SKKN Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học môn Địa lí cho học sinh lớp 5

Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5

MỤC LỤC
TRANG BÌA PHỤ
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
SGK
SGV
HS
GV

: Sách giáo khoa.
: Sách giáo viên.
: Học sinh
: Giáo viên


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5

A - ĐẶT VẤN ĐỀ
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Giáo dục trẻ em là một nhiệm vụ quan trọng của ngành Giáo dục và Đào
tạo bởi “ Trẻ em hôm nay là thế giới ngày mai”. Để ngày mai thế giới có những
người chủ xứng đáng, xã hội có những cơng dân tốt thì người thầy đóng một vai
trị chủ yếu trong việc giáo dục trẻ em.

Trong công cuộc giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ trở thành con người có ích
cho xã hội thì trường tiểu học là nơi đặt nền móng đầu tiên về tri thức và kiến
thức cho các em.
Trong thời đại ngày nay, khi khoa học kĩ thuật ngày càng phát triển thì yêu
cầu làm việc theo nhóm là cần thiết hơn bao giờ hết. Làm việc theo nhóm có thể
tập trung những mặt mạnh của từng người và bổ sung, hoàn thiện cho nhau
những điểm yếu. Phương pháp dạy học theo nhóm là một trong những phương
pháp dạy học phát huy tính tích cực của học sinh.
Chương trình Địa lí là phần nhập mơn của môn khoa học tự nhiên. Cùng
với môn Tiếng Việt và Tốn, mơn Tự nhiên và Xã hội là mơn quan trọng nhất
trong chương trình tiểu học. Trong giai đoạn này, việc phát huy tính tích cực của
học sinh trong việc dạy và học mơn tự nhiên xã hội nói chung và phân mơn Địa
lí nói riêng là một phần quan trọng trong đổi mới phương pháp dạy học của bộ
môn này.
Qua thực tế chỉ đạo công tác giảng dạy trong nhà trường; qua dự giờ thăm
lớp của anh chị em giáo viên đặc biệt là khi dự giờ tiết Địa lí trong trường tiểu
học tơi thấy có nhiều chỗ băn khoăn, trăn trở. Do đặc điểm tâm lý lứa tuổi học
sinh, nên việc dạy và học mơn Địa lí cịn khó với giáo viên và có phần tẻ nhạt
với học sinh.Trước giờ phần lớn các em chỉ được cung cấp các khái niệm Địa lí
thơng qua Giáo viên nên giờ học Địa lí chưa thực sự thu hút các em…Giáo viên
cũng chưa thực sự chọn được những phương pháp gây hứng thú mới mẻ trong
cách dạy để thu hút các em. Nhiều học sinh thấy khó, chưa mạnh dạn phát biểu,
chưa thực sự hứng thú tham gia tiết học Địa lí, hơn nữa các em cịn rụt rè, chưa
có kĩ năng làm việc nhóm. Với những trăn trở làm sao để chọn được những
phương pháp nào hay, đặc trưng để dạy Địa lí ở tiểu học và dạy như thế nào cho
có hiệu quả? Đó khơng chỉ là vấn đề bản thân tôi quan tâm mà hầu hết các giáo
viên tiểu học đều quan tâm. Làm thế nào bộ môn Địa lý không chỉ cung cấp kiến
thức cơ bản cần thiết mà cịn là bộ mơn khoa học hấp dẫn học sinh? Xuất phát từ
những vấn đề đó nên tơi mạnh dạn viết sáng kiến kinh nghiệm : "Một số biện
pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5”

3/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Việc dạy cho học sinh nắm được nội dung bài học mơn Địa lí, hứng thú
tham gia tiết học là rất quan trọng. Mục đích của đề tài nhằm góp phần đổi mới
phương pháp dạy học ở bậc tiểu học, phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo
của học sinh trên cơ sở khai thác đặc điểm triệt để tâm sinh lý của học sinh.
Thông qua việc nghiên cứu tìm hiểu về hình thức tổ chức hoạt động nhóm
vào mơn học cịn giúp cho học sinh có thêm các kĩ năng quan trọng để vận dụng
vào cuộc sống, tạo tiền đề cho sự phát triển của các em sau này. Vậy mục đích
nghiên cứu trong đề tài này tập trung vào các nội dung chủ yếu sau:
- Thực trạng việc dạy của giáo viên và việc học của học sinh về mơn Địa lí
5 ở trường tiểu học hiện nay.
- Nghiên cứu tìm ra một số biện pháp dạy học nhóm phát huy được tính
tích cực, chủ động của học sinh trong mơn Địa lí cho học sinh lớp 5.
3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
- Khách thể nghiên cứu: Biện pháp dạy học theo nhóm trong mơn Địa lí
cho học sinh lớp 5.
- Đối tượng nghiên cứu: 41 học sinh lớp tôi đang dạy.
4. GIẢ THIẾT KHOA HỌC
Nếu đưa ra được các biện pháp dạy học nhóm trong mơn Địa lí cho học
sinh lớp 5 một cách hợp lí thì chất lượng và hiệu quả dạy và học mơn Địa lí 5
của học sinh lớp 5 trường tôi sẽ được nâng cao, không chỉ có vậy mà kĩ năng
sống của các em cịn được nâng cao và cải thiện đáng kể.
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
- Nghiên cứu sách giáo khoa, sách giáo viên của mơn Địa lí lớp 5 để tìm
hiểu nội dung, các câu hỏi bài học của mơn Địa lí 5 ở trường tiểu học hiện nay.

- Tìm hiểu thực trạng dạy và học mơn Địa lí 5 trong trường tiểu học, những
kĩ năng sống mà học sinh chưa có ở trường tiểu học hiện nay.
- Nghiên cứu và tham khảo các sách nâng cao, các tài liệu có liên quan như:
Sách giáo khoa, sách giáo viên lịch sử và Địa lí 5, phương pháp dạy học nhóm.
- Tham khảo ý kiến đồng nghiệp và những người có tâm huyết với sự
nghiệp trồng người.
6. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Đề tài này tôi đã nghiên cứu và áp dụng qua thực tế giảng dạy tại lớp tôi,
thuộc khối 5 tại nơi tôi đang công tác hiện nay.
- Thời gian thực hiện đề tài bắt đầu thực hiện từ tháng 9 năm 2015 đến hết
tháng 5 năm 2016.
7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
4/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5

1 - Phương pháp nghiên cứu tài liệu, lí luận.
2 - Phương pháp phân tích, tổng hợp.
3 - Phương pháp điều tra, khảo sát.
4 - Phương pháp luyện tập, thực hành.
5 - Phương pháp thống kê.
6 - Phương pháp trao đổi, tranh luận.

