Vận dụng quan điểm tích hợp vào dạy học môn quân sự tại trường

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
------------------------------------------

NGUYỄN ANH NGHIỆP

VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM TÍCH HỢP VÀO DẠY HỌC
MÔN QUÂN SỰ TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SỸ SƢ PHẠM KỸ THUẬT
CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP GIẢNG DẠY KỸ THUẬT
CHUYÊN SÂU: QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. LÊ THANH NHU

Hà Nội –2015

0


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... 5
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. 6
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT ........................................ 7
SỬ DỤNG TRONG LUẬN VĂN .............................................................................. 7
DANH MỤC CÁC BẢNG.......................................................................................... 8
DANH MỤC CÁC HÌNH ........................................................................................... 9
PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 10
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VIỆC VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM TÍCH
HỢP TRONG DẠY HỌC ........................................................................................ 13

1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ....................................................................... 13
1.1.1. Dạy học theo quan điểm tích hợp ở nƣớc ngoài ............................................. 13
1.1.2. Dạy học theo quan điểm tích hợp ở trong nƣớc. ............................................. 14
1.2. Một số kh i niệm ............................................................................................... 16
1.2.1. Tích hợp Integration ..................................................................................... 16
1.2.2. Tích hợp trong gi o dục .................................................................................. 16
1.2.3. Dạy học tích hợp (IntegratedTeaching/Istruction) .......................................... 18
1.3. Một số vấn đề về dạy học tích hợp .................................................................... 19
1.3.1. Mục đích của dạy học tích hợp ....................................................................... 19
1.3.2. C c quan điểm tích hợp trong dạy học............................................................ 20
1.3.3. Nguyên tắc dạy học theo quan điểm tích hợp ................................................. 21
1.3.4. Yêu cầu của dạy học theo quan điểm tích hợp................................................ 22
1.4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình dạy học ................................... 23
1.4.1. Lợi ích của việc ứng dụng CNTT trong dạy học. ........................................... 23
1.4.2. Bài giảng điện tử. ............................................................................................ 24
1.4.2.1. Kh i niệm bài giảng điện tử ......................................................................... 24
1.4.2.2. Cấu trúc bài giảng điện tử ............................................................................ 24
1.4.2.3. Quy trình thiết kế bài giảng điện tử ............................................................. 25
1.4.2.4. Lợi ích của bài giảng điện tử ........................................................................ 25
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1.......................................................................................... 27

1


CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG DẠY HỌC MÔN QUÂN SỰ TẠI TRƢỜNG ĐẠI
HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI ................................................................................... 28
2.1. Khái quát về giáo dục Quốc phòng – An ninh ................................................... 28
2.1.1. Vị trí, vai trò của gi o dục Quốc phòng – An ninh trong hệ thống gi o dục
quốc dân .................................................................................................................... 28
2.1.2. Chƣơng trình GDQP-AN trình độ cao đẳng, đại học...................................... 30

2.1.3. Khoa GDQP-AN Trƣờng ĐH B ch Khoa Hà Nội.......................................... 32
2.2. Hiện trạng GDQP-AN tại trƣờng Đại học Bách khoa Hà Nội........................... 33
2.2.1. Đội ngũ gi o viên ............................................................................................ 33
2.2.2. Trình độ và tâm lý chung của sinh viên .......................................................... 34
2.2.3. Cơ sở vật chất và phƣơng tiện dạy học ........................................................... 35
2.2.4. Thực tiễn về vận dụng c c phƣơng ph p dạy học ........................................... 35
2.2.4.1. Thực trạng nhận thức của giảng viên về đổi mới phƣơng ph p dạy học: .... 35
2.2.4.2.Thực trạng về mức độ sử dụng c c phƣơng ph p và phƣơng tiện kỹ thuật
dạy học ...................................................................................................................... 36
2.3. Phân tích đặc điểm nội dung môn học quân sự tại trƣờng Đại học Bách Khoa
Hà Nội ..................................................................................................................... 37
2.3.1. Đặc điểm nội dung môn học GD QP-AN ....................................................... 37
2.3.2. Những thuận lợi và khó khăn .......................................................................... 38
2.3.2.1. Thuận lợi: ..................................................................................................... 38
2.3.2.2. Khó khăn: ..................................................................................................... 38
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2.......................................................................................... 40
CHƢƠNG 3: XÂY DỰNG BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ HỖ TRỢ QUÁ TRÌNH DẠY
HỌC TÍCH HỢP MÔN QUÂN SỰ .......................................................................... 41
3.1. Các nguyên tắc và yêu cầu trong việc xây dựng các bài giảng điện tử theo quan
điểm tích hợp ............................................................................................................. 41
3.1.1. Nguyên tắc ...................................................................................................... 41
3.1.2.1. Đảm bảo mục tiêu và nội dung bài học ........................................................ 41
3.1.2.2. Đảm bảo tính khoa học ................................................................................ 41
3.1.2.3. Đảm bảo tính hiệu quả ................................................................................. 41
3.1.2.4. Đảm bảo tính sƣ phạm ................................................................................. 41

2


3.1.2.5. Đảm bảo tính thẩm mỹ ................................................................................. 42

3.1.2.6. Đảm bảo tính kinh tế .................................................................................... 42
3.1.2. Một số yêu cầu ................................................................................................ 42
3.2. Một số công cụ hỗ trợ cho việc xây dựng bài giảng điện tử .............................. 42
3.2.1. Nhóm các công cụ hỗ trợ xây dựng bài giảng điện tử .................................... 42
3.2.1.1. C c phần mềm Microsoft Office .................................................................. 42
3.2.1.2. C c phần mềm giảng dạy chuyên dụng ....................................................... 44
3.2.1.3. C c phần mềm chạy trên Microsoft Office PowerPoint .............................. 46
3.2.2. Nhóm các công cụ để thiết kế tài nguyên cho bài giảng ................................. 50
3.2.2.1. Phần mềm Solidworks................................................................................. 50
3.2.2.2. Phần mềm Autodesk 3DS Max .................................................................... 52
3.2.3. Phần mềm và thiết bị bắn tập MBT03 SH1/GDQP ...................................... 53
3.2.3.1. Cấu tạo của thiết bị ....................................................................................... 53
3.2.3.2. Sử dụng thiết bị ........................................................................................... 54
3.2.4. Đề xuất qui trình xây dựng bài giảng điện tử theo quan điểm tích hợp.......... 60
3.2.4.1. Mục tiêu, nội dung bài học........................................................................... 60
3.2.4.2. Xây dựng ý tƣởng......................................................................................... 61
3.2.4.3. Xây dựng bài giảng điện tử .......................................................................... 62
3.2.4.4. Đ nh gi bài giảng ....................................................................................... 63
3.2.4.5. Xuất bài giảng: ............................................................................................. 64
3.3. Ví dụ minh họa ................................................................................................... 65
3.3.1. X c định mục tiêu, nội dung ........................................................................... 65
3.3.1.1. X c định mục tiêu: ....................................................................................... 65
3.3.1.2. X c định nội dung ........................................................................................ 65
3.3.2. Xây dựng ý tƣởng............................................................................................ 66
3.3.2.1. Xây dựng hoạt động của GV và SV ............................................................ 66
3.3.2.2. Lựa chọn công cụ trình diễn: T c giả đã chọn phần mềm PowerPoint kết
hợp với V-iSpring để xây dựng bài giảng gi p mặt và tƣ liệu ôn tập cho sinh viên. 66
3.3.2.3. Chuẩn bị học liệu ......................................................................................... 66
3.3.3. Xây dựng bài giảng điện tử ............................................................................. 69
2.3.3.1. Xây dựng và liên kết c c Slide ..................................................................... 69

