Bài dự thi tìm hiểu quan hệ việt lào

Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

BI D THI
TèM HIU LCH S QUAN H VIT NAM - LO, LO - VIT NAM
H v tờn: Nguyn Thanh Tựng
- Sinh ngy: 20 thỏng 10 nm 1989
Gii tớnh: Nam
- Ngh nghip: Cụng chc
Dõn tc: Kinh. Tụn giỏo: Khụng. n v cụng tỏc: UBND xó Hng Phỳc
Ni thng trỳ: Xó Vn Giang - huyn Ninh Giang - tnh Hi Dng
in thoi: 0.9898.3232.9
-------------------------------------*-*-*-*-*---------------------------------------"Vit - Lo hai nc chỳng ta
Tỡnh sõu nh nc Hng H, Cu Long"
T khi ng Nhõn dõn cỏch mng Lo c thnh lp nm 1955, di s lónh
o ca hai ng, hai Nh nc, mi quan h Vit Nam - Lo, Lo - Vit Nam cng
c phỏt huy mnh m v biu hin ht sc sinh ng trờn tt c cỏc lnh vc, khụng
ngng nõng cao theo s phỏt trin ca phong tro cỏch mng ca hai nc. Trong
nhng lỳc cam go, gian kh nht, cỏn b, ng viờn, quõn v dõn hai dõn tc vn sỏt
cỏnh bờn nhau vi ngha tỡnh ht mui cn ụi, cng rau b na, sn sng hy sinh
vỡ s nghip cỏch mng chung v vỡ nn c lp t do ca mi nc. Trong giai on
ho bỡnh vi nhiu iu kin thun li, hai dõn tc cng khụng ngng vun p mi
quan h on kt, thy chung, son st cựng nhau tin lờn xõy dng thnh cụng Ch
ngha xó hi.
Bi d thi ny xin nờu mt s biu hin sinh ng ca mi quan h on kt, gn
bú, thy chung son st ca hai dõn tc Vit Nam - Lo di s lónh o ca hai ng,
hai Nh nc trong nhng nm qua.
1. C s to nờn vic thit lp quan h ngoi giao gia Vit Nam - Lo?
+ Do iu kin a lý Vit Nam v Lo l hai nc lỏng ging. ng biờn
gii gia Vit Nam v Lo di khong 2.340 km, tri di sut 10 tnh ca Vit Nam
l: in Biờn, Sn La, Thanh Hoỏ, Ngh An, H Tnh, Qung Bỡnh, Qung Tr, Tha
Thiờn - Hu, Qung Nam v Kon Tum; tip giỏp vi 10 tnh phớa Lo l: Phng-s-l,

Lung-pha-bang, Ha-phn,Xiờng-khong,Bụ-ly-khm-xay,Khm-mun,Sa-vn-nkht, S-l-vn, Sờ-kụng v t-t-p.
+ V bn sc vn húa ca hai nc Vit Nam - Lo cú nhiu nột tng
ng õy l hõn t quan trng gúp phn hỡnh thnh mi quan h hu ngh c
bit gia hai nc. Vit Nam v Lo u l nhng quc gia cú rt nhiu nhng thnh
phn dõn tc, cú lch s phỏt trin lõu i trờn bỏn o ụng Dng. Theo thi gian,
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

1


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

quỏ trỡnh cng c, hoc sinh sng xen ci ca nhng c dõn Vit Nam v c dõn Lo
trờn a bn biờn gii ca hai nc ó phn ỏnh sinh ng, liờn tc mi quan h ci
ngun v quan h tip xỳc t xa xa ca nhõn dõn hai nc. Huyn thoi khi
nguyờn v qu bu m ó tr thnh biu tng cao p v ngun gc chung v tỡnh
on kt keo sn gia cỏc dõn tc hai bờn dóy Trng Sn. Cho n nay, cỏc dõn tc
anh em sng khu vc biờn gii hai nc vn cũn nuụi dng nim t ho v truyn
mói cho nhau nhng cõu chuyn v o lý lm ngi vụ cựng sõu sc m ụng b xa
li. S hi hũa gia lũng nhõn ỏi v tinh thn cng ng l mt nột c sc trong
trit lý nhõn sinh ngi Vit Nam cng nh ngi Lo. ú cng l nhng tỡnh cm
bỡnh d nhng chõn thnh m ngi dõn nc Vit dnh cho ngi bn lỏng ging ca
mỡnh. Tuy Vit Nam v Lo cú ting núi, vn t khụng ging nhau, sỏng to v la
chn cỏc nn vn húa cng nh cỏc hỡnh thc t chc chớnh tr xó hi khỏc nhau,
nhng nhng nột tng ng torng vn húa thỡ vn thy ph bin trong muụn mt i
sng hng ngy ca c dõn Vit Nam v Lo. Cỏc nn vn húa ngh thut truyn
thng ca Vit Nam v Lo d dng tỡm thy s ng cm ln nhau, chia s tõm hn
chung v cỏc giỏ tr cng ng, coi trng lut tc, tụn kớnh ngi gi. T nhng phõn
tớch nh trờn chỳng tụi xin a ra nhng nột tng ng trong vn húa ca hai nc

nh sau:
- Nhõn dõn hai nc giu lũng nhõn ỏi, bao dung.
- Vn húa Pht giỏo v nhng giỏo lý ó gúp phn rỳt ngn khong cỏch gia
hai dõn tc, giỳp hai dõn tc, t nc n gn nhau hn ngay t khi mi hỡnh thnh
ý thc h v t quc.
- Nhõn dõn hai nc cú truyn thng bang giao hũa hiu, cựng chung nhng k
thự tn bo.
- S gn gi v khong cỏch a lý, v c bit l u cú s giao lu vn húa
mnh m vi nhng nn vn húa khỏc nhau qua nhng thi kỡ lch s khỏc nhau.
S tng ng gia vn húa lng nc ca ngi Vit v vn húa bn mng ca ngi Lo bt ngun t chớnh nn tng chung ca vn minh nụng nghip
lỳa nc ụng Nam .
Nh lũng nhõn ỏi bao la v i sng tõm linh phong phỳ, trong ú cú nhng
nh hng sõu m ca o Pht m trong cỏch i nhõn x th ca mỡnh, nhõn dõn
Vit Nam v nhõn dõn Lo bao gi cng nờu cao nhng phm cht yờu thng v
hng thin. iu ny c th hin rt rừ trong giỏo lý ca Pht Giỏo.
+ Bn cht ca quan h c bit ú bt ngun t lũng yờu nc nng nn
kt hp vi ch ngha quc t trong sỏng; tỡnh on kt thy chung v nim tin
v lũng chõn thnh, trong sỏng m hai dõn tc Vit Nam, Lo dnh cho nhau.
S giỳp n mc cao nht nhm thc hin thng li cỏc nhim v cỏch
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

2


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

mng v to nn tng vng chc cho s phỏt trin tng lai ca hai dõn tc. Quan h
Vit - Lo c xõy p, nuụi dng bng cụng sc, ca ci, xng mỏu ca nhiu
th h cỏch mng ngi Vit Nam v Lo. Tri qua rt nhiu gian nan, th thỏch khc

nghit, quan h ú vn vn nguyờn, khụng h b rn nt v phỏ v cho dự cỏc th lc
thự ch dựng nhiu th on chng phỏ, chia r. Bn cht ca quan h c bit Vit
Nam - Lo, Lo - Vit Nam, c nuụi dng, phỏt trin bng sc cm húa sõu sc
ca quan im giỳp bn l mỡnh t giỳp mỡnh do Ch tch H Chớ Minh ch dn.
õy l cõu núi cụ ng, giu ý ngha chớnh tr, nhõn vn, m ra phng hng x lý
hi hũa li ớch ca hai dõn tc; l v khớ sc bộn chng t tng dõn tc hp hũi, ban
n. Da trờn lun im v quyn dõn tc t quyt, c quan lónh o cp cao Vit
Nam, Lo ó nht trớ tin hnh liờn minh, hp tỏc theo nguyờn tc tụn trng c lp
t ch ca bn nh Ch tch H Chớ Minh xỏc nh: Cỏn b Vit Nam sang cụng tỏc
Lo phi hon ton di s lónh o ca Chớnh ph Trung ng Lo, nht l
ca Th tng Xuphanuvụng. Tuyt i khụng c t cao, t i, khụng c bao
bin...
+ Trờn thc t mi quan h Vit Nam - Lo l mi quan h mang tớnh
xuyờn sut, ton din v bn vng, cú th gi õy l mi quan h c bit quan
trng. Mi qan h c bit Vit Nam - Lo l ngun lc vụ giỏ mang to ra sc
mnh to ln, nh ú gúp phn a Cỏch mng 2 nc n thng li nh ngy
nay. Quan h c bit Vit Nam-Lo ó tr thnh mt tm gng mu mc, thy
chung, trong sỏng, vng bn, him cú trong quan h quc t. Trong lch s th gii t
xa n nay, ó xut hin nhiu hỡnh thc liờn minh, ng minh, hp tỏc nhng i
vi hai dõn tc Vit Nam v Lo, quan h c bit Vit Nam-Lo c coi l tỡnh
ngha rut tht, thõn thit, trc sau nh mt, c th thỏch qua nhiu gian nan,
nguy him v tr thnh mi tỡnh sõu hn nc Hng H, Cu Long nh Bỏc H ó
núi v quý hn ngc quý nht nh Ch tch Kayson Phomvihane ó vit.
Mi quan h c bit Vit Nam-Lo ó c Ch tch H Chớ Minh v Ch
tch Kayson Phomvihane gõy dng, c cỏc th h lónh o v nhõn dõn hai nc
dy cụng vun p, c th thỏch qua hai cuc khỏng chin trng k chng thc
dõn quc vỡ c lp dõn tc v ngy cng khụng ngng c cng c, phỏt trin
vng chc tr nờn rn nh thộp, vng nh ng v phỏt huy hiu qu thit thc; ó
tr thnh ti sn vụ giỏ ca hai dõn tc v l quy lut phỏt trin ca cỏch mng mi
nc.

