Xây dựng và sử dụng bài giảng điện tử trong dạy học môn hệ quản trị cơ sở dữ liệu theo phương pháp tích hợp tại trường trung cấp nghề số 18 bộ quốc phòng

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................6
LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................7
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT..........................................8
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ ............................................9
MỞ ĐẦU ..................................................................................................................11
1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................11
2. Mục đích nghiên cứu ...........................................................................................12
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................13
3.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................13
3.2. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................13
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ..........................................................................................13
4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xây dựng bài giảng điện
tử trong dạy học ở trường trung cấp nghề. .....................................................13
4.2. Phân tích đặc điểm nội dung chương trình môn Hệ quản trị cơ sở dữ
liệu .....................................................................................................................13
4.3. Thiết kế và sử dụng bài giảng điện tử cho một chương cụ thể của môn
học Hệ quản trị cơ sở dữ liệu theo phương pháp tích hợp cho học sinh
Trường Trung cấp nghề số 18..........................................................................14
5. Giả thuyết khoa học ............................................................................................14
6. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................14
6.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết...........................................................14
6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn ..........................................................14
7. Ý nghĩa khoa học của đề tài ...............................................................................15
8. Cấu trúc luận văn ................................................................................................15
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG
BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ TRONG DẠY HỌC Ở TRƯỜNG .................................16
TRUNG CẤP NGHỀ ..............................................................................................16
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ....................................................................16

1

1.2. Công nghệ dạy học hiện đại.............................................................................17
1.2.1. Công nghệ, công nghệ dạy học, công nghệ dạy học hiện đại ...............17
1.2.1.1. Công nghệ .........................................................................................17
1.2.1.2. Công nghệ dạy học ...........................................................................17
1.2.1.3. Công nghệ dạy học hiện đại ............................................................17
1.2.2. Đặc điểm của công nghệ dạy học hiện đại ............................................18
1.2.3. Tác dụng của công nghệ dạy học trong quá trình dạy học ..................18
1.2.4. Bài giảng theo công nghệ dạy học hiện đại...........................................19
1.2.5. Mô đun, dạy học tích hợp .......................................................................20
1.3. Phương tiện dạy học và vai trò của phương tiện dạy học ............................21
1.3.1. Khái niệm phương tiện, phương tiện dạy học .......................................21
1.3.1.1. Khái niệm phương tiện .....................................................................21
1.3.1.2. Phương tiện dạy học .........................................................................22
1.3.2. Phân loại phương tiện dạy học ..............................................................22
1.3.3. Vai trò của phương tiện dạy học ............................................................23
1.3.4. Một số nguyên tắc sư phạm trong việc thiết kế và sử dụng phương tiện
dạy học ...............................................................................................................25
1.3.5. Khả năng dạy học bằng máy tính điện tử và đa phương tiện ...............27
1.3.5.1. Các khả năng cơ bản của MTĐT .....................................................27
1.3.5.2. Các khả năng hỗ trợ của MTĐT trong dạy học ..............................28
1.3.5.3. Những mặt hạn chế của MTĐT trong dạy học ...............................32
1.3.5.4. Đa phương tiện Multimedia .............................................................33
1.4. Bài giảng điện tử ...............................................................................................33
1.4.1. Khái niệm bài giảng điện tử ...................................................................33
1.4.2. Một số đặc trưng của bài giảng điện tử .................................................34
1.4.3. Các yêu cầu khi thiết kế BGĐT ..............................................................37
1.4.4. Quy trình thiết kế bài giảng điện tử .......................................................37
1.4.4.1. Xác định mục tiêu bài học ................................................................38

1.4.4.2. Lựa chọn kiến thức cơ bản, xác định nội dung trọng tâm .............38

2


1.4.4.3. Multimedia hoá kiến thức .................................................................38
1.4.4.4. Xây dựng các thư viện tư liệu...........................................................39
1.4.4.5. Lựa chọn ngôn ngữ hoặc các phần mềm trình diễn để xây dựng
tiến trình dạy học thông qua các hoạt động cụ thể ......................................39
1.4.4.6. Chạy thử chương trình, sửa chữa và hoàn thiện ............................40
1.4.5. Các yêu cầu đối với một bài giảng điện tử.............................................40
1.4.5.1. Yêu cầu về phần nội dung ................................................................40
1.4.5.2. Yêu cầu về phần câu hỏi - giải đáp ..................................................41
1.4.5.3. Yêu cầu về phần thể hiện khi thiết kế ..............................................41
1.5. Thực trạng sử dụng bài giảng điện tử trong dạy học tại các khoa và trung
tâm của trường Trung cấp nghề số 18. .................................................................41
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................44
CHƯƠNG II: NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ TRONG
DẠY HỌC MÔN HỆ QUẢN TRỊ CƠ SỞ DỮ LIỆU THEO PHƯƠNG
PHƯƠNG PHÁP TÍCH HỢP Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ SỐ 18 ........45
2.1. Phân tích chung về môn học Hệ quản trị cơ sở dữ liệu ................................45
2.1.1. Xác định mục tiêu chung của môn học .................................................45
2.1.2. Chương trình môn học ...........................................................................45
2.1.3. Đặc điểm nội dung môn học...................................................................46
2.1.3.1. Tính cụ thể và trừu tượng ................................................................46
2.1.3.2. Tính tổng hợp và tính tích hợp .........................................................47
2.1.3.3. Tính ứng dụng - thực tiễn ................................................................47
2.1.4. Thuận lợi và khó khăn trong dạy học môn Hệ quản trị cơ sở dữ liệu tại
trường Trung cấp nghề số 18 .........................................................................488
2.1.5. Tính khả thi của việc áp dụng bài giảng điện tử trong dạy học môn Hệ

quản trị cơ sở dữ liệu tại trường Trung cấp nghề số 18. ................................49
2.2. Lựa chọn công cụ và phương tiện hỗ trợ để xây dựng bài giảng điện tử
môn học “Hệ quản trị cơ sở dữ liệu” .....................................................................50
2.2.1. Ms- Powerpoint .......................................................................................50
2.2.2. Macromedia Flash ..................................................................................52

