Tiết 3: Từ và cấu tạo từ TIếng Việt

Ngày 5/9/2007
Tiết 3: Từ và cấu tạo của từ Tiếng Việt
A. Mục tiêu: Giúp học sinh đợc từ và đặc điểm cấu tạo của từ Tiếng Việt:
1. Kiến thức:
- Khái niệm từ
- Đơn vị cấu tạo từ, tiếng
- Các kiểu cấu tạo từ (từ đơn, từ phức, từ ghép, từ láy).
2. Kỹ năng: Rèn luyện cho học sinh kỹ năng nhận biết về từ : từ đơn, từ
phức
- Sử dụng từ một cách chính xác
3. Giáo dục: có ý thức sử dụng từ Tiếng Việt một cách có hiệu quả
B. Chuẩn bị các ph ơng tiện dạy học
- Bảng phụ, máy chiếu, phiếu học tập
C. Tổ chức các hoạt động dạy -học:
- ổn định tổ chức:
- Bài cũ: + Hãy kể lại truyện BCBG
+ Nêu cảm nghĩ của em về nhân vật Lang Liêu
+ Nhân dan ta sáng tác truyền thuyết BCBG nhằm mục đích gì?
+ Kiểm tra vở soạn bài: 2 em
Giới thiệu bài:
Tiến trình tổ chức các hoạt động:
Hoạt động của thầy- Trò Yêu cầu đạt
GV cho học sinh làm bài tập 1: Lập
danh sách các từ và tiếng trong câu
? Các đơn vị vừa là từ, vừa là tiếng có
gì khác nhau?
?Từ là gì?
? Hãy điền các từ trong câu ở bài tập 1
vào bảng phân loại? (SGK)
VD 1: 6 từ đơn,3 từ phức
I. Từ là g ì?

- Tiếng:12; từ: 9
Có một số đơn vị vừa là từ, vừa là tiếng
- Tiếng: Dùng để tạo từ
- Từ: Dùng để tạo câu
+ Khi một tiếng dùng để tạo câu thì tiếng ấy trở
thành từ
* Từ là đơn vị ngôn ngữ nhỏ nhất dùng để đặt câu
Phân loại các từ:
II. Từ đơn và từ phức:
Bài tập:
Từ đơn Từ láy Từ ghép
- từ, đấy, nớc, ta,
chăm, nghề, và, có,
tục, ngày, tết, làm,
- Trồng trọt Chăn nuôi,
bánh chng,
bánh giầy
Phân tích đặc điểm cấu tạo của từ và xác định đơn vị
cấu tạo từ
Từ đơn Từ phức Từ láy Từ ghép
Là từ gồm 1
tiếng
Gồm hai
hoặc nhiều
tiếng
Các
tiếng có
quan hệ
Các tiếng có
quan hệ về

nghĩa ghép
? Bài học gồm mấy phần chính?
Hs đọc ghi nhớ và học thuộc
Hs đọc bài tập 1
? Từ: nguồn gốc, con cháu thuộc kiểu
cấu tạo từ nào?
? Tìm từ đồng nghĩa với từ nguồn gốc ở
câu trên?
? Tìm các từ ghép chỉ quan hệ thân
thuộc theo kiểu: anh chị, ông bà?
Hs đọc bài tập 2 và sắp xếp
Hs đọc bài tập 3
GV hỏi: Từ láy in đậm trong bài tập 4
miêu tả cái gì?
GV hỏi: Từ láy khác có tác dụng ấy?
láy âm lại với nhau
Hệ thống hoá kiến thức
III. Ghi nhớ: SGK
IV. Luyện tập :
Bài 1
a. nguồn gốc, con cháu: thuộc kiểu từ ghép
b. Từ đồng nghĩa với nguồn gốc: cội nguồn, gốc
gác.
c. Từ ghép chỉ quan hệ thân thuộc: cậu mợ, cô gì,
chú bác.
Bài 2 :
- Theo giới tính...
- Theo bậc (trên dới)
Bài 3:
- Cách chế biến: bánh rán, bánh nớng, bánh hấp..

- Chất liệu: bánh nếp, bánh tẻ, bánh gai...
- Tính chất: Bánh dẻo, bánh phồng
- Hình dáng: bánh gối, bánh quấn từng, bánh tai
voi...
4. Bài tập 4:
- " Thút thít" là từ tợng thanh, đây là từ dùng để tả
tiếng khóc nhỏ không liên tục, xen với tiếng xịt mũi.
- Ví dụ: sụt sùi, sụt sịt, tấm tức, rng rức.
5. Bài 5 :
a. Tiếng cời: khúc khích. tủm tỉm. sằng sặc , ha hả,
hô hố.
b. Lí nhí, khe khẽ, sẽ sàng, thủ thỉ, ỏn ẻn (tiếng nói)
c. Dáng điệu : mềm mại, thơt tha, ngật ngỡng, co ro,
lù đù.
H ớng dẫn học bài:
Bài tập bổ trợ : cho nhóm từ : ruộng nơng, ruộng rẫy, ruộng vờn, vờn tợc, n-
ơng náu, đền đài, lăng tẩm, lăng kính, lăng loàn, lăng nhăng, ngang ngợc,
ngang tàng .
Tìm các từ láy, từ ghép trong nhóm nói trên?
- HS làm các bài tập ở sách bài tập ngữ văn.
- Nắm đợc khái niệm từ và cấu tạo từ.
- Viết đoạn văn có từ láy, sử dụng để miêu tả âm thanh.
- Chuẩn bị bài: giao tiếp, văn bản và phơng thức biểu đạt.