3


3.3.3.1. Xây dựng và liên kết c c Slide ..................................................................... 70
3.3.4. Hoàn thiện bài giảng điện tử ........................................................................... 70
3.3.4.1. Liên kết tài liệu............................................................................................. 70
3.3.4.2. Xây dựng đề thi trắc nghiệm ....................................................................... 71
3.3.5. Đ nh gi , xuất bài giảng điện tử ..................................................................... 75
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3.......................................................................................... 76
CHƢƠNG 4: KIỂM NGHIỆM VÀ ĐÁNH GIÁ...................................................... 77
4.1. Mục đích............................................................................................................. 77
4.2. Đối tƣợng, nội dung và phƣơng ph p ................................................................ 77
4.2.1. Đối tƣợng ........................................................................................................ 77
4.2.2. Nội dung và phƣơng ph p .............................................................................. 77
4.2.2.1. Nội dung ....................................................................................................... 77
4.2.2.2. Phƣơng ph p đ nh gi .................................................................................. 77
4.3. Kết quả thực nghiệm .......................................................................................... 78
4.3.1. Phân tích định tính .......................................................................................... 78
4.3.2. Phân tích định lƣợng ....................................................................................... 79
4.4. Lấy ý kiến chuyên gia ........................................................................................ 83
4.4.1. Mục đích.......................................................................................................... 83
4.4.2. Đối tƣợng khảo s t lấy ý kiến ......................................................................... 83
4.4.3. Nội dung khảo s t............................................................................................ 83
4.4.4. Kết quả khảo s t .............................................................................................. 84
KẾT LUẬN CHƢƠNG 4.......................................................................................... 87
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................................... 88
TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................... 89
Phụ lục 1- Chƣơng trình gi o dục QP-AN ..................................................................ii
Phụ lục 2: PHIẾU ĐIỀU TRA ................................................................................... iv

Phụ lục 3: Giáo án Bài 10: Kỹ thuật bắn súng tiểu liên AK .....................................vii
Phụ lục 4 Bài giảng điện tử ...................................................................................... xx

4


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan những gì đƣợc viết trong luận văn này l`à do sự tìm hiểu
và nghiên cứu của bản thân. Mọi kết quả nghiên cứu cũng nhƣ ý tƣởng của c c t c
giả kh c, nếu có đều đƣợc trích dẫn từ nguồn gốc cụ thể.
Luận văn này cho đến nay chƣa đƣợc bảo vệ tại bất kỳ một Hội đồng bảo vệ
luận văn Thạc sỹ nào và chƣa đƣợc công bố trên bất kỳ một phƣơng tiện thông tin
nào.
Tôi xin hoàn toàn chịu tr ch nhiệm về những gì mà tôi đã cam đoan trên đây.
Hà Nội, ngày tháng 03 năm 2015
Tác giả luận văn

Nguyễn Anh Nghiệp

5


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Lê Thanh Nhu đã trực tiếp hƣớng dẫn tôi
hoàn thành luận văn này.
Tôi xin đƣợc gửi lời cảm ơn chân thành đến tập thể thầy, cô gi o trong Viện
Sƣ phạm Kỹ thuật, Viện đào tạo sau đại học- Đại học B ch Khoa Hà Nội, c c thầy
trong ban chủ nhiệm khoa và tập thể gi o viên khoa Gi o dục quốc phòng an ninh
Trƣờng Đại học B ch khoa Hà Nội, đã tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi nghiên
cứu, thực hiện, để hoàn thành luận văn đúng tiến độ, cùng tập thể bạn bè đồng

nghiệp đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tham gia đóng góp nhiều ý kiến quý b u cho
t c giả từ những công việc đầu tiên và trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn
thành luận văn này.
Tuy đã rất nỗ lực phấn đấu, nhƣng do thời gian có hạn, vì vậy luận văn
không tr nh khỏi những thiếu sót và hạn chế. T c giả mong nhận đƣợc những ý kiến
đóng góp, bổ sung của Hội đồng chấm luận văn tốt nghiệp và bạn đọc để luận văn
đƣợc hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!

6


DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT
SỬ DỤNG TRONG LUẬN VĂN
TT

Từ, cụm từ viết tắt

Nghĩa đầy đủ

1

CNH – HĐH

2

CNMP

Công nghệ mô phỏng

3

CNTT

Công nghệ thông tin

4

CNMM

Công nghệ Multimedia

5

DH

Dạy học

6

ĐC

Đối chứng

7

ĐHBK

Đại học B ch Khoa

8

ĐHQG

Đại học quốc gia

10

ĐT

Đào tạo

9

GV

Giáo viên

11

LT

Lý thuyết

12

ND

Nội dung

13

PP

Phƣơng ph p

14

PPDH

15

PT

16

PTDH

Phƣơng tiện dạy học.

17

QP-AN

Quốc phòng an ninh

18

SPKT

19

SV

Sinh viên

20

TN

Thực nghiệm

21

TH

Thực hành

22

TTĐPT

Công nghiệp ho - Hiện đại ho

Phƣơng ph p dạy học
Phƣơng tiện

Sƣ phạm kỹ thuật

Truyền thông đa phƣơng tiện

7


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Nhận thức của giáo viên về tầm quan trọng của việc đổi mới PPDH ...... 36
Bảng 2.2. Thực trạng về mức độ sử dụng c c phƣơng ph p dạy học ...................... 37
Bảng 3.1. Bảng đ nh gi sản phẩm tƣ liệu giảng dạy ............................................... 62
Bảng 3.2. Bảngc c tiêu chí đ nh gi bài giảng điện tử ............................................. 64
Bảng 3.3. Kich bản mô phỏng nguyên lý bắn súng AK ........................................... 68
Bảng 3.4. Phân tích hệ thống tri thức ....................................................................... 71
Bảng 3.5. Phân tích hệ thống kỹ năng...................................................................... 72
Bảng 3.6. Phân mức trình độ kiến thức .................................................................... 72
Bảng 3.7. Phân mức trình độ kỹ năng ....................................................................... 73
Bảng 3.8. Bảng xây dựng câu hỏi trắc nghiệm kiến thức ......................................... 74
Bảng 3.9. Bảng xây dựng câu hỏi trắc nghiệm kỹ năng ........................................... 74
Bảng 4.1. Phân bố số SV theo c c điểm Xi của các bài kiểm tra ............................. 80
Bảng 4.2. Bảng tần suất fi ......................................................................................... 82
Bảng 4.3. Bảng tần suất hội tụ tiến fa  ..................................................................... 82
Bảng 4.4. Kết quả khảo sát ý kiến chuyên gia về tính hiệu quả ............................... 84
Bảng 4.5. Kết quả khảo sát ý kiến chuyên gia về tính khả thi .................................. 85
Bảng 4.6. Kết quả khảo sát ý kiến chuyên gia về tính cần thiết .............................. 85

