Mối quan hệ giữa xuất khẩu và năng suất lao động của doanh nghiệp

TR

NG

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C M THÀNH PH H CHÍ MINH

NGUY N CHÍ TÂM

M I QUAN H
GI A XU T KH U VÀ N NG SU T LAO
C A DOANH NGHI P

LU N V N TH C S KINH T H C

Tp. H Chí Minh, n m 2016

NG


TR

NG

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C M THÀNH PH H CHÍ MINH

NGUY N CHÍ TÂM

M I QUAN H
GI A XU T KH U VÀ N NG SU T LAO

C A DOANH NGHI P
Chuyên ngành
Mã ngành

NG

: Kinh t h c
: 63 03 01 01
LU N V N TH C S KINH T H C

Ng i h ng d n khoa h c
TS. Ph m ình Long


L I CAM OAN
Tôi cam đoan r ng lu n v n “M i quan h gi a xu t kh u và n ng su t lao
đ ng c a Doanh nghi p” là bài nghiên c u c a chính tôi.
Ngoài tr nh ng tài li u tham kh o đ

c trích d n trong lu n v n này, tôi cam

đoan r ng toàn ph n hay nh ng ph n nh c a lu n v n này ch a t ng đ
ho c đ

c s d ng đ nh n b ng c p

nh ng n i khác.

Không có s n ph m/nghiên c u nào c a ng
v n này mà không đ

i khác đ

c s d ng trong lu n

c trích d n theo đúng quy đ nh.

Lu n v n này ch a bao gi đ
Tr

c công b

c n p đ nh n b t k b ng c p nào t i các

ng đ i h c ho c C s đào t o khác.
Tp. H Chí Minh, n m 2016
Ng i th c hi n đ tài

Nguy n Chí Tâm


L IC M

N

L i đ u tiên, tôi xin trân tr ng cám n TS. Ph m ình Long đã t n tình h

ng

d n tôi trong su t quá trình th c hi n đ tài này. S h tr c a th y ngoài ki n th c

chuyên môn còn có nh ng kinh nghi m th c t quí báu, đi u này đã góp ph n làm
cho đ tài đ

c th c hi n thành công.

Xin chân thành g i l i cám n đ n Th

vi n c a Tr

ng

i h c M

Tp. H Chí Minh đã cung c p nh ng tài li u tham kh o đ tôi có thêm thông tin và
ki n th c đ th c hi n đ tài này.
Xin cám n Lãnh đ o đ n v đã t o m i đi u ki n t t nh t c ng nh s quan
tâm sâu sát đ n quá trình th c hi n đ tài này, đây là m t s đ ng viên r t l n đ i v i
tôi, giúp tôi thêm đ ng l c đ hòan thi n h n nghiên c u c a mình.
Cu i cùng, xin cám n nh ng ng

i c ng s , nh ng ng

i b n, v và gia

đình đã cho tôi nh ng ý ki n, nh n xét quí giá và nh ng l i đ ng viên giúp tôi v
qua nh ng khó kh n trong th i gian th c hi n đ có th hòan thành đ tài này.
Tp. H Chí Minh, n m 2016
Ng i th c hi n đ tài

Nguy n Chí Tâm

t


TÓM T T
M c tiêu c a nghiên c u là phân tích m i quan h gi a xu t kh u và n ng
su t lao đ ng c a Doanh nghi p (DN) b ng vi c v n d ng 2 lý thuy t (i) Lý thuy t
v S t ch n l c (Self – Selection, SS), (ii) Lý thuy t v H c h i b ng vi c xu t
kh u (Learning–By–Exporting, LBE) làm n n t ng phân tích m i quan h trên.
N i dung c a Lý thuy t S t ch n l c là gi i thích v vi c nh ng Doanh
nghi p (DN) ho t đ ng hi u qu và có n ng su t cao h n nh ng DN khác c a cùng
qu c gia và ho t đ ng trong cùng ngành s có quy t đ nh tham gia vào th tr

ng xu t

kh u. V n d ng Lý thuy t SS vào trong ph m vi đ tài đ có th gi i thích vi c nh ng
DN s n xu t trong cùng m t ngành, ngh (industry) n u có n ng su t cao h n nh ng
DN khác trong cùng ngành thì s đi đ n quy t đ nh tham gia vào th tr

ng xu t kh u

(Roberts và Tybout, 1997; Clerides và ctg, 1998; Bernard và Jensen, 1999).
Sau khi tham gia vào th tr
H c h i b ng vi c xu t kh u (LBE) đ

ng xu t kh u, v n d ng Lý thuy t v
c v n d ng đ lý gi i và phân tích nh ng l i

ích và nh ng khó kh n mà DN s g p ph i khi tham gia vào th tr
N i dung c a lý thuy t LBE là nói v vi c d

i tác đ ng c a th tr

ng xu t kh u.
ng xu t kh u s

làm cho DN có ho t đ ng xu t kh u s phát tri n h n nh ng DN không tham gia vào
xu t kh u (Bernard và Wagner, 1997; Bernard và Jensen, 1999; Aw và ctg, 2000).
V n d ng Lý thuy t LBE vào trong ph m vi c a đ tài đ ch ng minh vi c DN sau
khi tham gia vào th tr

ng xu t kh u, d

i tác đ ng c a th tr

ng, n ng su t lao

đ ng c a DN t ng lên nhi u h n đ ng th i qui mô, v n, l i nhu n t vi c xu t kh u
và kinh nghi m t i th tr

ng xu t kh u đ u t ng theo. K t lu n cu i cùng là kh ng

đ nh vi c DN tham gia vào xu t kh u là có l i cho s phát tri n c a DN.
D li u s d ng là d li u kh o sát v ho t đ ng c a các DN có qui mô v a
và nh (SMEs), đây là m t hình th c DN đ c thù c a n n kinh t Vi t Nam, nh ng
DN này có đ c đi m chung là có qui mô r t nh và v n đ u t r t th p, ngành ngh
s n xu t đ n gi n, không có hàm l

ng công ngh cao. Vi c nghiên c u tác đ ng c a

xu t kh u đ n n ng su t c a SMEs và k t qu s làm c s đ ra nh ng gi i pháp và
ph

ng h

ng đ các SMEs ngày càng phát tri n và ho t đ ng hi u qu h n.


M CL C
L I CAM OAN....................................................................................................... I
L IC M

N ........................................................................................................... II

TÓM T T ............................................................................................................... III
M C L C ............................................................................................................... IV
DANH M C HÌNH ............................................................................................... VII
DANH M C B NG ............................................................................................ VIII
DANH M C CÁC T
CH

VI T T T ........................................................................ IX

NG 1 PH N M

U .................................................................................. 1

1.1.