3


2.2.3. Microsoft Frontpage ...............................................................................53
2.3. Thiết kế BGĐT trong dạy học .........................................................................56
2.3.1. Xác định mục tiêu bài học ......................................................................56
2.3.2. Lựa chọn kiến thức cơ bản, xác định nội dung trọng tâm ...................56
2.3.3. Multimedia hóa từng đơn vị kiến thức ..................................................56
2.3.4. Xây dựng thư viện tư liệu .......................................................................56
2.3.5. Lựa chọn ngôn ngữ hoặc các phần mềm thiết kế .................................57
2.3.6. Chạy thử chương trình, sửa chữa và hoàn thiện ..................................59
2.4. Yêu cầu để sử dụng có hiệu quả BGĐT trong dạy học môn Hệ quản trị cơ
sở dữ liệu theo phương pháp tích hợp tại Trường Trung cấp nghề số 18 .........60
2.4.1. Yêu cầu về cơ sở vật chất, trang thiết bị ................................................60
2.4.2. Yêu cầu đối với giáo viên ........................................................................60
2.5. Đánh giá chung về bài giảng điện tử trong dạy học môn Hệ quản trị cơ sở
dữ liệu theo phương pháp tích hợp .......................................................................61
2.5.1. Ưu điểm ...................................................................................................61
2.5.2. Nhược điểm ...........................................................................................611
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................62
CHƯƠNG III: THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ TRONG
DẠY HỌC MÔN HỆ QUẢN TRỊ CƠ SỞ DỮ LIỆU THEO PHƯƠNG PHÁP
TÍCH HỢP Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ SỐ 18 .......................................63
3.1. Các bước thiết kế bài giảng điện tử chương Thiết kế mẫu biểu ..................63

3.2. Thiết kế bài giảng điện tử chương Thiết kế mẫu biểu ..................................66
3.3. Giáo án ..............................................................................................................80
3.4. Thực nghiệm sư phạm .....................................................................................86
3.4.1. Các bước tiến hành thực nghiệm ...........................................................88
3.4.2. Đánh giá định tính ..................................................................................89
3.4.3. Đánh giá định lượng ..............................................................................89
3.4.4. Đánh giá kết quả .....................................................................................89
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ........................................................................................96

4


KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................97
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................99
PHỤ LỤC 1 ............................................................................................................100
PHỤ LỤC 2 ..........................................................................................................1003
PHỤ LỤC 3 ............................................................................................................107
PHỤ LỤC 4 ............................................................................................................108
PHỤ LỤC 5 ..........................................................................................................1089
PHỤ LỤC 6 ........................................................................................................10813

5


LỜI CẢM ƠN
Sau hai năm học tập, nghiên cứu, được sự giảng dạy của các thầy cô giáo
Viện Sư phạm Kỹ thuật, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, được sự giúp đỡ và
hướng dẫn tận tình của thầy PGS.TS. Phạm Văn Sơn (Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ
đào tạo và Cung ứng nhân lực - Bộ Giáo dục và Đào tạo). Luận văn với đề tài: "Xây
dựng và sử dụng bài giảng điện tử trong dạy học môn “Hệ quản trị cơ sở dữ

liệu” theo phương pháp tích hợp tại trường Trung cấp nghề số 18 - Bộ Quốc
phòng" đã hoàn thành.
Trước tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới:
Thầy giáo hướng dẫn khoa học PGS.TS. Phạm Văn Sơn đã tận tình chỉ dẫn,
giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Viện Đào tạo và bồi dưỡng sau đại học, Ban lãnh đạo và các thầy cô giáo
Viện Sư phạm kỹ thuật, tập thể các thầy cô giáo Trường Đại học Bách Khoa Hà
Nội, Ban giám hiệu, Khoa Điện tử - Tin học Trường Trung cấp nghề số 18 đã tạo
mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong việc học tập, nghiên cứu và tiến hành luận văn.
Toàn thể các bạn bè đồng nghiệp, gia đình và người thân đã quan tâm, động
viên giúp đỡ để tôi hoàn thành luận văn.
Mặc dù đã rất cố gắng tuy nhiên luận văn không thể tránh khỏi thiếu sót. Rất
mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo và bạn bè đồng nghiệp để
luận văn của tôi được hoàn thiện hơn đóng góp một phần nhỏ vào mục tiêu nâng
cao chất lượng giáo dục kỹ thuật nghề nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày

tháng 9 năm 2016
Tác giả

Nguyễn Thị Thu Huyền

6


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, những gì tôi viết trong luận văn này là do tìm hiểu và
nghiên cứu của bản thân. Mọi kết quả nghiên cứu cũng như ý tưởng của các tác giả
khác nếu có đều được trích dẫn nguồn gốc cụ thể.

Luận văn này cho đến nay chưa được bảo vệ tại bất kỳ một hội đồng bảo vệ
luận văn thạc sĩ nào trên toàn quốc cũng như ở nước ngoài và cho đến nay chưa hề
được công bố trên bất kỳ một phương tiện thông tin nào.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những gì mà tôi đã cam đoan trên đây.
Hà nội, ngày

tháng 9 năm 2016
Tác giả

Nguyễn Thị Thu Huyền

7


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BGĐT

Bài giảng điện tử

BTVN

Bài tập về nhà

CNTT

Công nghệ thông tin

CNDH

Công nghệ dạy học

BQP

Bộ Quốc phòng

CNTT&TT

Công nghệ thông tin và truyền thông

GDĐT

Giáo dục đào tạo

GV

Giáo viên

HV

Học viên

LAN

Local Area Networks

MTĐT

Máy tính điện tử

PPDH

Phương pháp dạy học

PTDH

Phương tiện dạy học

PTKTDH

Phương tiện kỹ thuật dạy học

QTDH

Quá trình dạy học

THCN

Trung học chuyên nghiệp

THCS

Trung học cơ sở

TH

Thực hành

TLTK

Tài liệu tham khảo

8


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ
NỘI DUNG

TRANG

Hình 1.1. Sơ đồ mối quan hệ giữa các thành tố của quá trình dạy học

24

Hình 1.2. Sơ đồ cấu trúc bài giảng điện tử

34

Bảng 1.1. Đánh giá thực trạng ứng dụng BGĐT tại các khoa và trung
tâm của Nhà trường
Hình 1.3. Biểu đồ so sánh thực trạng ứng dụng BGĐT tại các khoa và
trung tâm của Trường Trung cấp nghề số 18

