Hình tượng con sói trong văn hóa

Hình tượng con sói trong văn hóa
Hình tượng con sói là một motif phổ biến trong thần
thoại của các dân tộc trên toàn lục địa Á-Âu và Bắc Mỹ
tương ứng với mức độ lịch sử phân bố của môi trường
sống của những con sói. Trong một số ngôn ngữ châu
Âu, sói (Wol) tương ứng với sói xám được coi là chó sói
thực sự, trong tiếng Việt, thuật ngữ sói hay chó sói được
hiểu theo nghĩa khá rộng, bao gồm những loài hoang
dã thuộc họ chó gồm tất cả các phân loài của chó sói
xám, và các loài khác như sói đồng cỏ, sói đỏ, sói đỏ Bắc
Mỹ, sói Ethiopia, thậm chí là chó sói đất, sói bờm, chó
sói Tasmania, sói nhỏ, Sói quần đảo Falkland… trong
các loài sói trên thì sói xám là động vật phổ biến trong
văn hóa Âu-Á, tiếp đến là sói đồng cỏ trong văn hóa,
thần thoại của người bản địa Bắc Mỹ. Sói đỏ được nhắc
đến trong Sách Rừng xanh của Rudyard Kipling với vai
là những con chó đỏ.

sói này thường cất tiếng hú để giao tiếp với đồng loại,
tiếng hú của chúng to và kéo dài, rất đáng sợ. Là động
vật khá hung dữ. Khi đói và khan hiếm thức ăn, chúng
có thể liều lĩnh tấn công vào các trang trại hay bản làng
để bắt gia súc làm thức ăn và có thể tấn công con người
bất kì lúc nào.[1]

1.1 Truyền thuyết
Sói chiếm giữ tầm quan trọng lớn trong các nền văn
hóa và tôn giáo của các dân tộc du mục, cả hai thảo
nguyên Á-Âu và của vùng đồng bằng Bắc Mỹ. Những
người dân bản xứ nhiều vùng đã thần thánh hóa và
sùng bái loài sói, coi nó như vật tổ, xuất phát từ những

đặc điểm tự nhiên của chúng, đó chính là sức mạnh
sự nam tính, tính đoàn kết, sự kiên trì và thành công.
Ngày nay, người ta vẫn vinh danh loài dã thú bí ẩn này
qua việc xăm hình chó sói lên người để thể hiện sức
mạnh và sự kiên trì. Chúng cũng rất được tôn vinh là
biểu tượng của thành công. Bản chất đi săn, dồn đuổi
con mồi theo bầy đàn tượng trưng cho kỷ luật và lòng
trung thành.

uộc tính rõ ràng của các loài chó sói là bản chất của
một động vật ăn thịt một kẻ săn mồi đáng sợ, và tương
ứng với nó đó là sự liên quan mật thiết với sự nguy
hiểm, phá hoại, gian ác vừa làm cho sói là biểu tượng
của nam chiến binh trên một phương diện và là ma quỷ
trên một phương diện khác. Chó sói là loài động vật ăn
thịt đáng sợ với kỹ năng săn mồi sắc bén một cách có
tổ chức với phương pháp tấn công cắn xé liên tiếp con
mồi cho đến chết, và tiếng tru hú kéo dài trong đêm tối.
Chúng thường được nhắc đến trong các truyền thuyết
dân gian. Với nhiều nền văn hóa, chó sói tượng trưng
cho sự dữ tợn, gian ác, những bí ẩn đen tối hắc ám và sự
ác độc. Tuy nhiên, nơi khác, chúng rất được coi trọng
và tượng trưng cho lòng sự nam tính, lòng dũng cảm,
tinh thần tổ chức, phối hợp, kỷ luật, chiến lược, sự kiên
trì.

1

Sói xám

Sói xám là thành viên lớn nhất trong họ Chó và cũng
là loài chó sói nổi tiếng nhất. Chiều cao vai của nó dao
động trong khoảng từ 0,6m đến 0,9m (26–36 inch) và
thông thường có trọng lượng từ 32 đến 62 kilôgam (70–
135 pound). Sói xám được coi là động vật có vú ăn nhiều
thịt nhất (so với trọng lượng cơ thể).[1] Một ngày, một
con sói xám hoang dã có thể ăn khối lượng thịt bằng
một nửa cân nặng của mình. Sói xám là kẻ săn mồi dẻo
dai, chúng săn mồi theo bầy đàn nên hiệu quả săn mồi
của chúng rất cao. Sói xám rất dai sức, có thể săn bám Một con sói xám cắp đùi của tuần lộc, sói xám là biểu tượng của
mồi liên tục trong thời gian dài lên đến 3 giờ và chạy sự phối hợp và thành công
nhanh tới 65 km/h, Vừa chạy chúng vừa hú để gọi đồng
bọn và cũng là để con mồi kinh khiếp, tự gục ngã. Loài Chó sói, biểu tượng của vẻ đẹp và sức mạnh, tượng
1


