng, cảm nhận đợc tình yêu thơng mãnh liệt của chú đối với mẹ
- Hiểu đợc văn hồi kí và ngòi bút tự truyện chân thành, giàu sức truyền cảm của
Nguyên Hồng.
2. Về kỹ năng
- Rèn các kĩ năng phân tích nhân vật, khái quát đặc điểm tính cách qua lời nói, nét mặt, tâm
trạng, phân tích cách kể chuyện kết hợp nhuần nhuyễn với tả tâm trạng, cảm xúc bằng lời
văn thống thiết
- Củng cố hiểu biết về thể loại tự truyện hồi kí; có thể so sánh với bài Tôi đi học
3. Về thái độ
Yêu thơng, trân trọng những cảm thông thiêng liêng đẹp đẽ sâu nặng của cậu bé đối với
mẹ, biết căm phẫn trớc sự tàn nhẫn của những cổ tục đối với con ngời và từ đó cảm thông
với thân phận của ngời phụ nữ, cảm nhận chủ nghĩa nhân đạo thống nhất của Nguyên Hồng
dành cho phụ nữ và trẻ em.
II. Chuẩn bị của thầy và trò
1. Chuẩn bị của thầy
- Sách giáo khoa, sách giáo viên, Giáo án
- Đọc và tìm hiểu thêm những t liệu về cuộc đời nhà văn Nguyễn Hồng
- Chân dung nhà văn Nguyễn Hồng
2. Chuẩn bị của trò
- Sách giáo khoa, bài soạn
- Tóm tắt truyện
III. Nội dung và tiến trình tiết dạy
1. ổn định tổ chức ( 1 phút )
2. Bài mới
*Dẫn vào bài: Ai cha từng chịu cảnh mô côi cha, chỉ còn mẹ mà mẹ cũng phải xa con thì

không dễ dàng đồng cảm sâu xa với tình cảm đáng thơng và tâm hồn nông nàn, tình cảm
mãnh liệt của chú bé Hồng đối với ngời mẹ khốn khổ của mình
Tiết 1
I. Giới
Hết tiết 1
Tiết 2
GV: Trong phần đầu đoạn trích, Nguyên Hồng đã sử
dụng rất nhuần nhị thủ pháp nghệ thuật đối lập, em hãy
chỉ rõ
HS: Phát hiện, trả lời
GV:Rắp tâm tanh bẩn, sự hả hê của ngời cô trong trò
đùa tại ác >< tâm trạng đau đớn, xót xa, tình yêu mãnh
liệt của Hồng
(?) Tìm những từ ngữ về phản ứng của Hồng trớc
những lời nói, cử chỉ của bà cô ?
(?) Phân tích diễn biến tâm trạng, cảm xúc của Hồng
qua những phản ứng ấy ?
HS: Suy nghĩ, phân tích - > trả lời
GV: Trớc những câu hỏi đầu tiên, Hồng toan trả lời có
những cúi đầu không đáp - > nhận ra sự lừa lọc, giả dối
trong giọng nói nên cúi đầu tìm cách đối phó: từ chối
với những lí do rõ ràng
Trớc những câu hỏi, lời khuyên nh muối xát kim
châm chứa đầy sự mỉa mai chua cay, lòng bé Hồng
thắt lại vì đau đớn, tủi nhục, khoé mắt cay cay, nớc
mắt ròng ròng rớt xuống hai mép, chan hoà đầm đìa ở
cổ - > xuc động vì thơng mẹ, thơng thân.
CH gợi mở : Tại sao lại là cời dài trong tiếng khóc ?
GV: Trong hoàn cảnh ấy, trớc bà cô, bé Hồng nhỏ bé
yếu ớt mà kiên cờng, đau đớn mà tự hào và vẫn dào dạt

niềm tin yêu ngời mẹ khốn khổ của mình.
Sau câu trả lời là câu chuyện về mẹ đợc kể với vẻ mặt
tơi cời của bà cô, bé Hồng cổ đã nghẹn lại, khóc không
thiệu chung
1. Tác giả
2. Tác phẩm
a) Xuất xứ, vị trí đoạn trích
b) Chủ đề
c) Thể loại, ngôi kể
d) Bố cục
II. Phân tích
đoạn trích
1- Nhân vật bà cô trong cuộc đối
thoại với chú bé Hồng
2- Tình yêu thơng mãnh liệt của
bé Hồng đối với ngời mẹ bất
hạnh
a- ý nghĩ, cảm xúc của bé Hồng
khi trả lời ngời cô
- Cúi đầu không đáp
- Cời dài trong tiếng khóc
- Nớc mắt ròng ròng, chan hoà
->ý thức đợc vì bé là vai dới, phận
con cháu-> ngoan, đáng mến.
-> hiểu đợc bản chất của bà cô->
chủ đông ngắt cuộc hội thoại->
yêu thơng, muốn bảo vệ mẹ.
ra tiếng - > dồn dập oán hờn, nỗi uất hận càng sâu
giá hủ tục kia ..
(?) Theo em có thể lí phải nh thế nào về những phản