42

43

Hình 2.1. Giao diện của phần mềm Ms-Powerpoint

50

Hình 2.2. Giao diện của phần mềm Macromedia Flash

52

Hình 2.3. Giao diện của phần mềm Microsoft Frontpage

54

Hình 2.4. Giao diện cửa sổ Frames pages

57

Hình 2.5. Giao diện trang Web 4 khung

58

Hình 2.6. Sơ đồ các bước thiết kế BGĐT

59

Hình 3.1. Thư viện tư liệu

65

Hình 3.2. Giới thiệu môn học

66

Hình 3.3. Nội dung bài học

66

Hình 3.4. Điều kiện tiên quyết

67

Hình 3.5. Mục tiêu bài học

67

Hình 3.6. Tài liệu học tập

68

Hình 3.7. Khái niệm mẫu biểu

68

Hình 3.8. Các thành phần trong mẫu biểu

69

Hình 3.9. Mẫu biểu đơn

69

Hình 3.10. Mẫu biểu liên tục

70

Hình 3.11. Mẫu biểu bảng dữ liệu

70

Hình 3.12. Công cụ để thiết kế Form

71

Hình 3.13. Thuộc tính

71

9


NỘI DUNG

TRANG

Hình 3.14. Thiết kế Form đơn giản

72

Hình 3.15. Chọn nguồn dữ liệu

72

Hình 3.16. Tạo các điều khiển thể hiện dữ liệu

73

Hình 3.17. Vẽ các điều khiển cho Form

73

Hình 3.18. Chế độ xem và thiết kế Form

74

Hình 3.19. Tạo nút lệnh Nhập dữ liệu

74

Hình 3.20. Tạo nút lệnh Đóng Form

75

Hình 3.21. Tạo nút lệnh xem dữ liệu

75

Hình 3.22. Các bước thiết kế Form Main - Sub

76

Hình 3.23. Một số hàm tính toán

76

Hình 3.24. Form Menu chính

77

Hình 3.25. Form Danh mục nhân viên

77

Hình 3.26. Form Main – Sub Thông tin nhân viên công ty

78

Hình 3.27. Bài tập thực hành thiết kế Form danh mục công ty

78

Hình 3.28. Bài tập thực hành thiết kế Form danh mục điện kế

79

Hình 3.29. Bài tập thực hành thiết kế Form Main - Sub Thông tin điện
kế khách hàng

79

Hình 3.30. BTVN thiết kế Form danh mục hóa đơn

80

Bảng 3.1. Phân phối kết quả kiểm tra

87

Bảng 3.2. Tỉ lệ f (%) – Số (%) học viên đạt điểm xi

87

Hình 3.31. Biểu đồ so sánh Tỉ lệ f (%) – Số (%) học viên đạt điểm Xi

88

Bảng 3.3. Kết quả khảo sát đối tượng là người học

93

Bảng 3.4. Kết quả khảo sát bình quân với đối tượng người học

93

Bảng 3.5. Kết quả khảo sát bình quân qua lấy ý kiến chuyên gia

94

10


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay, đất nước ta đang trong quá trình hội nhập nền kinh tế toàn cầu,
khoa học và công nghệ phải được phát triển ở một tầm cao mới. Song song với việc
phát triển khoa học công nghệ thì việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất

lượng cao là nhiệm vụ cấp thiết. Để làm được điều đó đòi hỏi các cơ sở giáo dục
phải đào tạo những con người có khả năng đáp ứng được yêu cầu của xã hội trong
thời đại mới, thời đại công nghệ thông tin. Để thực hiện được nhiệm vụ trên Đảng
và Nhà nước ta đã chỉ rõ cần phải đổi mới giáo dục mà trong đó đổi mới phương
pháp dạy học là vấn đề hết sức cấp bách. Hiện nay, với xu hướng đổi mới phương
pháp dạy học cũng đã tạo ra nhiều chuyển đổi tích cực, trong đó việc ứng dụng
CNTT vào dạy học đã góp phần nâng cao chất lượng dạy và học. Vì vậy, chúng ta
nhất thiết phải đổi mới phương pháp dạy học theo hướng ứng dụng CNTT và các
thiết bị dạy học hiện đại để phát huy mạnh mẽ tư duy sáng tạo, kỹ năng thực hành
và hứng thú học tập của học sinh để nâng cao chất lượng đào tạo.
Trường Trung cấp nghề số 18 là một trong những trường nằm trong hệ thống
các trường nghề trong quân đội, trực thuộc Binh đoàn 11 – Bộ Quốc phòng với
nhiệm vụ trọng tâm là đào tạo các đối tượng học viên là bộ đội xuất ngũ và dân sự
để tạo nguồn nhân lực, những người thợ có tay nghề cao đáp ứng cho sự nghiệp
phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Những năm qua, nhà trường đã đào tạo ra
nhiều kỹ thuật viên, công nhân kỹ thuật có tay nghề cao đáp ứng nhu cầu về nhân
lực cho các công ty, xí nghiệp, đơn vị sản xuất có nhu cầu tuyển dụng.
Những năm gần đây Trường Trung cấp nghề số 18 - BQP đã triển khai đào tạo
theo chương trình khung mới nhưng đang gặp khó khăn, bất cập khi thực hiện dạy
học các mô đun môn học. Đó là: Giáo viên vẫn lúng túng khi xây dựng bài giảng
theo phương pháp tích hợp giữa lý thuyết và thực hành nên chất lượng bài giảng
chưa cao. Nguyên nhân có thể kể đến là năng lực của một số giáo viên chưa thông
thạo về ứng dụng CNTT, thiếu các tài liệu hướng dẫn cụ thể, chi tiết cho việc tổ