2

1

trưng cho cả những điều tốt đẹp và xấu xa tàn ác. Trong
thần thoại của người Norse, sói thường được nhắc đến.
Sói còn là một trong những vị thần thuộc thần thoại
Bắc Âu, trong truyền thống Bắc Âu nó là một trong hai
đại diện cho các chiến binh hoặc là một biểu tượng của
Odin. Người ta tin rằng Remus và Romulus hai người
con trai của vị thần chiến tranh Ares những người sáng
lập ra thành La Mã cổ đại, được một con sói cái nuôi
dưỡng.

SÓI XÁM

thường bị chỉ trích như là một động vật hay bắt trộm và
ăn thịt gia súc, thậm chí tấn công và ăn thịt con người,
chó sói cũng được coi là một động vật tượng trưng cho
lòng dũng cảm, nam tính và là linh vật thường xuyên
xuất hiện trên cờ và gia huy của rất nhiều gia đình quý
tộc. Nó thường tượng trưng cho phần thưởng của sự
kiên trì.

Sói thường xuyên xuất hiện trong nhiều huy hiệu ở
Anh. Vua Edward IV (1442-1483) được sử dụng một con
Trong nhiều nền văn hóa đặc biệt là ở châu Âu, việc xác sói trắng cho một trong những phù hiệu của mình, cùng
định các chiến binh với con sói (tôtem giáo) đã dẫn đến với một con sư tử trắng, biểu thị gốc của mình từ gia tộc
khái niệm Lycanthropy, nghi lễ thần thoại thể hiện sự Mortimer. Sói hoặc đầu sói thường được sử dụng cho
kết hợp của người đàn ông và con chó sói. Trong thần biểu thị về tên tuổi như Videlou, de Lou, Lupus (trong
thoại và truyền thuyết dân gian ở châu Âu, con sói có triều đại của Edward III), Wolferston (Henry VI Roll,
lẽ đã kết hợp với người đàn ông chiến binh để trở thành khoảng 1422-1461), Wolseley, Love, Wolfe.
người sói hay ma sói (werewol) mỗi khi trăng tròn. Nó
có đặc điểm là một con người có khả năng biến hình
trở thành sói hoặc là một con sói hình người và được
gắn liền với sức mạnh, với tất cả những gì bẩn thỉu nhất
như là hàm mập mạp và bàn tay lông lá và đầy móng
vuốt và bộ lông màu đen.
Người sói thường được nhắc đến là một người châu Âu,
họ giết người để sinh tồn vì tất cả mọi người đều căm
ghét và muốn giết người sói. Có truyền thuyết cho rằng
chỉ có người sói là khắc tinh của ma cà rồng và chúng
rất sợ và có thể chết vì viên đạn bạc. Người sói tiếp tục
tồn tại trong văn hóa hiện đại và hư cấu với việc phim

ảnh, sách báo và truyền hình gắn người sói với hình
tượng một trong những tạo vật dễ sợ nhất và là nhân
vật chính cho nhiều bộ phim kinh dị.
Ở châu Á, người Mông Cổ tự nhận mình là hậu duệ của
chó sói, theo họ thì tổ tiên của người Mông Cổ có nguồn
gốc từ một con sói và một con hươu. ành Cát Tư Hãn
còn được tôn xưng là Đại mạc ương Lang (con sói
xanh của trời). ị tộc Niohuru, hay Nữu Hỗ Lộc thị
(tiếng Trung:
; bính âm: Niǔhùlù shì) ở Mãn Châu
đặt tên của bộ tộc mình theo tên con chó sói. Phiên
âm tiếng Mãn: “Niohuru”, nghĩa là “sói”), nhiều thành
viên thị tộc đã cải sang họ “Lang” (cũng có nghĩa là
“sói”). Người Kim cũng có một thứ vũ khí gọi là lang
nha (gậy răng sói). Trong nền văn hóa du mục, sói là
biểu tượng cho sức mạnh tinh thần của người Mông
Cổ, người Mông Cổ cho rằng sói chính là vị cứu tinh
của đồng cỏ, là biểu tượng mà con người gửi gắm linh
hồn…[2] Trong văn học dân gian và tín ngưỡng truyền
thốing Nhật Bản, sói Nhật Bản đóng một vai trò tích
cực: Fujiwara no Hidehira được cho là đã được nuôi
dưỡng bởi loài sói; đồng thời hình ảnh của sói cũng gắn
liền với các thần núi trong ần đạo: ví dụ nổi tiếng
nhất là thần sói được thờ tại miếu Mitsumine ở thành
phố Chichibu thuộc tỉnh Saitama.