5/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5

B - GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1. CƠ SỞ LÍ LUẬN
1.1. Dạy học theo nhóm là gì ?
Về mặt thuật ngữ, dạy học theo nhóm được các tác giả nêu ra dưới những
cách gọi khác nhau: là phương pháp dạy học; là hình thức tổ chức dạy học hoặc
là phương tiện theo nghĩa rộng (Trần Thu Mai, Ngô Thu Dung, Trần Duy Hưng,
Vũ Sơn, Nguyễn Thị Hồng Nam...). Tuy có những quan niệm rộng, hẹp khác
nhau nhưng các tác giả đều đưa ra những dấu hiện chung của dạy học theo nhóm
là mối quan hệ giúp đỡ, gắn kết và hợp tác giữa các thành viên trong nhóm với
nhau nhằm giải quyết nhiệm vụ học tập chung của nhóm.
Trên cơ sở những quan niệm khác nhau, họ đã đưa ra định nghĩa sau: Dạy
học theo nhóm nhỏ là phương pháp dạy học trong đó GV sắp xếp HS thành
những nhóm nhỏ theo hướng tạo ra sự tương tác trực tiếp giữa các thành viên,
mà theo đó HS trong nhóm trao đổi, giúp đỡ và cùng nhau phối hợp làm việc để
hoàn thành nhiệm vụ chung của nhóm.
 Quy trình thực hiện

Khi sử dụng PPDH này, lớp học được chia thành những nhóm từ 4 đến 6
người. Tùy mục đích sư phạm và yêu cầu của vấn đề học tập, các nhóm được
phân chia ngẫu nhiên hoặc có chủ định, được duy trì ổn định trong cả tiết học
hoặc thay đổi theo từng hoạt động, từng phần của tiết học, các nhóm được giao
nhiệm vụ giống nhau hoặc mỗi nhóm nhận một nhiệm vụ khác nhau, là các phần
trong một chủ đề chung.
Cấu tạo của một hoạt động theo nhóm (trong một phần của tiết học, hoặc
một tiết, một buổi) có thể là như sau:

•
•

•

•
•

Bước 1. Làm việc chung cả lớp
GV giới thiệu chủ đề thảo luận nêu vấn đề, xác định nhiệm vụ nhận thức.
Tổ chức các nhóm, giao nhiệm vụ cho các nhóm, quy định thời gian và
phân cơng vị trí làm việc cho các nhóm.
Hướng dẫn cách làm việc theo nhóm (nếu cần).
Bước 2. Làm việc theo nhóm
Lập kế hoạch làm việc
Thỏa thuận quy tắc làm việc
6/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5
•
•
•

•
•
•

Phân cơng trong nhóm, từng cá nhân làm việc độc lập.
Trao đổi ý kiến, thảo luận trong nhóm.
Cử đại diện trình bày kết quả làm việc của nhóm.
Bước 3. Thảo luận, tổng kết trước tồn lớp
Đại diện từng nhóm trình bày kết quả thảo luận của nhóm.
Các nhóm khác quan sát, lắng nghe, chất vấn, bình luận và bổ sung ý kiến.
GV tổng kết và nhận xét, đặt vấn đề cho bài tiếp theo hoặc vấn đề tiếp

theo.
1.2. Mục tiêu của dạy học theo nhóm
Dạy học theo nhóm là hình thức giảng dạy đặt học sinh vào mơi trường học
tập tích cực, trong đó học sinh được tổ chức thành nhóm một cách thích hợp.
Đối với cấp tiểu học, việc rèn cho các em các kỹ năng học hợp tác nhóm là hết
sức cần thiết, tạo điều kiện để các em có nhiều cơ hội giao lưu, học hỏi lẫn nhau,
giúp đỡ lẫn nhau, góp phần vào việc giáo dục tồn diện nhân cách cho học sinh.
2. THỰC TRẠNG
2.1. Việc dạy của giáo viên
Qua thực tế dự giờ thăm lớp của giáo viên trong trường cũng như bản thân
tôi nhận thấy:
- Cách tổ chức các hoạt động trong giờ Địa lí còn lúng túng. Giáo viên
chưa biết nội dung trọng tâm cần truyền tải đến học sinh mà chỉ biết dựa vào
sách giáo viên và thậm chí đi theo sự hướng dẫn trong sách giáo viên để dạy bài
nào cũng giống bài nào. Giáo viên chưa thực sự đầu tư vào chất lượng bài soạn,
kiến thức còn hạn hẹp.
- Khi dạy cho học sinh các kiến thức Địa lí, giáo viên chỉ khai thác nội
dung và thơng tin sẵn có trong sách giáo khoa. Kiến thức giáo viên dạy cũng
thường chỉ bó hẹp hồn tồn trong sách giáo khoa (SGK) chứ chưa mở rộng
thêm bên ngoài xã hội.
* Nguyên nhân của những hạn chế:
- Giáo viên còn thụ động kiến thức ở SGK mà khơng chịu tìm tịi đọc thêm
tài liệu khác liên quan đến giảng dạy mơn Địa lí.
- Khi tổ chức các hoạt động trong giờ học, giáo viên chưa phân định được
hoạt động nào là trọng tâm. Hình thức tổ chức dạy còn chưa phong phú do giáo
viên chưa thực sự đầu tư vào chất lượng bài soạn.
- Giáo viên chưa chịu khó suy nghĩ, tìm tịi, vận dụng các phương pháp dạy
học và hình thức dạy học khác nhau vào các tiết dạy.
7/42

Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5

8/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5

2.2. Việc học của học sinh
- Qua phát phiếu điều tra và thống kê cho thấy:
Đặc điểm của học sinh
Chưa thực sự hứng thú với mơn Địa lí
Kĩ năng làm việc nhóm
Kĩ năng tìm kiếm thơng tin, chủ động học tập
Khả năng trình bày suy nghĩ, nêu ý tưởng của bản thân
Kĩ năng giao tiếp tự tin trước đám đông
Kĩ năng lắng nghe
Tiếp thu kiến thức thụ động