11


chức dạy học theo phương pháp tích hợp, việc tập huấn bồi dưỡng giáo viên về dạy
học theo phương pháp tích hợp chưa được chú trọng tổ chức thường xuyên.
CNTT là một ngành khoa học không thể thiếu trong thời đại bùng nổ thông tin

và truyền thông hiện nay. Hệ quản trị cơ sở dữ liệu là môn học không thể thiếu cho
nhóm ngành công nghệ thông tin trong đó cụ thể với nghề Công nghệ thông tin ứng
dụng phần mềm mà trường đang giảng dạy.
Môn Hệ quản trị cơ sở dữ liệu Access là môn học chuyên môn nghề bắt buộc
của chương trình đào tạo trung cấp nghề Công nghệ thông tin ứng dụng phần mềm
được bố trí học sau các môn cơ sở ngành. Nhằm trang bị cho người học những kiến
thức lí thuyết cơ bản về cơ sở dữ liệu cũng như những kỹ năng thiết kế các hệ cơ sở
dữ liệu, đây là khâu cơ bản và không thể thiếu đối với người lập trình khi thiết kế
các phần mềm ứng dụng. Do vậy việc xây dựng và sử bài giảng điện tử trong dạy
học môn “Hệ quản trị cơ sở dữ liệu” theo phương pháp dạy học tích hợp nhằm nâng
cao chất lượng và hiệu quả dạy học.
Tuy nhiên, việc ứng dụng một số phần mềm vào dạy học trong nhà trường vẫn
còn ít, hiện nay mới chỉ tập trung vào một số tiết thi dạy giỏi, tiết thao giảng v.v.
Tình trạng giáo viên trình chiếu cả bài, chưa phối hợp nhuần nhuyễn các phương
pháp dạy học với các phương tiện dạy học, chưa đáp ứng được yêu cầu của đổi mới
phương pháp dạy học còn khá phổ biến. Điều đó khiến học viên còn thụ động trong
cách học, chưa tự lực giải quyết được các vấn đề khó khăn trong học tập cũng như
trong cuộc sống.
Xuất phát từ những lý do trên tôi chọn đề tài: Xây dựng và sử dụng bài
giảng điện tử trong dạy học môn “Hệ quản trị cơ sở dữ liệu” theo phương
pháp tích hợp tại trường Trung cấp nghề số 18 - Bộ Quốc phòng để nghiên cứu
với hy vọng đóng góp một phần nhỏ vào đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng
cao chất lượng đào tạo của nhà trường.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, xây dựng và sử dụng Bài giảng
điện tử trong dạy học môn Hệ quản trị cơ sở dữ liệu theo phương pháp tích hợp

12

giúp giáo viên thuận lợi trong giảng dạy, tích cực hóa hoạt động học tập của học
viên nhằm nâng cao chất lượng dạy và học môn này tại nhà trường.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Bài giảng điện tử môn học Hệ quản trị cơ sở dữ liệu chuyên ngành Công
nghệ thông tin ứng dụng phần mềm theo phương pháp tích hợp tại Trường Trung
cấp nghề số 18.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu xây dựng và sử dụng Bài giảng điện tử môn học
Hệ quản trị cơ sở dữ liệu chuyên ngành Công nghệ thông tin ứng dụng phần mềm
theo phương pháp tích hợp tại Trường Trung cấp nghề số 18.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xây dựng bài giảng điện tử
trong dạy học ở trường trung cấp nghề.
Liên quan đến vấn đề phương pháp luận, tôi đã nghiên cứu, tìm hiểu về công
nghệ dạy học hiện đại; khái niệm, các đặc trưng và yêu cầu khi thiết kế bài giảng
điện tử.
Phân tích những khái niệm và thuật ngữ mà đề tài có liên quan như: (công
nghệ, công nghệ dạy học, bài giảng điện tử, đa phương tiện, phương tiện dạy học…)
4.2. Phân tích đặc điểm nội dung chương trình môn Hệ quản trị cơ sở dữ liệu
Phân tích nội dung, chương trình, phương pháp dạy học môn Hệ quản trị cơ
sở dữ liệu ở nhà trường hiện nay để thấy được sự cần thiết và khả năng áp dụng bài
giảng điện tử nhằm nâng cao hiệu quả dạy học.
Nghiên cứu và khai thác một số phần mềm tin học.

13


4.3. Thiết kế và sử dụng bài giảng điện tử cho một chương cụ thể của môn học
Hệ quản trị cơ sở dữ liệu theo phương pháp tích hợp tại trường Trung cấp nghề

số 18
Đây là một đóng góp mới của tôi. Các ví dụ vận dụng đều được chọn trong
chương trình môn học Hệ quản trị cơ sở dữ liệu, chuyên ngành Công nghệ thông tin
ứng dụng phần mềm tại Trường Trung cấp nghề số 18 - Bộ Quốc phòng.
5. Giả thuyết khoa học
Bài giảng điện tử môn học Hệ quản trị cơ sở dữ liệu theo phương pháp tích
hợp sẽ làm tích cực hoá quá trình dạy học. Nếu xây dựng và sử dụng bài giảng điện
tử môn học Hệ quản trị cơ sở dữ liệu theo phương pháp tích hợp, sẽ đáp ứng các
yêu cầu sư phạm đối với giáo viên, sẽ nâng cao hứng thú nhận thức và khả năng tiếp
thu kiến thức của học viên trong dạy và học môn học này.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Là phương pháp mà trước tiên phải thu thập những thông tin khoa học liên
quan đến đề tài, phân tích tài liệu lý thuyết thành các đơn vị kiến thức, cho phép
người sử dụng phương pháp có thể tìm hiểu những dấu hiệu đặc trưng, bản chất, cấu
trúc bên trong của lý thuyết. Trên cơ sở lý thuyết đã phân tích, tổng hợp chúng lại
để tạo ra một hệ thống, từ đó thấy được mối liên hệ biện chứng của chúng với nhau.
Vì vậy mà hiểu đầy đủ, toàn diện, sâu sắc về lý thuyết đang nghiên cứu.
6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát sư phạm
Là phương pháp thu thập thông tin về quá trình giáo dục, trên cơ sở tri giác
trực tiếp các hoạt động sư phạm một cách có hệ thống, cho người nghiên cứu những
tài liệu sống về thực tiễn giáo dục để có thể khái quát, rút ra những quy luật nhằm
chỉ đạo tổ chức quá trình giáo dục.
Phương pháp này gồm:
+ Phương pháp quan sát trực tiếp: qua dự giờ, trao đổi thảo luận.