Lch s ó chng minh cho thy nu khụng cú s liờn minh chin u on kt
c bit Vit-Lo, thỡ s nghip u tranh gii phúng dõn tc ca hai nc trc õy
khú cú th ginh c thng li trn vn v nu khụng cú mi quan h c bit VitNgời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

3


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

Lo, thỡ s nghip bo v v xõy dng t nc, nht l trong cụng cuc i mi
mi nc khụng th cú c nhng thnh tu to ln nh vy.
Mt ý ngha ln lao na ca mi quan h c bit Vit Nam-Lo l vi mc
tiờu giỳp , h tr ln nhau vỡ s phỏt trin thnh vng ca mi nc, mi quan h
c bit Vit Nam-Lo ó gúp phn to dng mụi trng hũa bỡnh, hp tỏc v hu
ngh gia cỏc nc ụng Nam , l mt trong nhng nhõn t gúp phn xõy dng
Cng ng ASEAN.
2. Liờn minh hai nc Vit Nam - Lo ó to nờn sc mnh trong khỏng
chin chng thc dõn Phỏp v quc M ra sao?
a. LIấN MINH CHIN U VIT NAM - LO, LO - VIT NAM CHNG
THC DN PHP XM LC (1945 1954)

Sau khi ginh li c chớnh quyn, nhõn dõn hai nc Vit Nam, Lo hn lỳc
no ht, ch mong mun c sng trong hũa bỡnh, tip tc hp tỏc, cựng nhau bo v
nn c lp v xõy dng li t nc. Chớnh ph hai nc ó ký Hip c tng tr
Lo Vit v Hip nh v t chc Liờn quõn Lo - Vit, t c s phỏp lý u tiờn
cho s hp tỏc giỳp v liờn minh chin u chng k thự chung ca hai dõn tc
Vit - Lo.
Bt chp nguyn vng chớnh ỏng ca nhõn dõn hai nc Vit Nam v Lo,
thc dõn Phỏp ngang nhiờn gõy chin tranh hũng ỏp t li ỏch thng tr ca chỳng

ụng Dng. Mc dự Ch tch H Chớ Minh v ng Cng sn ụng Dng luụn
nờu cao thin chớ, tỡm mi cỏch ngn chn chin tranh, nhng thc dõn Phỏp hiu
chin vn ln ti, quyt chim li ụng Dng.
Ngy 23 thỏng 9 nm 1945, thc dõn Phỏp c s ng lừa ca quõn Anh, n
sỳng ỏnh chim thnh ph Si Gũn. Tip ú, chỳng m rng chin tranh ra ton
Nam B, Nam Trung B ca Vit Nam, sang Campuchia, H Lo, ri ton cừi ụng
Dng.
Trc nguy c tn vong nn c lp dõn tc ca ba nc Vit Nam Lo Campuchia, ngy 25-11-1945, Ban chp hnh Trung ng ng Cng sn ụng
Dng ra Ch th Khỏng chin kin quc ch o s nghip gii phúng dõn tc ca
ba nc ụng Dng. Ch th ch trng: Thng nht mt trn Vit- Miờn- Lo
chng Phỏp xõm lc v nờu rừ nhim v: Tng cng cụng tỏc v trang tuyờn
truyn vn ng qun chỳng nhõn dõn thụn quờ, lm cho mt trn khỏng Phỏp ca
Lo Vit lan rng v chin tranh du kớch ny n thụn quờ, ng bao võy li quõn
Phỏp ni so huyt ca chỳng v quột sch chỳng khi t Lo.
Ch th Khỏng chin kin quc ca ng ó xỏc nh nhng nột c bn v ng li,
ch trng khỏng chin chng thc dõn Phỏp da trờn c s liờn minh chin u Vit
Nam Lo Campuchia.
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

4


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

Theo tinh thn ú, quõn v dõn cỏc a phng vựng giỏp ranh biờn gii Vit
Nam Lo phi hp ỏnh quõn Phỏp nhiu ni. U ban Khỏng chin hnh chớnh v
B ch huy Chin khu 4 (Vit Nam) thnh lp Ban ch huy cỏc mt trn ng 8,
ng 9 v c mt s n v phi hp vi b i Lo, va ỏnh ch Na Pờ, Xờ
Pụn, huyn l Cm Ct... ,va lm cụng tỏc tuyờn truyn, vn ng nhõn dõn gõy

dng c s, lc lng khỏng chin. Hi Vit kiu cu quc cỏc tnh, thnh ph ca
Lo ng viờn, kờu gi thanh niờn tớch cc gia nhp lc lng Liờn quõn Lo- Vit.
Ch trong mt thi gian ngn, Liờn quõn Lo- Vit c thnh lp nhiu ni, tr
thnh lc lng v trang cỏch mng, hng hỏi chin u chng quõn xõm lc.
Tiờu biu cho tỡnh on kt v liờn minh chin u ca Liờn quõn Lo- Vit
trong nm u ca cuc khỏng chin l trn chin u bo v Th Khc ngy 21
thỏng 3 nm 1946. õy l trn ỏnh ln nht ca Liờn quõn Lo Vit k t ngy
thnh lp, ó nờu mt tm gng sỏng ngi v lũng dng cm, mt biu tng cao
p v tỡnh on kt, gn bú keo sn gia quõn v dõn hai nc Vit Nam Lo.
Tinh thn chin u v s hy sinh ca cỏn b, chin s Liờn quõn Lo- Vit, trong ú
cú chin s Vit Nam Lờ Thiu Huy ó nhc nh cho thanh niờn Lo, cho nhõn dõn
Lo, luụn luụn bn b chin u git quc xõm lng v ginh c lp thc s
cho t nc.
Trc sc tin cụng t ca quõn Phỏp, i din Chớnh ph hai nc Vit
Nam, Lo ó thng nht ch trng va chin u tiờu hao sinh lc ch, ngn cn
bc tin ca chỳng, va ch ng t chc cho nhõn dõn Lo v Vit kiu di tn ra
khi thnh ph. bo ton lc lng, u thỏng 4 -1946, mt b phn cỏc c quan
ca Chớnh ph c lp lõm thi Lo txal c chuyn lờn Lung Pha bang, ng
thi cỏc lc lng v trang cỏch mng Lo v Vit kiu chuyn hng v vựng nụng
thụn, rng nỳi hot ng, chun b khỏng chin lõu di.
T gia nm 1946, sau khi quõn Phỏp chim li mt s tnh bc v tuyn 16
ca Lo, cỏc lc lng khỏng chin Lo chuyn sang phớa ụng tin hnh chin tranh
du kớch. c y ban Khỏng chin hnh chớnh Chin khu 4 (Vit Nam) giỳp , Hi
ngh cỏn b cỏc tnh Savnnkht, Khm Mun, Xiờng Khong v Ha Phn hp ti
Vinh, tnh Ngh An (10-1946) thng nht lc lng v hnh ng. Hi ngh ó
quyt nh thnh lp U ban gii phúng ụng Lo ch o cuc u tranh ti vựng
ụng Lo v ra phng hng y mnh cụng tỏc v trang tuyờn truyn, xõy
dng c s chớnh tr, cng c cỏc lc lng v trang cỏch mng Lo, phỏt trin chin
tranh du kớch chng thc dõn Phỏp v tay sai.
ỏp ng yờu cu ca cỏch mng Lo, B T lnh Chin khu 4 (Vit Nam) ó

c mt s cỏn b v n v sang phi hp, h tr cỏc a phng ụng Lo xõy
dng c s khỏng chin. u nm 1947, Khu u v U ban Khỏng chin hnh chớnh
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