Lý do ch n đ tài ....................................................................................... 1

1.2.

M c tiêu nghiên c u .................................................................................. 2

1.3.

Câu h i nghiên c u.................................................................................... 3

1.4.

Ph m vi và đ i t

1.5.

Ph

1.6.

B c c lu n v n.......................................................................................... 3

CH

NG 2 C

ng nghiên c u ............................................................. 3

ng pháp nghiên c u .......................................................................... 3
S

LÝ THUY T .......................................................................... 5

2.1.

C s lý thuy t ........................................................................................... 5

2.1.1.

Khái ni m Th

ng m i qu c t ................................................................... 5

2.1.1.1.

Vai trò c a Th

ng m i qu c t .................................................................. 5

2.1.1.2.

L i ích c a TMQT ...................................................................................... 7

2.1.2.

Các lý thuy t v TMQT ............................................................................... 7

2.1.2.1.

Lý thuy t v L i th tuy t đ i c a Adam Smith........................................... 7

2.1.2.2.

Lý thuy t v L i th so sánh c a David Ricardo .......................................... 8

2.1.2.3.

Lý thuy t v L i th t

2.1.2.4.

Lý thuy t t ng tr

2.1.2.5.

Lý thuy t tr

2.1.3.

Ch c n ng c a ho t đ ng xu t kh u .......................................................... 12

2.1.4.

Các lo i hình xu t kh u ............................................................................. 13

2.1.4.1.

Xu t kh u tr c ti p .................................................................................... 13

2.1.4.2.

Xu t kh u y thác...................................................................................... 13

2.1.4.3.

Buôn bán đ i l u (Counter – trade) ........................................................... 13

2.1.4.4.

Xu t kh u hàng hóa theo Ngh đ nh th ..................................................... 14

ng đ i c a Heckscher – Ohlin ................................ 9

ng n i sinh................................................................... 10

ng phái c u trúc................................................................... 11


2.1.4.5.

Xu t kh u t i ch ...................................................................................... 14

2.1.4.6.

Gia công qu c t ........................................................................................ 14

2.1.4.7.

T m nh p, tái xu t ..................................................................................... 14

2.1.5.

Các lo i hình Ch s h u Doanh nghi p t i Vi t Nam............................... 15

2.1.5.1.

H kinh doanh (H gia đình) ..................................................................... 15

2.1.5.2.

H p tác xã ................................................................................................. 15

2.1.5.3.

Doanh nghi p t nhân ............................................................................... 15

2.1.5.4.

Doanh nghi p nhà n

2.1.5.5.

Doanh nghi p c ph n ............................................................................... 16

2.1.5.6.

Doanh nghi p Trách nhi m h u h n .......................................................... 16

2.1.5.7.

Doanh nghi p liên doanh ........................................................................... 16

2.1.6.

c ............................................................................. 15

nh ngh a Doanh nghi p có qui mô v a và nh ....................................... 17

2.2.

Tác đ ng c a hi u ng Self-Selection và Learning-By-Exporting ........ 17

2.3.1.

Hi u ng S t ch n l c (Self – Selection) ................................................ 18

2.3.2.

Hi u ng H c h i b ng vi c xu t kh u (Learning-By-Exporting) .............. 20

2.3.

K t lu n Ch

CH

NG 3 PH

3.1.

it

ng 2 .................................................................................. 24

NG PHÁP VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN C U ........................... 25
ng nghiên c u .............................................................................. 25

3.2.

Quy trình nghiên c u .............................................................................. 26

3.3.

Ph

3.4.

Phân tích s li u....................................................................................... 26

3.5.

Lý thuy t v N ng su t lao đ ng............................................................. 28

a.

Khái ni m v NSL .................................................................................. 28

b.

Ph

3.6.

Gi thuy t nghiên c u ............................................................................. 28

3.5.1.

Mô hình ki m đ nh Hi u ng T ch n l c (Self-Selection)........................ 29

3.5.2.

Mô hình ki m đ nh hi u ng H c t xu t kh u (Learning-By-Exporting) .. 30

3.7.

Lý thuy t v N i sinh............................................................................... 31

CH

NG 4 PHÂN TÍCH K T QU NGHIÊN C U ......................................... 33

ng pháp nghiên c u ........................................................................ 26

ng pháp xác đ nh NSL .................................................................... 28

4.1.

Ph

ng th c thu th p d li u các bi n trong mô hình h i qui ............. 33

4.1.1.

Thu th p d li u ........................................................................................ 33

4.1.2.

L a ch n d li u phù h p và làm s ch d li u ........................................... 34


4.1.3.

T ng h p và k t h p l i d li u ................................................................. 34

4.2.

Th ng kê mô t d li u............................................................................ 34

4.2.1.

T ng quan đ c đi m m u kh o sát ............................................................. 34

4.2.2.

c đi m nh ng DN có ho t đ ng xu t kh u ............................................ 38

a.
b.

S l

ng DN xu t kh u và qui mô gi a 2 nhóm DN.................................. 38

c đi m v l nh v c s n xu t ................................................................... 40

4.3.

Mô t các bi n dùng trong mô hình ........................................................ 41

4.4.

Phân tích k t qu h i qui ........................................................................ 43

4.4.1.

Mô hình ki m đ nh S t ch n l c (SS)..................................................... 43

a.

Ki m đ nh a c ng tuy n .......................................................................... 45

b.

Ma tr n t

c.

Phân tích mô hình SS ................................................................................ 46

d.

K t lu n c a mô hình Self-Selection:......................................................... 47

4.4.2.

Mô hình ki m đ nh hi u ng H c h i b ng vi c xu t kh u (LBE) ............. 48

a.

Ki m đ nh đa c ng tuy n ........................................................................... 49

b.

Ma tr n t

c.

Phân tích mô hình...................................................................................... 54

d.

K t lu n t k t qu c a mô hình LBE ........................................................ 56

ng quan gi a các bi n.............................................................. 46

ng quan gi a các bi n.............................................................. 50

CH

NG 5 K T LU N VÀ KI N NGH ........................................................... 58

5.1.

K t lu n.................................................................................................... 58

5.2.

Ki n ngh .................................................................................................. 59

5.3.

H n ch và

5.2.1.