14

+ Phương pháp quan sát gián tiếp: nghiên cứu lịch trình, bài giảng, sổ điểm,
băng hình, vở ghi của học viên, bài kiểm tra.
+ Phương pháp quan sát kết hợp với điều tra.
- Phương pháp điều tra giáo dục
Là phương pháp khảo sát một số lượng lớn các đối tượng nghiên cứu ở một
hay nhiều khu vực, vào một hay nhiều thời điểm. Điều tra giáo dục nhằm thu thập
rộng rãi các số liệu, hiện tượng để từ đó phát hiện các vấn đề cần giải quyết, xác
định tính phổ biến, nguyên nhân… chuẩn bị cho các bước nghiên cứu tiếp theo.
7. Ý nghĩa khoa học của đề tài
Xây dựng và sử dụng bài giảng điện tử trong dạy học môn học Hệ quản trị cơ
sở dữ liệu ở Trường Trung cấp nghề số 18 nhằm giúp giáo viên đáp ứng các yêu cầu
sư phạm, tạo hứng thú nhận thức và khả năng hoạt động sáng tạo của học sinh, làm
tích cực hoá quá trình dạy học từ đó nâng cao chất lượng dạy học môn học Hệ quản
trị cơ sở dữ liệu ở Trường Trung cấp nghề số 18.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, phần nội dung của luận văn gồm 3
chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xây dựng bài giảng điện tử trong
dạy học ở trường Trung cấp nghề.
Chương 2: Nghiên cứu xây dựng bài giảng điện tử trong dạy học môn Hệ quản
trị cơ sở dữ liệu theo phương pháp tích hợp ở trường trung cấp nghề số 18.
Chương 3: Thiết kế và sử dụng bài giảng điện tử trong dạy học môn Hệ quản
trị cơ sở dữ liệu theo phương pháp tích hợp ở trường Trung cấp nghề số 18.

15


CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG
BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ TRONG DẠY HỌC Ở TRƯỜNG
TRUNG CẤP NGHỀ

1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
Môn hệ quản trị cơ sở dữ liệu Access là một môn học chuyên môn nghề bắt
buộc của chương trình đào tạo Trung cấp nghề Công nghệ thông tin ứng dụng phần
mềm tại Trường Trung cấp nghề số 18.
Nhiệm vụ cơ bản của môn hệ quản trị cơ sở dữ liệu Access là trang bị cho
học viên những hiểu biết cơ bản về đặc tính và chức năng của phần mềm Access,
cách thức truy vấn đến cơ sở dữ liệu bằng công cụ QBE, ngôn ngữ SQL trên
Access. Tạo và quản trị cơ sở dữ liệu, truy vấn dữ liệu với các bảng, thiết kế được
nhiều dạng biểu mẫu và báo biểu. Vận dụng được vào thực tế để xây dựng các bài
toán quản lý phần mềm ứng dụng.
Để đạt được chất lượng tốt về truyền tải kiến thức môn học tới học viên thì
việc áp dụng công nghệ dạy học tiên tiến với phương tiện dạy học hiện đại là xu thế
mang tính thời sự hiện nay. Với sự phát triển của công nghệ thông tin đã cho phép
xây dựng các bài giảng điện tử sinh động, phù hợp với tâm lý học viên, giúp mang
lại hiệu quả tốt nhất cho việc nâng cao chất lượng giảng dạy môn học.
Vì vậy nhiệm vụ của người GV là phải nghiên cứu và vận dụng các phương
tiện, phương pháp dạy học một cách tối ưu không chỉ để cung cấp kiến thức mà
quan trọng hơn là phải đào tạo học viên trở thành những con người có khả năng đáp
ứng được những yêu cầu với sự phát triển của xã hội, có khả năng làm việc hợp tác,
hoà nhập cộng đồng thế giới, giúp học viên tìm ra phương pháp học tập sáng tạo để
các em có thể tự học suốt đời. Là một giáo viên đứng trên bục giảng tôi nhận thức
được rằng cần phải nghiên cứu, tìm tòi qua các phần mềm dạy học hiện đại để đưa
công nghệ dạy học hiện đại vào bài giảng của mình giúp học viên có thể học ở mọi
nơi, mọi chỗ với mọi mức độ và có thể biết thêm nhiều phương tiện có thể giúp các
em lĩnh hội kiến thức một cách dễ dàng.

