Tiết 5-6 Trong lòng mẹ

Ngày tháng 9 năm 2007
TUần II- Bài 2
Tiết: 5-6: Trong lòng mẹ
(Nguyên Hồng)
A. Mục tiêu cần đạt Giúp HS:
- Đồng cảm với nỗi đau của nhân vật chú bé Hồng, cảm nhận đợc tình yêu
thơng mãnh liệt của chúđối với mẹ
- Bớcđầu hiểu đợc văn bản hồi ký và dặc sắc của thể văn này qua ngòi bút
Nguyên Hồng thấm đợm chất trữ tình, lời văn tự truyện chân thành, giàu sức
truyền cảm.
B. Tiến trình tổ chức dạy và học:
1. Kiểm tra bài cũ :
- Bài văn Tôi đi học đợc viết theo thể loại nào? vì sao em biết?
-> Thể loại truyện ngắn, hồi tởng; sự kết hợp giữa 3 phơng thức: tự sự kết hợp
miêu tả và biểu cảm.
2. Bài mới : Gv giới thiệu
- Gọi Hs đọc phần giới thiệu tác giả trong chú
thích và giải thích rõ nét chính về Nguyên
Hồng.
I. Tìm hiểu chung:
1. Vài nét về tác giả:
- Nguyên Hồng (1918-1982), tên:
Nguyễn Nguyên Hồng, quê: Nam Định-
sống ở Hải phòng
- Là một trong những nhà văn lớn của
VHVN hiện đại, là tác giả của nhiều tác
phẩm lớn thấm đẫm tinh thần nhân
đạo.
2. Tác phẩm Những ngày thơ ấu:
- Là tập hồi ký viết về tuổi thơ cay đắng
của tác giả, tác phẩm gồm 9 chơng,

đăng trên báo năm 1938, in năm 1940
-Đoạn trích là chơng IV của tác phẩm.
- Gv nêu cách đọc: giọng chậm, chú ý từ ngữ,
hình ảnh thể hiện cảm xúc của nhân vật.
- 2 Hs đọc, nhận xét
- Tìm hiểu nghĩa của 16 từ khó.
3. Đọc và chú giải: SGK
? Đoạn trích có thể chia làm mấy phần. Em
hãy so sánh mạch truyện, bố cục, cách kể
truyện của bài này với bài Tôi đi học?
4. Bố cục: 2 đoạn
- Đoạn 1: Từ đầu... ngời ta hỏi đến chứ?
Cuộc trò chuyện với bà cô
- Đoạn 2: Cuộc gặp gỡ giữa em và mẹ.
II. Phân tích:
? Đọc 4 câu văn đầu. Các câu gợi ra hoàn cảnh
không gian, thời gian cho cuộc trò chuyện
song cho ta thấy bé Hồng đang sống trong tình
cảnh nh thế nào?
1. Nhân vật bà cô - trong cuộc đối thoại
với chú bé Hồng:
a) Cảnh ngộ của bé Hồng:
- Bố mới mất, (gần đến ngày giỗ đầu)
- Mẹ đi tha hơng cầu thực cha về dù
nghe tin đồn về mẹ
- Sống với họ hàng bên nội
? Những ngời họ hàng bên nội đối xử với bé
Hồng thế nào? Hình ảnh bà cô trong cách trò
chuyện đã thể hiện rõ. Bà cô chủ động gặp, cời
hỏi về mẹ có phải bà cô, quan tâm, thơng yêu

mẹ con bé.
b) Tâm địa bà cô:
- Chủ động cời hỏi về mẹ bé Hồng
- Thực chất không phải quan tâm, yêu th-
ơng mà có ý nghĩ cay độc thể hiện trong
giọng nói và nét mặt. Bé Hồng đã nhận ra
sự rất kịch đó và từ chối là không đi gặp
mẹ
? Sau lới từ chối của bé Hồng, bà cô lại hỏi gì,
nét mặt thái độ bà thay đổi ra sao? Điều đó thể
hiện cái gì?
- Bà hỏi: Sao lại không vào?... nhìn chằm
chặp, vỗ vai cời hỏi khi đứa cháu cúi đầu
sắp khóc và khóc.
-> Bà cô tiếp tục đóng kịch, trêu cợt, bề
ngoài tỏ ra quan tâm nhng bên trong chứa
đựng một sự độc ác, chứa đựng một sự độc
ác mục đích hành hạ, nhục mạ đứa cháu,
xoáy vào nỗi đau, khổ tâm của nó.
? Sau đó thấy đứa cháu cời dài trong tiếng
khóc, thái độ bà cô ra sao?
- Tơi cời kể chuyện về tình cảnh đáng th-
ơng của mẹ bé, tỏ ra thơng xót anh trai.
=> Bà tỏ ra lạnhh lùng, vô cảm từ sự đau
đớn phẫn uất của đứa cháu.
- Thích thú trớc sự đói rách, túng quẫn
của chị dâu.
=> Bà là ngời giả dối, thâm hiểm đến trắng
trợn, trơ trẽn
? Qua phân tích, em có nhận xét đánh giá