Số
lượng
20/41
19/41
10/41
22/41
5/41
20/41
29/41

Chiếm

tỉ lệ
48,8%
46,3%
24,4%
53,6%
12,2%
48,8%
70,1%

Nhìn vào bảng thống kê trên cho thể thấy rằng :
- Môn Địa lí là một mơn khó, nhiều em cịn ngại học, lười suy nghĩ nên ở
các giờ học các em còn ngại phát biểu, chưa tập trung vào bài học.
- Việc tổ chức học tập trên lớp của giáo viên chưa phát huy được năng lực
vốn có của các em cũng như chưa khơi dậy ở học sinh sự mạnh dạn tự tin trong
học tập, khiến các em chưa thực sự hứng thú học tập.
- Kĩ năng sống của học sinh như: Kĩ năng giao tiếp tự tin trước đám đông,
kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng tìm kiếm thơng tin, chủ động học tập, khả năng
trình bày suy nghĩ, nêu ý tưởng của bản thân, khả năng làm việc theo kế
hoạch,... còn hạn chế.
- Học sinh còn thụ động làm việc, chưa tích cực hoạt động để tiếp thu bài
học.
Từ thực trạng trên, tơi xin trình bày sáng kiếm kinh nghiệm với đề tài:
“Một số biện pháp tích hợp giáo dục kỹ năng sống trong môn Địa lý lớp 5”
3.BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT
3.1. Biện pháp 1: Nghiên cứu, trang bị những kiến thức cần thiết phục vụ
dạy học theo nhóm mơn Địa lí lớp 5
*Mục tiêu: Đáp ứng mọi u cầu cần thiết để áp dụng dạy học nhóm vào
dạy học Địa lí cho học sinh lớp 5 được hiệu quả.
 Tìm hiểu mục tiêu của mơn Địa lí:
- Giúp HS có những hiểu biết ban đầu về địa lí: Địa lí đại cương, vũ trụ,

Trái đất, địa lí tự nhiên, địa lí kinh tế xã hội của Việt Nam, các châu lục và một
số nước trên thế giới ( trước hết là các nước ở bán đảo Đông Dương, khu vực
Đông Nam Á – khối Asian).
- Hiểu được về quê hương đất nước Việt Nam.
9/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5



•
•
•

- Nêu được đặc điểm về địa hình, về hoạt động kinh tế, xã hội ở địa
phương, nơi em đang sinh sống và các vùng miền trên đất nước Việt Nam và
một số nước trên thế giới.
- Biết vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống nhằm nâng
cao chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và cộng đồng.
Tìm hiểu nội dung của chương trình địa lí lớp 5 :
Chương trình Địa lí 5 bao gồm 2 nội dung cơ bản:
1. Địa lí Việt Nam:
- HS học về Địa lí Tổ quốc một cách có hệ thống. Từ Địa lí tự nhiên đến
dân cư, kinh tế nhằm giúp cho HS có được các kiến thức mang tính khái quát về
đất nước Việt Nam, đồng thời có một số kĩ năng, phương pháp tìm hiểu về Địa lí
một quốc gia, một lãnh thổ cụ thể và tăng thêm tình u q hương đất nước.
Mảng địa lí đất nước đề cập tới các vấn đề :
Đặc điểm tự nhiên
Đặc điểm dân cư

Đặc điểm kinh tế
Đây là sự khái quát hoá các kiến thức địa lý mà học sinh đã học ở lớp
dưới , nâng lên thành đặc điểm về tình hình và sự phân bố của các yếu tố địa lý
trên lãnh thổ Việt Nam. Vì vậy trong quá trình dạy học, giáo viên nên vận dụng
các câu hỏi gợi mở giúp học sinh liên hệ, tập hợp các kiến thức đã có vào vào
một hệ thống kiến thức địa lí với cấu trúc chặt chẽ và qua đó nâng tầm hiểu biết
các hiện tượng sự vật địa lí đơn lẻ, cụ thể lên trình độ hiểu biết trừu tượng, khái
quát về đặc điểm địa lí Việt Nam. Và cơng việc này học sinh hồn tồn có thể
làm việc theo nhóm để thể hiện khả năng của mình.
2. Địa lí thế giới:
- HS học về địa lí các châu lục, một số quốc gia tiêu biểu trên thế giới.
Phần nội dung này giúp HS mở rộng tầm nhìn ra thế giới bên ngồi và giúp các
em biết được một số phương pháp, kĩ năng tìm hiểu địa lí một châu lục. Tuy
nhiên cịn có thêm bài học về các đại dương trên thế giới để HS có cái nhìn tổng
thể về bề mặt Trái đất.
- Mảng địa lí thế giới đề cập đến những đặc điểm chung nhất về tự nhiên dân
cư, kinh tế của các châu lục và sơ lược một vài đặc điểm của một số quốc gia
thuộc châu lục đó. Đề cập tới địa lí là đề cập tới khơng gian rộng lớn các kiến
thức mới mẻ và xa lạ với học sinh. Vì vậy để học sinh có thể dễ dàng nắm bắt và
ghi nhớ kiến thức thì học sinh phải tự học và chuẩn bị bài trước ở nhà, sau đó đến
lớp cùng giáo viên và các bạn khám phá thông tin sẽ đạt được hiệu quả cao.
10/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5