16


1.2. Công nghệ dạy học hiện đại

1.2.1. Công nghệ, công nghệ dạy học, công nghệ dạy học hiện đại
1.2.1.1. Công nghệ
Công nghệ là một hệ thống phương tiện, phương pháp và kĩ năng, nhằm vận
dụng các qui luật khách quan để tác động vào một đối tượng nào đó, đem lại một
thành quả xác định cho con người. [9]
Với định nghĩa trên dạy học cũng là một công nghệ.
1.2.1.2. Công nghệ dạy học
Công nghệ dạy học là một hệ thống phương tiện, phương pháp và kỹ năng
dạy học, nhằm vận dụng những quy luật khách quan như tâm lý học, giáo dục học,
tác động vào người học, hình thành một nhân cách xác định. Từ định nghĩa trên có
thể thấy rõ dạy học được xem là công nghệ, trước hết và bản chất của nó tương ứng
với một nội hàm của khái niệm công nghệ, chứ không phải vì hiện tượng những quy
trình công nghệ hay những ứng dụng của công nghệ thông tin hoặc phương tiện kỹ
thuật khác trong dạy học. Với những phương tiện, phương pháp và kỹ năng truyền
thống, dạy học vẫn là công nghệ: dạy học truyền thống, bên cạnh công nghệ dạy
học hiện đại. [9]
1.2.1.3. Công nghệ dạy học hiện đại
Công nghệ dạy học hiện đại chính là công nghệ dạy học với phương tiện,
phương pháp và kỹ năng trong thời đại ngày nay, thời đại công nghệ thông tin và
truyền thông. Hay nói cách khác, công nghệ dạy học hiện đại là công nghệ dạy học
bằng máy tính và mạng.
Ngày nay với Internet và E-learning, thuật ngữ dạy học có máy tính hỗ trợ
(Computer Aided/Assisted Instruction – CAI) thực ra không thích hợp nữa, vì đã
đến lúc không có máy tính không được. Tuy nhiên, cũng như CAD, CAM... CAI
vẫn là một thuật ngữ thông dụng, được hiểu theo nghĩa dạy học bằng máy tính và
mạng, do ý nghĩa lịch sử của nó. từ viết tắt thích hợp cũng có thể hiểu là Computer
Allied Instruction. [9]
Theo định nghĩa trên thì công nghệ dạy học hiện đại, về cơ bản là công nghệ

17

dạy học tương tác.
1.2.2. Đặc điểm của công nghệ dạy học hiện đại
- Tính hiện đại: thường xuyên áp dụng vào thực tiễn dạy học những đổi mới
về giáo dục một cách có căn cứ khoa học.
- Tính tối ưu hoá: chi phí ít nhất về thời gian, sức lực.
- Tính tích hợp: sử dụng thành tựu của nhiều khoa học vào việc đào tạo.
- Tính lặp lại kết quả: cùng một quá trình đào tạo phải đạt được những kết
quả mong muốn gần giống nhau.
- Tính phương tiện: sử dụng phương tiện truyền thông và đồ dùng dạy học.
- Tính khách quan: có các tiêu chí đánh giá kết quả học tập rõ ràng để việc
đánh giá được khách quan, kịp thời về định lượng và định tính.
- Tính hệ thống hoá: chương trình hoá hoạt động từ lúc thăm dò nhu cầu xã
hội, tuyển học, học tập đều được tiến hành theo những quy trình.
- Tính khoa học: chỉ rõ cơ sở khoa học của các quá trình trong dạy học và
giáo dục.
- Tính xác định: thể hiện trong thiết kế chương trình, sách giáo khoa.
- Tính kiểm soát được: nghĩa là xác định xem khi đầu vào đạt chuẩn, các tác
động đều đúng liệu có cho ra kết quả đúng với dự kiến không?
- Tính chuyển giao hàng loạt: công nghệ dạy học có thể chuyển giao được
không? Điều kiện chuyển giao được là gì?....
1.2.3. Tác dụng của công nghệ dạy học trong quá trình dạy học
Một công nghệ dạy học chỉ có tác dụng tốt khi được sử dụng trong những
điều kiện hoàn toàn xác định, theo quan điểm công nghệ và quan điểm hệ thống.
Quan điểm công nghệ
Phải có phương tiện (máy tính, máy chiếu…) thích hợp và điều kiện vận
hành tương ứng.
Người dạy có tay nghề (kiến thức, phương pháp, kỹ năng về tin học cũng
như chuyên môn…) đủ để làm chủ quá trình dạy học, xử lý kịp thời các tình huống

phát sinh ngoài kế hoạch.

18


Học viên phải có học liệu thích hợp và biết ứng xử ngang tầm với những
thuận lợi do công nghệ hiện đại mang lại.
Quan điểm hệ thống
Công nghệ dạy học hiện đại là một hệ thống con trong hệ thống công nghệ
dạy học nói chung. Vì thế phải được sử dụng trong mối tương quan với công nghệ
dạy học truyền thống, theo phương châm đúng lúc, đúng chỗ và đúng độ (trình độ,
mức độ…) đảm bảo quá trình dạy học không chỉ khả thi mà còn hiệu quả.
1.2.4. Bài giảng theo công nghệ dạy học hiện đại
Nội dung bài soạn thường gồm các phần như sau:
Phần chữ
Giáo viên sáng tác một phần dựa vào học vấn và kinh nghiệm dạy học của
mình, gõ thành file văn bản trong máy tính. Phần còn lại được biên soạn theo tài
liệu tham khảo (TLTK)
- Nếu TLTK là ấn phẩm: cần sử dụng máy quét (scanner) và các phần mềm
nhận dạng (OCR)…
- Nếu TLTK là các CDROM: chỉ việc copy vào máy tính hoặc chụp bằng các
phần mềm như Capture Professional, SnagIt,…, rồi chuyển thành file văn bản bằng
OCR
Phần hình
Giáo viên sáng tác một phần theo khả năng của mình thông qua các công cụ
trong máy tính. Phần còn lại được biên soạn theo TLTK (thường chiếm tỷ lệ khá
lớn). Các phương tiện nghe, nhìn như film, băng hình…không phải là thành phần
chính của bài soạn, chúng thường được dùng phối hợp trên lớp để tăng hiệu quả cho
bài giảng.[9]
Một bài giảng theo công nghệ dạy học hiện đại cần đáp ứng đồng thời hai

yêu cầu cơ bản sau:
 Là một bài giảng từ xa qua mạng (LAN, WAN…), học viên có thể tái hiện
đầy đủ những nội dung giáo viên cung cấp.
 Là một bài giảng giáp mặt đạt chuẩn mực sư phạm.