H n ch ..................................................................................................... 60

5.2.2.

nh h

nh h

ng nh ng nghiên c u khác ................................... 60

ng cho nh ng nghiên c u ti p theo ............................................. 60

TÀI LI U THAM KH O ........................................................................................ X


DANH M C HÌNH

Hình 3.1. Quy trình nghiên c u.................................................................................. 26
Hình 3.2. Mô hình gi thuy t nghiên c u ................................................................... 28
Hình 4.1. Qui trình x lý và thu th p s li u .............................................................. 33
Hình 4.2. V n trung bình c a DN có và không có XK ............................................... 40
Hình 4.3. Ki m đ nh Hausman ................................................................................... 45


DANH M C B NG
B ng 3.1. Các bi n mô hình đ

c thu th p................................................................. 27

B ng 3.2. Gi thuy t nghiên c u ................................................................................ 29
B ng 4.1. Th ng kê s l

ng m u qua 10 n m t i 3 mi n B c, Trung, Nam .............. 34

B ng 4.2. B ng th ng kê bi n đ ng ngành, ngh qua các n m ................................... 36
B ng 4.3. Lo i hình ch s h u ................................................................................. 37
B ng 4.4. Nhóm lao đ ng và Lo i hình ch s h u .................................................... 37
B ng 4.5. Nhóm ngành ngh và Lo i hình DN........................................................... 38
B ng 4.6. S l

ng DN có và không có xu t kh u qua các n m................................. 38

B ng 4.7. S l

ng DN gia nh p và r i kh i TT XNK qua các n m .......................... 39

B ng 4.8. T ng nhân công ......................................................................................... 40

B ng 4.9. T l l i nhu n t xu t kh u theo ngành, ngh ........................................... 40
B ng 4.10. Th ng kê mô t các bi n trong mô hình ................................................... 41
B ng 4.11. S n m kinh nghi m xu t kh u c a DN ................................................... 43
B ng 4.12. K v ng d u trong mô hình Self-Selection ............................................... 43
B ng 4.13. FEM và REM .......................................................................................... 44
B ng 4.14. Ki m đ nh a c ng tuy n mô hình SS ..................................................... 45
B ng 4.15. Ma tr n t

ng quan gi a các bi n ............................................................ 46

B ng 4.16. K t qu h i qui mô hình SS ..................................................................... 46
B ng 4.17. Ki m đ nh đa c ng tuy n mô hình LBE ................................................... 49
B ng 4.18. Ma tr n t

ng quan gi a các bi n ............................................................ 52

B ng 4.19. K t qu ch y mô hình LBE ...................................................................... 54


DANH M C CÁC T

VI T T T

Tên vi t t t

Tên đ y đ

CIEM

Vi n nghiên c u qu n lý kinh t Trung

CSLT

C s lý thuy t

DN

Doanh nghi p

DNNN

Doanh nghi p nhà n

DNTN

Doanh nghi p t nhân

FEM

Mô hình tác đ ng c đ nh (Fixed Effects Model)

LBE

H c b ng vi c xu t kh u (Learning by Exporting)

NSL

N ng su t lao đ ng

REM

Mô hình tác đ ng ng u nhiên (Random Effects Model)

SMEs

Doanh nghi p v a và nh (Small-Medium Enterprises)

SS

T ch n l c (Self – selection)

TMQT

Th

TNHH

Trách nhi m h u h n

XNK

Xu t – nh p kh u

TNHH

Trách nhi m h u h n

WTO

T ch c th

ng

c

ng m i qu c t

ng m i th gi i


CH

NG 1

PH N M
Trong ch

U

ng 1, t p trung vào vi c gi i thi u t ng quát v n i dung đ tài; M c

đích nghiên c u c a đ tài, câu h i nghiên c u; Ph

ng pháp đ th c hi n đ

c nghiên

c u. Cu i cùng là trình bày b c c t ng quát xuyên su t đ tài.
1.1.

Lý do ch n đ tài
Th

ng m i qu c t (TMQT) đã xu t hi n t r t lâu, b t đ u t nh ng hình th c

giao d ch nh : Trao đ i hàng hóa gi a 2 ng

i; Trao đ i hàng hóa gi a 2 b l c; Gi a

2 qu c gia… V i nh ng l i ích thi t th c mà ho t đ ng trao đ i hàng hóa mang đ n cho
các bên tham gia, ho t đ ng trao đ i hàng hóa đ
càng cao v i qui mô và ph m vi r ng h n.

c ti p t c duy trì và phát tri n ngày

n ngày nay, TMQT gi m t vai trò r t

quan tr ng trong s phát tri n kinh t c a các qu c gia trên th gi i.
TMQT c th

đây là vi c giao th

ng t m t qu c gia đ n m t qu c gia khác

hay còn g i chung là ho t đ ng xu t kh u hàng hóa, d ch v gi a các qu c gia v i nhau,
t qui mô gi a hai qu c gia, ho t đ ng xu t kh u đ

c m r ng h n và t m nh h

ng

c ng nh vai trò c a nó d n đ n vi c hình các khu v c m u d ch kinh t đ c thù nh :
EU, ASIAN, NAFTA… và xuyên su t qua các Châu l c. Xu t kh u không ch mang
đ n l i ích kinh t mà còn giúp cho các qu c gia tìm ki m các c h i phù h p v i tình
hình c a đ t n

c và đ nh ra h

ng đi phù h p cho s phát tri n kinh t c a qu c gia.

Ho t đ ng xu t kh u là m t ch đ thú v và đ
trên th gi i th c hi n nghiên c u

c r t nhi u chuyên gia kinh t

nhi u qu c gia có n n kinh t phát tri n và đang

phát tri n, các nghiên c u đ u đi đ n k t lu n r ng (Giles và McCann, 1992; Berg và
Schmidt, 1994; Onafwara và Giles, 1996):


T ng tr

ng xu t kh u t

qu c gia th hi n qua t c đ t ng tr


ng tr ng cho vi c t ng nhu c u đ u ra c a m t

ng kinh t qu c n i (GDP);

Gia t ng ho t đ ng xu t kh u giúp t o ra thêm ngo i t , đ ng th i t o đi u

ki n cho vi c s n xu t hàng hóa trung gian;


T ng tr

ng xu t kh u làm cho ho t đ ng s n xu t c a DN cao h n (vi c

ký k t các h p đ ng v i các DN n

c ngoài và nâng cao s n l

ng s n xu t là m t bi n

pháp gia t ng qui mô v kinh t c a DN). Ho t đ ng xu t kh u hi u qu s kéo theo vi c
1


t o ra các chính sách h tr c a Chính ph , c th h n là các chính sách h tr s n xu t
và giúp DN m r ng ho t đ ng xu t kh u.
Xu t kh u giúp m t qu c gia t n d ng nh ng ngu n v n bên ngoài đ t n

cđ

ph c v cho nhu c u v v n c a mình mà không c n ph i b n tâm đ n các kho n vay
n , nói m t cách c th h n là có th s d ng ngu n l c bên ngoài b sung vào n n kinh
t qu c gia mà không c n ph i đi vay v n hay vi n tr kinh t .