•
•

•



Tuy nội dung khác nhau nhưng nhìn chung các bài địa lí được trình bày
theo một số dạng nhất định.
Dạng bài thông báo kiến thức bằng kênh chữ kết hợp kênh hình, hướng dẫn học
sinh quan sát, nhận xét rút ra bài học.
Dạng bài thực hành: Ở những bài này, kênh hình, biểu đồ, bảng chứa đựng
thơng tin cần thiết, học sinh phải biết sử dụng chúng, phân tích, nhận xét và rút
ra kiến thức bài học. Khi dạy bài này giáo viên vừa hình thành cho học sinh kỹ
năng học tập địa lí và biết vận dụng để phát hiện và lĩnh hội kiến thức của bài.
Học sinh cần tự lực làm việc dưới sự chỉ đạo của giáo viên.
Dạng bài kết hợp của hai dạng bài trên: kênh chữ và kênh hình cùng cung cấp
thơng tin.
Ở tất cả mọi dạng bài thì phương pháp dạy học nhóm vẫn được coi là
phương pháp thể hiện được tính tích cực chủ động của học sinh trong giờ học
mơn Địa lí lớp 5. Nhưng quan trọng hơn hết là sự nhiệt tình, tâm huyết của
người giáo viên để giờ học trở nên sơi động, tích cực, say mê đối với học sinh,
để các em thực sự yêu mến và mong đợi giờ học.
Yêu cầu học sinh soạn bài trước ở nhà
Do đặc trưng mơn Địa lí, việc học sinh xem trước thơng tin trong sách giáo
khoa và chuẩn bị bài trước ở nhà là hết sức cần thiết để có thể tìm hiểu kĩ và sâu
nội dung bài học. Và nhất là để làm việc nhóm có hiệu quả thì học sinh phải có
những suy nghĩ và những hiểu biết riêng, có sự chuẩn bị riêng trước khi tham
gia làm việc theo nhóm. Việc chuẩn bị bài, soạn bài ở nhà trước khi đến lớp là
yêu cầu thiết yếu để học tốt mơn học này.
Giáo viên có thể giao nhiệm vụ cho học sinh tìm tư liệu, tranh ảnh liên
quan đến nội dung bài học hoặc thậm chí giáo viên có thể yêu cầu các em chuẩn
bị bài trước theo nhóm. Việc chuẩn bị bài trước ở nhà theo nhóm cũng sẽ kích
thích các em có hứng thú học, tích cực chủ động tham gia học tập và làm việc

hiệu quả hơn, hăng say hơn.

11/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5

Ví dụ : Dạy bài “ Vùng biển nước ta - Sách Lịch sử và Địa lí 5 - Trang
77”
Phần tìm hiểu về vai trị của biển, giáo viên có thể cho học sinh làm việc
theo tổ trước ở nhà. Yêu cầu các tổ sưu tầm những bức tranh, ảnh thể hiện vai
trò của biển.

Tư liệu sưu tầm của học sinh

Học sinh sắp xếp tranh thể hiện vai trò của biển theo nhóm
12/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5

3.2. Biện pháp 2 : Kích thích học sinh tham gia thảo luận nhóm:
Mục tiêu : Giúp học sinh hoạt động nhóm có hiệu quả, kích thích học
sinh tham gia thảo luận.
Để tổ chức hoạt động nhóm có hiệu quả, có nhiều phương tiện giúp giáo
viên kích thích học sinh tham gia thảo luận. Do đó, tuỳ theo nhu cầu và mục tiêu
của mình, giáo viên có thể chọn các phương tiện phù hợp. Sau đây là một số gợi
ý về phương tiện khuyến khích sự thảo luận của học sinh mà giáo viên có thể
dùng:
- Bài kiểm tra trắc nghiệm ngắn.

Ví dụ: Bài 20: Châu Âu - SGK Tr.109:
Thảo luận nhóm đơi để hồn thành phiếu thảo luận sau :
PHIẾU THẢO LUẬN
Thảo luận nhóm đơi và điền dấu (X) vào cột Đúng/Sai cho phù hợp:
Nội dung
1. Châu Âu nằm ở bán cầu Bắc.
2. Châu Âu có khí hậu ơn hịa.
3. Đa số dân cư châu Âu là người da vàng.
4. Châu Âu phát triển chủ yếu là trồng trọt và chăn ni.
5. Nhiều nước châu Âu có nền kinh tế phát triển.

-

Đúng

Sai

- Giải quyết bằng một tình huống.
Ví dụ: Bài 14: Giao thông vận tải - SGK Tr.96
Bạn Nam sống ở Hà Nội, bạn muốn đi thăm ông bà ở Quy Nhơn. Em hãy
dựa vào Lược đồ giao thông vận tải (SGK, Trang 97), thảo luận nhóm đơi để tư
vấn cho bạn những phương tiện có thể sử dụng để đi từ Hà Nội tới Quy Nhơn.
- Các tài liệu trực quan như hình ảnh, video clip,…
Ví dụ: Bài 19: Các nước láng giềng của Việt Nam - SGK Tr.107
Cho học sinh xem một đoạn video clip tổng hợp các hình ảnh nổi bật của
Cam-pu-chia, Lào, Trung Quốc. Yêu cầu học sinh thảo luận nhóm 4, kể tên
những cảnh con nhìn thấy, cho biết cảnh đó là ở đất nước nào và giới thiệu vài
nét về đất nước đó.
…
Tùy thuộc vào đối tượng học sinh, cơ sở vật chất của nhà trường,…mà giáo

viên có thể sử dụng để kích thích q trình hoạt động của nhóm, tạo hứng khởi
cho thành viên trong mỗi nhóm tham gia thảo luận (Phải có định hướng thì học
sinh mới có thể đi vào thảo luận nhóm hiệu quả). Tất cả các tình huống đưa ra
nhằm đổi mới và khuyến khích học sinh hứng thú tham gia hoạt động nhóm để
giải quyết tình huống.
13/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5
 Biện pháp 3: Nghiên cứu cách tổ chức hoạt động.

Mục tiêu : Biết cách tổ chức hoạt động nhóm sao cho hiệu quả và phong
phú, tạo hứng thú cho học sinh.
 Cần đảm bảo trình tự tiến hành phương pháp dạy học theo nhóm:
Bất cứ phương pháp dạy học nào cũng đếu có quy trình thực hiện của nó.
Việc đảm bảo quy trình giúp giáo viên tránh được những lúng túng trong khi
hướng dẫn học sinh. Nó cịn thể hiện được tính khoa học trong tổ chức dạy học,
đồng thời giúp học sinh tham gia thảo luận, chọn vấn đề tốt hơn. Tuy nhiên việc
thực hiện quy trình có thể bỏ qua khi thường xuyên dùng. Nên tránh máy móc
mất thời gian nhưng cũng không được lạm dụng việc làm vắn tắt quá mức làm
mất hứng thú trong học tập. Ví dụ: vừa nghe giáo viên nói đến thảo luận nhóm
thì lập tức đã có nhóm ngay và cứ y như cũ: A là nhóm trưởng, B là thư kí…
1- Giáo viên nêu vấn đề: giúp học sinh xác định đúng nhiệm vụ cần giải
quyết.
2- Chia nhóm: từ việc nắm chắc nội dung, đối tượng học sinh trong lớp, đồ
dùng dạy học mình có, giáo viên chọn cách chia nhóm sao cho phù hợp:
- Khi nội dung yêu cầu không khác nhau, ít có chênh lệch về độ khó nên
chia nhóm ngẫu nhiên.
- Khi nội dung cần có sự phân hóa về độ khó, dễ nên chia nhóm cùng trình
độ.