19


Chuẩn mực sư phạm được hiểu là những tiêu chí yêu cầu cơ bản đảm bảo cho
quá trình dạy học (gồm hai hoạt động tương tác là hoạt động dạy của thầy và học
của trò) diễn ra khả thi và hiệu quả.
1.2.5. Mô đun, dạy học tích hợp
Mô đun dạy học là một đơn vị chương trình dạy học tương đối độc lập được
cấu trúc đặc biệt nhằm phục vụ cho người học và chứa đựng mục tiêu, nội dung,
phương pháp dạy học cũng như hệ thống các công cụ đánh giá kết quả tạo thành
một chỉnh thể. Mỗi mô đun gồm các tiểu mô đun, là các thành phần cấu trúc mô đun
được xây dựng tương ứng với các nhiệm vụ học tập mà người học phải thực hiện.
Mô đun theo định nghĩa của Luật Dạy nghề (2005): Là đơn vị học tập được
tích hợp giữa kiến thức chuyên môn, kỹ năng thực hành và thái độ nghề nghiệp một
cách hoàn chỉnh nhằm giúp cho người học nghề có năng lực thực hành trọn vẹn
một số công việc của một nghề.[1]. Hay nói cách khác “Mô đun đào tạo là một đơn
vị học tập tích hợp tất cả các thành phần kiến thức liên quan trong các môn lý
thuyết với các kỹ năng để hình thành năng lực thực hiện ”. Như vậy dạy học các
mô đun thực chất là dạy học tích hợp nội dung nhằm hướng đến các mục tiêu sau.
-

Định hướng vấn đề cần giải quyết- năng lực thực hiện công việc;

-

Định hướng cuộc sống thật, hoạt động nghề nghiệp thật, giải quyết vấn đề
liên quan đến cuộc sống và nghề nghiệp;

-

Phát triển năng lực thực hiện ở HV;

-

Giảm được sự trùng lắp kiến thức, kỹ năng giữa các môn học
Dạy học tích hợp là dạy học với nội dung là kết quả tích hợp giữa các chỉnh

thể về lí luận hoặc công nghệ dạy học, như chương trình, học phần, môđun, có chức
năng và thuộc tính khác nhau, nhằm tăng hiệu quả dạy học như tích hợp giữa lý
thuyết với thực hành trong một môn học hay môđun, còn gọi là tích hợp nội môn,
dạy học với nghiên cứu gọi là tích hợp liên môn hoặc xuyên môn.[6]
Dạy học tích hợp là “Quá trình dạy học mà ở đó các thành phần năng lực
được tích hợp với nhau trên cơ sở các tình huống cụ thể trong đời sống để hình

20


thành năng lực của người học”
Hiện nay, dạy nghề Việt Nam đang phát triển chương trình và tổ chức hệ
thống đào tạo nghề dựa trên tiếp cận năng lực thực hiện (competency-based training
approach). Trong đó, năng lực thực hiện được coi như sự tích hợp của ba thành
phần kiến thức - kỹ năng - thái độ nghề nghiệp.
Phương pháp dạy học tích hợp là định hướng dạy học trong đó GV tổ chức,
hướng dẫn để HV biết huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng thuộc nhiều lĩnh vực
khác nhau nhằm giải quyết các nhiệm vụ học tập, đời sống; thông qua đó hình thành

những kiến thức, kĩ năng mới; phát triển được những năng lực cần thiết, nhất là
năng lực giải quyết vấn đề trong học tập và trong thực tiễn cuộc sống.
Tích hợp các nội dung trong một môn học, khi đó, vừa gắn kết đảm bảo tính
đồng bộ giữa các nội dung có liên quan trong một môn học, vừa đặt ra những tình
huống đòi hỏi HV vận dụng các kiến thức kỹ năng của môn học để giải quyết.
Dạy học tích hợp là cách giảm tải kiến thức không thực sự có giá trị sử dụng, để có
điều kiện tăng tải kiến thức có ích. Để lựa chọn nội dung kiến thức đưa vào chương trình
môn học, trước hết phải trả lời kiến thức nào cần và có thể làm cho HV biết huy động vào
các tình huống có ý nghĩa.

Vì vậy, bản chất hay nội hàm của “Dạy học tích hợp” là:
-

Loại bài dạy kết hợp giữa dạy lý thuyết và dạy thực hành.

-

Phương pháp giảng dạy theo hướng hoạt động: Hình thành cho người học
những năng lực mà mục tiêu mô đun hay môn học đặt ra.
Không thể gọi là tích hợp nếu kiến thức, kỹ năng, thái độ chỉ được lĩnh hội,

truyền thụ một cách riêng rẽ không có sự liên kết, phối hợp với nhau trong hoạt
động giải quyết một vấn đề, tình huống thực tiễn đặt ra.
1.3. Phương tiện dạy học và vai trò của phương tiện dạy học
1.3.1. Khái niệm phương tiện, phương tiện dạy học
1.3.1.1. Khái niệm phương tiện
Theo từ điển Bách khoa toàn thư Microsoft Encyclopedia, phương tiện được
hiểu là một người hoặc một vật trung gian hay một công cụ trung gian để thực hiện

21

giao tiếp. Cụ thể hơn, người ta có thể nói phương tiện là thành phần trung gian giữa
hai hay nhiều thành phần giao tiếp với các chức năng truyền đạt thông tin, người
gửi sẽ sử dụng một phương tiện để truyền tải thông tin, còn người nhận phải sử
dụng phương tiện để nhận và hiểu được thông tin từ người gửi.
1.3.1.2. Phương tiện dạy học
Theo tác giả Nguyễn Xuân Lạc Phương tiện dạy học là sản phẩm nhân tạo
góp phần tương tác giữa người dạy và người học trong quá trình dạy học. [9]
Theo định nghĩa của Wonfgang phương tiện là thiết bị có mang kí hiệu được
chế tạo ra có chủ ý về phương diện dạy học và được sử dụng một cách có lựa chọn
nhằm truyền đạt nội dung nào đó đến người học.
Tóm lại phương tiện dạy học trong công nghệ dạy học hiện đại là các vật
mang thông tin được sáng tạo ra có chủ ý về phương diện dạy học và được sử dụng
một cách có lựa chọn nhằm truyền đạt thông tin đến người học.
1.3.2. Phân loại phương tiện dạy học
Hiện nay có thể phân loại phương tiện dạy học theo những tiêu chí sau:
 Theo lịch sử
– Truyền thống (bảng đen, tranh ảnh …)
– Hiện đại (bảng tương tác, máy tính, mạng …)
 Theo chất liệu
– Cứng (phần cứng, file cứng …)
– Mềm (phần mềm, file mềm …)
 Theo tín hiệu
– Số
– Tương tự
 Theo trình tương tác
– Tương tác tham biến (tùy biến nhập tố …)
– Tương tác hằng định (chạy, dừng …)
 Theo giác quan