8


DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1. Sơ đồ cấu trúc bài giảng điện tử................................................................ 25
Hình 3.1.Giao diện phần mềm Microsoft Office PowerPoint 2007 ......................... 43
Hình 3.2. Giao diện phần mềm Microsoft Office FrontPage 2003 ........................... 44

Hình 3.3. Giao diện phần mềm M. PowerPoint sau khi cài iSpring ......................... 47
Hình 3.4. Thanh công cụ của V-iSpring đƣợc tích hợp vào PowerPoint.................. 48
Hình 3.5. Giao diện soạn đề thi trắc nghiệm ............................................................. 49
Hình 3.6. Mô phỏng các chi tiết của đạn súng B40 bằng PM Solidword ................. 52
Hình 3.7 - Cấu tạo thiết bị ......................................................................................... 54
Hình 3. 8 - Chọn bia bắn tập ..................................................................................... 54
Hình 3.9 - Cách thức tính điểm ................................................................................. 55
Hình 3.10. Giao diện phần mềm bắn tập MBT03 ở chế độ bắn quy không ............ 56
Hình 3.11. Chọn lớp, cá nhân kiểm tra ..................................................................... 56
Hình 3.12. Kết quả bắn kiểm tra ............................................................................... 58
Hình 3.13. Cập nhật danh sách................................................................................. 58
Hình 3.14. Nhập danh sách từ Excel ......................................................................... 59
Hình 3. 15. Qui trình xây dựng bài giảng điện tử theo Quan điểm tích hợp ............ 61
Hình 3. 16. Mô phỏng súng tiểu liên AK .................................................................. 69
Hình 3.17. Chèn tƣ liệu Flash vào bài giảng ............................................................. 70
Hình 3.18. Đính kèm tài liệu vào bài giảng .............................................................. 71
Bảng 3.4. Phân tích hệ thống tri thức ....................................................................... 71
Hình 4.1. Sự phân bố số SV theo điểm của 3 lần kiểm tra ở nhóm TN.................... 80
Hình 4.2. Sự phân bố số SV theo điểm của 3 lần kiểm tra ở nhóm ĐC ................... 81
Hình 4.3. Mức độ dịch chuyển phân bố điểm của 2 lớp TN và ĐC ......................... 81
Hình 4.4. Mức độ dịch chuyển phân bố tần suất hội tụ tiến ..................................... 82

9


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay, trên thế giới, phƣơng ph p dạy học PPDH) truyền thống lấy gi o
viên làm trung tâm nặng về truyền đạt kiến thức, học sinh học thụ động đang dần bị
thay thế bằng PPDH tích cực lấy học sinh làm trung tâm.

Ở Việt Nam, Đảng và Nhà nƣớc ta x c định “gi o dục là quốc s ch” nên
việc đổi mới PPDH nhằm nâng cao chất lƣợng đào tạo luôn đƣợc quan tâm.
Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX đã nêu rõ: “Đổi mới mạnh mẽ
phƣơng ph p dạy học, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện nếp tƣ duy
s ng tạo của ngƣời học. Từng bƣớc p dụng c c phƣơng ph p dạy học tiên tiến và
phƣơng tiện hiện đại vào qu trình dạy học …” để ngƣời học khi ra trƣờng có đủ
khả năng và trình độ tiếp cận với sự ph t triển của khoa học kỹ thuật, không chỉ làm
việc cho hiện tại mà phải sẵn sàng làm chủ tƣơng lai.
Việc giảng dạy môn học Gi o dục quốc phòng an ninh (QP-AN) tại Đại học B ch
khoa Hà Nội trong những năm gần đây còn gặp nhiều khó khăn: đội ngũ giảng viên
còn thiếu trong khi đó thƣờng xuyên có sự x o trộn về nhân sự; cơ sở vật chất, đồ
dùng dạy học, điều kiện sân bãi chƣa đầy đủ…Điều đó đòi hỏi giảng viên phải biết vận
dụng c c phƣơng ph p dạy học hiện đại, trong đó ứng dụng công nghệ thông tin hỗ trợ
quá trình dạy học tích hợp sẽ đem lại hiệu quả rất cao.
Dạy học theo quan điểm tích hợp kết hợp với ứng dụng công nghệ thông tin
sẽ làm cho bài giảng phong phú, sinh động hơn, giúp cho sinh viên tr nh đƣợc tâm
lý nhàm ch n trƣớc những kiến thức quân sự khô cứng. Đồng thời còn giúp cho sinh
viên có khả năng nhanh chóng thực hành chính x c c c kỹ năng chiến đấu.
Hiện nay dạy học tích hợp trong dạy nghề thƣờng nhấn mạnh tích hợp lý
thuyết với tích hợp thực hành. Tuy nhiên làm thế nào để dạy học tích hợp có hiệu
quả là một vấn đề quan trọng đặt ra cho mỗi giảng viên. Một trong c c yếu tố đó là
ứng dụng CNTT hỗ trợ qu trình dạy học tích hợp.

10


Với những lý do nêu trên, chúng tôi đã lựa chọn đề tài “Vận dụng quan
điểm tích hợp vào dạy học môn Quân sự tại Trường Đại học Bách Khoa Hà
Nội ” với mong muốn tạo hứng thú học tập môn Quân sự cho sinh viên đại học

B ch Khoa Hà Nội và cũng là để thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành
Lý luận và PPHD .
2. Mục đích nghiên cứu
Xây dựng bài giảng điện tử theo quan điểm tích hợp trong dạy học môn
Quân sự nhằm hỗ trợ quá trình dạy học, góp phần nâng cao chất lƣợng dạy và học
quân sự tại Trƣờng Đại học B ch khoa Hà Nội
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.
3.1. Đối tƣợng nghiên cứu
- Qu trình dạy và học môn Quân sự ở Đại học
3.2. Phạm vi nghiên cứu:
- Qu trình dạy và học môn Quân sự ở Đại học B ch khoa Hà Nội
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc vận dụng quan điểm tích
hợp vào dạy học.
- Vận dụng xây dựng bài giảng điện tử theo quan điểm tích hợp giữa lý
thuyết với thực hành trong quá trình dạy học môn Quân sự ở Đại học B ch khoa
Hà Nội
- Đ nh gi kết quả nghiên cứu.
5. Giả thuyết khoa học
Nếu vận dụng bài giảng điện tử đƣợc thiết kế theo quan điểm dạy tích hợp
vào qu trình dạy học môn Quân sự, sẽ kích thích đƣợc hứng thú học tập và ph t
triển khả năng tƣ duy s ng tạo của ngƣời học; góp phần nâng cao chất lƣợng dạy và
học Quân sự ở trƣờng Đại học B ch khoa Hà Nội.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
6.1.Phương pháp nghiên cứu lý luận:

11


-Phƣơng ph p phân tích, tổng hợp, so s nh…nhằm tìm hiểu kinh nghiệm

trong nƣớc và quốc tế về dạy học tích hợp và thiết kế, sử dụng bài giảng điện
tử trong dạy học
6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
- Phƣơng ph p điều tra bằng phiếu hỏi, điều tra phỏng vấn trực tiếp để thăm
dò ý kiến chuyên gia, đồng nghiệp và học sinh, sinh viên trên cơ sở đó tổng
hợp, rút ra kết luận.
-Phƣơng ph p quan s t trực tiếp: hồ sơ, gi o n, dự giờ..
6.3. Các phương pháp khác
- Phƣơng ph p chuyên gia: Đ nh gi tính cần thiết và khả thi của đề tài
- Phƣơng ph p thực nghiệm sƣ phạm: Đ nh gi tính đúng đắn của giả thuyết
-Phƣơng ph p thống kê to n học: Xử lý theo phƣơng ph p thống kê to n
học để đ nh gi định lƣợng kết quả thực nghiệm.
7. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, kết luận, phần Nội dung luận văn gồm 4 chƣơng :
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về việc vận dụng quan điểm tích hợp trong dạy học
môn Quân sự.
Chƣơng 2: Thực trạng dạy học môn Quân sự tại khoa Gi o dục Quốc phòngAn ninh – trƣờng Đại học B ch Khoa Hà Nội.
Chƣơng 3: Xây dựng bài giảng điện tử hỗ trợ qu trình dạy học tích hợp môn
Quân sự tại Trƣờng Đại học B ch Khoa Hà Nội
Chƣơng 4: Kiểm nghiệm và đ nh giá.

12


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VIỆC VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM TÍCH HỢP
TRONG DẠY HỌC
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Dạy học theo quan điểm tích hợp ở nước ngoài
Tích hợp trong dạy học đã trở thành một trào lƣu sƣ phạm hiện đại bên cạnh

c c trào lƣu sƣ phạm theo mục tiêu, giải quyết c c vấn đề, dự n… Theo thống kê
của UNESCO, từ năm 1960 đến năm 1974 đã có 208 chƣơng trình môn học thể hiện
quan điểm tích hợp ở c c mức độ kh c nhau, từ liên môn, kết hợp đến tích hợp hoàn
toàn theo những chủ đề. Từ năm 1960 đã có nhiều hội nghị bàn về việc ph t triển
chƣơng trình theo hƣớng tích hợp. Năm 1981, một tổ chức quốc tế đã thành lập để
cung cấp c c thông tin về c c chƣơng trình tích hợp c c môn khoa học nhằm thúc
đẩy việc p dụng quan điểm tích hợp trong việc thiết kế chƣơng trình c c môn khoa
học trên thế giới.
Th ng 9 năm 1968, Hội đồng liên quốc gia về giảng dạy khoa học, với sự bảo
trợ của UNESCO, đã tổ chức tại Varna Bungari) “Hội nghị tích hợp việc giảng dạy
các khoa học” để đƣa ra c c lí do phải dạy học tích hợp c c khoa học, dạy học tích
hợp là gì, c ch thức dạy học tích hợp và những triển vọng của dạy học tích hợp,
trong đó có nêu ra rằng: Tích hợp không chỉ diễn ra ở nội dung mà còn tích hợp cả
ở phương pháp lẫn các kĩ năng, kĩ xảo cần hình thành ở người học. Tích hợp không
chỉ ở một ngành học nào mà là liên ngành. Tích hợp không chỉ ở một bậc học nào
mà ở tất cả các bậc học.
Điều đó cho thấy tích hợp là một trong những quan điểm xây dựng chƣơng
trình dạy học của nhiều nƣớc nhƣ Ph p, Mỹ, Anh… Ví dụ đầu những năm 90 của
thế kỷ XX, tài liệu giới thiệu về chƣơng trình Curriculum A comprehensive của
Hoa Kì đã giành hẳn một mục bàn về vấn đề tích hợp nội dung gi o dục trong
chƣơng trình gi o dục nhằm đ p ứng mong muốn làm cho chƣơng trình thích ứng
yêu cầu của xã hội, làm cho chƣơng trình trở lên có ý nghĩa .
Tại một số nƣớc Phƣơng Tây cũng đã xuất hiện những công trình nghiên cứu
nghiêm túc về quan điểm dạy học tích hợp. Nhà sƣ phạm Xavier Roegiers ngƣời

13


Ph p đã tổng hợp thành tài liệu “Khoa sƣ phạm tích hợp hay làm thế nào để ph t
triển c c năng lực ở nhà trƣờng” . Trong cuốn s ch này t c giả đã phân tích những

căn cứ để dẫn tới việc tích hợp trong dạy học, từ lý thuyết về c c qu trình học tập,
lý thuyết về qu trình dạy học c c trào lƣu sƣ phạm , c c phƣơng ph p xây dựng
chƣơng trình dạy học theo quan điểm tích hợp tới định nghĩa, mục tiêu của khoa sƣ
phạm tích hợp, ảnh hƣởng của c ch tiếp cận này tới việc xây dựng chƣơng trình
gi o dục, tới thiết kế mô hình gi o trình và việc đ nh gi kết quả của SV …
1.1.2. Dạy học theo quan điểm tích hợp ở trong nước.
Ở Việt Nam tƣ tƣởng sƣ phạm tích hợp cũng đã đƣợc nghiên cứu và vận
dụng để xây dựng chƣơng trình, s ch gi o khoa gi o trình và vận dụng vào thực tế
đổi mới PPDH nhiều môn. T c giả Chu Thị Phƣơng 1985 , đã nghiên cứu vận
dụng quan điểm tích hợp vào dạy học Tiếng Việt ở tiểu học [14]. T c giả đã phân
tích tính chất tích hợp thể hiện trong sách giáo khoa (SGK) và nêu giải ph p cho
gi o viên vận dụng c c PPDH thích hợp để khai th c ý tƣởng SGK. Có nhiều t c giả
tiêu biểu quan tâm đến vấn đề này nhƣ: Trần B Hoành, Nguyễn Thị Minh Phƣơng,
Cao Thị Thặng, Nguyễn Văn Đƣờng, Nguyễn Trọng Hoàn, Trƣơng Dĩnh… c c t c
giả đã phân tích kh i niệm, bản chất của dạy học theo quan điểm tích hợp, c c xu
thế và giải ph p vận dụng quan điểm tích hợp trong xây dựng chƣơng trình c c môn
học và vận dụng quan điểm này vào dạy học c c môn học cụ thể. C c đề tài luận n
Tiến sĩ và luận văn Thạc sĩ về vận dụng quan điểm tích hợp vào dạy học kỹ thuật,
công nghệ cũng đã đƣợc nghiên cứu triển khai nhƣ: “Cải tiến phƣơng ph p nghề
tiện trong c c trƣờng chuyên nghiệp và dạy nghề tại thành phố Hồ Chí Minh” luận
n Tiến sĩ 2005 của Nguyễn Trần Nghĩa, “Dạy học công nghệ tiện CNC theo quan
điểm tích hợp”- luận văn cao học 2002 của Nguyễn Công C t, “Vận dụng quan
điểm tích hợp vào dạy học nghề điện trong c c trƣờng dạy nghề của tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu”- luận văn cao học 2003 của Nguyễn Xuân Cƣờng, “Nghiên cứu hoàn
thiện nội dung chƣơng trình môn KTCN trong chƣơng trình đào tạo chuyên ngành
Vật Lý - KTCN ở trƣờng Cao đẳng sƣ phạm theo quan điểm tích hợp”- luận văn
cao học 2004 của Trần Thị Mai Hƣơng. C c luận n, luận văn này đã đề xuất vận
dụng quan điểm tích hợp để xây dựng chƣơng trình đào tạo c c nghề cụ thề nhằm