- Khi nội dung đơn vị kiến thức cần có sự hỗ trợ lẫn nhau như các bài ơn
tập thì nên chia nhóm đủ trình độ.
3- Giao nhiệm vụ cho các nhóm: khi tổ chức dạy học nhóm thơng thường
mỗi nhóm được giao một nhiệm vụ khác nhau hoặc 2-3 nhóm cùng một nhiệm
vụ…Giáo viên cần làm cho tất cả các thành viên trong nhóm đều nắm rõ nhiệm
vụ của nhóm cũng như nhiệm vụ của bản thân. Nên giao việc sau khi đã chia
xong nhóm và các nhóm đã về vị trí của mình. Có thể giao nhiệm vụ cho từng
nhóm chung ở giữa lớp, việc này có ưu điểm là nhóm nào cũng biết được nhiệm
vụ của nhóm khác để có thể tự tham khảo thêm và sẽ bổ sung cho nhóm bạn dễ
dàng hơn. Hoặc giao nhiệm vụ dưới dạng phiếu giao việc cho từng nhóm…
Nhưng dưới hình thức nào thì cũng cần cho nhóm nêu nội dung mà nhóm cần
thảo luận.
4- Hướng dẫn các nhóm thực hiện nhiệm vụ: trong điều kiện hiện nay, các
nhóm học sinh tiểu học nên chỉ từ 4 - 6 học sinh là tốt nhất. Các chức danh
nhóm trưởng và thư kí (đối với lớp 4 - 5) nên luân phiên. Khi bắt đầu làm việc,
nhóm trưởng phải phân cơng các thành viên trong nhóm, mỗi người một việc,
sau đó cá nhân làm việc độc lập rồi từng em đưa ra ý kiến để thảo luận trong
14/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5



•
•
•

nhóm. Ý kiến thống nhất được ghi nhận để chuẩn bị trình bày trước lớp. Người
trình bày cũng nên luân phiên để tạo điều kiện cho tất cả học sinh được rèn kĩ

năng. Trong thời gian học sinh làm việc, giáo viên thường xuyên theo dõi để
hướng dẫn, giúp đỡ các nhóm trao đổi thảo luận đúng yêu cầu bài học, tránh
thảo luận tùy hứng dẫn đến nguy cơ đi chệch yêu cầu hoặc giáo viên gợi mở
thêm nhằm mở rộng kiến thức cho các em.
5- Tổ chức thảo luận chung: trước khi cho đại diện nhóm trình bày, giáo
viên cần nêu lại vấn đề để cả lớp tập trung lắng nghe. Phải rèn cho học sinh có
thói quen lắng nghe và khuyến khích các em đưa ra nhận xét cụ thể hoặc ý kiến
bổ sung cho nội dung nhóm bạn vừa trình bày. Cao hơn nữa là tập cho học sinh
đặt vấn đề, nêu câu hỏi tạo tình huống phản biện. Quá trình thảo luận chung nếu
điều hành tốt thì sẽ giúp học sinh rút thêm kinh nghiệm khi điều hành thảo luận
trong nhóm sau này và kĩ năng hợp tác nhóm của học sinh sẽ ngày một cao hơn.
6- Tổng kết vấn đề - Nhận xét quá trình làm việc: giáo viên cần dự kiến
trước các hướng trả lời của học sinh để có thể xử lí tốt các kết luận. Ví dụ:
Chuẩn bị câu hỏi gợi mở để làm rõ vấn đề hơn hoặc liên hệ thực tế để giúp học
sinh có khả năng vận dụng kiến thức vào cuộc sống. Nếu kết quả làm việc nhóm
của học sinh đáp ứng đầy đủ u cầu thì có thể sử dụng để hệ thống thành bài
học. Điều này sẽ làm tăng sự thích thú làm việc của học sinh bởi vì các em rất tự
hào khi tự mình có thể hình thành được bài học cho cả lớp, đồng thời giảm bớt
sự can thiệp của giáo viên trong quá trình học.
- Việc nhận xét quá trình làm việc của nhóm cũng khơng nên qua loa, đại
khái. Càng đưa ra nhận định cụ thể càng giúp học sinh tích lũy nhiều kinh
nghiệm cho những lần làm việc sau. Những tiêu chí nhận xét cần thiết phải có:
- Sự phân cơng trong nhóm
- Tinh thần thái độ làm việc của các thành viên trong quá trình thảo luận.
- Kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao.
- Kĩ năng trình bày kết quả hoặc giải thích chất vấn trước lớp.
- Cần khen ngợi những học sinh biết lắng nghe và đưa ra những câu hỏi
thắc mắc phù hợp.
Một số vấn đề liên quan khi tổ chức dạy học theo nhóm
Cách thành lập nhóm:

Việc phân chia nhóm thường dựa trên:
Số lượng học sinh trong lớp
Nội dung của bài học
Đặc điểm của học sinh
15/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5


•

•

•

•


•
•

Cách chia nhóm hợp lý : có thể theo một tiêu chuẩn nào đó của bài học hay
của giáo viên và cũng có thể hồn tồn ngẫu nhiên.
Cách chia nhóm có nhiều màu sắc đa dạng cũng góp phần tạo cho học sinh
sự hứng thú, phấn khởi và vui thích trước khi bắt tay vào làm việc nhóm.
phụ thuộc vào mức độ nội dung cần tìm hiểu ra sao. Số lượng các học sinh
trong nhóm phải phù hợp để các em đều được làm việc và hiệu quả công việc
cao. Nếu khối lượng cơng việc lớn thì cần nhóm lớn và ngược lại.
Thành phần nhóm