– Thực (máy thực, tương tác thực …)

22


– Ảo (máy ảo, tương tác ảo …)
Riêng với phương tiện tương tác số, còn có thể phân loại theo hình thức giao tiếp
người – máy, như:
 Theo dạng nhập dữ liệu :
– Dòng lệnh
– Tiếng nói
– Hộp chọn
– WIMP (Windows, Icons, Menus, Pointers)
 Theo dạng điều hoạt :
– Kéo thả
– Ẩn hiện [11]
1.3.3. Vai trò của phương tiện dạy học
Khoa học và công nghệ ngày càng phát triển thì phương tiện dạy học cũng
ngày càng trở thành yếu tố quan trọng có ảnh hưởng lớn tới chất lượng và hiệu quả
của quá trình dạy học. Đặc biệt trong các môn học thuộc ngành khoa học tự nhiên có
những nội dung sẽ không thể hiện được nếu thiếu phương tiện dạy học.
Trước đây, khi đề cập tới các thành tố của quá trình dạy học thường chỉ chú
trọng tới ba thành phần là mục đích, nội dung và phương pháp dạy học. Ngày nay do
sự phát triển về chất lượng, quá trình dạy học được xác định gồm 6 thành tố là: mục
đích (hẹp hơn là mục tiêu), nội dung, phương pháp, phương tiện dạy học, hình thức tổ
chức dạy học và kiểm tra đánh giá. Các thành tố này có quan hệ tương tác hai chiều
lẫn nhau.

23

Mục đích DH

Nội dung DH

Phương pháp DH

Phương tiện DH

Tổ chức DH

Kiểm tra - đánh
giá kết quả DH

Hình 1.1. Sơ đồ mối quan hệ giữa các thành tố của quá trình dạy học
Nếu xét về phương diện nhận thức thì phương tiện dạy học vừa là cái để học
viên “ Trực quan sinh động”, vừa là phương tiện để giúp quá trình nhận thức được
hiệu quả.
Nghiên cứu về vai trò của phương tiện dạy học, người ta còn dựa trên vai trò
của các giác quan trong quá trình nhận thức và đã chỉ ra rằng:
- Kiến thức thu nhận được qua các giác quan theo tỉ lệ: 1% qua nếm, 1,5%
qua sờ, 3,5% qua ngửi, 11% qua nghe, 83% qua nhìn (Tô Xuân Giáp) [2].
- Tỉ lệ kiến thức nhớ được sau khi học: 20% qua những gì mà ta nghe được,
30% qua những gì mà ta nhìn được, 50% qua những gì ta nghe và nhìn được, 80%
qua những gì mà ta nói được, 90% qua những gì mà ta nói và làm được (Tô Xuân
Giáp) [2].
- Cũng theo tác giả Tô Xuân Giáp [2], ở Ấn độ, người ta cũng tổng kết: Tôi
nghe - tôi quên; tôi nhìn - tôi nhớ; tôi làm - tôi hiểu.

24

Những số liệu trên cho thấy, để quá trình nhận thức đạt hiệu quả cao cần phải
thông qua quá trình nghe - nhìn và thực hành. Muốn vậy, phải có phương tiện (thiết
bị, dụng cụ) để tác động và hỗ trợ.
* Vai trò đối với giáo viên
- Hỗ trợ hiệu quả cho giáo viên trong quá trình tổ chức và hoạt động nhận
thức cho học viên bởi đảm bảo quá trình dạy học được sinh động, thuận tiện, chính
xác.
- Rút ngắn thời gian giảng dạy mà vẫn đảm bảo học viên lĩnh hội đủ nội
dung học tập một cách vững chắc.
- Giảm nhẹ cường độ lao động của giáo viên, do đó nâng cao hiệu quả dạy
học.
* Vai trò đối với người học
- Kích thích hứng thú học tập cho người học, tạo điều kiện thuận lợi cho quá
trình lĩnh hội kiến thức của người học.
- Giúp người học tăng cường trí nhớ, làm cho việc học tập lâu bền.
- Là phương tiện giúp người học hình thành và rèn luyện các kĩ năng, kĩ xảo
cả thao tác trí tuệ lẫn thao tác vật chất. Cung cấp thêm kiến thức, kinh nghiệm trực
tiếp liên quan đến thực tiễn xã hội và môi trường sống.
1.3.4. Một số nguyên tắc sư phạm trong việc thiết kế và sử dụng phương tiện dạy
học
+ Đảm bảo an toàn:
Đây là nguyên tắc quan trọng trong khi sử dụng thiết bị dạy học. Các thiết bị
dạy học được sử dụng phải an toàn với giác quan của người học, đặc biệt khi sử
dụng các thiết bị nghe nhìn. Do vậy trong quá trình sử dụng, giáo viên cần chú ý
một số vấn đề an toàn như: an toàn điện, an toàn cho thị giác, an toàn cho thính
giác...
+ Đảm bảo nguyên tắc 3Đ: đúng lúc, đúng chỗ và đủ cường độ.
Nguyên tắc sử dụng phương tiện dạy học “Đúng lúc”

Sử dụng đúng lúc phương tiện dạy học là việc trình bày phương tiện vào lúc cần

25