1.2

•

•

•

Sói trong huy hiệu của Tây Ban
Nha.

Sói đen trong huy hiệu ở
Pháp-Loire

Sói xanh trên huy hiệu

Trên huy hiệu

Hình ảnh con sói đã được sử dụng rộng rãi trong nhiều
hình thức trong huy hiệu trong thời Trung Cổ. Mặc dù

•

Sói trắng trên huy hiệu ở Loup


1.4

•

Văn hóa đại chúng

3

Huy hiệu của Ba Lan

Sói cũng là đặc trưng trong các huy hiệu của các quốc
gia lục địa châu Âu. Huy hiệu Tây Ban Nha thường
được đại diện hình sói mang thi thể của con chiên
đang ngoạm miệng hoặc cõng trên lưng. Sói cũng rất
phổ biến trong huy hiệu ở nước Đức. ị trấn Passau
(Bavaria) biểu tượng bằng một con sói đỏ mang một
lá chắn màu trắng. Ở Bang Saxony, một con sói đen
là biểu tượng của gia tộc Von Wolfersdorf. Trong huy
hiệu Ý, sự kiện Romulus và Remus bú sói được mô tả.
Trong huy hiệu Pháp, Hoàng gia Wolfcatcher có phù
hiệu chính thức hai đầu sói đối mặt với chính diện.
Hiện nay, quốc huy của lực lượng ly khai ở Chechnya
mang hình con chó sói, vì chó sói (borz) là Chechnya
(hoặc Ichkerian) hiện thân quốc gia của quốc gia thế
tục. Những người Hồi giáo đã gỡ bỏ nó và chế độ cầm
quyền Nga gỡ bỏ nó hoàn toàn, nhưng chính phủ lưu
vong vẫn sử dụng. Ngoài ra, nhiều hiệu khác của dân
tộc Chechnya vẫn sử dụng con sói như một biểu tượng
quốc huy. Nó không chỉ là con vật quốc gia, nhưng
những người Chechnya được cho là biểu tượng khác
nhau về những truyền thuyết về tổ tiên của họ được
nuôi dưỡng bởi một con sói mẹ. Dòng khẩu hiệu nổi
tiếng nhất là các thành viên của dân tộc Chechnya là
"tự do và bình đẳng như những con sói".

Con sói già gian ác đã ăn thịt bà của cô bé quàng khăn đỏ

cổ tích sói con.

Trong những câu chuyện này, hình ảnh con sói được
xây dựng khá tiêu cực và là nhân vật phản diện, chúng
thường được mô tả là những con sói già, gầy ốm, lang
lang, trong tình trạng đói bùng, đang rình mò kiếm ăn
và đặc trưng chính là sự gian ác hay ức hiếp các con
vật hiền lành khi chúng lâm vào tình thế hiểm nghèo.
Nó là một tuyến trong trận đấu trí với các loài vật khác
điển hình như các loài gia súc là cừu, dê, heo, chó nhà
và các động vật khác như thỏ, nai, cáo, đặc biệt là các
1.3 Dân gian
cặp đôi tiêu biểu là sói và cừu, sói và thỏ. Những câu
Trong văn hóa dân gian, hình ảnh phổ biến của chó sói chuyện kiểu này đề cao sự nhanh trí, thông minh và
bị ảnh hưởng đáng kể bởi các khuôn mẫu con sói già đoàn kết của những con vật chống lại sói và kết cục là
hung ác (Big Bad Wol) từ những câu truyện ngụ ngôn luôn cho sói những bài học đáng đời và sói giống như
Aesop, truyện cổ Grimm, truyện ngụ ngôn của Jean de những kẻ phàm ăn, tham lam và ngu dốt. Đây cũng là
La Fontaine, những câu chuyện cổ tích của nước Nga và quan niệm của dân gian về động vật hay bắt trộm và
nhiều câu chuyện dân gian ở các nước khác chẵn hạn ăn thịt gia súc, thậm chí tấn công và ăn thịt con người.
như ở Việt Nam. Điều này cũng tương đồng với iên
Chúa giáo nơi các biểu tượng Kitô giáo nơi con sói đại
diện cho ma quỷ, hay điềm xấu trong khi con cừu hay 1.4 Văn hóa đại chúng
con chiên là biểu tượng cho những tín hữu được tìm
thấy thường xuyên trong văn học phương Tây. đôi khi Sói còn dùng để chỉ về Ấu sinh Hướng đạo các bé trai
kết hợp với các biểu tượng Kitô giáo như là con sói đại trong ngành này được gọi là Sói Con (Wolf Cubs) và
thường được gọi đơn giản là Ấu (Cubbing), có thể có
diện cho cái ác hay ma quỷ.
Trong những câu chuyện này có thể kể đến như Chó sói một số lý do để gọi ngành này là Sói Con vì sói là một
và bảy cậu bé, Chó sói và cáo, Chó sói và bảy chú dê con, trong các tên mà người bản xứ Mỹ đặt cho các trinh sát
Chó sói và người, Cáo làm cha đỡ đầu, Chú bé chăn cừu viên tài giỏi nhất của họ, Sói là tên của một khẩu pháo
và chó sói, cô bé quàng khăn đỏ, Chó già lừa chó Sói, chó làm tại các xưởng xe lửa tại Mafeking. Vì vậy một đứa