Hai yếu tố cần thiết cho sự thành cơng của hoạt động nhóm là sự an tồn
và sự thách thức. Nhóm “bạn bè” sẽ cho HS cảm giác an tồn nhất, nhưng
khơng phải lúc nào cũng có sự thách thức cần thiết để giúp trẻ mở rộng suy nghĩ
cũng như không mở rộng thêm những kĩ năng xã hội cần thiết để giao tiếp với
những người không quen, thậm chí khơng thích.
Thành cơng trong cuộc sống địi hỏi con người có lúc phải làm việc với
tất cả mọi người. Vì vậy, thỉnh thoảng cần thuyết phục trẻ làm việc trong nhóm,
bất chấp những cái thích và khơng thích của cá nhân. Các nhóm có khả năng
khác nhau có lợi cho một diện HS rộng nhất, nhưng thỉnh thoảng vẫn phải tạo
điều kiện cho những trẻ có cùng khả năng, đặc biệt những trẻ có khả năng cao
làm việc cùng nhau.
Các nhóm sẽ làm việc tốt nhất, cho dù là thành phần như thế nào, nếu như
trẻ trở thành đồng đội tốt của nhau và hài hoà được kĩ năng để thực hiện nhiệm
vụ của nhóm.
Một chiến lược học tập hợp tác hữu ích trong mọi tình huống học tập
được tóm tắt lại thành khẩu hiệu là: “Tư duy - từng đôi - chia sẻ” (HS được
dành thời gian để suy nghĩ - được ghép cặp với bạn ngồi bên cạnh để thảo luận cùng chia sẻ câu trả lời với nhóm hoặc cả lớp).
Thời gian duy trì nhóm.
Thơng thường nhóm cần được duy trì sao cho đủ thời gian để các thành
viên hiểu nhau và có được các kỹ năng cần thiết,
Không nên lâu quá gây ra sự nhàm chán, tình trạng trì trệ thiếu năng
động, dựa dẫm vào nhau.

16/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5
 Thiết kế nhiệm vụ cho hoạt động nhóm

•

•

•


-

-

-

(Nhiệm vụ nhóm phải đủ độ khó, cần đến sự hợp tác của học sinh để giải
quyết vấn đề)
Vấn đề đòi hỏi thảo luận, giải thích. Các nhóm tìm hiểu và thảo luận một
chủ đề cho trước (ví dụ quan sát bản đồ, biểu đồ) tập hợp những ý tưởng, chia sẻ
kinh nghiệm.
Giải quyết một vấn đề/bài tập. Các nhóm tìm hiểu một vấn đề hay một
tình huống cịn bỏ ngỏ và quyết định xem có thể làm gì. Ví dụ: Giải quyết một
vấn đề về môi trường hay xã hội,…
Thực hành, làm ra sản phẩm nào đó. Các thành viên trong nhóm cùng
làm việc để tạo ra một kết quả vật chất. Chẳng hạn:
+ Tạo ra các sản phẩm riêng và đánh giá xem sản phẩm nào tốt nhất (hoàn
thành bảng so sánh, bảng số liệu,…)
+ Tạo ra các thành phần khác nhau của một sản phẩm chung (Vẽ một quả
địa cầu gồm các châu lục đã học,…)
+ Cùng nhau làm một sản phẩm lớn (làm một bài báo cáo sử dụng phần
mềm, …)
+ …v…v…
Các bước tổ chức hoạt động nhóm

Bước 1: Chuẩn bị cho tổ chức hoạt động nhóm
Xác định các nội dung cho hoạt động nhóm: Nội dung học tập thích hợp
cho hoạt động hợp tác theo nhóm thường là các vấn đề, câu hỏi, bài tập đòi hỏi
tư duy và sự đóng góp của nhiều người để giải quyết.
Xác định thành phần nhóm.
Xác đinh quy mơ nhóm.
Xác định thời gian của từng hoạt động học nhóm
Bước 2: Tiến hành tổ chức dạy học theo nhóm
Chia nhóm và phân cơng nhiệm vụ cho các thành viên nhóm.
Giao nhiệm vụ cho hoạt động nhóm.
Hỗ trợ và hướng dẫn khi cần.
Tổ chức cho các nhóm báo cáo kết quả làm việc nhóm (Cách tổ chức cho
các nhóm trình bày kết quả và xử lý tình huống khi HS khơng có ý nhận xét;
mỗi nhóm có các nhiệm vụ khác nhau)
Bước 3: Tổng kết hoạt động học nhóm
Tổng hợp, phân tích ý kiến và kết luận
Đánh giá kết quả hoạt động nhóm.

17/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5

•
•
•
•
•
•

-

-

-

Ví dụ : Dạy bài “ Đất và rừng” ( Bài 6 - SGK Lịch sử và Địa lí lớp 5 Trang 79)
* Mục tiêu hoạt động : Học sinh so sánh được sự khác nhau giữa rừng rậm
nhiệt đới và rừng ngập mặn.
Bước 1: Chuẩn bị cho tổ chức hoạt động nhóm
Xác định các nội dung cho hoạt động nhóm:
Sưu tầm tranh ảnh về rừng rậm nhiệt đới và rừng ngập mặn.
Quan sát và so sánh môi trường sống và đặc điểm của cây sống trong hai loại
rừng này.
Lập bảng so sánh về môi trường sống và đặc điểm của cây sống trong hai loại
rừng này.
Xác định thành phần nhóm.
Nhóm phải đảm bảo có cả những bạn có lực học khá giỏi và trung bình.
Xác định quy mơ nhóm.
Nhóm từ 8 - 10 bạn, ở đây tơi tổ chức nhóm làm hoạt động này theo tổ.
Xác định thời gian của từng hoạt động học nhóm
Thời gian chuẩn bị : 1 tuần (giao nhiệm vụ bắt đầu từ tiết Địa lí tuần trước khi
học bài 6)
Bước 2: Tiến hành tổ chức dạy học theo nhóm
Chia nhóm và phân cơng nhiệm vụ cho các thành viên nhóm: Sẽ có 4
nhóm chính là 4 tổ đã xếp theo vị trí ngồi ở lớp.
Giao nhiệm vụ cho hoạt động nhóm: Sưu tầm trước ở nhà tranh ảnh về
rừng ngập mặn và rừng rậm nhiệt đới sau đó lập bảng so sánh sự khác nhau của
hai loại rừng này .
Trong thời gian học sinh sưu tầm tư liệu và lập bảng so sánh, giáo viên có

thể hỗ trợ và hướng dẫn khi cần.
Tổ chức cho các nhóm báo cáo kết quả làm việc nhóm: Vào tiết học
chính của bài
Bước 3: Tổng kết hoạt động học nhóm
Học sinh báo cáo kết quả làm việc của nhóm bằng cách trình bày trước
lớp. Giáo viên sẽ cùng các nhóm khác tổng hợp, phân tích ý kiến và kết luận.
Giáo viên cùng học sinh đánh giá kết quả hoạt động nhóm, khen ngợi và
tuyên dương những nhóm có sự chuẩn bị chu đáo và đạt kết quả tốt.