Cùng v i vi c gia nh p T ch c th

ng m i th gi i (WTO) vào n m 2007 đã

t o đi u ki n cho DN Vi t Nam có c h i ti p c n th tr
là nh ng thách th c nh t đ nh tr

c ng

ng th gi i, đi cùng v i c h i

ng c a gia nh p th tr

ng th gi i (Roberts

và Tybout, 1997; Bernard và Jensen, 1999), nh :


Chi phí t ng thêm (chi phí gia nh p th tr

ng);



C nh tranh t các DN c a các qu c gia khác;



Chi phí v n chuy n, phân ph i s n ph m;



K n ng lao đ ng;

R t nhi u nghiên c u tác đ ng c a xu t kh u đ n ho t đ ng c a DN t i các qu c
gia khác nhau, t các qu c gia phát tri n nh M (Bernard và Jensen, 1999), Anh
(Greenway và Kneller, 2004) đ n các qu c gia đang phát tri n nh
ctg, 1999) đ u đi đ n cùng k t lu n là gia nh p vào th tr
c a các DN cao h n và đ ng th i nh n đ

ài Loan (Liu và

ng xu t kh u làm n ng su t

c nhi u l i ích khác.

T i Vi t Nam, nghiên c u v tác đ ng c a xu t kh u đ n n ng su t c a DN mà
c th là nhóm đ i t

ng DN có qui mô v a và nh (SMEs) t i Vi t Nam v n còn khá

khiêm t n. Nghiên c u “M i quan h gi a xu t kh u và n ng su t c a Doanh
nghi p” đ

c th c hi n t i Vi t Nam v i đ i t

ng là các SMEs đ ch ng minh m i

quan h gi a xu t kh u và n ng su t c a SMEs.
1.2.

M c tiêu nghiên c u
Nh ng DN tham gia vào th tr

ng xu t kh u đ u ph i có n ng su t v

t tr i

h n nh ng DN khác trong cùng ngành s n xu t.
Sau khi tham gia th tr

ng xu t kh u, tác đ ng c a th tr

ng làm cho n ng

su t lao đ ng, qui mô, v n và l i nhu n c a DN t ng cao h n so v i tr
vào th tr

ng xu t kh u.
2

c khi tham gia


1.3.

Câu h i nghiên c u
Nguyên nhân nào là tác nhân nh h

ng đ n quy t đ nh tham gia vào xu t kh u?

Sau khi tham gia xu t kh u, n ng su t c a SMEs có cao h n tr
1.4.

Ph m vi và đ i t

c không?

ng nghiên c u

Ph m vi: C n c theo cu c kh o sát các SMEs t i 10 t nh và thành ph trên Vi t
Nam, các đ a ph

ng đ

c kh o sát trong cu c nghiên c u g m: Hà N i, Phú Th , Hà

Tây, H i Phòng, Ngh An, Qu ng Nam, Khánh Hòa, Lâm

ng, Tp. H Chí Minh,

Long An.
it

ng nghiên c u: Các SMEs đang ho t đ ng trên đ a bàn 10 T nh và Thành

ph đ

c kh o sát

1.5.

Ph

trên.

ng pháp nghiên c u

Phân tích đ nh l

ng thông qua mô hình h i qui, sau đó phân tích k t qu c a

mô hình h i qui và đ a ra k t lu n c a mô hình.
S d ng d li u b ng v thông tin DN nh : lo i hình ch s h u, v n, qui mô,
t l l i nhu n… đ

c thu th p qua các cu c kh o sát n m 2005; 2007; 2009; 2011;

2013 t các SMEs đ

c kh o sát nhi u l n qua các n m.

1.6.

B c c lu n v n
Lu n v n g m 5 ch


Ch

ng

ng 1: Gi i thi u. Gi i thi u t ng quan lý do ch n đ tài, m c tiêu

nghiên c u, câu h i nghiên c u, đ i t


Ch

ng và ph m vi nghiên c u.

ng 2: C s lý thuy t. Gi i thích các khái ni m và thu t ng , nh ng

lý thuy t n n t ng liên quan đ n nghiên c u, trình bày các k t qu c a các nghiên c u
tr

c đã áp d ng các lý thuy t đã nêu.


Ch

ng 3: Ph

ng pháp nghiên c u. Gi i thi u đ i t

trình bày các v n đ liên quan đ n ph

ng nghiên c u,

ng pháp nghiên c u, quy trình nghiên c u, đ

xu t mô hình ki m đ nh, các bi n trong mô hình.

k t qu đ nh l

Ch

ng 4: Phân tích k t qu nghiên c u. Trình bày k t qu nghiên c u,

ng và k t lu n c n c theo k t qu c a mô hình ki m đ nh.
3



c uđ tđ

Ch

ng 5: K t lu n và ki n ngh . Trình bày k t lu n và k t qu nghiên

c, ki n ngh gi i pháp. Bên c nh đó, nêu gi i h n c a đ tài và g i ý cho các

nghiên c u ti p theo.
Trong Ch

ng 1 đã nêu m t cái nhìn t ng th v toàn b n i dung lu n v n,

m c đích nghiên c u và nh ng câu h i c n ph i gi i đáp. Trong Ch
các lý thuy t n n t ng ph c v cho vi c phân tích c a nghiên c u.

4

ng 2 s trình bày


CH
C
Trong ch

S

NG 2

LÝ THUY T

ng 2, trình bày nh ng c s lý thuy t làm n n t ng đ h tr cho

nh ng phân tích trong bài nghiên c u, nh ng lý thuy t đ

c s d ng là lý thuy t v

TMQT t c đi n đ n hi n đ i đ th hi n nh ng khía c nh khác nhau trong các m i
quan h kinh t mà TMQT t o nên. Lý thuy t Hi u ng T ch n l c (Self-Selection) và
Hi u ng H c h i b ng vi c xu t kh u (Learning-By-Exporting) đ
gi i vì sao m t DN mu n tham gia vào th tr
nh ng khó kh n mà th tr

c v n d ng đ lý

ng xu t kh u và nh ng l i ích c ng nh

ng xu t kh u t o nên cho DN, đ ng th i đ minh ch ng vai

trò c a các lý thuy t đ i v i vi c phân tích, trong ch

ng này c ng đ c p đ n nh ng

nghiên c u đã th c hi n t i các qu c gia khác nhau đ làm rõ h n nh ng tác đ ng c a
nh ng lý thuy t đ c p đ n.
2.1.

C s lý thuy t

2.1.1.

Khái ni m Th
Th

ng m i qu c t

ng m i qu c t (TMQT) hay còn g i là xu t kh u là quá trình trao đ i hàng

hóa, d ch v gi a các qu c gia thông qua buôn bán nh m m c đích kinh t . Trao đ i
hàng hóa là m t hình th c c a các m i quan h kinh t xã h i và ph n ánh l n nhau gi a
nh ng ng

i s n xu t kinh doanh hàng hóa riêng bi t c a các qu c gia. TMQT là l nh

v c quan tr ng nh m t o đi u ki n cho các n
t , phát tri n kinh t làm giàu cho đ t n

c tham gia vào phân công lao đ ng qu c

c (Krugman và ctg, 2011).