5


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

Chin khu 4 thnh lp Phũng Biờn chớnh lm nhim v giỳp U ban gii phúng ụng
Lo cng c, phỏt trin cỏc lc lng cỏch mng v yờu nc Lo. Nhiu tnh thuc
Chin khu 4 cng t chc Ban Biờn chớnh liờn h, phi hp v giỳp cỏc a
phng Lo k cn y mnh u tranh. ng thi, lc lng v trang cỏc tnh
Thanh Húa, Ngh An, H Tnh, Qung Bỡnh, Qung Tr phi hp cht ch vi b i
Lo tng cng hot ng gõy c s trong vựng ng bo dõn tc ớt ngi biờn
gii, to ch ng chõn tuyờn truyn, vn ng nhõn dõn cỏc b tc Lo ng h v
tham gia khỏng chin.
Bng mi s n lc, cỏc lc lng v trang Vit Lo ó tng bc to dng
c nim tin trong nhõn dõn, xõy dng thờm nhiu c s khỏng chin v m rng
a bn hot ng ra khp cỏc tnh ca ụng Lo.
Quỏn trit tinh thn Hi ngh Trung ng ng Cng sn ụng Dng m
rng (1.1948) v nhng ch trng mi v nhim v ca cỏch mng Vit Nam i
vi cỏch mng Lo, Trung ng ng Cng sn ụng Dng v B Tng Ch huy
Quõn i quc gia v dõn quõn Vit Nam quyt nh tng cng lc lng sang phi
hp v giỳp nhõn dõn Lo y mnh khỏng chin. Thc hin ch trng trờn,
trong nm 1948, lónh o hai nc Vit Nam, Lo ó thng nht quyt tõm v tin ti
thnh lp Mt trn Tõy Bc Lo nhm xỳc tin vic xõy dng cn c a Tõy Bc
Lo, ni lin vi khu Tõy Bc ca Vit Nam; thnh lp Ban xung phong Lo Bc,
xõy dng cn c a Lo Bc vng chc, lm ch da cho vic xõy dng v phỏt trin

th trn chin tranh nhõn dõn; thnh lp on vừ trang cụng tỏc min Tõy, lm nhim
v giỳp cỏch mng Lo khu vc phớa nam tnh Ha Phn v phớa bc tnh Xiờng
Khong v thnh lp Khu c bit Qung Nam (Vit Nam) lm ch da xõy
dng cn c H Lo.
Hot ng trong iu kin vụ cựng gian kh, cỏc lc lng Vit Nam tham gia
chin u trờn khp cỏc mt trn Lo ó lp nhiu chin cụng, gúp phn to ra bc
phỏt trin mi cho cuc khỏng chin ca nhõn dõn hai nc v li nhng n tng
tt p v tỡnh on kt Vit Lo.
Nh vy, trong nhng nm 1945-1948, liờn minh chin u Vit Nam - Lo
tng bc c hỡnh thnh, phỏt trin v thu c nhiu kt qu, gúp phn thỳc y
quan h on kt chin u Vit Nam - Lo gn bú mt thit hn.
Vo u nm 1949, cn c vo s phỏt trin ca cỏch mng ba nc ụng
Dng, Hi ngh cỏn b ln th sỏu Trung ng ng (1.1949), quyt nh m rng
mt trn Lo - Miờn, trong ú nhn mnh yờu cu m rng Mt trn Khỏng chin
Lo v Campuchia, cng c cỏc lc lng Vit Nam lm nhim v quc t hai nc
ny, tng cng thờm cỏn b, xõy dng v m rng cỏc cn c Lo... Thc hin ch
trng ca Trung ng ng v Mt trn Lo Miờn, B Tng T lnh Quõn i
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

6


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

nhõn dõn Vit Nam xỏc nh nhim v h tr hai nc Lo, Campuchia gii phúng
khi ỏch thc dõn Phỏp theo phng chõm: vn ng nhõn dõn v cỏn b
Lo,Campuchia t m trỏch cụng vic; cỏn b Vit Nam ch lm c vn; thnh lp
quõn gii phúng Lo. Theo tinh thn ú, Vit Nam ó c nhiu cỏn b phi hp vi
lc lng khỏng chin Lo m lp hun luyn quõn s v hc tp chớnh tr. Ngy 201-1949, i Lỏtxavụng c thnh lp ti vựng cn c Xing Kh (Ha Phn), do

ng chớ Kayxn Phụmvihn lm Tng Ch huy.
S kin ny ỏnh du mt bc trng thnh ca lc lng khỏng chin Lo,
ng thi khng nh tớnh ỳng n ca phng chõm on kt, hp tỏc gia cỏch
mng hai nc Vit Nam v Lo.
Trc bc phỏt trin mi ca cỏch mng Lo, Hi ngh Ban Chp hnh Trung
ng ng Cng sn ụng Dng (15- 6-1949) ra ngh quyt v s giỳp ca Vit
Nam i vi cỏch mng Lo. Trung ng ng Cng sn ụng Dng khng nh
quyt tõm ca Vit Nam trong vic tng cng thc hin nhim v quc t Lo da
trờn mt s nguyờn tc ch yu nh: Thc hin quyn dõn tc t quyt i ụi vi y
mnh on kt, liờn minh trờn c s tụn trng ch quyn ca Lo; chỳ trng xõy
dng i ng cỏn b; cng c, nõng cao sc mnh chin u ca b mỏy lónh o
khỏng chin Lo; cỏn b, chin s Vit Nam cụng tỏc Lo phi phc tựng Chớnh ph
Lo, phi tụn trng v on kt vi cỏn b Lo. Trong cỏc hot ng phi hp chung,
phi cú s thng nht ca lónh o c hai bờn Vit Nam v Lo.
Cỏc quan im, nguyờn tc ca ng nờu trờn l nhng nh hng quan trng
cho s hp tỏc v h tr cỏch mng Lo, gúp phn quyt nh to s thng nht
trong t tng v hnh ng ca cỏn b, chin s Vit Nam lm nhim v quc t
chin trng Lo.
Da trờn nhng bin chuyn mi ca cỏch mng hai nc Vit Nam v Lo,
ngy 30 thỏng 10 nm 1949, Ban Thng v Trung ng ng Cng sn ụng
Dng quyt nh cỏc lc lng quõn s ca Vit Nam c c lm nhim v quc
t ti Lo t chc thnh h thng riờng v ly danh ngha l Quõn tỡnh nguyn. Quan
h chin u gia Quõn i Vit Nam v Quõn i Lo txal c quy nh rừ theo
nguyờn tc: Ch huy v tỏc chin thỡ Vit Nam lm ch huy trng. V trang tuyờn
truyn thỡ lm chung, phi hp ch huy.
Vic xỏc nh danh ngha quõn tỡnh nguyn Vit Nam ti Lo ó ỏnh du bc
phỏt trin v trng thnh ca cỏc lc lng quõn s Vit Nam chin u trờn chin
trng Lo; ng thi to c s quan trng tng cng quan h on kt, giỳp
ln nhau gia quõn i hai nc Vit Nam v Lo trong cuc chin u chng k thự
chung.

Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

7


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

Cn c vo thc tin phỏt trin ca cỏch mng Lo, Hi ngh ton quc ln th
ba bn v vic chuyn mnh sang tng phn cụng (21.1-3.2.1950) nhn nh: Khỏng
chin Lo ó to c th v lc mi, cú c s chớnh tr, lc lng v trang, cú cn
c khỏng chin v chớnh quyn a phng. ginh thng li to ln hn na, Hi
ngh ch trng: y mnh cuc khỏng chin v xõy dng cng lnh chớnh tr ca
cỏch mng Lo; ng thi nhn mnh mt s yờu cu c th nh: Xõy dng mt trn
dõn tc thng nht, thnh lp Chớnh ph Khỏng chin Lo, tng cng lc lng v
trang, tớch cc phi hp tỏc chin vi chin trng chung, chỳ trng cụng tỏc xõy
dng ng v phỏt trin ng viờn l cụng nụng, trớ thc tin b ngi Lo...
Thc hin ch trng ca Trung ng ng Cng sn ụng Dng, i hi
Quc dõn Lo (Mt trn Lo khỏng chin) hp t ngy 13 n ngy 15.8.1950, ti
Tuyờn Quang (Vit Nam) quyt nh thnh lp Chớnh ph Khỏng chin Lo, lp Mt
trn dõn tc thng nht Lo, tc Neo Lo txal, do Hong thõn Xuphanuvụng lm
Ch tch kiờm Th tng Chớnh ph. i hi ó ra Cng lnh chớnh tr 12 im,
trong ú nhn mnh yờu cu tng cng on kt quc t, trc ht l vi Vit Nam
v Campuchia, cựng nhau ỏnh ui k thự chung l thc dõn Phỏp xõm lc v can
thip M, gúp phn bo v hũa bỡnh th gii.
Thnh cụng ca i hi Quc dõn Lo chng t ng li, quan im ca
ng Cng sn ụng Dng v nhim v xõy dng thc lc cỏch mng Lo ó i
vo thc tin cuc sng, to ra bc phỏt trin mi cho cuc khỏng chin Lo, lm
cho th v lc ca cỏch mng Lo c tng cng, liờn minh chin u gia hai
nc Lo v Vit Nam cng c vng chc hn.

