Tiết 81: Thao tác lập luận bác bỏ

Trần Thị Huyền Ngọc Trờng THPT Nguyễn Du
Tiết 81: Thao tác lập luận bác bỏ
I. Mục tiêu bài học:
- Giúp học sinh:
+ Hiểu đợc mục đích, yêu cầu và cách bác bỏ.
+ Biết cách bác bỏ một ý kiến, quan niệm sai lầm.
II. Ph ơng tiện thực hiện:
- Giáo viên: SGK, Sách giáo viên, SGK Ngữ văn 10 tập II, giới thiệu giáo án 11, Tài liệu tham
khảo, máy chiếu
- Học sinh: SGK Ngữ văn 11, SGK Ngữ văn 10 tập II, vở soạn, vở ghi.
III. Cách thức thực hiện:
- Giáo viên gợi mở, học sinh trao đổi, thảo luận nhóm, làm bài tập, trả lời câu hỏi.
IV. Tiến trình dạy học:
1, ổn định tổ chức lớp.
2, Kiểm tra bài cũ :
Câu 1:
Vì sao Vội vàng đợc coi là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất cho hồn thơ Xuân Diệu trớc
Cách mạng Tháng Tám?
A. Vì bài thơ thể hiện triết lí sống vội vàng của Xuân Diệu.
B. Vì bài thơ phô bày mọi vẻ đẹp của thiên đờng trần thế.
C. Vì bài thơ bộc lộ niềm khát khao giao cảm với đời và nhiều sáng tạo mới lạ trong hình
thức thể hiện.
D. Vì bài thơ thể hiện cái nhìn nhạy cảm với thời gian của Xuân Diệu.
Câu 2:
Với hai câu thơ Xuân đơng tới, nghĩa là xuân đơng qua. Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già.
Xuân Diệu đã cảm nhận về thời gian nh thế nào?
A. Thời gian luân chuyển tuần hoàn.
B. Thời gian phát triển theo một đờng thẳng, không quay trở lại.
C. Thời gian tĩnh tại và chậm chạp.
3, Giảng bài mới:
1

Trần Thị Huyền Ngọc Trờng THPT Nguyễn Du
Hoạt động GV - HS Yêu cầu cần đạt
GV: - Yêu cầu học sinh mở
SGK Ngữ văn 10 tập II, đọc
đoạn trích Tào Tháo uống
rợu luận anh hùng.
- Chiếu đoạn phim Tào
Tháo uống rợu luận anh
hùng.
- Đặt câu hỏi:
+ Tào Tháo dùng những lý lẽ
gì để bác bỏ ý kiến của Lu
Bị?
+ Lý lẽ của Tào Tháo có xác
đáng hay không? Tại sao?
- Câu kết luận của Tào Tháo
có ý nghĩa nh thế nào?
HS: Thảo luận, trả lời.
GV: Nh vậy, đoạn đối thoại
giữa Tào Tháo và Lu Bị đã
xác lập tiến trình của một
thao tác lập luận bác bỏ, vậy
bác bỏ hiểu một cách đơn
giản nhất là gì?
HS: Thảo luận, trả lời.
GV: Trên cơ sở những điều
phân tích rút ra mục đích,
yêu cầu của thao tác lập luận
bác bỏ?
HS: Thảo luận, trả lời.

GV: Chia lớp làm 3 nhóm,
phân tích 3 ví dụ trong SGK
theo 3 tiêu chí:
Vấn đề bị bác bỏ.
Bác bỏ nh thế nào?
Giọng điệu bác bỏ.
+ Nhóm 1 làm VD a.
+ Nhóm 2 làm VD b.
+ Nhóm 3 làm VD c.
I. Mục đích, yêu cầu của thao tác lập luận bác bỏ.
1, Ví dụ:
- Tào Tháo dùng 6 lý lẽ để bác bỏ ý kiến của Lu bị:
+ Viên Thuật - xơng khô trong mả.
+ Viên Thiệu - nhút nhát, ích kỷ.
+ Lu Biểu - h danh, không thực tài.
+ Tôn Sách - nhờ tiếng bố.
+ Lu Chơng - nh chó giữ nhà.
+ Trơng Tú, Trơng Lỗ, Hàn Toại - lũ tiểu nhân.
- Lý lẽ Tào Tháo xác đáng vì:
+ Dựa trên những chỗ còn phiến diện trong lập luận của Lu Bị.
+ Trên thực tế, những nhân vật Tào Tháo bác bỏ sau này đều bị tiêu
diệt hoặc quy phục Tào Tháo.
- Đó là kết luận đúng đắn, sắc bén.
Mục đích bác bỏ đợc thực hiện.
2, Khái niệm:
- Bác bỏ là dùng lý lẽ, chứng cứ để gạt bỏ những quan điểm, ý kiến
sai lệch hoặc thiếu chính xác từ đó nêu ý kiến đúng của mình để
thuyết phục ngời nghe, (ngời đọc).
3, Mục đích, yêu cầu:
- Mục đích:

+ Biết cách phê phán, phủ định cái đích sai để khẳng định sự thật và
chân lý.
- Yêu cầu:
+ Nắm chắc sai lầm của đối tợng cần bác bỏ (Sai ở đâu?).
+ Đa ra lý lẽ và dẫn chứng thuyết phục (Vì sao nh thế là sai?).
+ Thái độ bác bỏ cần khách quan, đúng mực.
II. Cách thức bác bỏ:
1, Bảng phân thích ví dụ:
2
? Không thể
mua
< Hòa bình
< Ngon miệng
< Kính trọng
Vũ khí >
Thức ăn >
Phục tùng >
? Có thể
mua
Ví dụ a b c
Vấn đề bị
bác bỏ.
- Nguyễn Du bị
bệnh thần kinh
căn cứ vào chứng
ngôn ngời cùng
thời với Nguyễn
Du, vào di bút của
thi sỹ, vào khiếu
ảo giác bộc lộ ở

Văn tế thập loại
chúng sinh và
một số bài thơ
khác.
Lập luận
- Nhiều đồng
bào chúng ta
biện minh
việc từ bỏ
tiếng mẹ đẻ
là do tiếng
nớc mình
nghèo nàn.


Luận cứ
- Tôi hút, tôi bị
bệnh, mặc tôi.
Luận điểm
Bác bỏ
nh thế
nào.
- Chỉ ra những
suy diễn vô căn cứ
của Nguyễn Bách
Khoa khi giảng
giải, phân tích lời
nói và những câu
thơ của Nguyễn
Du.

- Tác giả
trực tiếp phê
phán: Lời
trách cứ này
không có cơ
sở nào cả .
- Đa ra lý lẽ,
dẫn chứng
để bác bỏ sai
lệch của
luận cứ.
- Đa ra những
bằng chứng thực tế
để bác bỏ: Vợ con
của những ngời
nghiện hút cũng bị
đau tim mạch,
viêm phế quản,
ung th
- Suy luận để cái
sai của luận điểm
đợc bộc lộ đầy đủ.
Giọng
điệu bác
bỏ.
- Mềm mỏng, tế
nhị.
- Dứt khoát,
chắc nịch.
- Thẳng thắn, kiên

quyết.