Báo cáo kết quả quan sát Xã hội học tôn giáo: Hành vi tôn giáo của người đi cúng lễ ở phủ Tây Hồ

BÁO CÁO KẾT QUẢ QUAN SÁT
MÔN XÃ HỘI HỌC TÔN GIÁO
1. Đối tượng đến Phủ:
– Các đối tượng thuộc nhiều nhóm tuổi. Cơ cấu tuổi: Không chỉ có những
người thuộc nhóm người cao tuổi (từ khoảng 50 trở lên), những người thuộc
nhóm tuổi trung niên (từ 30 đến 50 tuổi), khách đến lễ ở Phủ còn có khá
đông những người trẻ tuổi, có thể từ 18 đến 25 tuổi. Những người cao tuổi
thường đi một mình, những người trung niên thường đi theo cặp (vợ chồng)
hoặc đi thành từng nhóm 3 đến 5 người (có thể là một gia đình hoặc bạn bè),
những người trẻ tuổi hơn cũng thường đi theo các nhóm nhỏ. Ngoài ra đến
Phủ còn có nhiều trẻ em đi cùng với ông bà, cha mẹ.
– Cơ cấu giới tính: Có sự tương đương giữa lượng khách nam và khách nữ
(Nam: khoảng 45%, Nữ: khoảng 55%)
– Quan sát những đặc điểm bên ngoài cho thấy các đối tượng đến Phủ bao
gồm nhiều tầng lớp với hoàn cảnh kinh tế khác nhau:
+ Có những nhóm khách ăn mặc sang trọng, lịch sự  Họ có thể thuộc
tầng lớp trí thức hoặc doanh nhân, những người khá giả.
+ Có những nhóm khách thuộc tầng lớp lao động bình dân, những người
kém khá giả hơn
+ Một số khác có cách ăn mặc tương đối giống những bạn học sinh, sinh
viên (đeo balô, mặc đồng phục học sinh,…)
– Lượng khách đến Phủ tương đối đông. Theo quan sát ở cổng Phủ, trung bình
trong 5 phút có khoảng 70 - 80 lượt khách đi vào.

1


2. Đồ lễ mang theo

– Quan sát những mâm đồ lễ của khách đi lễ tại 2 nơi sắp lễ trong Phủ cho
thấy:

+ Thành phần đồ lễ khá đa dạng, bao gồm: vàng mã, nến, hương, hoa
quả, bánh kẹo, nước ngọt, rượu bia, trầu cau, xôi, thịt gà,… Thành
phần của các mâm lễ khác nhau và rất đa dạng, có những mâm lễ cúng
rất cầu kì nhưng cũng có những mâm lễ cúng hết sức đơn giản, và
theo quan sát thì hương, vàng mã có lẽ là những thành phần không thể
thiếu của các mâm lễ.
2


+ Trên các mâm lễ cúng, nhiều khách đến lễ còn đặt tiền lẻ, một số khác
cầm một ít tiền trên tay khi khấn, vái.
+ Trong thời điểm nhóm tiến hành quan sát, nhà sắp lễ chính trong Phủ
đông nhất là vào khoảng 9 giờ, sau đó giảm dần và khá vắng vào
khoảng 11, 12 giờ, trung bình cứ 1 phút lại có 8 - 10 người vào sắp lễ.
– Những khách đi lễ Phủ thuộc nhóm trung niên và cao tuổi thường chuẩn bị
khá chu đáo mâm lễ, không chỉ một mâm lễ ở bàn lễ chính, họ còn chuẩn bị
các mâm lễ nhỏ hơn, thường là một đĩa hoa quả nhỏ kèm theo một ít tiền
vàng, tiền lẻ đặt ở các am thờ nhỏ trong Phủ (như Lầu Cô, Lầu Cậu). Những
người trẻ tuổi thì mâm lễ thường đơn giản hơn. Khi dâng lễ, dù thuộc bất kỳ
nhóm tuổi hay tầng lớp nào, các khách đến lễ Phủ đều có thái độ rất thành
kính. Sau khi lễ xong, các khách đến lễ Phủ thường bỏ tiền lẻ vào hòm công
đức ngay cạnh bàn đồ lễ, các loại hoa quả hay bánh kẹo được đem biếu một
phần cho Phủ, và phần còn lại được các khách đến lễ đem về. Một số khác
còn làm công đức với số tiền lớn ở bàn công đức gần nơi thờ Bà Chúa Sơn
Trang.
3. Quan sát tại khu vực mua bán đồ lễ
– Khu vực bán đồ lễ ở trước cổng Phủ có khoảng 10 gian hàng bán đồ lễ, viết
sớ chữ Nho, đổi tiền lẻ. Ở khu vực trong Phủ cũng có thêm hơn 10 kiôt nữa.
Các mặt hàng được bày bán ở đây khá đa dạng, bao gồm: các loại vàng mã,
nến, hương, hoa quả, bánh kẹo, nước ngọt và rượu bia, trầu cau… Các loại

vàng mã ở đây chủ yếu là tiền vàng, không có các loại vàng mã sản xuất cầu
kì, phức tạp như nhà, xe, quần áo, giầy dép… Các loại bánh kẹo, nước ngọt
hay rượu bia bày bán ở đây là những loại bình dân, phổ biến (như bánh
Chocopie, bánh Custas, Cocacola, bia Hà Nội…), không có những loại bánh
kẹo cao cấp.

3


– Khách đến mua hàng không tập trung đông tại một thời điểm nhất định mà
rải rác trong khoảng thời gian quan sát. Một phần lớn các khách trước khi
vào Phủ làm lễ đều mua thêm đồ lễ ở khu vực này, đặc biệt tiền vàng và
hương là sản phẩm được mua nhiều nhất. Những khách đến lễ thường đã
đem theo sẵn theo một ít đồ lễ như hoa quả, bánh kẹo và họ chủ yếu chỉ mua
thêm tiền vàng, hương hay các loại rượu, nước ngọt ở khu vực này. Ngoài
ra, một phần lớn khách đến lễ còn viết sớ chữ Nho, một số ít đổi tiền lẻ tại
các gian hàng trong Phủ. Người bán hàng thường lên tiếng chào bán trước,
và sự mặc cả, trả giá các mặt hàng hầu như không diễn ra.

4