Túm li, s phi hp, giỳp , liờn minh on kt chin u gia Vit Lo,
Lo- Vit, trong nhng nm 1945-1950, ó gúp phn a li nhng thng li cn bn
cho s nghip cỏch mng ca hai nc, to tin , iu kin thun li cho s phỏt
trin ca mi quan h liờn minh, on kt chin u Vit Nam - Lo trong nhng nm
tip theo ca cuc khỏng chin chng thc dõn Phỏp xõm lc.
Bc sang nm 1951, cc din chin tranh bin chuyn ngy cng cú li cho
cỏch mng Vit Nam, Lo v Campuchia, to iu kin a quan h on kt, phi
hp chin u gia nhõn dõn ba nc ụng Dng sang mt giai on mi. Song,
thc dõn Phỏp c s tr giỳp ca quc M vn tng cng chin tranh, gõy khú
khn cho cuc khỏng chin tng nc, lm cn tr quỏ trỡnh phi hp chin u
gia nhõn dõn ba nc Vit Nam, Lo v Campuchia.
Trc tỡnh hỡnh ú, i hi i biu ln th hai ca ng Cng sn ụng
Dng ó hp t ngy 11 n 19- 2-1951, ti xó Vinh Quang (nay l xó Kim
Bỡnh),huyn Chiờm Húa, tnh Tuyờn Quang (Vit Nam). ng chớ Cay xn
Phụmvihn, Trng on i biu Lo tham gia on Ch tch i hi.
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

8


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

Bn v quan h on kt, hp tỏc gia cỏch mng ba nc ụng Dng, Bỏo
cỏo chớnh tr do Ch tch H Chớ Minh trỡnh by trc i hi nhn mnh: Vit Nam
khỏng chin, Lo, Campuchia cng khỏng chin; thc dõn Phỏp v can thip M l k
thự chung ca c ba dõn tc Vit Nam, Lo v Campuchia. Do ú, Vit Nam phi ra
sc giỳp Lo, Campuchia khỏng chin v i n thnh lp Mt trn thng nht cỏc
dõn tc Vit Nam Lo Campuchia.
i hi ó thụng qua Ngh quyt v ng li, nhim v chung v ra ch

trng xõy dng mi nc Vit Nam, Lo, Campuchia mt ng cỏch mng, cú
cng lnh riờng phự hp vi hon cnh c th lónh o cuc khỏng chin tng
nc n thng li hon ton. Vit Nam, i hi quyt nh a ng ra hot ng
cụng khai, ly tờn l ng Lao ng Vit Nam. ng Lao ng Vit Nam cú ngha v
phi hp v giỳp cỏc t chc cỏch mng Lo, Campuchia xõy dng chớnh ng
mỏcxớt lónh o cuc khỏng chin ca hai nc ginh ly thng li cui cựng.
Trong i hi, cỏc bỏo cỏo tp trung phõn tớch c im: ụng Dng l mt
chin trng; lm rừ õm mu ra sc cng c Lo, Campuchia lm cn c kộo di
chin tranh chng li cỏch mng Vit Nam ca thc dõn Phỏp v yờu cu thng
nht lc lng, thng nht hnh ng gia ba dõn tc y mnh khỏng chin n
ton thng. i hi thng nht v phng chõm chin lc trờn chin trng ton
ụng Dng l: Vit Nam m trỏch chin trng chớnh vỡ i b phn binh lc ca
ch úng Vit Nam, cũn Lo v Campuchia l ni ch s h, lc lng khỏ mng,
nờn gi vai trũ chin trng kim ch, phi hp. tng cng s phi hp chin
u gia ba nc ụng Dng, i hi khng nh: Vit Nam cú nhim v giỳp
nhõn dõn Lo v nhõn dõn Campuchia v c vt cht v tinh thn, nht l giỳp o to
cỏn b, kinh nghim t chc u tranh, phỏt trin chin tranh du kớch, xõy dng lc
lng v trang, xõy dng cn c a.
Vi vic xỏc nh rừ thờm v trớ, vai trũ ca cỏch mng mi nc v ra
phng hng, bin phỏp tng cng liờn minh chin u, i hi ln th II ca
ng Cng sn ụng Dng ó m ra chng ng phỏt trin mi ca quan h on
kt chin u gia nhõn dõn ba nc Vit Nam, Lo, Campuchia.
Theo sỏng kin ca ng Lao ng Vit Nam, ngy 11-3-1951 Hi ngh liờn
minh nhõn dõn ba nc ụng Dng khai mc ti xó Kim Bỡnh, huyn Chiờm Húa,
tnh Tuyờn Quang. Cỏc i biu i din Mt trn Liờn Vit ca Vit Nam, ca Mt
trn Lo txal, ca Mt trn Khme txarc ó tho lun v nht trớ thnh lp khi
liờn minh nhõn dõn Vit Nam Lo Campuchia theo nguyờn tc t nguyn, bỡnh
ng, tng tr v tụn trng ch quyn ca nhau, cựng nhau ỏnh ui bn thc dõn,
quc xõm lc, ginh c lp thc s cho nhõn dõn ụng Dng. Hi ngh ra
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải

Dơng

9


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

chng trỡnh hnh ng chung v c y ban liờn minh gm i din ca ba nc Vit
Nam, Lo, Campuchia.
Vic thnh lp khi liờn minh nhõn dõn Vit Nam Lo Campuchia l thng
li cú ý ngha chin lc, to c s nõng cao quan h on kt v phi hp chin u
gia nhõn dõn ba nc ụng Dng, l ũn giỏng mnh m vo chớnh sỏch chia
tr ca bn thc dõn, quc.
Chp hnh Ngh quyt i hi ln th II ca ng, cỏc ng chớ Lo l ng
viờn ng Cng sn ụng Dng ó t chc thnh Nhúm Nhõn dõn Lo lm nũng
ct lónh o phong tro v chun b cho vic thnh lp ng chớnh tr ca Lo. ng
thi, Trung ng ng Lao ng Vit Nam quyt nh cho cỏc ng viờn ca mỡnh
ang hot ng Lo thnh lp cỏc t chc ng Lao ng Vit Nam va lónh
o lc lng Vit Nam thc hin ngha v quc t ti Lo, va giỳp Nhúm Nhõn
dõn Lo gi vng sinh hot v lónh o khỏng chin. Phi hp vi Nhúm Nhõn
dõn Lo, cỏc t chc ng Lao ng Vit Nam khp Thng, Trung, H Lo trin
khai giỏo dc cho ng viờn c Vit Nam v Lo nm vng mc tiờu, yờu cu xõy
dng chớnh ng mỏcxớt ca Lo lónh o khỏng chin thng li. Nh ú, cụng tỏc
phỏt trin ng Lo cú nhiu tin b, bc u to c s v mt t chc cho vic
tin ti thnh lp ng cỏch mng ca Lo.
Thc hin ý ginh li quyn ch ng chin lc, t nm 1951 thc dõn
Phỏp tng cng khng b, cn quột. gõy nhiu khú khn cho khỏng chin ca Vit
Nam v Lo, nht l lm cho hiu qu liờn minh chin u gia hai nc b hn ch,
khụng phỏt huy cao c kh nng phi hp chin trng.
Trc tỡnh hỡnh ú, ng v Chớnh ph Vit Nam, ng u l Ch tch H

Chớ Minh luụn coi nhim v giỳp cỏch mng Lo nh mỡnh t giỳp mỡnh cựng
phi hp chin u, ỏnh ui k thự chung, ginh c lp t do cho mi nc trờn
bỏn o ụng Dng. Thm nhun quan im quc t cao c ca ng Lao ng
Vit Nam v ca Ch tch H Chớ Minh, nhõn dõn Vit Nam t tin tuyn n hu
phng sn sng chia s nhng thun li, cựng khc phc khú khn, c nhiu ngi
con yờu du ca mỡnh sang phi hp cựng bn Lo y mnh chin tranh du kớch,
phỏt trin lc lng khỏng chin. Trong nm 1951, ó cú hn 12.000 cỏn b, chin s
Vit Nam tỡnh nguyn sang hot ng chin trng Lo.
Nhn thc sõu sc ý ngha ca nhim v quc t: Giỳp bn l mỡnh t giỳp
mỡnh, cỏc n v quõn tỡnh nguyn Vit Nam Thng, Trung n H Lo ó vt
qua muụn vn khú khn, gian kh, sỏt cỏnh cựng quõn v dõn Lo y mnh chin
u v cụng tỏc.Vi cỏc phng thc hot ng ch yu nh ban xung phong cụng
tỏc, v trang tuyờn truyn, i i c lp, b i Vit Nam cựng cỏn b Lo i sõu
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