14

giảm bớt những nội dung trùng lặp trong chƣơng trình đào tạo để có thêm thời gian
cho giảng dạy c c kiến thức mới của môn học, tăng thời gian cho thực hành nghề,
giảm sự giảng dạy lặp lại kiến thức sinh viên đã học để tr nh gây nên sự nhàm ch n
của ngƣời học.
Việc nghiên cứu, vận dụng quan điểm tích hợp trong dạy học c c trƣờng nghề
đã có c c t c giả nhƣ Trịnh Xuân Bình với đề tài luận văn thạc sĩ “Xây dựng nội
dung c c bài dạy thực hành PLCS7 - 300 theo định hƣớng tích hợp cho sinh viên
chuyên ngành điện Trƣờng Cao đẳng nghề cơ khí nông nghiệp”[4] , t c giả đã vận
dụng quan điểm tích hợp liên môn để xây dựng nội dung c c bài giảng thực hành
PLC S7- 300 nhằm giải quyết sự chồng chéo, lặp lại kiến thức của môn học trang bị
điện và môn học PLC. T c giả đã phân tích chƣơng trình môn học PLC và Trang bị
điện, xây dựng đƣợc quy trình xây dựng nội dung c c bài dạy thực hành PLC S7300 theo định hƣớng tích hợp và đã xây dựng đƣợc nội dung một số bài dạy thực
hành PLC S7-300. T c giả Trần Thị Thơm 2010 với đề tài luận văn thạc sĩ “Dạy
học mô đun Vi điều khiển ở trƣờng Cao đẳng nghề cơ khí nông nghiệp theo quan điểm
tích hợp” , t c giả đã phân tích nội dung chƣơng trình hiện hành của mô đun vi điều
khiển và đƣa ra lí do mô đun vi điều khiển nên xây dựng và giảng dạy dƣới dạng tích
hợp giữa lý thuyết với thực hành để hiểu đƣợc lý thuyết hơn thông qua thực hành và qua
thực hành để rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp và hiểu hơn c c vấn đề trừu tƣợng của lý
thuyết đồng thời đảm bảo tính thống nhất giữa lý thuyết với thực hành, học đƣợc và làm
đƣợc nội dung mới học trong khoảng thời gian học.
Có thể nói nhiều công trình nghiên cứu vận dụng quan điểm dạy học tích hợp
ở c c trƣờng, c c cơ sở đào tạo nghề nhằm nâng cao hiệu quả học tập, rèn luyện cho
sinh viên (SV) phƣơng ph p học tập bộ môn, tạo cho SV phƣơng ph p học tập tích
cực, tự lực góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học. Tuy nhiên, chƣa có đề tài nào
nghiên cứu vận dụng quan điểm tích hợp để xây dựng bài giảng trong dạy học môn
Quân sự ở c c trƣờng Cao đẳng, Đại học. Nếu không biết vận dụng c c trang thiết
bị hiện đại kết hợp với phần mềm ứng dụng để thiết kế bài giảng tích hợp sẽ dẫn
đến việc học qu nặng về phân tích lý thuyết, nội dung trùng lặp. Vì vậy, đề tài

15


nghiên cứu này là cần thiết góp phần tăng năng lực nhận thức và rèn luyện kỹ năng
cho sinh viên, do đó nâng cao chất lƣợng dạy học môn Quân sự.
1.2. Một số khái niệm
1.2.1. Tích hợp Integration
Tích hợp là một kh i niệm rộng, đƣợc dùng trong nhiều lĩnh vực không chỉ
dùng trong lĩnh vực lí luận dạy học .
Tích hợp có nguồn gốc từ tiếng La tinh: Integration với nghĩa: x c lập c i
chung, c i toàn thể, c i thống nhất trên cơ sở những bộ phận riêng lẻ.
Theo từ điển tiếng Việt, tích hợp là “sự hợp nhất, sự hòa nhận, sự kết hợp” .
Theo Từ điển gi o dục học thì tích hợp là “hành động liên kết các đối tượng
nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác nhau
trong cùng một kế hoạch giảng dạy” [8, tr 383] . Kế hoạch giảng dạy ở đây cần
đƣợc hiểu trong một phạm vi rộng, từ kế hoạch giảng dạy của một chƣơng trình đến
kế hoạch giảng dạy của một môn học, kế hoạch giảng dạy của bài học .
Theo từ điển tiếng Anh thông dụng “integration” có nghĩa là sự kết hợp của
nhiều thành tố để tạo ra một thể thống nhất, trọn vẹn và hoàn chỉnh [12,tr5].
Theo Dƣơng Tiến Sỹ [15]: “Tích hợp là sự kết hợp một c ch hữu cơ, có hệ thống
c c kiến thức kh i niệm thuộc c c môn học kh c nhau thành một nội dung thống nhất,
dựa trên cơ sở c c mối quan hệ về lý luận và thực tiễn đƣợc đề cập trong c c môn học
đó”.
Nhƣ vậy, trong dạy học, tích hợp có thể đƣợc coi là sự liên kết c c đối tƣợng
giảng dạy, học tập trong cùng một kế hoạch hoạt động để đảm bảo sự thống nhất,
hài hòa, trọn vẹn của hệ thống dạy học nhằm đạt mục tiêu dạy học tốt nhất.
Ví dụ, trong dạy nghề, mục tiêu của hệ thống dạy nghề là năng lực mà ngƣời
học đạt đƣợc sau quá trình học tập. Bởi thế mọi loại, mọi nội dung tích hợp trong
dạy nghề đều nhằm đạt đƣợc sự trọn vẹn của năng lực nơi ngƣời học nghề. Sự trọn
vẹn ấy đƣợc quyết định bởi sự kết hợp hài hòa giữa kiến thức - kỹ năng - th i độ nơi

ngƣời học.
1.2.2. Tích hợp trong giáo dục
Các công trình nghiên cứu về GD&ĐT đã đƣa ra nhiều c ch tích hợp kh c