sói và gà trống, sói đội lốt cừu, Ba chú heo con, chó sói và bé chưa đến tuổi để trở thành Sói hoặc một Hướng đạo
cừu non, chó nhà và chó sói, chó sói tự tử và những câu sinh thật sự có thể làm một Sói Con.
chuyện cổ tích của Việt Nam như Dê và sói, Nai và sói,
mèo và sói, dê con nhanh trí, thỏ rừng và sói xám, truyện

Trong nhiều tác phẩm văn học, sói cũng được thể hiện
như: Nanh Trắng của Jack London kể về cuộc hành


4

2

SÓI ĐỒNG CỎ

Nhưng cho dù có nhiều tài năng như vậy thì phần lớn
các mưu đồ của Sói cuối cùng đều thất bại và đều có
kết cục chống lại nó.

2

Sói đồng cỏ

Một con sói xám hung dữ

trình của một con chó sói lai chó nhà để trở thành một
kẻ được khai hóa trong lãnh thổ Yukon của Canada
trong thời kỳ đổ xô đi tìm vàng Klondike cuối thế kỷ
19. Tác phẩm Khiêu vũ với bầy sói, trong tác phẩm Sách
Rừng xanh có nhân vật Akela là một con sói, thủ lĩnh

của bầy sói rừng Seeonee và là người điều hành các buổi
họp hội đồng của bầy. Trong một cuộc họp như vậy bầy
đã nhận cho vào bầy một bé người tên là Mowgli làm
thành viên của bầy và Akela trở thành một trong các
người thầy của Mowgli. Akela có nghĩa là "đơn độc”.
Trong cuốn Wild Animals I Have Known (Những con
Một con sói đồng cỏ
thú hoang dã mà tôi biết đến), Seton kể lại câu chuyện
về Lobo, một con sói lớn, sống ở gần trang trại nuôi súc Sói đồng cỏ là một nhân vật phổ biến trong văn hóa dân
vật Currumpaw tại New Mexico.
gian và văn hóa đại chúng ở Bắc Mỹ, nơi hiện diện của
Sói được thể hiện trong phim ảnh với những bộ phim loài động vật đặc hữu này. Những con sói đồng cỏ thần
như Khiêu vũ với bầy sói hay him e Wolf of Wall thoại rất phổ biến trong nhiều huyền thoại của các dân
Street (tạm dịch: Con sói phố Wall)[3] hoặc những bộ tộc bản địa của châu Mỹ. Nó xuất hiện trong rất nhiều
phim kinh dị như hồn sói 4, hồn sói 6, Hừng đông, câu chuyện dân gian và cả trong những nền văn hóa
Chạng vạng, Trăng non. Ngoài ra, từ những câu chuyện cổ, đặc biệt là truyền thuyết về ỷ hút máu dê. Chó
văn hóa này phản ảnh qua các phim hoạt hình thần sói đồng cỏ là biểu tượng cho một đội bóng chày nổi
tiên, cổ tích như Sói và bê, Hoàng tử Ivan và con Sói tiếng ở Mỹ ở vùng Chicago. Loài sói, với vị thế trong
Xám (của Nga), ỏ và Sói, Cái bóng của Sói (Việt Nam) nền văn hóa của người da đỏ, có vị trí trong nghệ thuật
Cừu vui vẻ và Sói xám (Trung ốc) Arashi no Yoru ni xăm, hình xăm chó sói phổ biến trong các bộ tộc da đỏ
(Nhật Bản). Trong trò chơi Đấu trường đẫm máu, nhân Bắc Mỹ. Ý nghĩa của hình xăm chó sói vừa mang tính
vật Yugo là một thanh niên hóa sói với đầy sức mạnh. tâm linh vừa thể hiện sự nam tính vì được xem là người
Đặc biệt trong bộ phim Hãy đợi đấy!, Sói ban đầu được đưa tin, báo hiệu những sự kiện sắp xảy ra.
miêu tả như là một kẻ côn đồ (hooligan): một kẻ nghiện
thuốc lá nặng và rất dễ dàng trở thành một kẻ dã man
và phá hoại (chẳng hạn phá hoại một cách có chủ định
các đồ vật triển lãm trong viện bảo tàng), ăn hiếp những
người yếu đuối hơn và vi phạm luật pháp. Ở mặt khác,
nhiều cố gắng của Sói nhằm bắt ỏ thường được đặc
trưng bằng các khả năng phi thường đối với nó như

trượt băng nghệ thuật, vũ ba-lê và nhảy waltz lại minh
chứng nó như là một người lịch sự, tao nhã. Sói cũng có
thể chơi đàn ghi-ta rất giỏi và cưỡi xe môtô lớn, càng
làm cho nó trở thành một nhân vật với tính cách phức
tạp. Trong phần một, khi leo lên một tòa nhà cao để
bắt ỏ, Sói đã huýt sáo bài hát phổ biến và bất kính
của những người leo núi, bài “Bài hát về người bạn”.