TMQT là m t ti n đ , m t nhân t phát tri n kinh t trong n

c trên c s l a

ch n m t cách t i u s phân công lao đ ng và chuyên môn hóa qu c t .
2.1.1.1. Vai trò c a Th

ng m i qu c t

TMQT là s trao đ i hàng hóa d ch v gi a các n

c thông qua vi c buôn bán,

trao đ i. S trao đ i đó là m t hình th c c a nh ng m i quan h xã h i ph n ánh s ph
thu c, t

ng h l n nhau v kinh t gi a nh ng ng

t ng qu c gia.

5

i s n xu t hàng hóa riêng bi t c a

Th

ng m i xu t hi n t s đa d ng v đi u ki n t nhiên c a các n

cs n

xu t, t l i th riêng bi t khách quan c a t ng qu c gia đã d n đ n chuyên môn hóa s n
xu t m t s hàng hóa mà qu c gia đó có l i th s n xu t và đ i v i nh ng hàng hóa mà
qu c gia không có l i th s n xu t thì các qu c gia s ti n hành nh p kh u các m t hàng
mình c n t n
trong n

c ngoài, n i mà chi phí s n xu t và s chuyên môn hóa cao h n so v i

c thì ch c ch n s đem l i l i ích l n h n.
Có th nói ho t đ ng thông th

ng nói chung và thông th

ng qu c t nói riêng

là nh ng ho t đ ng trao đ i hàng hóa, ti n t đã có t lâu đ i. TMQT có tính ch t s ng
còn đ n vi c phát tri n c a n n kinh t c a m t qu c gia vì m t lý quan tr ng đó là ngo i
th

ng m r ng kh n ng s n xu t và tiêu dùng c a m t qu c gia. TMQT cho phép m t

qu c gia tiêu dùng t t c các m t hàng v i s l
gi i h n c a kh n ng s n xu t trong n

ng nhi u h n m c có th tiêu dùng v i

c so v i m t qu c gia có m t n n kinh t khép

kín. TMQT c ng cho phép s d ng các ngu n l c trong n
đ

c có hi u qu , khai thác

c nh ng ti m n ng, th m nh v hàng hóa, công ngh , v n, dây chuy n s n xu t hi n

đ i... c a n

c ngoài nh m thúc đ y s phát tri n kinh t đ t n

c.

Các qu c gia đ u nh n th y nh ng l i ích to l n mà TMQT mang l i cho qu c
gia mình và đ thích ng v i m i hoàn c nh, đi u ki n c a m i qu c gia c ng nh t ng
giai đo n phát tri n c a các ph

ng th c s n xu t thì ho t đ ng ngo i th

ng l i có

nh ng cách hi u và v n d ng r t linh ho t, khác nhau và đôi khi t n t i c s đ i l p l n
nhau. Chính vì s v n d ng, bi n đ i theo t ng hoàn c nh khách quan c a t ng qu c gia
đã d n đ n vi c t o ra r t nhi u h t t

ng, h th ng các lý thuy t đ

c đ ra đ h tr

phân tích, gi i thích v nh ng tác đ ng và vai trò ho t đ ng TMQT phù h p đ i v i
nh ng hoàn c nh nh t đ nh. Các h c gi c ng nh các tr

ng phái kinh t khác đ a ra

nh ng h lý thuy t khác nhau trong l ch s phát tri n t t

ng v TMQT t nh ng khái

ni m đ n gi n đ n ph c t p, tích c c và tiêu c c đ kh ng đ nh nh ng tác đ ng c a
TMQT đ i v i s t ng tr

ng và phát tri n kinh t c a m t qu c gia và vai trò c a

TMQT trong ho t đ ng kinh t .
có m t cái nhìn toàn di n v TMQT, c ng nh cách nhìn nh n v vai trò c a
TMQT trong nh ng giai đo n phát tri n c th , chúng ta c ng c n xem xét các nhà kinh
t h c, các h c gi trong m i th i k đã đ c p và phân tích TMQT đ đ a ra nh ng
h

ng v n d ng các lý lu n v TMQT trong th c ti n chính sách qu c gia v ngo i

th

ng.
6

2.1.1.2. L i ích c a TMQT
Ngày nay, vi c s n su t hàng hóa đã đ

c qu c t hóa, không m t qu c gia nào

có th t n t i m t mình khi mu n phát tri n kinh t lên m t t m m i mà l i không tham
gia vào phân công lao đ ng qu c t và trao đ i hàng hóa v i các qu c gia khác.

ng

th i, khi mà TMQT không ch mang ý ngh a đ n thu n là buôn bán v i bên ngoài, mà
th c ch t là cùng v i các quan h kinh t đ i ngo i khác tham gia vào phân công lao
đ ng qu c t . Do v y, TMQT không ch là m t nhân t b sung cho kinh t trong n

c

mà còn làm cho n n kinh t c a m t qu c gia ph i t đi u ch nh vi c phát tri n kinh t
trong n

c đ có th thích nghi v i s l a ch n phân công lao đ ng qu c t (Krugman

và ctg, 2011).
Thành công trong chi n l
đ

c phát tri n kinh t c a nhi u n

c m i quan h gi a kinh t trong n

M t m t, là ph i khai thác đ

c là do nh n th c

c và m r ng quan h kinh t v i bên ngoài.

c m i l i th c a hoàn c nh ch quan trong n

c phù h p

v i xu th phát tri n c a kinh t th gi i và nh ng m i quan h kinh t qu c t . M t
khác, ph i tính toán l i th t
tr đ ch n ph

ng đ i có th đ t đ

c và so sánh đi u đó v i cái giá ph i

ng án phù h p nh t. Thu n l i có th t o ra đ

c nh tham gia vào

buôn bán và phân công lao đ ng qu c t bao gi c ng t ng thêm kh n ng ph thu c
bên ngoài. Vì v y, nói đ n phát tri n TMQT và các quan h kinh t đ i ngo i khác là
nói đ n kh n ng liên k t kinh t , hòa nh p v i nh ng n n kinh t bên ngoài, đòi h i các
qu c gia ph i x lý thành công m i quan h ph thu c l n nhau m t cách hi u qu đ m
b o nguyên t c đôi bên cùng có l i.
2.1.2.