10


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

vo cỏc lng bn, thc hin ba cựng vi dõn, tuyờn truyn vn ng nhõn dõn tham
gia khỏng chin, xõy dng c s chớnh tr v lc lng v trang a phng. Da vo
s ng h ca nhõn dõn cỏc b tc Lo, quõn tỡnh nguyn Vit Nam cựng b i Lo
txal t chc tp kớch, phc kớch, p tan nhiu cuc cn quột, ln chim ca ch,
gi vng cỏc khu cn c khỏng chin, gúp phn lm thay i so sỏnh lc lng cú li
cho cỏch mng Lo, to iu kin thun li cho hai nc phi hp y mnh khỏng
chin n thng li.
Ngy 14-9-1952, Hi ngh cỏn b Liờn minh nhõn dõn Vit Nam Lo
Campuchia hp ti Vit Bc (Vit Nam) kim im tỡnh hỡnh thc hin cỏc ngh

quyt ca Hi ngh Liờn minh thỏng 3 nm 1951 v ra phng hng phi hp
chin u trong thi gian ti. n d v núi chuyn vi Hi ngh, Ch tch H Chớ
Minh khng nh: Cuc khỏng chin chng thc dõn Phỏp v can thip M l s
nghip chung ca ba dõn tc Vit Nam, Lo, Campuchia. on kt cht ch gia ba
nc nht nh s i ti thng li, nht nh s ginh c c lp t do cho mi
nc. Gp g cỏc i biu ca quõn tỡnh nguyn Vit Nam ti Lo v d hi ngh,
Ngi cn dn: Phi chp hnh s lónh o ca Chớnh ph Khỏng chin Lo, tuyt
i khụng c t cao, t i, bao bin; phi luụn luụn on kt vi cỏn b, chin s
v nhõn dõn Lo.
Hi ngh cỏn b Mt trn liờn minh nhõn dõn ụng Dng thỏng 9-1952 ó
gúp phn tht cht v thỳc y tỡnh on kt hp tỏc, tng tr ln nhau gia ba nc
Vit Nam, Lo, Campuchia lờn bc phỏt trin mi, tr thnh nhõn t quan trng a
cuc khỏng chin ca ba dõn tc n thng li hon ton.
Vi s c gng, n lc ca bn thõn v cựng vi s on kt v phi hp ca
Vit Nam, trong hai nm 1951-1952 cuc khỏng chin ca nhõn dõn Lo ó ginh
c kt qu quan trng v mi mt chớnh tr, quõn s, vn húa xó hi, ngoi giao.
Trong cỏc vựng gii phúng v khu du kớch, chớnh quyn cỏc cp c thnh lp t
trung ng n a phng vi i ng cỏn b ngy cng phỏt trin v trng thnh.
Uy tớn v hiu lc ca y ban quõn, dõn, chớnh nõng cao, ụng o nhõn dõn cỏc b
tc Lo tớch cc tham gia khỏng chin. Lc lng v trang cỏch mng Lo ln mnh
c v s lng v cht lng, phi hp cht ch vi b i tỡnh nguyn Vit Nam
chin u liờn tc, do dai trờn khp cỏc a bn Thng, Trung v H Lo. Trong
vựng ch kim soỏt, phong tro u tranh chớnh tr n ra nhiu ni, cỏc c s cỏch
mng phỏt trin Viờng Chn, Xavnnakht, Pc Xờ Kt qu hot ng phi hp
u tranh gia Vit Nam v Lo trong hai nm 1951-1952 ó gúp phn to thờm th
v lc mi cho cuc khỏng chin ca nhõn dõn hai nc, ng thi chun b cỏc yu
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

11

Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

t cn thit phỏt huy sc mnh liờn minh chin u Vit Lo trong cuc khỏng
chin chng thc dõn Phỏp v can thip M.
u nm 1953, sau tht bi mt trn Tõy Bc (Vit Nam), thc dõn Phỏp tng
cng lc lng Sm Na bo v khu vc Thng Lo. Do ú, cú p tan c
cn c Sm Na, gii phúng Thng Lo, Vit Nam mi cú iu kin phi hp vi
Lo m rng khu cn c, xõy dng hu phng khỏng chin v phỏ th b trớ chin
lc ca ch min Bc ụng Dng.
Thỏng 4 nm 1953, Chớnh ph Vit Nam Dõn ch Cng hũa v Chớnh ph
Khỏng chin Lo quyt nh m chin dch Thng Lo. Quõn i Vit Nam (gm
10 trung on ch lc v cỏc on quõn tỡnh nguyn ang hot ng Thng Lo)
phi hp vi quõn i Lo txal (gm 5 i i v hng nghỡn dõn quõn du kớch)
phi hp tin cụng theo hng ch yu l Sm Na, hng phi hp ng s 7,
lu vc sụng Nm U v ginh thng li (thỏng 5-1953), gii phúng ton b tnh Sm
Na, mt phn Xiờng Khong v Phụngxal.
Vi thng li ca chin dch Thng Lo, hu phng khỏng chin ca Lo ó
ni thụng vi vựng t do ca Vit Nam, to th phi hp chin lc gia Vit Nam v
Lo, gúp phn a cuc khỏng chin ca nhõn dõn ba nc ụng Dng tin lờn mt
bc mi.
T sau chin thng Thng Lo, Ban Cỏn s ng Lao ng Vit Nam Lo
ó phi hp v giỳp bn thnh lp Ban Vn ng thnh lp ng Nhõn dõn Lo.
Cụng tỏc xõy dng ng Lo tin thờm mt bc mi, t c kt qu cn bn v
chớnh tr, t chc, to iu kin cho vic thnh lp chớnh ng cỏch mng ca Lo.
Trờn thc t, Ban Vn ng thnh lp ng Nhõn dõn Lo ó cựng Mt trn Lo
txal lónh o quõn v dõn Lo y mnh khỏng chin, phi hp cht ch vi nhõn
dõn Vit Nam, Campuchia chin u, ỏnh bi cỏc th on chin tranh xõm lc ca
thc dõn Phỏp v can thip M.

Bc vo ụng Xuõn 1953- 1954, quõn v dõn ba nc Vit Nam, Lo,
Campuchia tip tc y mnh tin cụng trờn khp cỏc chin trng, buc thc dõn
Phỏp phi thc thi k hoch Nava (thỏng 7-1953), hy vng sau 18 thỏng s ginh li
th ch ng trờn chin trng.
Trc tỡnh hỡnh trờn, thỏng 9-1953, B Chớnh tr Trung ng ng Lao ng
Vit Nam ra phng chõm Tớch cc, ch ng, c ng, linh hot v thụng qua
k hoch tỏc chin ụng Xuõn 1953 1954 nhm y mnh khỏng chin Vit Nam
v tng cng phi hp vi quõn dõn Lo gii phúng Phụngxal, ỏnh ch Trung,
H Lo v ụng Bc Campuchia.
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

12


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

Thỏng 12-1953 mt b phn quõn ch lc Vit Nam gm ba trung on phi
hp vi b i Lo txal v quõn tỡnh nguyn Vit Nam ti Lo m chin dch
Trung, H Lo. Chin thng ca Liờn quõn Vit Lo gúp phn lm phỏ sn k hoch
tp trung quõn ca Nava, buc ch phi phõn tỏn lc lng i phú trờn nhiu chin
trng, to iu kin cng c, phỏt trin th phi hp chin lc gia hai nc Vit
Nam v Lo.
Trờn chin trng chớnh, t u thỏng 12-1953, trc sc tin cụng ca b i
ch lc Vit Nam, quõn Phỏp phi b Lai Chõu, rỳt v c th in Biờn Ph v
tng cng lc lng, bin ni õy thnh mt tp on c im mnh nht ụng
Dng.
Cui nm 1953, B Chớnh tr Trung ng ng Lao ng Vit Nam quyt nh
m chin dch in Biờn Ph nhm gii phúng hon ton vựng Tõy Bc Vit Nam,
to iu kin cho quõn v dõn Lo gii phúng vựng cc Bc Lo. Do ch ngy cng

tng cng lc lng phũng th in Biờn Ph, B Ch huy chin dch quyt nh
thay i phng chõm, t ỏnh nhanh, gii quyt nhanh sang ỏnh chc,
tin chc.
T cui thỏng 1-1954, quõn i Vit Nam gm mt i on, mt trung on v quõn
tỡnh nguyn Thng Lo phi hp vi i i Chmpaxc, i i a phng tnh
Lung Phbang v bn trung i b i a phng huyn ca Lo tin cụng phũng
tuyn sụng Nm U, ct t con ng liờn lc chin lc ca ch vi iờn Biờn
Ph. Thng li ca chin dch ó y tp on c im ca ch vo th hon ton b
cụ lp, to iu kin thun li cho quõn v dõn Vit Nam thc hin trn quyt chin
chin lc in Biờn Ph.
Ngy 13-3-1954, quõn v dõn Vit Nam m u cuc tin cụng tp on c
im in Biờn Ph. Phi hp vi chin trng chớnh Vit Nam, quõn v dõn Lo
liờn tc y mnh cỏc hot ng quõn s t Bc xung Nam Lo kim ch lc
lng ch, ng thi ng h Mt trn in Biờn Ph 300 tn go chin li phm thu
c sau chin thng Thng Lo v 400 viờn n phỏo 105 ly thu c ca ch
Bn Napho.
Tri qua 55 ngy ờm chin u gian kh, quyt lit v anh dng, ngy 7-51954 tp on c im in Biờn Ph b tiờu dit hon ton. Chin cụng ú ó ỏnh
bi c gng chin tranh cao nht ca thc dõn Phỏp c M vin tr, giỏng mt ũn
quyt dnh vo ý chớ xõm lc ca bn thc dõn, quc, gúp phn thỳc y quỏ
trỡnh tan ró ca ch ngha thc dõn c trờn phm vi ton th gii. ú l thng li to
ln ca nhõn dõnVit Nam v cng l thng li ca khi on kt, liờn minh chin
u gia quõn i v nhõn dõn ba nc Vit Nam, Lo, Campuchia, m Vit Nam
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