16


nhau, chẳng hạn có một số c ch tích hợp thƣờng dùng nhƣ sau:
 Tích hợp chương trình
Là sự liên kết, hợp nhất nội dung c c môn học có nguồn tri thức khoa học và
có những quy luật chung gần gũi nhau. Tích hợp chƣơng trình làm giảm bớt số môn
học, loại bớt đƣợc nhiều phần kiến thức trùng hợp nhau, tạo điều kiện để nâng cao
chất lƣợng và hiệu quả đào tạo [8, tr 384].
 Tích hợp các bộ môn
Là qu trình xích lại gần và liên kết c c ngành khoa học lại với nhau trên cơ
sở của những nhân tố, những quy luật giống nhau, chung cho c c bộ môn, ngƣợc lại
với qu trình phân ho chúng. Tích hợp c c bộ môn trong gi o dục là sự phản nh
trình độ ph t triển cao của c c ngành khoa học vào nhà trƣờng đồng thời cũng là sự
đòi hỏi tất yếu của nhiệm vụ nâng cao chất lƣợng và hiệu quả của chất lƣợng gi o
dục. Tích hợp c c bộ môn trong dạy học không những làm cho ngƣời học có tri thức
bao qu t, tổng hợp về thế giới kh ch quan, thấy rõ hơn mối quan hệ và sự thống
nhất của nhiều đối tƣợng nghiên cứu khoa học trong những chỉnh thể kh c nhau,
đồng thời còn bồi dƣỡng cho ngƣời học những phƣơng ph p học tập, nghiên cứu có
tính lôgíc biện chứng làm cơ sở đ ng tin cậy để đi đến những hiểu biết, những ph t
hiện có ý nghĩa khoa học và thực tiễn lớn hơn. Tích hợp c c bộ môn còn có t c
dụng tiết kiệm thời gian, công sức vì loại bỏ đƣợc nhiều điều trùng lặp trong nội
dung và PPDH của những bộ môn gần nhau. Tích hợp c c bộ môn cần đƣợc thể
hiện trong chƣơng trình đào tạo và trong qu trình dạy học [8].
C c nội dung tích hợp cần đƣợc thể hiện trong chƣơng trình đào tạo một
ngành học có thể đƣợc thực hiện theo c c c ch tích hợp sau:

- Tích hợp dọc là “loại tích hợp dựa trên cơ sở liên kết hai hoặc nhiều môn
học thuộc cùng một lĩnh vực hoặc một số lĩnh vực gần nhau”.
- Tích hợp ngang là “tích hợp dựa trên cơ sở liên kết các đối tượng học
tập, nghiên cứu thuộc các lĩnh vực khoa học khác nhau” xung quanh một chủ đề
[8, tr 384, 385].

17


1.2.3. Dạy học tích hợp (IntegratedTeaching/Istruction)
Dạy học tích hợp đƣợc UNESCO định nghĩa: Là một c ch trình bày c c kh i
niệm và nguyên lý khoa học cho phép diễn đạt sự thống nhất cơ bản của tƣ tƣởng
khoa học, tr nh nhấn qu mạnh hoặc qu sớm giữa c c lĩnh vực khoa học kh c nhau
Hội nghị phối hợp trong chƣơng trình của Unesco, Paris 1972).
Định nghĩa này nhấn mạnh c ch tiếp cận c c kh i niệm và nguyên lý khoa học
chứ không phải là hợp nhất nội dung.
Cách hiểu dạy học tích hợp trong đào tạo nghề là “sự kết hợp giữa dạy lý thuyết
và dạy thực hành” đang mang lại nhiều lúng túng cho c c trƣờng và cơ sở đào tạo
nghề. Vì địa điểm và trang bị dạy học của dạy lý thuyết và dạy thực hành rất khác
nhau (phòng học chuyên môn hóa cho dạy lý thuyết và xƣởng thực hành cho dạy thực
hành ; đơn vị thời gian tính cho dạy lý thuyết và thực hành cũng kh c nhau tính theo
45’/tiết cho dạy lý thuyết và tính theo giờ cho dạy thực hành ; chƣơng trình định thời
gian cho dạy lý thuyết riêng, thời gian cho dạy thực hành riêng… vậy bố trí nơi dạy
học, phân bố thời gian bài học, tính toán thời gian và chế độ dạy học thế nào cho bài
“kết hợp giữa dạy lý thuyết và dạy thực hành”? Ngay việc phân bố thời gian để dạy lý
thuyết và thời gian để dạy thực hành trong một bài dạy tích hợp thế nào cũng là một
vấn đề dễ gây lúng túng cho giáo viên khi thiết kế bài dạy học.
Theo Nguyễn Văn Khải “Dạy học tích hợp tạo ra các tình huống liên kết tri
thức các môn học, đó là cơ hội phát triển các năng lực của học sinh. Khi xây dựng
các tình huống vận dụng kiến thức, học sinh sẽ phát huy được năng lực tự lực, phát

triển tư duy sáng tạo” [9]
C c định nghĩa trên nêu rõ c c thành phần tham gia tích hợp là loại tri thức
hoặc các thành tố của quá trình dạy học.
Xuất ph t từ mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài, trong khuôn khổ luận văn
này, dạy học tích hợp đƣợc hiểu là “quá trình dạy học mà ở đó các thành phần năng lực
được tích hợp với nhau trên cơ sở các tình huống cụ thể trong đời sống để hình thành
năng lực của người học”.
Hiện nay, ngành dạy nghề Việt Nam đang ph t triển chƣơng trình và tổ chức hệ
thống đào tạo nghề dựa trên tiếp cận năng lực thực hiện, trong đó, năng lực thực hiện

18


đƣợc coi nhƣ sự tích hợp của ba thành phần: kiến thức - kỹ năng - th i độ nghề nghiệp.
Bởi vậy, từ góc độ tích hợp dọc, trong tình huống cụ thể của lĩnh vực đào tạo
nghề hiện nay, có thể coi dạy học tích hợp là quá trình dạy học mà ở đó các nội
dung, hoạt động dạy kiến thức, kỹ năng, thái độ được tích hợp với nhau trong cùng
một nội dung và hoạt động dạy học để hình thành và phát triển năng lực thực hiện
hoạt động nghề nghiệp cho người học.
Nhấn mạnh đến các thành phần tích hợp là kiến thức - kỹ năng - th i độ không
chỉ phù hợp với mục đích sƣ phạm của dạy học tích hợp, tiếp cận năng lực thực hiện
trong dạy nghề mà còn tr nh đƣợc những khó khăn lúng túng không cần thiết cho
c c cơ sở đào tạo nghề khi triển khai ứng dụng dạy học tích hợp. Tuy nhiên để việc
dạy học tích hợp có hiệu quả cần xây dựng các bài giảng điện tử để cụ thể hóa lý
thuyết, hỗ trợ việc rèn luyện kỹ năng.
1.3. Một số vấn đề về dạy học tích hợp
1.3.1. Mục đích của dạy học tích hợp
Chƣơng trình dạy nghề truyền thống phần lớn là theo quan điểm tiếp cận nội dung.
Chƣơng trình dạy nghề đƣợc thiết kế thành c c môn học lý thuyết và môn thực hành t ch
rời nhau. Bên cạnh những ƣu điểm nổi trội của loại chƣơng trình này nó có những hạn

chế sau:
- Qu nặng về phân tích lý thuyết, ít định hƣớng thực tiễn và hành động;
- Thiếu và yếu trong ph t triển kỹ năng quan hệ qua lại giữa c c c nhân kỹ
năng giao tiếp ;
- Lý thuyết và thực hành t ch rời nhau, ít có mối quan hệ;
- Không giúp ngƣời học làm việc tốt trong c c nhóm;
- Nội dung trùng lặp, học có tính dự trữ;
- Không phù hợp với xu thế học tập suốt đời.
Cùng với xu hƣớng c ch tân về gi o dục nghề nghiệp ở Việt Nam, từ những năm
90 chƣơng trình thiết kế theo quan điểm kết hợp môn học và mô đun kỹ năng hành
nghề. C c mô đun đƣợc xây dựng theo quan điểm hƣớng đến năng lực thực hiện. Mô
đun là một đơn vị học tập có tính trọn vẹn, tích hợp lý thuyết và thực hành mà sau khi
học xong ngƣời học có năng lực thực hiện đƣợc một nhiệm vụ nghề nghiệp.