Các lý thuy t v TMQT

2.1.2.1. Lý thuy t v L i th tuy t đ i c a Adam Smith
Smith đ a ra lý thuy t cho r ng th

ng m i gi a hai n

c v i nhau là xu t phát

t l i ích c a c hai bên d a trên c s l i th tuy t đ i c a t ng n

c, đây là lý thuy t

n n t ng nh m minh ch ng v vi c TMQT làm cho các qu c gia phát tri n h n.
Smith cho r ng s c m nh làm cho n n kinh t t ng tr

ng là do s t do trao

đ i gi a các qu c gia, do đó m i qu c gia c n chuyên môn vào nh ng ngành s n xu t
mà mình có l i th tuy t đ i. M t hàng hóa đ
7

c coi là có l i th tuy t đ i là khi chi phí


s n xu t tính theo gi công lao đ ng quy chu n đ s n xu t ra m t đ n v hàng hóa đó
ph i th p h n các n

c khác.

L i th tuy t đ i là s so sánh v chí phí s n xu t c a t ng m t hàng gi a các

qu c gia và ch n cho mình m t hàng mình làm t t nh t, đ ng th i bù đ p nh ng h n
ch b ng nh ng m t hàng mà qu c gia mình kém h n thông qua con đ

ng nh p kh u.

C th h n là do s phân công lao đ ng qu c t đ n t s chuyên bi t hóa s n xu t, các
DN có th đ t đ

c l i ích cao h n khi t p trung vào vi c s n xu t và xu t kh u nh ng

hàng hóa mà mình có l i th tuy t đ i, đ ng th i nh p kh u nh ng hàng hóa mà mình
kém h n.
Smith và nh ng nhà kinh t h c c đi n theo tr
r ng, t t c m i qu c gia đ u có l i ích t ngo i th
kinh doanh, ông cho r ng ngo i th
c a th gi i đ
đ tđ

c

ng phái c a ông đ u tin t

ng

ng và đã ng h m nh m t do

ng t do là nguyên nhân làm cho ngu n tài nguyên

c s d ng m t cách có hi u qu nh t và phúc l i qu c t nói chung s

m c t i đa. Ông c ng cho r ng Chính ph không nên can thi p quá sâu vào

ho t đ ng kinh doanh nói chung, vì đi u này s làm m t cân b ng gi a các qu c gia,
trong đó có xu t – nh p kh u. C ng theo h c thuy t c a Smith, l i th tuy t đ i đ

c

quy t đ nh b i các đi u ki n t nhiên v đ a lý, khí h u và k n ng tay ngh mà ch n

c

đó m i có mà thôi, đây là nguyên nhân c a m u d ch qu c t và quy t đ nh c c u c a
m u d ch qu c t .
2.1.2.2. Lý thuy t v L i th so sánh c a David Ricardo
Lý thuy t c a Smith đã đ t ra m t n n t ng v vi c trao đ i hàng hóa gi a các
qu c gia, nh ng theo th c t thì đi u đó v n là ch a đ và xu t hi n nh ng h n ch . M t
n

c có l i th tuy t đ i h n h n so v i n

c khác, ho c m t n

c không có m t l i th

tuy t đ i nào v n có th tham gia và thu l i trong quá trình h p tác và phân công lao
đ ng qu c t đ phát tri n m nh các ho t đ ng TMQT, đây chính là đi m h n ch trong
l p lu n c a Smith.
i m h n ch trong lý thuy t c a Smith là n u nh ng qu c gia hoàn toàn không
có l i th tuy t đ i thì không có kh n ng tham gia vào phân công lao đ ng qu c t .
Nh ng trên th c t vi c m t qu c gia không có l i th nào đi ch ng n a v n có th tham

gia vào TMQT và tìm ki m đ

c l i ích t TMQT. N m 1987, Ricardo vi t trong tác
8


ph m n i ti ng c a mình “Nh ng nguyên lý c a kinh t chính tr ” nh ng lý thuy t và
l p lu n đ có th b sung nh ng h n ch c a Lý thuy t L i th tuy t đ i và đ a ra l i
gi i thích phù h p h n. N i dung trong tác ph m đã d n đ n vi c đ a ra Lý thuy t l i
th so sánh nh m gi i thích m t cách t ng quát, chính xác h n v s xu t hi n l i ích
trong TMQT.
Theo Ricardo, trên th c t l i th tuy t đ i c a m i qu c gia không có nhi u,
h n n a th c t cho th y là ph n l n các qu c gia ti n hành buôn bán v i nhau không
ch

nh ng m t hàng có l i th tuy t đ i mà còn đ i v i c nh ng m t hàng d a trên

l i th t

ng đ i. Ricardo nh n m nh vi c m i qu c gia đ u có l i khi tham gia vào

phân công lao đ ng qu c t trên c s khai thác l i th t

ng đ i, ngo i th

ng cho

phép m r ng kh n ng tiêu dùng c a m t qu c gia, nguyên nhân chính là do chuyên
môn hóa s n xu t m t s lo i s n ph m nh t đ nh c a mình đ đ i l y hàng nh p kh u
c a các qu c gia khác thông qua con đ

ng TMQT vì m i n

c đó đ u có l i th so

sánh nh t đ nh v m t s m t hàng.
Lu n đi m c a Ricardo v s khác bi t gi a các qu c gia không ch v đi u ki n
t nhiên và tay ngh mà còn v đi u ki n s n xu t nói chung.

i u đó có ngh a là v

nguyên t c, b t k qu c gia nào c ng có th tìm th y s khác bi t này và chuyên môn
hóa s n xu t nh ng s n ph m nh t đ nh dù có hay không l i th v t nhiên, khí h u,
tay ngh . Liên quan đ n l i th so sánh có m t khái ni m r t c b n trong kinh t h c
đã đ

c Ricardo đ c p đ n đó là chi phí c h i, nó là chi phí b ra đ s d ng cho m t

m c đích nào đó.
L i th so sánh là đi u ki n c n và đ đ i v i l i ích c a TMQT, l i th tuy t
đ i c a Smith là m t tr

ng h p đ c bi t c a l i th so sánh. Nh v y, có th k t lu n

r ng, m t trong nh ng đi m c t y u nh t c a l i th so sánh là nh ng l i ích do chuyên
môn hóa s n xu t, m t khác TMQT ph thu c vào l i th so sánh ch không ph i là l i
th tuy t đ i.
2.1.2.3. Lý thuy t v L i th t

ng đ i c a Heckscher – Ohlin

Trong m t th i gian dài, các nhà kinh t ch p nh n lu n đi m c a Ricardo trong
vi c lý gi i l i th c a các qu c gia trong TMQT. Tuy nhiên, theo s phát tri n c a

9


TMQT đ n th k 20 thì lu n đi m c a ông đã g p ph i nh ng h n ch c a nó, nh ng
câu h i đ

c đ t ra mà ch a có l i gi i thuy t ph c, nh :



L i th do đâu mà có?