ứng ấy của bé Hồng ?
HS: Phân tích
GV: Chốt - >
Chuyển ý: Và mọi dồn nét ấy bùng nổ trong lần gặp
mẹ tình cờ.
HS: Đọc Nhng đến ngày giỗ đầu thầy tôi ... sa mạc
( ? ) Con hình dung, tởng tợng nh thế nào về tâm trạng
của bé Hồng khi chạy theo xe kéo có ngời đàn bà
giống mẹ ?
HS: Suy nghĩ bộc lộ ý kiến
GV: Bình, chốt: tiếng gọi mẹ ơi ... cuống quýt mừng
tủi xót xa đau đớn, hi vọng. Tiếng gọi vang lên giữa đ-
ờng thể hiện sự khát khao tình mẹ, gặp mẹ đang cháy
bỏng trong tâm hồn non nớt của đứa trẻ mồ côi.
( ? ) Hi vọng ấy đã đợc đến trả bằng hạnh phúc bất ngờ
tột cùng nhận đúng mẹ mình lúc ấy vì sao bé Hồng lại
khóc ?
Giọt nớc mắt ấy có gì khác với giọt nớc mắt khi đứng
trớc ngời cô ?
HS: Suy nghĩ, so sánh, phân tích
(? ) Cảm giác sung sớng đến cực điểm của đứa con khi
ở trong lòng mẹ đợc diễn tả nh thê nào ? Em hãy tìm
chi tiết, hình ảnh và phân tích ?
GV: Sự sung sớng vô bờ dào dạt, miên man đợc nằm
trong lòng mẹ, đợc cảm nhận bằng tất cả giác quan.
Chú bé Hồng bồng bềnh trong cảm giác hạnh phúc,
rạo rực không mảy may nghĩ ngợi gì. Những lời cay
độc của ngời cô, những tủi cực vừa qua chìm đi giữa
dòng cảm xúc miên man ấy.
-> Khát thèm, mãn nguyện, tự hào ....

( ? ) Có thể nói chơng truyện Trong lòng mẹ thấm
đợm chất trữ tình đợc không ?
Nhiều học sinh nêu ý kiến
GV: Chốt Tình huống, nôi dung truyện; hoàn cảnh
- Cời dài trong tiếng khóc
->Yếu ớt mà kiên cờng, đau đớn
mà tự hào
-> tin yêu mẹ
- Cổ nghẹn lại, khóc không tiếng
- Muốn nghiền, nhai, cắn những cổ
tục-> nguyên nhân sâu xa làm khổ
mẹ
->t/d của nói quá->tăng sức biểu
cảm, nhấn mạnh
-> là em bé yêu mẹ sâu sắc-> hiếu
thảo
- > tình yêu thơng mẹ + nỗi óan
hờn cổ tục phong kiến càng dồn
dập
-> Bé Hồng tin mẹ, thơng mẹ và
yêu mẹ mãnh liệt, sâu sắc
( Cách miêu tả tâm lí chân thực,
sinh động, cảm xúc mạnh mẽ)
b) Cảm giác sung sớng cực điểm
khi đợc ở trong lòng mẹ.
- Đuổi theo xe lập cập, bối rối
- Oà lên khóc nức nở
-> Dỗi hờn mà hạnh phúc, tức tởi
mà mãn nguyện.
đáng thơng câu chuyện về ngời mẹ phải âm thầm chịu

đựng nhiều cay đắng, thành kiến tàn ác, tình yêu th-
ơng, tin cậy của chú bé dành cho mẹ
- Dòng cảm xúc phong phú của bé Hồng: Xót
xa tủi nhục, căm giận sâu sắc, quyết liệt, tình yêu th-
ơng nồng nàn thắm thiết
- Cách thể hiện của tác giả
+Kết hợp kể + biểu cảm
+ Các hình ảnh thể hiện cảm xúc, so sánh ấn tợng
giàu sức gợi cảm
+ Lời văn ( say mê khác thờng nh đợc viết trong
dòng cảm xúc mơn man, dào dạt )
( ? ) Em hiểu thế nào về hồi kí tự truyện ?
- > Một thể kí ngời viết kể lại những chuyện, những
điều chỉnh đã trải qua, chứng kiến
4) Củng cố, luyện tập
Bằng đoạn trích Trong lòng mẹ em hãy chứng minh
nhận định: Nguyễn Hồng là nhà văn của phụ nữ và nhi
đồng
GV : - Ông viết nhiều về phụ nữ và nhi đồng
- Dành cho họ tấm lòng chan chứa yêu thơng và
thái độ năng niu trân trọng
- Diễn tả thắm thía nỗi cơ cực, tủi nhục mà phụ nữ
và nhi đồng phải gánh chịu
- Thấu hiểu và trân trọng vẻ đẹp tâm hồn, đức tính
cao quý của phụ nữ, nhi đồng
5) Dặn dò
- Thuộc ghi nhớ
- Ngắm nhìn mẹ
- Cảm giác mơn man khắp da thịt
- Hơng thơm vừa lạ lùng vừa gần

gũi từ mẹ
- Bồng bềnh trong cảm giác sung
sớng không mảy may nghi ngờ
->.Tất cả các giác quan nh đều
thức dậy để đón nhận hơi ấm của
tình mẹ
- > Hồng nh sống trong thế giới
bừng nở hồi sinh, dịu dàng kỉ
niệm, ấm áp tình mẫu tử
3) Chất trữ tình thắm đợm ch-
ơng truyện
- Tình huống, nội dung

- Dòng cảm xúc phong phú của bé
Hồng
- Cách thể hiện của tác giả
III. Tổng kết
- Viết đoạn văn nêu cảm nhận nổi bật nhất về mẹ
- Soạn Tức nớc vỡ bờ
1. Nội dung
- Kỷ niệm tuổi thơ cay đắng
- Tình yêu mẹ tha thiết
2. Nghệ thuật
- Cách kể + biểu cảm nhuần
nhuyễn
- Cách so sánh tài tình gây ấn tợng,
giàu sức gợi cảm
- Lời văn say mê, dạt dào, nồng
thắm tha thiết
IV. Luyện tập