Về đặc điểm tự nhiên, sói đồng cỏ là loài vật săn mồi có
ngoại hình mảnh mai nhưng lanh lợi và tháo vát và là
động vật săn mồi lành nghề. Chúng có kích thước nhỏ
bé bằng loài chó nhà nhỏ ở vùng Đông Nam Á (từ 9 –
22 kg, trung bình 14 kg) và có mõm hẹp, tai nhọn như
cáo. Chúng là những động vật cơ hội, có thể kiên nhẫn
bám theo đàn tuần lộc để chờ những con già yếu ngã
xuống, ức ăn của chúng rất đa dạng vì là loài ăn tạp,
thông thường chúng ăn thịt song đôi khi chúng cũng
những loại thực vật khác. Con mồi thường xuyên là các
loài gặm nhấm như thỏ, chuột đồng, sóc và các loài như
gà gô, ngỗng trời đôi khi cả hoẵng và cáo, thức ăn ưa
thích của chúng là cừu hoặc thỏ, một số con sói già yếu,
bị bệnh còn thâm nhập và tấn công vào đàn gia súc của


2.2

Văn hóa hiện đại

con người.

5
Trong văn hóa của người Navajo thì sói đồng cỏ (tiếng
Navajo là mąii) là một nhân vật vô trách nhiệm và
là những kẻ gây rắc rối đồng thời cũng là một trong
những nhân vật quan trọng nhất và được kính trọng
trong thần thoại Navajo. Mặc dù Neinilii là thần mưa
của người Navajo nhưng sói đồng cỏ cũng có quyền
năng tạo ra những cơn mưa. Tên nghi lễ sói đồng cỏ
là Hashké Áłtsé có nghĩa là những kẻ la mắng đầu
tiên. Trong thần thoại của người Navajo thì sói đồng
cỏ trông giống như một con sói trong hình thức động
vật và trông giống như một người đàn ông với một bộ
ria mép trong hình dạng con người.

Từ đó, những đặc điểm thường được mô tả về sói đồng
cỏ bao gồm sự lanh lợi, tinh ranh, và kẻ lường gạt là
một mẫu hình của những kẻ ranh mãnh (trickster), lừa
đảo, bịp bợm và hay chơi khăm. Nhân vật này thường
là nam giới và nói chung là biết nói, mặc dù anh ta có
thể có một số đặc điểm cơ thể con sói-như như lông
thú, tai, mắt màu vàng, một cái đuôi và móng vuốt.
Những huyền thoại và truyền thuyết trong đó bao gồm
sói đồng cỏ khác nhau từ văn hóa đến văn hóa đa dạng
của người da đỏ. Nó có thể đóng vai trò của một kẻ gây
rối hoặc anh hùng và cũng thường xuất hiện trong thần
thoại sáng tạo và những câu chuyện. Nhìn chung, sói Trong thần thoại của người Navajo, sói đồng cỏ chống
đồng cỏ có nhiều điểm tương đồng với hình tượng loài lại sự đơn giản trong ngày và đêm mà động vật đang
thức và động vật ngủ. Điều này dẫn đến việc tạo ra sự
quạ.
chuyển động của các ngôi sao, các giai đoạn âm lịch và