13


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

lm tr ct trong s nghip khỏng chin chng k thự chung. T õy, cc din chin
tranh ụng Dng chuyn sang th cú li cho cuc u tranh ca nhõn dõn Vit
Nam,Lo,Campuchia ti Hi ngh Ginev.
Ngy 8-5-1954, Hi ngh quc t v chm dt chin tranh ụng Dng khai
mc ti Ginev. Hi ngh cú chớn bờn tham d, gm Liờn Xụ, Trung Quc, Hoa K,
Anh, Phỏp,Vit Nam dõn ch cng hũa, Quc gia Vit Nam, Vng quc Lo, Vng
quc Campuchia. Cỏc i din lc lng khỏng chin Patht Lo v Khme txarc
cú mt ti Ginev nhng khụng c mi tham gia hi ngh, vỡ i biu Phỏp, M
phn i. Do ú, Vit Nam Dõn ch Cng hũa phi i din cho lp trng, ting núi
ca Chớnh ph Khỏng chin Lo v Campuchia.
Ti Hi ngh, i din Chớnh ph Vit Nam Dõn ch Cng hũa tuyờn b lp
trng cú tớnh nguyờn tc ca vic lp li hũa bỡnh ụng Dng, phi tha nhn
lc lng khỏng chin ca Lo v Campuchia do chớnh ph khỏng chin hai nc ú
lónh o; cỏc lc lng khỏng chin Lo, Campuchia phi cú khu tp kt ca mỡnh
Cuc u tranh gia i din Vit Nam v i din Phỏp v phõn chia gii tuyn tm
thi, khu vc tp kt v a v chớnh tr ca lc lng khỏng chin Lo, Campuchia
din ra gay gt v kộo di trong nhiu phiờn hp.
Do nhng thng li vang di ca quõn v dõn ba nc Vit Nam, Lo,
Campuchia trong ụng Xuõn 1953-1954, m nh im l chin thng in Biờn
Ph, cựng vi phong tro u tranh ũi chm dt chin tranh ang sụi sc trờn ton
th gii, ngy 21-7-1954, i phng phi ký tuyờn b chung v cỏc hip nh v
chm dt chin tranh ụng Dng. Nc Phỏp v cỏc nc tham gia hi ngh cam
kt tụn trng c lp, ch quyn, thng nht v ton vn lónh th ca Vit Nam, Lo,
Campuchia. ú l c s phỏp lý quc t rt quan trng nhõn dõn ba nc ụng
Dng tin lờn ginh c lp, hon thnh thng nht t nc mi nc.
Hi ngh Gi ne v cụng nhn c lp, ch quyn, thng nht, ton vn lónh
th ca Lo; Patht Lo l lc lng chớnh tr c lp, hp phỏp, cú quõn i, cú
vựng tp kt hai tnh Sm Na v Phụngxal; cỏc nh chc trỏch hai phỏi (Patht
Lo v Chớnh ph Vng quc Lo) s cựng nhau thng lng gii quyt vn
chớnh tr trờn c s bo m quyn t do, dõn ch ca nhõn dõn, thnh lp chớnh

quyn liờn hip, hũa hp dõn tc thụng qua tng tuyn c t do
Cựng vi chin thng in Biờn Ph, vic ký kt Hip nh Gi ne v l mt
thng li quan trng ca s nghip on kt khỏng chin ca nhõn dõn ba nc ụng
Dng núi chung, ca hai nc Vit Nam, Lo núi riờng trong cuc khỏng chin lõu
di chng thc dõn Phỏp v can thip M. Thng li ú th hin ngh lc, quyt tõm
ca Vit Nam v Lo trong cuc chin u chng k thự chung, kt tinh sc mnh
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

14


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

on kt c bit, liờn minh chin u gia nhõn dõn v quõn i hai nc, to nn
múng vng chc cho s phi hp, liờn minh chin u gia Vit Nam v Lo ngy
cng nõng cao trong cuc khỏng chin chng quc M xõm lc (1954-1975).
b. PHT TRIN LIấN MINH CHIN U VIT NAM - LO, LO - VIT
NAM CHNG QUC M XM LC (1954 1975)

Vi vic ký kt Hip nh Ginev 1954, cỏch mng hai nc Vit Nam, Lo
bc vo thi k mi: thi k tp trung xõy dng lc lng, y mnh u tranh
gi vng hũa bỡnh v ginh c lp, thng nht mi nc. Song, quc M vn
nuụi tham vng xõm lc, ra sc can thip vo min Nam Vit Nam v Lo, õm mu
bin ni õy thnh thuc a kiu mi v cn c quõn s, lm bn p tin cụng
cỏc nc xó hi ch ngha. Vỡ vy, nhõn dõn hai nc Vit Nam v Lo tip tc phi
hp u tranh bo v thnh qu cỏch mng va ginh c.
Trc tỡnh hỡnh trờn, Hi ngh B Chớnh tr Ban Chp hnh Trung ng ng
Lao ng Vit Nam (19-10-1954) v Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ng Lao
ng Vit Nam (11-1954) ra ngh quyt khng nh tip tc tng cng tỡnh hu ngh

v on kt gia nhõn dõn hai nc Vit Nam, Lo v ra yờu cu phi hp hai bờn
cựng thc hin cỏc nhim v, trc mt tp trung xõy dng lc lng v trang Lo;
xõy dng, cng c hai tnh Sm Na v Phụngxal thnh cn c u tranh ca Lo;
o to, bi dng i ng cỏn b cho cỏch mng Long thi, thỏng 11- 1954,
Hi ngh Trung ng Mt trn Lo xal v Chớnh ph Khỏng chin Lo xỏc nh
nhim v trung tõm ca cỏch mng Lo trong giai on hin ti l: Bo v v xõy
dng hai tnh tp kt thnh cn c cỏch mng ca c nc, xõy dng, phỏt trin cỏc
lc lng v trang. Chớnh ph Khỏng chin v B Quc phũng Lo ngh Vit Nam
xõy dng k hoch v c on c vn quõn s giỳp Lo cng c, xõy dng Quõn i
Patht Lo.
Ni dung cỏc quan im nờu trờn ca B Chớnh tr, Ban Chp hnh Trung ng
ng Lao ng Vit Nam, ca Trung ng Mt trn Lo txal v Chớnh ph Khỏng
chin Lo ó vch ra nhng nh hng quan trng, cú ý ngha quyt nh to c s
thng nht phng thc hp tỏc, giỳp ln nhau gia cỏch mng hai nc Vit
Nam v Lo trong giai on mi, giai on chuyn t chin tranh sang hũa bỡnh.
Thc hin ch trng trờn, hai nc Vit Nam, Lo ó phi hp hon thnh
nhim v chuyn quõn tp kt theo quy nh ca Hip nh Ginev v Hip nh
ỡnh chin Lo 1954. ng thi, B Quc phũng Vit Nam quyt nh thnh lp
on C vn quõn s (on 100) giỳp cỏc n v Quõn i Patht Lo hc tp v
chớnh tr, quõn s, nõng cao trỡnh chin u; phi hp vi B Ch huy ti cao Lo
nghiờn cu, thng nht k hoch tỏc chin v phng thc t chc khu chin u bo
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