18/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5

Bảng phân cơng cơng việc của 1 nhóm đại diện

Kết quả làm việc của 1 nhóm đại diện
 Vai trị của GV trong hoạt động nhóm

19/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5

- Cung cấp nhiệm vụ có thách thức và tạo điều kiện để nhóm hồn thành
nhiệm vụ.
Cân nhắc việc chia nhóm, thay đổi nhóm, tạo nhóm mới để đảm bảo 2 yếu
tố an tồn và thách thức trong hoạt động nhóm.
- Quản lí hoạt động nhóm (quan sát q trình hoạt động nhóm, hỗ trợ và
hướng dẫn khi cần thiết, khen ngợi và động viên HS).

+ Người giáo viên phải là người điều động các nhóm làm việc.
+ Phải quan sát và theo dõi hoạt động, cơng việc của từng nhóm để tìm ra
cách giải quyết hợp lý nhất.
+ Trong quá trình quan sát các nhóm làm việc, người giáo viên phải phát
hiện các sai lầm mà các nhóm mắc phải khi tham gia nhóm, những sai lầm mang
tính điển hình và chưa được sữa chữa để cuối phần thảo luận nhóm giáo viên có
nhận xét, góp ý.
+ Giáo viên phải nhắc lại các ý kiến mà nhóm đã trình bày một lần nữa
khẳng định lại ý kiến của nhóm để nhóm cần bổ sung ý kiến hay khơng. Nhấn
mạnh các khái niệm, các ý quan trọng của bài học.
+ Giáo viên tóm tắt, tổng hợp, liên kết các ý kiến của từng nhóm thảo luận
theo thứ tự để nêu bật được nội dung bài học.
+ Người giáo viên là người hướng dẫn và giúp đỡ các nhóm nếu các nhóm
có gặp khó khăn trong q trình thảo luận.
Lưu ý: Khơng can thiệp sâu vào q trình làm việc của nhóm (đóng góp ý
kiến như một thành viên của nhóm hoặc hỏi nhiều câu hỏi làm ảnh hưởng đến sự
tập trung của nhóm
Chức danh của các thành viên trong nhóm: tuỳ vào số lượng của nhóm mà
giáo viên đề ra các chức danh: Ví dụ nhóm trưởng, thư ký, báo cáo, quản lý thời
gian, giám sát, liên lạc,…
Để việc hoạt động nhóm thực sự có hiệu quả phải phân cơng nhiệm vụ, quy
định thời gian rõ ràng và cụ thể cho các nhóm. Nhóm trưởng đóng vai trị quan
trọng nhất. Nhóm trưởng phải là người khởi động buổi thảo luận nhóm bằng
cách tạo một bầu khơng khí vào đề một cách sinh động, chân tình và thật sự thỏa
mái.
+ Trong khi thảo luận: Người nhóm trưởng phải điều động được tất cả các
nhóm viên tham gia tích cực vào buổi thảo luận, người nhóm trưởng phải biết
lắng nghe, khuyến khích các người rụt rè, ngăn chặn những người nói nhiều,
theo dõi và quan sát phản ứng của từng người để điều chỉnh buổi thảo luận. Khai
thác nội dung bằng cách đặt câu hỏi kích thích tư duy của từng người. Phát hiện

20/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5

những mâu thuẫn trong cách trình bày của mỗi thành viên, tổng kết lại ý kiến
của nhóm ở cuối buổi thảo luận.
Vì vậy cần hướng dẫn cho học sinh ngay từ những lần đầu tiên làm việc
theo nhóm theo các hình thức đến khi quen việc, các em phải cùng nhau hợp
sức để hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Khi làm việc theo nhóm tự các nhóm có quyền lựa chọn cách thực hiện nào
tuỳ thích, sao cho khi nhóm trình bày phải đạt được yêu cầu giáo viên giao.
Các thành viên trong nhóm thay phiên làm nhóm trưởng, thư ký, báo cáo,
… ở mỗi lần làn việc nhóm. Với phương pháp này để tránh học sinh có thể làm
qua loa, hình thức, nếu khơng có sự kiểm tra theo dõi của giáo viên, một số em
yếu, thụ động không chịu động não, suy nghĩ, hoặc thuộc lịng đọc vẹt, khơng
bày tỏ ý kiến của mình ngược lại những em nhanh nhẹn thì tự quyết định vấn đề
mà khơng có sự thảo luận trong nhóm.
Mặt khác ln cho các nhóm thi đua với nhau qua bảng điểm làm việc giữa
các nhóm, trong q trình diễn ra hoạt động nhóm, nhóm nào làm việc tốt khơng
gây ồn ào khơng có thành viên làm việc riêng nhóm đó được cộng điểm và
ngược lại, nhóm trưởng sẽ chịu trách nhiệm khi có bạn trong nhóm khơng hợp
tác, để tránh nhóm làm nhanh chờ đợi sẽ sinh ra nói chuyện, làm việc riêng, các
nhóm trưởng có thể chọn nhóm kiểm tra chéo, hay trao đổi thêm các thơng tin
có liên quan đến bài học từ các nhóm khác.
3.3. Biện pháp 4 : Lựa chọn một số kĩ thuật dạy học tích cực.
Mục đích : Tạo sự đa dạng và phong phú khi tổ chức hoạt động nhóm và
giúp học sinh làm việc nhóm có hiệu quả.
 Kĩ thuật giao nhiệm vụ
- Giao nhiệm vụ phải cụ thể, rõ ràng:

+ Nhiệm vụ giao cho cá nhân/nhóm nào?
+ Nhiệm vụ là gì?
+ Địa điểm thực hiện nhiệm vụ ở đâu?
+ Thời gian thực hiện nhiệm vụ là bao nhiêu?
+ Phương tiện thực hiện nhiệm vụ là gì?
+ Sản phẩm cuối cùng cần có là gì?
+ Cách thức trình bày/ đánh giá sản phẩm như thế nào?
- Nhiệm vụ phải phù hợp với:
+ Mục tiêu hoạt động.
+ Trình độ học sinh.
+ Thời gian, không gian hoạt động.
+ Cơ sở vật chất, trang thiết bị
21/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5