tạo ra các tháng. Sói cũng tham gia những câu chuyện
mà là về việc đặt tên các tháng. Câu chuyện sói chiến
2.1 Văn hóa bản địa
thắng con gấu (tiếng Navajo: Asdzání shash nádleehé)
sói đã dùng thủ đoạn để lừa cô vợ của gấu nhằm có
Ở California, sói đồng cỏ là đặc trưng trong văn hóa
quan hệ tình dục với anh ta. Ngoài ra, Lễ Coyoteway là
của các nhóm sau người sống trong khu vực được
một buổi tế lễ để chữa bệnh. Người chữa lành hát một
bao trùm bởi tiểu bang California: Karuk, Maidu Bắc
bài hát trong khi người được chữa lành phủ trong làn
California, Tongva Nam California, thần thoại Ohlone
khói. Người được chữa lành sẽ vào vai của sói đồng cỏ
Bắc California, thần thoại Miwok ở Bắc California,
và xin hối lỗi về những việc làm sai trái của mình để
và thần thoại Pomo Bắc California. Ở vùng Đại bình
xin lành bệnh.
nguyên Bắc Mỹ, Sói đồng cỏ được tìm thấy trong các di
sản văn hóa của những người dân khu vực này như
thần thoại Crow, thần thoại Ho-Chunk (Ho-Chunk, 2.2 Văn hóa hiện đại
Winnebago) và Menominee.
Ở vùng Cao nguyên thì huyền thoại và những câu Sói đồng cỏ đã được so sánh với cả thần Loki của
chuyện của sói đồng cỏ cũng được tìm thấy trong các Scandinavia cũng như Prometheus, người chia sẻ với
nền văn hóa của khu vực cao nguyên như Chinookan sói đồng cỏ về lừa gạt để lửa thần bị đánh cắp từ các vị
(bao gồm cả những người Wishram và Multnomah), thần như một món quà cho nhân loại, và Anansi, một
Flathead, Nez Perce, Nlaka'pamux, Syilx (Okanagan), anh hùng văn hóa thần thoại từ thần thoại Tây Phi.
St'at'imc, các Tsilhqot'in, và Yakama. Ở Vùng Tây Nam Trong lục Á-Âu, chứ không phải là một con sói, một
nước Mỹ, Sói cũng xuất hiện trong truyền thống của con cáo thường đặc trưng như một anh hùng gian trá, từ
người Tohono O'odham ở Arizona, như một kết hợp kitsune (cáo) trong những câu chuyện ở Nhật Bản với
của các nền văn hóa anh hùng Montezuma. Sói cũng huyền kỳ Reynard ở Tây Âu. Tương đồng cũng có thể

xuất hiện trong một huyền thoại của người Apache về được rút ra với những kẻ trí trá khác, á thần Polynesian
Bạch Sơn và sói chiến đấu với một cục sân” (một biến Maui, người cũng đã đánh cắp lửa cho nhân loại. Claude
thể của chủ đề Tar-Baby) và trong các truyền thuyết Lévi-Strauss, nhà nhân chủng học người Pháp đã đề
xuất một lý thuyết cấu trúc đó cho thấy rằng sói đồng
tương tự của Zapotec và Popoluca ở Mexico.
cỏ và quạ đã đạt được trạng thái huyền thoại bởi vì
chúng là động vật trung gian hòa giải giữa sự sống và
cái chết. Sói thông dụng trong nỗ lực hiện tại để giáo
dục giới trẻ về ngôn ngữ Mỹ bản địa và văn hóa phương
Tây.

Một con sói đồng cỏ

Trong văn hóa hiện đại có những câu chuyện mô tả Sói
đồng cỏ xuất hiện như một nhân vật thần thoại trong
và là những kẻ lường gạt người Mỹ bản địa, nó là nhân
vật phản diện chính, người cố gắng phá hủy thế giới để
thay đổi tình trạng của mình và tạo ra một vũ trụ tcủa
riêng mình. Một đàn chó sói sa mạc Arizona được miêu
tả là phiền hà khi họ quấy rối một cách hèn nhát Great
Dane và bạn bè của mình trong cuốn sách Bill Wallace,
Watchdog và chó sói Bắc Mỹ. Trong bộ truyện tranh
webcomic Tòa án Gunnerkrigg, nó là một con sói thần


6

3

thoại chuyển đến Vương quốc Anh và đã được sử dụng

thủ đoạn gian trá của mình trên danh nghĩa của con.
Bộ truyện tranh Coyote có nhân vật anh hùng tương
tự như các phiên bản huyền thoại của sói đồng cỏ.
Trong tác phẩm: e Iron Druid Chronicles Kevin
Hearne (đặc biệt là trong cuốn sách thứ hai), Sói đồng
cỏ được miêu tả như một vị thần lường gạt đã can thiệp
cho người Mỹ bản địa để bảo vệ chúng từ một thiên
thần sa ngã đã thoát khỏi địa ngục trong cuộc săn đuổi.
Trong phim, có tồn tại một sói đồng cỏ riêng biệt cho
mỗi bộ lạc người tin tưởng vào nó, và mỗi người có thể
trở lại từ cõi chết bất cứ khi nào anh ta bị giết. Cuốn
sách thứ tư của e Iron Druid Chronicles, sói đồng cỏ
và Aicus làm một việc có liên quan đến việc giúp đỡ
các tu sĩ đang bị đe dọa. Aicus sau đó giúp sói trong
một nỗ lực mới cho người dân của mình.