15


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

v hai tnh Sm Na v Phụngxal. Trờn c s ú, cỏc c quan, n v Patht Lo

cỏc khu vc úng quõn cú c vn Vit Nam giỳp ó t chc cỏc i chuyờn trỏch
lm cụng tỏc xõy dng c s qun chỳng, hng dn dõn sn xut, t chc khỏm,
cha bnh cho nhõn dõn, dy vn hoỏ cho thanh niờn, tuyờn truyn v tỡnh on kt
quõn dõn hai nc Vit - Lo. Cỏc c quan chớnh quyn hai tnh Sm Na,
Phụngxal tớch cc phỏt ng nhõn dõn tng gia sn xut, thc hin cỏc ch trng
ca Chớnh ph Khỏng chin Lo. Nh ú, i sng ca nhõn dõn cỏc b tc Lo trờn
a bn hai tnh c ci thin ỏng k, c s qun chỳng c tng cng, cng c
ngy cng vng chc. Trong s 1572 bn ó cú 1327 bn xõy dng c c s on
th cỏch mng v lc lng du kớch. nhiu ni, nhõn dõn tớch cc i dõn cụng,
ng viờn con em tham gia Quõn i Patht Lo.
Vic cỏc lc lng Patht Lo hon thnh chuyn quõn tp kt, kp thi trin
khai k hoch xõy dng, phỏt trin lc lng v sn sng chin u gi vng a bn
tp kt ó to iu kin ban u rt quan trng cng c ,tng cng thc lc cho
cỏch mng Lo, ng thi cng l nhõn t tớch cc phỏt huy mi quan h on kt,
giỳp ln nhau gia quõn i v nhõn dõn hai nc Vit Nam - Lo.
Trc s chuyn bin mi ca cỏch mng Lo, i hi thnh lp ng Nhõn
dõn Lo c tin hnh t ngy 22 thỏng 3 n ngy 6 thỏng 4 nm 1955 ti tnh Sm
Na. Tham d i hi cú 19 i biu thay mt gn 300 ng viờn trong c nc. i
hi ó xỏc nh nhim v chung trong giai on ny l on kt lónh o ton dõn
phn u hon thnh s nghip gii phúng dõn tc, thc hin mt nc Lo ho bỡnh,
dõn ch, thng nht v c lp. i hi ra Chng trỡnh hnh ng 12 im, thụng
qua Bỏo cỏo chớnh tr; iu l ca ng v bu Ban Ch o ton quc gm 5 ngi,
do ng chớ Cayxn Phụmvihn lm Trng ban ch o.
Vic ng Nhõn dõn Lo ra i ó to c s vng chc tng cng s lónh
o ca ng i vi cỏch mng Lo, ng thi l nhõn t trng yu, cú ý ngha
quyt nh thỳc y quan h on kt, giỳp ln nhau gia cỏch mng hai nc Lo
- Vit Nam.
ỏp ng yờu cu on kt rng rói lc lng cỏch mng trong giai on mi,
t ngy 6 n 31 thỏng 1 nm 1956, U ban Trung ng Neo Lo txal tin hnh i
hi i biu ton quc ln th II ti tnh Sm Na. i hi thụng qua Cng lnh

chớnh tr 12 im, trong ú nờu lờn nhim v ch yu ca Mt trn v on kt ton
dõn; gi vng v phỏt trin lc lng yờu nc; tranh th s ng tỡnh, ng h ca
nhõn dõn yờu chung hũa bỡnh th gii ; tớch cc chm lo i sng vt cht v tinh
thn ca nhõn dõn i hi quyt nh i tờn Neo Lo txal thnh Neo Lo Hc
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

16


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

Xt (Mt trn Lo yờu nc); i tờn t bỏo Lo txal, c quan ngụn lun ca Mt
trn, thnh Lo Hc Xt. i hi bu Ban chp hnh Trung ng Neo Lo Hc Xt,
gm 47 i biu, i din cỏc tng lp nhõn dõn, cỏc dõn tc, tụn giỏo trong c nc,
do Hong thõn Xuphanuvụng lm Ch tch.
Thnh cụng ca i hi i biu ln th II Neo Lo Hc Xt ỏnh du bc
phỏt trin mi ca cỏch mng Lo v m ra trin vng mi cho s tng cng hp
tỏc, giỳp ln nhau gia cỏch mng hai nc Vit Nam Lo.
Sau khi ng Nhõn dõn Lo c thnh lp, cỏc lc lng yờu nc Lo vi s phi
hp, h tr tớch cc ca cỏc t c vn quõn s v dõn chớnh Vit Nam ó liờn tip
ỏnh bi cỏc cuc tin cụng ca cỏc th lc phỏi hu trong chớnh quyn v quõn i
Viờng Chn vo vựng cn c cỏch mng, gõy cho ch nhiu thit hi. Nhng thng
li ú tỏc ng tớch cc n xu hng v nguyn vng ca cỏc tng lp nhõn dõn Lo
cỏc ụ th, mt vi ni ó xut hin phong tro chng quc M v tay sai, ng
h ng li ho bỡnh, trung lp ca Patht Lo thng nht quc gia.
Trong bi cnh ú, ngy 2 thỏng 11 nm 1957, Hong thõn Xuphanuvụng, i
din Neo Lo Hc Xt v Hong thõn Xuvana Phuma, i din Chớnh ph Vng
quc Lo ký tuyờn b chung tho thun thnh lp Chớnh ph Liờn hip, cú Neo Lo
Hc Xt tham gia .Ngy 18 thỏng 12 nm 1957, Neo Lo Hc Xt t chc l chuyn

giao tnh Sm Na v tnh Phụngxal cho Chớnh ph Liờn hip dõn tc. Tip ú, ngy
25 thỏng 12 nm 1957, c quan i din Neo Lo Hc Xt chớnh thc ra mt v hot
ng cụng khai, hp phỏp ti th ụ Viờng Chn.
Nhõn dp ginh c thng li trong cuc u tranh thc hin ho hp dõn tc,
thng nht quc gia, thnh lp Chớnh ph Liờn hip, ngy 10 thỏng 1 nm 1958, Ban
Ch o ng Nhõn dõn Lo gi th cho Ch tch H Chớ Minh v Ban Chp nh
Trung ng ng Lao ng Vit Nam khng nh: ô S d cỏch mng Lo t c
nhng thng li to ln ú l do tinh thn on kt u tranh anh dng kiờn cng
ca nhõn dõn, cỏn b, chin s Lo di s lónh o ca ng Nhõn dõn Lo, ng
thi cng do s úng gúp quan trng ca ng chớ v Trung ng ng Lao ng
Vit Nam ó ht lũng theo dừi, giỳp chỳng tụi trong mi giai on ca cỏch
mng.
Theo hip nh c ký kt gia 2 bờn v tng tuyn c b sung cú Neo Lo
Hc Xt tham gia v lut bu c sa i tin b do phớa Neo Lo Hc Xt ngh, 7
gi sỏng ngy 4 thỏng 5 nm 1958, c nc Lo tin hnh tuyn c b sung 21 ngh
s. Ln u tiờn tt c cỏc c tri trong ton quc c quyn i b phiu. Cỏc ng c
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

17


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

viờn ca Patht Lo v phớa hũa bỡnh, trung lp u ginh thng li, vi 13/21 gh
trong quc hi.
Kt qu trờn cựng vi vic thnh lp Chớnh ph liờn hip dõn tc ln th nht
l thng li quan trng ca cỏc lc lng Patht Lo, ng thi nờu cao tớnh hiu qu
ca quan h on kt, hp tỏc, giỳp ln nhau gia cỏch mng hai nc Vit Nam Lo.
Trong tỡnh th ú, t cui nm 1958, quc M v bố l tay sai y mnh cỏc

hot ng lt lng, tng bc xoỏ b cỏc hip c ho hp dõn tc ó c ký kt
cui cựng trng trn xoỏ b Chớnh ph liờn hip v ho hp dõn tc. Chỳng cho quõn
bao võy nhm tc v khớ hai tiu on v trang ca Patht Lo, bt giam mt s
lónh t Neo Lo Hc Xt v m nhiu cuc khng b, cn quột nhm tiờu dit lc
lng cỏch mng.
Trc tỡnh hỡnh Lo cú nhiu din bin phc tp, ngy 4 thỏng 5 nm 1959, B
Chớnh tr ng Lao ng Vit Nam trao i ý kin vi i din ng Nhõn dõn Lo
v tỡnh hỡnh v nhim v trc mt ca cỏch mng Lo. B Chớnh tr ca hai ng ó
thng nht v yờu cu y mnh u tranh Lo, trc mt phi tớch cc xõy dng,
phỏt trin lc lng mi mt sn sng chuyn sang hot ng quõn s rng rói trờn
c nc; ng thi tip tc ging cao ngn c hũa bỡnh, trung lp, hũa hp dõn tc
tranh th d lun trong v ngoi nc.
Chp hnh ch trng ca Trung ng ng Nhõn dõn Lo, ờm ngy 17
thỏng 5 nm 1959, cỏn b, chin s Tiu on 2 ca Neo Lo Hc Xt úng ti Cỏnh
ng Chum - Xiờng Khong ó dng cm, mu trớ, phỏ vũng võy ch rỳt ra vựng
rng nỳi phớa ụng, giỏp vi Vit Nam. Tri qua 15 ngy ờm va hnh quõn va
chin u, c s h tr, giỳp ca Vit Nam, Tiu on 2 ó v cn c vựng
nỳi Ky Khn, biờn gii Lo - Vit Nam an ton. S kin Tiu on 2 rỳt lui thnh
cụng, tip tc hot ng chin u l mt thng li ca cỏch mng Lo, lm tng
thờm lc lng thc hin v phỏt huy quan h on kt, phi hp u tranh gia quõn
v dõn hai nc Vit Nam, Lo.
Trc s can thip trng trn ca quc M vo Lo, Hi ngh Trung ng
ng Nhõn dõn Lo (3-6-1959) xỏc nh cuc u tranh cỏch mng ca nhõn dõn Lo
ang chuyn sang mt giai on mi, giai on t u tranh cụng khai hp phỏp l
ch yu, chuyn sang u tranh v trang l ch yu, kt hp vi cỏc hỡnh thc u
tranh khỏc. Thng nht vi quan im trờn ca ng Nhõn dõn Lo, Hi ngh B
Chớnh tr ng Lao ng Vit Nam (2-7-1959) ra ch trng chi vin cỏch mng
Lo ỏp ng yờu cu xõy dng, phỏt trin lc lng trong tỡnh hỡnh mi v coi õy l
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