-

Ví dụ: Dạy bài “Châu Phi” ( Bài 23 - SGK Lịch sử và Địa lí lớp 5 Trang 116 - 117)
* Mục tiêu hoạt động: Học sinh tìm được một số hình ảnh thể hiện cảnh
quan thiên nhiên của Châu Phi.
Để thực hiện tìm hiểu nội dung này. Tơi đã thành lập các nhóm 4, sao cho
mỗi nhóm đều có số lượng tương đương các em giỏi, khá, trung bình.
Yêu cầu:
Nhiệm vụ: Sưu tầm trước ở nhà tranh ảnh về cảnh quan thiên nhiên của Châu
Phi sau đó nêu nhận xét.
Thời gian thực hiện nhiệm vụ: 1 tuần (giao nhiệm vụ bắt đầu từ tiết Địa lí tuần
trước khi học bài 23)
Phương tiện thực hiện: Sưu tầm tranh ảnh từ sách báo, mạng internet.

Sản phẩm cuối cùng cần có: Bảng tổng hợp tranh ảnh về cảnh quan thiên nhiên
của Châu Phi và trình bày trước lớp.
Cách thức trình bày: Dán tranh ảnh thể hiện nội dung sau đó cử đại diện thuyết
trình trước lớp.
Tiêu chí đánh giá: Tranh ảnh phải phù hợp, đa dạng, trình bày đẹp.
Nhiệm vụ đưa ra hồn tồn phù hợp với trình độ của học sinh. Các em có
thể tìm tư liệu trên sách báo, mạng ỉnternet, sau đó lựa chọn tranh ảnh phù hợp
dán vào bảng phụ mà cô giáo đã phát cho sẵn. Từ việc làm sưu tầm tranh ảnh,
các em có thêm hiểu biết về thiên nhiên của Châu Phi, giáo dục tình yêu thiên
nhiên và khám phá thế giới.

Tư liệu sưu tầm của 1 nhóm đại diện
 Kĩ thuật “khăn trải bàn”
22/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5

Cách làm:
- Chia giấy A0( hoặc bảng nhóm) thành phần chính giữa và phần xung
quanh. Chia phần xung quanh thành các phần theo số thành viên của nhóm.
- Cá nhân trả lời câu hỏi và viết trên phần xung quanh.
- Thảo luận nhóm, thống nhất ý kiến và viết vào phần chính giữa.
- Treo SP, trình bày
Ví dụ: Dạy bài “Vùng biển nước ta” (Bài 5 - Trang 77)
Khi tìm hiểu về vai trị của biển, tơi u cầu các em làm việc theo nhóm 4.
Mỗi nhóm sẽ được phát một tâm bảng phụ đã được chia sẵn theo kĩ thuật khăn
trải bàn. Sau đó cá nhân từng em sẽ nêu vai trò của biển vào các phần xung
quanh từ 1- 4. Khi các cá nhân đã xong thì cả nhóm sẽ thống nhất ý kiến và viết
vào phần chính giữa. Thời gian làm việc là 3 phút.

23/42


Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5

Hình minh họa
 Kĩ thuật cơng đoạn
•
HS được chia thành các nhóm, mỗi nhóm được giao giải quyết một nhiệm vụ

khác nhau. Ví dụ: nhóm 1 - thảo luận câu A, nhóm 2 - thảo luận câu B, nhóm 3 thảo luận câu C, nhóm 4 - thảo luận câu D,…
•
Sau khi các nhóm thảo luận và ghi kết quả thảo luận vào bảng phụ xong, các
nhóm sẽ luân chuyển bảng phụ ghi kết quả thảo luận cho nhau. Cụ thể là: Nhóm
1 chuyển cho nhóm 2, Nhóm 2 chuyển cho nhóm 3, Nhóm 3 chuyển cho nhóm
4, Nhóm 4 chuyển cho nhóm 1.
Ví dụ: Dạy bài 22 - Ơn tập – SGK, Trang 115.
Với bài tập 2, hoàn thành nội dung của bảng sau:
Tiêu chí
Châu Á
Châu Âu
Diện tích
Khí hậu
Địa hình
Màu da
Hoạt động kinh tế
Vì là nội dung ơn tập, học sinh đều đã được học và nắm được bài rồi. Nên
nhiệm vụ sẽ được phân công như sau:
24/42

Một số biện pháp ứng dụng hoạt động nhóm vào dạy học mơn Địa lí cho học sinh lớp 5

- Mỗi tổ sẽ là một nhóm và được phát một bảng phụ nhỏ kẻ sẵn nội dung
tiêu chí (chỉ yêu cầu hoàn thành Châu Á hoặc Châu Âu). Cụ thể tổ 1 và tổ 3
hoàn thành bảng Châu Á, tổ 2 và tổ 4 hoàn thành bảng Châu Âu. Các tổ sẽ phải
hoàn thành trong thời gian là 2 phút. Khi 2 phút kết thúc, tổ 1 và tổ 2 sẽ đổi bảng
phụ cho nhau, tổ 3 và tổ 4 sẽ đổi bảng phụ cho nhau. Mục đích đó là để 2 tổ
cùng kiểm tra kết quả của nhau và đồng thời cùng nắm được nội dung ôn tập
liên quan đến cả Châu Á và Châu Âu.
•
Hoặc cũng kĩ thuật cơng đoạn cũng có thể hiểu là hồn thiện từng bước như
sau:


•
•
•

Ví dụ : Khi được giao nhiệm vụ cho các tổ tìm hiểu về đất nước Hoa Kì, học
sinh có thể tự tìm tài liệu cá nhân, sau đó hội ý nhóm đơi, rà sốt và cùng tổng
hợp thành một ý kiến hồn chỉnh của cả nhóm.
Tóm tắt nội dung tài liệu theo nhóm
HS làm việc theo nhóm nhỏ, đọc to tài liệu theo yêu cầu, thảo luận và
chuẩn bị trả lời các câu hỏi về nội dung bài.
Đại diện nhóm trình bày các ý chính cho cả lớp.
Sau đó, các thành viên trong nhóm lần lượt trả lời các câu hỏi của các bạn
khác trong lớp để hoàn chỉnh nội dung thảo luận

25/42