3

Tham khảo

THAM KHẢO

• Gammer, Moshe. e Lone Wolf and the Bear:
ree Centuries of Chechen Defiance of Russian
Rule. London 2006. Page 4
• Boutell, Charles (1890). Heraldry, Ancient and
Modern: Including Boutell’s Heraldry. London:
Frederick Warne. OCLC 6102523
• Brooke-Lile, J P, Norroy and Ulster King of Arms,
An heraldic alphabet (new and revisded edition),

Robson Books, London, 1985 (first edition 1975);
very few illustrations
• Civic Heraldry of England and Wales,
fully searchable with illustrations, http:
//www.civicheraldry.co.uk
• Clark, Hugh (1892). An Introduction to Heraldry,
18th ed. (Revised by J. R. Planché). London: George
Bell & Sons. First published 1775. ISBN 1-43253999-X.

• Kim R. McCone, “Hund, Wolf, und Krieger bei
den Indogermanen” in W. Meid (ed.), Studien zum
indogermanischen Wortschatz, Innsbruck, 1987,
101-154

• Canadian Heraldic Authority, Public Register,
with many useful official versions of modern coats
of arms, searchable online />heraldry/pub-reg/main.asp?lang=e

• Gell, William (1817) Itinerary of the Morea: being
a description of the routes of that peninsula, 106

• Cussans, John E. (2003). Handbook of Heraldry.
Kessinger Publishing. ISBN 0-7661-7338-0.

• Guerber, Hélène Adeline (1992) [1909]. “Odin’s
Personal Appearance, Greek and Northern
Mythologies”. Myths of the Norsemen: from the
eddas and the sagas (Dover ed.). Mineola, N.Y.:
Dover Publications. pp. 17, 347. ISBN 0-48627348-2. “At his feet crouched two wolves or
hunting hounds, Geri and Freki, animals therefore

sacred to him, and of good omen if met by the
way. Odin always fed these wolves with his own
hands from meat set before him.”

• Fox-Davies, Arthur Charles (1909). A Complete
Guide to Heraldry. New York: Dodge Pub. Co. ISBN
0-517-26643-1.

• Marjanović, Vesna (2005). Maske, maskiranje
i rituali u Srbiji. p. 257. ISBN 9788675585572.
"Вук као митска животиња дубо- ко је
везан за балканску и српску митологију и
култове. Заправо, то је животиња која је
била распрострањена у јужнословенским
крајевима и која је представљала сталну
опасност како за стоку…”

• Heraldry Society (England), members’ arms,
with illustrations of bearings, only accessible by
armiger’s name (though a Google site search
would provide full searchability), http://www.
theheraldrysociety.com/resources/members.htm

• Miklosich, Franz (1860). Die Bildung der
slavischen Personennamen (in German).
Vienna: Aus der kaiserlich-königlichen Hoffund Staatdruckerei. pp. 44–45.
• L. David Mech & Luigi Boitani (2001). Wolves:
Behaviour, Ecology and Conservation. p. 448.
ISBN 0-226-51696-2.
• Bright, Michael (2006). Beasts of the Field: e

Revealing Natural History of Animals in the Bible.
p. 346. ISBN 1-86105-831-4.

• Friar, Stephen (ed) A New Dictionary of Heraldry
Alphabooks, Sherborne, 1987; with very few
illustration of aitudes* Greaves, Kevin, A
Canadian Heraldic Primer, Heraldry Society
of Canada, Oawa, 2000, lots but not enough
illustrations

• Heraldry Society of Scotland, members’ arms,
fully searchable with illustrations of bearings,
/>php?album=7
• Innes of Learney, Sir omas, Lord Lyon King of
Arms Scots Heraldry (second edition)Oliver and
Boyd, Edinburgh, 1956
• Moncreiffe of Easter Moncreiffe, Iain, Kintyre
Pursuivant of Arms, and Poinger, Don, Herald
Painter Extraordinary to the Court of the Lord
Lyon King of Arms Simple Heraldry, omas
Nelson and Sons, London andf Edinburgh, 1953;
splendidly illustrated


7
• Neubecker, Ofried (1976). Heraldry: Sources,
Symbols and Meaning. Maidenhead, England:
McGraw-Hill. ISBN 0-07-046312-3.
• Royal Heraldry Society of Canada, Members’
Roll of Arms, with illustrations of bearings, only

accessible by armiger’s name (though a Google
site search would provide full searchability), http:
//www.heraldry.ca/main.php?pg=l1
• South African Bureau of Heraldry, data on
registered heraldic representations (part of
National Archives of South Africa); searchable
online (but no illustration), ional.
archsrch.gov.za/sm300cv/smws/sm300dl
• Volborth, Carl-Alexander von (1981). Heraldry:
Customs, Rules and Styles. Poole, England:
Blandford Press. ISBN 0-7137-0940-5.
• Woodcock, omas and John Martin Robinson
(1988). e Oxford Guide to Heraldry. Oxford:
University Press. ISBN 0-19-211658-4.
• Woodward, John and George Burne (1969).
Woodward’s a treatise on heraldry, British and
foreign. Originally published 1892, Edinburgh: W.
& A. B. Johnson. ISBN 0-7153-4464-1.