Vì sao các n



…

c khác nhau l i có chi phí c h i khác nhau?

Lý thuy t L i th so sánh ch a gi i thích th a đáng đ
kh c ph c nh ng h n ch trên, hai nhà kinh t h c Th y
và Ohlin (1899-1979) đã phát tri n Lý thuy t l i th t
b

c nh ng v n đ trên.

i n: Hecksher (1879-1852)
ng đ i c a Ricardo thêm m t

c b ng vi c đ a ra mô hình Hecksher-Ohlin (H-O) đ trình bày lý thuy t u đãi v

các ngu n l c s n xu t v n có (hay còn g i là Lý thuy t H-O). Chính s

u đãi v các

l i th t nhiên c a các y u t s n xu t (bao g m: v n, lao đ ng, tài nguyên, đ t đai, khí
h u...) đã khi n cho m t s n

c có chi phí c h i th p h n (so v i vi c s n xu t các

s n ph m hàng hóa khác) trong s n xu t nh ng s n ph m nh t đ nh.
Theo Krugman và ctg (2011) đã nêu trong xu t ph m c a mình v Lý thuy t
H-O r ng “TMQT là do trong m t n n kinh t m c a, m i qu c gia đ u h

ng t i

chuyên môn hóa các ngành s n xu t mà cho phép s d ng nhi u y u t s n xu t đ i v i
n

c đó là thu n l i nh t. M t s qu c gia có l i th so sánh trong vi c xu t kh u m t

s s n ph m hàng hóa c a mình là do vi c s n xu t nh ng s n ph m hàng hóa đó đã s
d ng đ

c nh ng y u t s n xu t mà n

c đó đ

c u đãi h n so v i n

c khác”.

C s lý lu n c a Lý thuy t H-O là d a vào Lý thuy t L i th so sánh và đ
phát tri n m t t m khái quát h n là đã ch ng minh đ
là “Chính là s

c

c ngu n g c c a l i th so sánh

u đãi v các y u t s n xu t”. Và do v y, “Lý thuy t l i th so sánh các

ngu n l c s n xu t v n có” đã k th a và phát tri n m t cách logic các y u t khoa h c
trong lý thuy t l i th so sánh c a Ricardo và các lý thuy t c đi n tr

c đó v TMQT.

Cho t i th i đi m hi n t i, lý thuy t c a H-O đã có nh ng h n ch nh t đ nh c a
nó, nh ng quy lu t H-O v n đ

c xem là lý thuy t n n t ng c a TMQT và đ

c nhi u

qu c gia v n d ng trong ho ch đ nh chính sách thúc đ y và phát tri n TMQT c a mình.
2.1.2.4. Lý thuy t t ng tr

ng n i sinh

Kh c ph c h n ch c a mô hình t ng tr
tr

ng tân c đi n, các mô hình t ng

ng n i sinh ra đ i đã giúp n i sinh hóa, hay đã gi i thích đ
10

c quá trình thay đ i v


công ngh , n ng su t b ng chính các tham s trong mô hình. D a trên l p lu n s d
th a nhân t và công ngh có th đ

c tích l y, các lý thuy t t ng tr

ng n i sinh cho

th y xu t kh u là nhân t có tác đ ng đ y DN đ n m t qu đ o t ng tr

ng cao h n n u

xu t kh u kích thích s đào t o, c i ti n, nghiên c u và phát tri n. Ng

c l i, n u xu t

kh u đ nh h

ng l i ngu n l c vào nh ng ho t đ ng không thúc đ y h c h i và các ti n

b công ngh , có th t o ra nh ng r i ro cho DN khi tham gia xu t kh u .
Nh v y, xu t kh u không ph i luôn luôn là con đ
n ng su t c a DN, c ng có nh ng t t

ng l c quan d n t i t ng

ng hoài nghi, bi quan v l a ch n chi n l

xu t kh u đ i v i các DN có qui mô v a và nh , đi n hình là t t

ng c a tr

c

ng phái

c u trúc.
2.1.2.5. Lý thuy t tr

ng phái c u trúc

Trong khi các nhà kinh t h c c đi n và tân c đi n ng h m nh m n ng su t
c a DN h

ng v xu t kh u thì nh ng ng

i theo tr

ng phái c u trúc thì ng

c l i,

hoài nghi tác đ ng tích c c c a xu t kh u v i các DN đang phát tri n.
Trong ng n h n, xu t kh u có m t s tác đ ng lan t a tích c c v i các DN và
và nh (SMEs), nh ng trong dài h n các y u t v v n, nhân l c s là c n tr c a các
SMEs.

c tr ng n i b t và là h n ch l n nh t trong c c u hàng xu t kh u c a các

DN nh chính là s ph thu c vào các hàng hóa thô và s ch , thay vì các hàng hóa ch
bi n, ch t o. Thirlwall (2003) ch ra r ng xu h

ng t p trung s n xu t các lo i hàng hóa

khác nhau (SMEs t p trung vào các hàng hóa thâm d ng tài nguyên, DN phát tri n t p
trung vào các hàng hóa công nghi p) là nguyên nhân c a s khác bi t thu nh p gi a hai
nhóm DN này. V n đ v i nhi u SMEs nh là b n ch t c a các hàng hóa mà h đang
chuyên môn hóa có nh ng đ c tr ng b t l i c v phía cung và phía c u:


V phía c u, hàng hóa do h s n xu t là hàng hóa d ng thô và ch a s ch

ho c s ch nên giá c v a có m c giá th p và v a có đ co dãn c a c u theo thu nh p
th p, ngh a là khi cung t ng thì giá có th gi m đ t ng t, và c u t ng r t ch m ch p v i

s t ng tr


ng c a thu nh p.
V phía cung, hàng hóa d ng thô và ch a s ch ho c s ch là nh ng

ho t đ ng d a trên c s đ t đai (land-based activities) và ph thu c vào l i su t gi m
d n, t i đi m mà s n ph m c n biên c a lao đ ng b ng ti n l
11

ng t i thi u. Vì v y,


tr

ng phái c u trúc đ xu t r ng các SMEs nên l a ch n chi n l

c công nghi p hóa

thay th nh p kh u và gi m vai trò c a xu t kh u s ch . Nh ng quan đi m c a h là
kim ch nam cho xu t kh u c a các SMEs trong su t hai th p k , th hi n trong s l a
ch n ph bi n chi n l

c thay th nh p kh u.