19


Mô đun đào tạo là một đơn vị học tập tích hợp tất cả c c thành phần kiến thức
liên quan trong c c môn lý thuyết với c c kỹ năng để hình thành năng lực thực hiện.
Nhƣ vậy dạy học c c mô đun thực chất là dạy học tích hợp nội dung để nhằm hƣớng
đến c c mục đích sau:
- Gắn kết đào tạo với thị trƣờng lao động.
- Học đi đôi với hành, chú trọng năng lực hoạt động.
- Dạy học hƣớng đến hình thành c c năng lực nghề nghiệp, đặc biệt năng lực
hoạt động nghề.
- Khuyến khích ngƣời học học một c ch toàn diện hơn (không chỉ là kiến thức
chuyên môn mà còn học năng lực từ ứng dụng c c kiến thức đó).
- Nội dung dạy học có tính động hơn là dự trữ.
- Ngƣời học tích cực, chủ động, độc lập hơn.
1.3.2. Các quan điểm tích hợp trong dạy học

Theo quan điểm của DHaiNaut [11,tr47], tích hợp đƣợc chia làm 4 loại:
-

Quan điểm “trong nội bộ môn học” tích hợp trong một môn học ƣu tiên c c

nội dung môn học, quan điểm này duy trì một môn học riêng rẽ
Ví dụ: Thƣờng xuyên cập nhật, bổ sung c c tài liệu, vũ khí, trang thiết bị mới
nhất trang bị cho bộ đội lục quân trên thế giới hiện nay trong qu trinh giảng dạy
môn quân sự.
-

Quan điểm đa môn trong đó có thể đề nghị những tình huống, những “đề

tài”, có thể đƣợc nghiên cứu tổng hợp từ nhiều môn học kh c nhau. Theo quan điểm
này những môn học đƣợc tiếp cận một c ch riêng rẽ và chỉ gặp nhau ở một số thời
điểm trong qu trình nghiên cứu, nhƣ vậy c c môn học chƣa đƣợc tích hợp.
-

Quan điểm “liên môn” trong đó đề xuất những tình huống chỉ có thể tiếp cận

một c ch hợp lý qua sự soi s ng của nhiều môn học. Ở đây nhấn mạnh đến sự liên
kết của nhiều môn làm cho chúng tích hợp với nhau để để giải quyết một tình huống
những vấn đề phải giải quyết.
-

Quan điểm “xuyên môn”, chủ yếu ph t triển những kỹ năng mà SV có thể sử

dụngtrong tất cả c c môn học, trong tất cả c c tình huống. Những kỹ năng này gọi

20

là kỹ năng xuyên môn, có thể lĩnh hội c c kỹ năng này trong từng môn học và có
thể p dụng ở mọi nơi.
C c chƣơng trình tích hợp có thể thực hiện ở c c mức độ kh c nhau: phối hợp,
kết hợp đến tích hợp hoàn toàn. Ở mức độ thấp có sự phối hợp về nội dung, phƣơng
ph p của một số môn liên quan nhƣng mỗi môn cần đặt trong một phần hay những
chƣơng trình riêng. Tích hợp ở mức độ cao hơn có sự kết hợp chặt chẽ trong nội
dung, đặc biệt là những phần giao nhau của những môn này. Tích hợp ở mức độ cao
nhất đƣợc thực hiện khi nội dung của c c môn học đƣợc hòa vào với nhau hoàn toàn
thành một chỉnh thể mới đạt mục tiêu đã đề ra một c ch hiệu quả và tiết kiệm hơn
về nội dung và thời gian.
1.3.3. Nguyên tắc dạy học theo quan điểm tích hợp
Khi thực hiện bài dạy theo quan điểm tích hợp phải đảm bảo đƣợc một số
nguyên tắc sau:
- Mỗi bài dạy phải là một chỉnh thể thống nhất, trọn vẹn và hoàn chỉnh về nội
dung thực hiện đƣợc c c mục tiêu của môn học bao gồm cả kiến thức và kỹ năng cơ sở
đại cƣơng .
- Gi o viên chỉ đóng vai trò tổ chức, cố vấn, hƣớng dẫn SV c ch vận dụng lý
thuyết vào giải quyết c c vấn đề cụ thể trong thực hành.
- Quan điểm tích hợp phải đƣợc x c định rõ ràng từ khi xây dựng mục tiêu đến
nội dung chƣơng trình môn học và cấu trúc bài giảng, rồi đến PPDH và hình thức tổ
chức dạy học để thiết lập c c tình huống dạy học nhằm giúp SV tạo khả năng vừa củng
cố, vừa vận dụng tổng hợp c c kiến thức đã học ở c c bộ môn vào từng bài hoặc môn
học cụ thể.
- Dạy học theo quan điểm tích hợp phải thỏa mãn c c nguyên tắc sƣ phạm
của qu trình dạy học đó là:
+ Kết hợp tính gi o dục với hình thành kiến thức, kỹ năng và ph t
triển tƣ duy kỹ thuật cho SV;
+ Kết hợp tính khoa học với tính vừa sức;

+ Kết hợp tính lý luận với tính thực tiễn;
+ Kết hợp củng cố và ph t triển năng lực;