4

Chú thích

[1] “Main”. Báo Đại Đoàn Kết. Truy cập 20 tháng 6 năm
2014.
[2] ảo luận về “Tôtem sói” của Khương Nhung
[3] “Con sói phố Wall - Mặt trái quá trần trụi”. Người Lao
động. Truy cập 20 tháng 6 năm 2014.

8

5 NGUỒN, NGƯỜI ĐÓNG GÓP, VÀ GIẤY PHÉP CHO VĂN BẢN VÀ HÌNH ẢNH

5

Nguồn, người đóng góp, và giấy phép cho văn bản và hình ảnh

5.1

Văn bản

• Hình tượng con sói trong văn hóa Nguồn: />trong_v%C4%83n_h%C3%B3a?oldid=26535484 Người đóng góp: Phương Huy, Cheers!-bot, Alphama, AlphamaBot, Tuanminh01,
AlphamaBot3, TuanminhBot và Én bạc AWB

5.2

Hình ảnh

• Tập_tin:Agoult.svg Nguồn: Giấy phép: CC-BY-SA-3.0 Người đóng
góp: Armorial Général Nghệ sĩ đầu tiên: English: Image created for the Blazon Project of the French Wikipedia
• Tập_tin:Blason_ville_fr_Ailleux_(Loire).svg
Nguồn:
/>Ailleux_%28Loire%29.svg Giấy phép: CC BY-SA 3.0 Người đóng góp: Tác phẩm do chính người tải lên tạo ra Nghệ sĩ đầu tiên: Tretinville
• Tập_tin:Canis_latrans_-Furnace_Creek_Golf_Course,_Death_Valley,_California,_USA-8.jpg Nguồn: imedia.
org/wikipedia/commons/b/b9/Canis_latrans_-Furnace_Creek_Golf_Course%2C_Death_Valley%2C_California%2C_USA-8.jpg Giấy
phép: CC BY 2.0 Người đóng góp: Coyote, canus latrans Nghệ sĩ đầu tiên: Dawn Beaie from Morro Bay, CA, USA
• Tập_tin:Canis_lupus_arabic.JPG Nguồn: Giấy phép:
CC-BY-SA-3.0 Người đóng góp: Tác phẩm do chính người tải lên tạo ra ‫ חי בר ביטבתה‬Nghệ sĩ đầu tiên: ‫עמוס חכמון‬
• Tập_tin:Chaperon_rouge2.jpg Nguồn: Giấy phép:

Public domain Người đóng góp: Nghệ sĩ đầu tiên: Gustave Doré
• Tập_tin:Coyote_Beverley_Hills_CA.jpg Nguồn: />jpg Giấy phép: CC BY-SA 2.0 Người đóng góp: Hollywood’s lonliest Nghệ sĩ đầu tiên: jczart
• Tập_tin:Escudo_del_valle_de_Salazar.svg Nguồn: />Salazar.svg Giấy phép: CC BY-SA 3.0 Người đóng góp: Tác phẩm do chính người tải lên tạo ra Nghệ sĩ đầu tiên: User:Miguillen
• Tập_tin:Metal_dragon_half_frontal_view.jpg Nguồn: />frontal_view.jpg Giấy phép: CC BY-SA 3.0 Người đóng góp: ? Nghệ sĩ đầu tiên: ?
• Tập_tin:Meuble_héraldique_Loup_ravissant.svg Nguồn: />A9raldique_Loup_ravissant.svg Giấy phép: Public domain Người đóng góp: Tác phẩm do chính người tải lên tạo ra Nghệ sĩ đầu tiên:
Syryatsu
• Tập_tin:POL_Łobez_COA.svg Nguồn: Giấy
phép: Public domain Người đóng góp: ? Nghệ sĩ đầu tiên: ?
• Tập_tin:Russian_riding_horse.jpg Nguồn: Giấy
phép: CC BY-SA 3.0 Người đóng góp: Tác phẩm do chính người tải lên tạo ra Nghệ sĩ đầu tiên: Ponyart
• Tập_tin:Urban_Coyote,_Bernal_Heights.jpg Nguồn: />Bernal_Heights.jpg Giấy phép: CC BY-SA 4.0 Người đóng góp: Tác phẩm do chính người tải lên tạo ra Nghệ sĩ đầu tiên: Frank
Schulenburg
• Tập_tin:Wolf_with_Caribou_Hindquarter.jpg Nguồn: />Hindquarter.jpg Giấy phép: Public domain Người đóng góp: Wolf with Caribou Hindquarter Nghệ sĩ đầu tiên: Denali NPS

5.3

Giấy phép nội dung

• Creative Commons Aribution-Share Alike 3.0