Nh ng nhà kinh t h c theo tr

ng phái c u trúc v sau này c ng ch ra r ng,

xu t kh u v n có tác đ ng tích c c t i n ng su t c a DN, n u c c u hàng hóa xu t kh u

c a m t DN d ch chuy n ra kh i khuôn kh c a lý thuy t th
kh i nh ng y u t thâm d ng c b n mà đã đ
h

ng m i truy n th ng, ra

c Smith, Ricardo và H-O đ c p, nh m

ng đ n m c tiêu n ng su t c a DN khác nhau.
Nh v y, cho đ n nay có khá nhi u h c thuy t v TMQT đã đ

c đ xu t, phát

tri n và ng d ng. Tuy nhiên, v n ch a có m t lý thuy t nào đ m c hoàn ch nh đ có
th d a vào đó đ ho ch đ nh chi n l

c và chính sách XNK c a các DN. H n n a m t

s h c thuy t ho c ch đ a ra mô hình chính sách trong đi u ki n c th nh t đ nh, ch a
khai thác các y u t đ ng c a b n thân ho t đ ng kinh t , ho c lý lu n v i nh ng mô
hình ph c t p nên vi c v n d ng vào th c ti n v n có m t s h n ch nh t đ nh.
2.1.3.

Ch c n ng c a ho t đ ng xu t kh u
T o v n và k thu t bên ngoài cho quá trình s n xu t trong n

c u v t ch t s n ph m có l i cho quá trình s n xu t trong n

c. Thay đ i c

c.T ng hi u qu s n xu t.

T nh ng ch c n ng trên, ho t đ ng xu t kh u t đ t ra cho mình m t s nhi m
v ch y u sau: (xem t i )


Nghiên c u chi n l

c, chính sách và công c nh m phát tri n TMQT nói

chung, ho t đ ng xu t kh u nói riêng, h
s n xu t hàng hóa d ch v c a n

ng ti m n ng, kh n ng kinh t nói chung và

c ta nói riêng d a vào s phân công lao đ ng qu c t .

Ra s c khai thác có hi u qu m i ngu n l c c a đ t n
kh n ng c a bãn thân, ch đ ng trong h i h p v i n
ch

c, đánh giá đúng th c l c và
c ngoài, liên k t và đan xen vào

ng trình kinh t th gi i.


Nâng cao n ng l c s n xu t hàng xu t kh u theo h

đ ng nhi u hàm l

ng ngày càng ch a

ng ch t xám, k thu t và công ngh đ t ng nhanh kh i l

kim ng ch xu t kh u.

12

ng và


T o ra nh ng m t hàng, nhóm hàng xu t kh u có kh i l



đáp ng nh ng đòi h i cu th tr
l

ng và giá tr l n

ng th gi i và c a khách hàng v ch t l

ng và s

ng, có s c h p d n và kh n ng c nh tranh cao.


M r ng th tr

ng và đa ph

ng hóa đ i tác.



Hình thành các vùng, các ngành s n xu t hàng xu t kh u t o các chân

hàng v ng ch c, phát tri n h th ng thu mua hàng xu t kh u.
Xây d ng các m t hàng ch l c



ph m vi chi n l

c, t đó có k ho ch

phát tri n và m r ng m t hàng ch l c.
2.1.4.

Các lo i hình xu t kh u
T i Vi t Nam, ho t đ ng buôn bán, giao d ch hàng hóa, d ch v đ

c xem là

ho t đ ng xu t kh u g m (Clerides, 1998; Girma, 2004):
2.1.4.1. Xu t kh u tr c ti p
Khái ni m xu t kh u tr c ti p là vi c xu t kh u các lo i hàng hóa và d ch v do
chính DN s n xu t ra ho c thu mua t các đ n v s n xu t trong n
hàng n

c và bán cho khách

c ngoài thông qua các t ch c c a mình.

2.1.4.2. Xu t kh u y thác
ây là hình th c kinh doanh trong đó đ n v XNK đóng vai trò là ng

i trung

gian thay cho đ n v s n xu t ti n hành ký k t h p đ ng xu t kh u, ti n hành làm các
th t c c n thi t đ xu t kh u do đó nhà s n xu t và thông qua đó đ

ch

ng m t s

ti n nh t đ nh g i là phí y thác.
2.1.4.3. Buôn bán đ i l u (Counter – trade)
Buôn bán đ i l u là m t trong nh ng ph
xu t kh u k t h p ch c ch v i nh p kh u, ng
trao đ i v i nhau có giá tr t
thu v m t l

ng đ

i bán hàng đ ng th i là ng i mua, l

ng. Trong ph

ng hàng hóa có giá tr t

ng đ

ng th c giao d ch xu t kh u trong
ng th c xu t kh u này m c tiêu là

ng. Vì đ c đi m này mà ph

này còn có tên g i khác nh xu t nh p kh u liên k t hay hàng đ i hàng.

13

ng

ng th c


2.1.4.4. Xu t kh u hàng hóa theo Ngh đ nh th
ây là hình th c xu t kh u hàng hóa (th

ng là đ gán n ) đ

c ký k t theo

ngh đ nh th gi a hai Chính ph .
ây là m t trong nh ng hình th c xu t kh u mà doanh nghi p ti t ki m đ
các kho n chi phí trong vi c nghiên c u th tr

c

ng: tìm ki n b n hàng, m t khác không

có s r i ro trong thanh toán.
2.1.4.5. Xu t kh u t i ch
ây là hình th c kinh doanh m i và đang phát tri n r ng rãi, đ c đi m c a lo i
hình xu t kh u này là hàng hóa không c n v
v n mua đ

t qua biên gi i qu c gia mà khách hàng

c. Do v y nhà xu t kh u không c n ph i thâm nh p th tr

ng n

c ngoài

mà khách hàng t tìm đ n nhà xu t kh u.
M t khác DN c ng không c n ph i ti n hành các th t c nh th t c h i quan,
mua b o hi m hàng hóa… do đó gi m đ

c chi phí khá l n.

2.1.4.6. Gia công qu c t
Là ph

ng th c kinh doanh trong đó m t bên g i là bên nh n gia công nguyên

v t li u (ho c bán thành ph m c a m t bên khác) g i là bên đ t gia công đ t o ra s n
ph m giao cho bên đ t gia công và nh n đ

c ti n thù lao hay còn g i là phí gia công.

ây là m t trong nh ng hình th c xu t kh u đang có b
và đ

c phát tri n m nh m

c nhi u qu c gia chú tr ng, b i nh ng l i ích c a nó mang l i cho các l nh v c

s n xu t trong n

c.

2.1.4.7. T m nh p, tái xu t
Là lo i hình th c xu t kh u tr ra n
kh u, ch a qua ch bi n

n

c ngoài nh ng hàng hóa tr

c đây đã nh p

c tái xu t. Qua h p đ ng tái xu t bao g m nh p kh u và

xu t kh u v i m c đích thu v s ngo i t l n h n s ngo i t đã b ra ban đ u.

14