chung nhất về nhân vật bà cô nh thế nào? Thái
độ của em với nhân vật này?
=> Bà cô bé Hồng là ngời ngời lạnh lùng,
độc ác và tàn nhẫn. Đó là hình ảnh mang ý
nghĩa tố cáo hạng ngời thể hiện cho hủ tục
phong kiến.
=> Làm cho ta khó chịu, căm ghét, lên án.
? Trong cuộc đối thoại với bà cô, diễn biến tâm
trạng bé Hồng ra sao?
2. Nhân vật bé Hồng với những rung động
cực điểm của một linh hồn trẻ dại:
a. Diễn biến tâm trạng bé Hồng trong cuộc
đối thoại với bà cô:
- Bé muốn gặp mẹ nhng nhận ra sự lừa mẹ,
giả dối của bà cô nên im lặng, tìm câu trả
lời thích đáng.
- Không... cũng về
- Bé Hồng đau đớn, tủi nhục, bé xúc động
vì thơng mẹ, thơng thân và em đã không
kìm đợc những giọt nớc mắt. Tôi cời dài
trong tiếng khóc, thể hiện 1 cảm giác
mạnh mẽ cờng độ, tình cảm, cảm xúc, tâm
trạng của nhân vật bé Hồng. Trớc bà cô
cay nghiệt, bé Hồng nhỏ bé mà kiên cờng,
đau xót mà tự hào, vẫn dạt dào niềm tin về
ngời mẹ khốn khổ của mình.
? Sau khi hỏi lại và để bà cô tơi cời kể về ngời
mẹ khốn khổ của mình, tình cảm, thái độ của
bé Hồng nh thế nào?
- Bé căm thù những hủ tục phong kiến đã

đày đoạ mẹ: Giá những cổ tục là...mới
thôi. Nhứng so sánh liên tiếp, những động
từ mạnh-> nỗi căm hờn, uất hận, căm ghét
mãnh liệt của bé Hồng với những hủ tục
phong kiến mà bà cô làngời đại diện.
HS dọc đoạn truyện
? Trên đờng đi học về thấy ngời, tiếng gọi
thảng thốt, và giả thiết nếu ngời đó không phải
là mẹ đã thể hiện qua hình ảnh so sánh nào?
Hãy phân tích tâm trạng và hiệu quả của biện
pháp so sánh ấy?
- Nếu ngời quay lại ấy là ngời khác thì thật là
một trò cời tức bụng cho lũ bạn tôi, chúng nó
khua guốc inh ỏi và nó đùa ầm ĩ trên hè. Và
cái lầm đó không những làm tôi thẹn mà còn tủi
cực nữa khác gì cái ảo ảnh trong suốt của một
dòng nớc trong suốt chảy dới bóng râm đã hiện
ra trớc con mắt gần rạn nứt của ngời bộ hành
ngã gục giữa sa mạc-
b. Diễn biến tâm trạng của bé Hồng khi
bất ngờ gặp mẹ, nằm trong lòng mẹ
- Tiếng gọi thảng thốt, cuóng quýt, những
vãy tay, xót xa, hy vọng=> khát khao tình
mẹ.
- Hình ảnh so sánh- giả định: Nếu ngời
quay lại ấy là ngời khác ... khác gì cái ảo
ảnh trong suốt của một dòng nớc trong
suốt chảy dới bóng râm đã hiện ra trớc con
mắt gần rạn nứt của ngời bộ hành ngã gục
giữa sa mạc-> bộc lộ tâm trạng tuyệt

vọng đến cùng cực, cảm giác mất đi sự
sống gắn với cái chết-> mẹ là niềm khát
khao, hy vọng, là nguồn sống, hạnh phúc
của bé
- HS đọc đận tả cảnh bé Hồng gặp mẹ, trèo lên
xem nằm trong lòng mẹ.
- Bé vội vã, cuống cuồng đuổi theo mẹ, thở
hồng hộc, ríu cả chân, oà lên khóc... nức
nở.
? Cử chỉ, hành động. tâm trạng cuả bé Hồng
khi bất gờ gặp mẹ nh thế nào?
* GV bình luận thêm về tình cảm của bé Hồng
và tình mẫu tử.
- Đợc mẹ xốc nách lên xe, hạnh phúc nằm
trong lòng mẹ, quên hết tủi hận, u phiền,
thấy mẹ đẹp đẽ..., cảm nhận hết hạnh phúc
sung sớng khi nằm trong lòng mẹ.
- Nhịp văn ngắn, nhanh, gấp và cả những
bình luận trữ tình Phải bé lại và lăn xả
vào lòng một ngời mẹ.. vô cùng, bên cạnh
những đoạn diễn tả cảm giác.
=> Niềm hạnh phúc sung sớng tột đỉnh
của bé khi sống trong lòng mẹ
? Qua đây em nhận xét gì về bé Hồng? => Bé Hồng là một chú bé nhạy cảm, giàu
tình yêu thơng mẹ tuy chịu nhiều đau khổ
và bất hạnh của cuộc đời.
? Đánh giá chung nhất sau khi học chơng
truyện này?
III. Tổng kết:
- Chơng truyện kể lại một cách chân thành

cảm động những cay đắng, tủi cực cùng
tình yêu thơng cháy bỏng của bé Hồng đối
với mẹ.
- Bút pháp hiện thực và giọng văn giàu
chất trữ tình; kết hợp tài tình giữa yếu tố tự
sự với miêu tả và biểu cảm trong tập hồi
ký tự truyện
IV. Luyện tập:
Chứng minh nhận định: Nguyên Hồng là
nhà văn của phụ nữ và trẻ em
C. Củng cố dặn dò:
1. Phát biểu cảm nghĩ của em nhân vật Bé Hồng trong truyện?
2. Học và nắm vững giá trị nội dung và nghệ thuật
3. Soạn bài: Tức nớc vỡ bờ