21


+ Kết hợp hoạt động của thầy với hoạt động của trò…
- Dạy học tích hợp phải đảm bảo tiết kiệm đƣợc thời gian, tăng thời gian và
hiệu quả thực hành nghề, nâng cao đƣợc chất lƣợng đào tạo nghề theo mục tiêu đào tạo
đã đề ra.
- Cấu trúc của bài dạy tích hợp phải mềm dẻo, linh hoạt, tạo đƣợc sự liên
thông giữa c c loại hình đào tạo .
1.3.4. Yêu cầu của dạy học theo quan điểm tích hợp
- Dạy học phải đảm bảo tính khoa học ứng dụng và thực tiễn: Khoa học và
công nghệ ra đời do yêu cầu của thực tiễn. Yêu cầu phục vụ thực tiễn càng cao thì
khoa học càng ph t triển. Kỹ thuật công nghệ chính là lĩnh vực nghiên cứu c c giải
ph p đƣa khoa học vào phục vụ cuộc sống con ngƣời.
- Dạy học phải quan tâm tới tính đa chức năng, đa phƣơng n của c c giải
ph p kỹ thuật tính linh hoạt cao . Khả năng thực hiện nhiều chức năng của thiết bị,
ví dụ nhƣ m y tiện CNC với chức năng tự động ho cao, nhiều loại dao cùng g trên
ổ chứa dao, m y có thể thực hiện đƣợc nhiều nguyên công trên cùng một lần gá.
- Dạy học phải chú ý tính tiêu chuẩn ho : Gi o dục SV tuân thủ c c tiêu
chuẩn kỹ thuật, quy trình thao t c thực hành và khả năng chuyển giao, sử dụng vào
bài thực hành sản xuất theo đúng quy trình.
- Dạy học phải khai th c đƣợc tính tổng hợp và tích hợp của kỹ thuật: Vận
dụng kiến thức chung của nhiều môn khoa học kh c nhau kết hợp với c c kiến thức
đó để giải quyết một vấn đề kỹ thuật.
- Dạy học phải chú ý tới tính cụ thể và trừu tƣợng của kiến thức: Trong qu
trình dạy học, xuất ph t từ c i cụ thể hay trừu tƣợng mà có PPDH thích hợp, để hình
thành và ph t triển tƣ duy SV bằng c ch trực quan ho , sử dụng c c phƣơng tiện

dạy học.
- Dạy học phải dạy cả tính kinh tế: Là đặc điểm quan trọng bởi vì nó đ p ứng
yêu cầu cuộc sống. Muốn ph t triển thì hàng ho phải đảm bảo chất lƣợng và hạ gi
thành. Dạy học kỹ thuật theo quan điểm tích hợp đòi hỏi gi o viên phải nghiên cứu
kỹ nội dung của c c môn học kh c cần tích hợp vào môn học cần dạy hoặc giữa c c

22


nội dung của môn học tích hợp để có PPDH hợp lý. Đây là một đặc điểm quan
trọng của dạy học kỹ thuật theo quan điểm tích hợp.
Trong dạy học theo quan điểm tích hợp, thực hiện phối hợp, lắp ghép nội
dung đào tạo, tiết kiệm thời gian đào tạo nhƣng vẫn hình thành c c kỹ năng một
c ch vững chắc.
- Dạy học theo quan điểm tích hợp đòi hỏi gi o viên phải chuẩn bị kỹ c c
phƣơng tiện nghe nhìn hoặc c c phƣơng tiện trực quan kh c phục vụ cho bài dạy.
Đặc biệt nếu sử dụng tích hợp lý thuyết với thực hành thì c c thiết bị thực hành phải
đầy đủ, tin cậy thì mới triển khai đƣợc bài dạy.
1.4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình dạy học
1.4.1. Lợi ích của việc ứng dụng CNTT trong dạy học.
Lợi ích nổi bật của phƣơng pháp dạy học bằng công nghệ thông tin là:
- Môi trƣờng đa phƣơng tiện kết hợp những hình ảnh video, camera … với
âm thanh, văn bản, biểu đồ … đƣợc trình bày qua máy tính theo kịch bản vạch sẵn
nhằm đạt hiệu quả tối đa qua một quá trình học đa giác quan;
- Kĩ thuật đồ hoạ nâng cao có thể mô phỏng nhiều quá trình, hiện tƣợng
trong tự nhiên, xã hội trong con ngƣời mà không thể hoặc không nên để xảy ra
trong điều kiện nhà trƣờng;
- Công nghệ tri thức nối tiếp trí thông minh của con ngƣời, thực hiện những
công việc mang tính trí tuệ cao của các chuyên gia lành nghề trên những lĩnh vực
khác nhau;

- Những ngân hàng dữ liệu khổng lồ và đa dạng đƣợc kết nối với nhau và với
ngƣời sử dụng qua những mạng máy tính kể cả Internet … có thể đƣợc khai thác để
tạo nên những điều kiện cực kì thuận lợi và nhiều khi không thể thiếu để học sinh
học tập trong hoạt động và bằng hoạt động tự giác, tích cực và sáng tạo, đƣợc thực
hiện độc lập hoặc trong giao lƣu.
Những thí nghiệm, tài liệu đƣợc cung cấp bằng nhiều kênh: kênh hình, kênh
chữ, âm thanh sống động làm cho học sinh dễ thấy, dễ tiếp thu và bằng suy luận có
lý, học sinh có thể có những dự đo n về các tính chất, những quy luật mới. Đây là
một công dụng lớn của công nghệ thông tin và truyền thông trong quá trình đổi mới

23


phƣơng pháp dạy học. Có thể khẳng định rằng, môi trƣờng công nghệ thông tin và
truyền thông chắc chắn sẽ có tác động tích cực tới sự phát triển trí tuệ của học sinh
và điều này làm nảy sinh những lý thuyết học tập mới.
1.4.2. Bài giảng điện tử.
1.4.2.1. Khái niệm bài giảng điện tử
- Là bài giảng có sự hỗ trợ của công nghệ thông tin mà trong đó toàn bộ hoạt
động dạy học đƣợc chƣơng trình hóa thông qua môi trƣờng đa phƣơng tiện
(multimendia).
- Ở mức độ thấp, giáo viên thực hiện bài giảng dƣới sự hỗ trợ của bản trình diễn
để tổ chức các hoạt động dạy học nhằm đ p ứng đƣợc mục tiêu của bài học.
- Ở mức độ cao nhất của bài giảng điện tử là toàn bộ kịch bản dạy học của
ngƣời thầy đƣợc số hóa, tạo nên một phần mềm dạy học hoàn chỉnh có tƣơng t c và
khả năng quản lý. Đặc biệt là nó có thể thay thế vai trò của ngƣời thầy ở một số thời
điểm nhất định.
- Trong môi trƣờng multimedia, thông tin đƣợc truyền dƣới các dạng: văn
bản text , đồ họa(graphics), hoạt ảnh(animation), ảnh chụp(image), âm thanh(audio)
và phim video(video clip).

Bài giảng điện tử là một hay nhiều trang tƣ liệu thể hiện nội dung dạy học đƣợc
lựa trọn, cô đọng một c ch sƣ phạm và khoa học, có thể quan s t đƣợc trên màn
hình máy tính hoặc thông qua các thiết bị ngoại vi (máy chiếu đa năng… để đƣa
lên màn hình lớn. Tƣ liệu bài giảng bao gồm: nội dung chuyên môn đƣợc thể hiện
bằng chữ viết và hình ảnh tĩnh hoặc động, c c sơ đồ, biểu đồ… Phần ôn tập, ôn
luyện, phần đ nh gi và kiểm tra, phần nâng cao… với âm thanh, màu sắc kết hợp.
Giảng viên và sinh viên có thể điểu khiển việc hiển thị dữ liệu và liên kết với các
trang thông tin kh c để mở rộng khiến kiến thức thông qua chuột, bàn phím, các
thiết bị điều khiển, khẩu lệnh, nút lệnh….
1.4.2.2. Cấu trúc bài giảng điện tử
Cấu trúc cơ bản của một bài giảng điện tử được thể hiện qua sơ đồ sau:

24