18


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

mt nhim v quc t ht sc quan trng, cú ý ngha to ln i vi cỏch mng Vit
Nam. B Chớnh tr ng Lao ng Vit Nam ó quyt nh c lc lng giỳp Lo
xõy dng v phỏt trin Tiu on 2 thnh ba tiu on, ng thi b sung v khớ,
quõn trang, quõn dng v t chc hun luyn v k thut, chin thut cho cỏc n v
Patht Lo.
S phi hp cht ch gia ng Lao ng Vit Nam v ng Nhõn dõn Lo
núi trờn l ng lc quan trng thỳc y cỏch mng Lo phỏt trin, gúp phn quan
trng vo vic cng c v phỏt trin mi quan h on kt chin u gia cỏch mng
hai nc Vit Nam Lo.
Theo yờu cu ca Trung ng ng Nhõn dõn Lo v vic gii thoỏt cỏc ng
chớ lónh o ca Neo Lo Hc Xt b chớnh quyn Phi Xỏnỏnicon bt giam lng ti
Viờng Chn, Quõn u Trung ng Vit Nam quyt nh thnh lp mt t cụng tỏc c
bit gm 9 ngi, phi hp vi cỏc ng chớ Lo hot ng bớ mt trong ni thnh
thc hin nhim v. ờm 23 rng ngy 24 thỏng 5 nm 1960 di s lónh o ca
Thnh u Viờng Chn, c s ni thnh phi hp vi t cụng tỏc c bit Vit Nam v
binh lớnh, s quan canh gỏc ó a Hong thõn Xuphanuvụng v 15 ng chớ b bt ra
khi tri giam Phụn Khờnh v cn c an ton.
Vic gii thoỏt cỏc cỏn b lónh o Lo thnh cụng l ngun c v, ng viờn
tinh thn to ln i vi lc lng cỏch mng v yờu nc Lo, gúp phn cng c,
nõng cao ý ngha sõu sc ca tỡnh on kt chin u, giỳp ln nhau gia quõn v
dõn hai nc Vit Nam - Lo.
Trong khi cỏch mng Lo cú bc phỏt trin mi thỡ Chớnh ph Vng quc
Lo lõm vo khng hong nghiờm trng, dn n cuc o chớnh (9-8-1960) ca Tiu
on dự 2 Viờng Chn, do i ỳy Koongle ch huy. Trc tỡnh hỡnh trờn, Trung ng

ng Nhõn dõn Lo ra ch trng: ng h cuc o chớnh, sn sng hp tỏc thnh
lp chớnh ph i theo ng li hũa bỡnh, trung lp v gp rỳt phỏt trin lc lng
cỏch mng v mi mt. c bit, Hi ngh Ban chp hnh Trung ng ng Nhõn
dõn Lo (20-10-1960) nhn mnh yờu cu: tng cng lc lng cỏch mng v mi
mt; m rng Mt trn dõn tc thng nht; m rng khu cn c, xõy dng chớnh
quyn cỏch mng; tớch cc xõy dng cn c a tnh Sm NaThng nht vi ch
trng trờn ca ng Nhõn dõn Lo, Hi ngh B Chớnh tr Trung ng ng Lao
ng Vit Nam (12-11-1960) xỏc nh phng hng nhim v quc t ca Vit Nam
Lo trong lỳc ny tp trung vo: phi hp chin u bo ton lc lng, kộo di
thi gian cm c to th tn cụng mi; cng c hu phng Viờng Chn, cng c
cn c a Sm NaTheo ngh ca ng Nhõn dõn Lo v Chớnh ph ca Phu
ma do y ban o chớnh thnh lp, Vit Nam ó c cỏn b v mt b phn phỏo binh
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

19


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

sang Viờng Chn, ng thi cỏc Quõn khu 4, Quõn khu Tõy Bc (Vit Nam) khn
trng phi hp vi cỏc lc lng v trang Lo tin cụng ch sỏt biờn gii, h tr
tớch cc cho cuc chin u bo v Viờng Chn.
Thc hin s ch o trờn, cỏc lc lng v trang yờu nc Lo v b i tỡnh
nguyn Vit Nam ó phi hp chin u dng cm, y lựi nhiu cuc tin cụng ca
ch vo Th ụ Viờng Chn, ng thi m rng tin cụng ch nhiu ni, gii
phúng nhiu vựng rng ln, trong ú cú nhiu a bn chin lc quan trng, nh
Cỏnh ng Chum, Xiờng Khongn u nm 1961, lc lng cỏch mng Lo ó
ginh c nhiu thng li mi quan trng: m rng vựng gii phúng t Cỏnh ng
Chum ti Sm Na; lc lng v trang Patht Lo c tng cng, phỏt trin t 2

tiu on lờn 10 tiu on, to thờm sc mnh y ch vo th lỳng tỳng, b ng.
Nhng kt qu ú l thng li ca ng li hũa bỡnh, trung lp, hũa hp dõn
tc ca ng Nhõn dõn Lo v cng l thng li ca s phi hp, on kt chin u
gia hai ng v nhõn dõn hai nc Vit Nam Lo.
T u nm 1961, quc M v quõn i Si Gũn y mnh vic ỏnh phỏ
hũng ngn chn vic vn chuyn ca on 559 trờn tuyn ụng Trng Sn. ỏp
ng yờu cu chi vin ngy cng ln cho chin trng min Nam v cỏch mng Lo,
Trung ng ng Lao ng Vit Nam v ng Nhõn dõn Lo ó tho lun, thng
nht ch trng m ng vn chuyn chin lc sang phớa Tõy Trng Sn. c
s giỳp tn tỡnh ca nhõn dõn cỏc b tc Lo, cỏc on cụng tỏc quõn s Vit Nam
ó xõy dng c nhiu c s cỏch mng, phc v cho vic m tuyn ng mi dc
Tõy Trng Sn trờn t Lo.
Vic chuyn hng vn chuyn chin lc sang Tõy Trng Sn khụng ch to
ra th v lc mi cho cỏch mng hai nc Vit Nam, Lo, m cũn th hin ý chớ
quyt tõm cao ca hai ng v nhõn dõn hai nc Vit - Lo trong cuc chin u
chng k thự chung, ginh c lp, t do.
Do sc mnh u tranh ca nhõn dõn Lo, quc M v tay sai phi chp
nhn ngng bn, m hi ngh hip thng ba phỏi (Neo Lo Hc Xt, Phuma v Bun
m Phumi) ti Hin Hp (3-5-1961), Na Mon (13-5-1961) v Hi ngh quc t v
Lo ti Ginev (16-5-1961), nhng do thỏi ngoan c ca phe M, Hi ngh quc
t bn v vn thnh lp Chớnh ph ba phỏi Lo b b tc.
Trc tỡnh hỡnh trờn, ngy 9 thỏng 7 nm 1961, Trung ng ng Nhõn dõn
Lo v Trung ng ng Lao ng Vit Nam hi m bn v phng hng ca
cỏch mng Lo v thng nht mt s nguyờn tc trong quan h gia hai ng, c
bit trong iu kin Vit Nam cũn cú quan h vi Chớnh ph Vng quc Lo. Ti
Hi ngh, Ch tch H Chớ Minh cn dn: Nht trớ nhng khụng min cng, phi
bn bc phõn minh, nờu cho ht ý kin nhng quyt nh l ng Lo, vỡ cỏch mng
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

20


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

Lo l do ngi Lo lm ly... giỳp nhiu my cng ch c 1/10 cũn t lc l
9/10.
Nht trớ vi quan im ca Trung ng ng Lao ng Vit Nam v ca Ch
tch H Chớ Minh ó nờu, Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ng Nhõn dõn Lo
(20-7-1961) v (22-11-1961) xỏc nh nhim v: u tranh thnh lp Chớnh ph liờn
hip trờn nguyờn tc thc hin chớnh sỏch hũa bỡnh, trung lp; ng thi tớch cc xõy
dng v cng c lc lng v trang lm hu thun, gõy ỏp lc cho m phỏn. c
bit, Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ng Nhõn dõn Lo (10-4-1962) nhn
mnh yờu cu y mnh phi hp vi Vit Nam chin u ỏnh bi cỏc cuc tin
cụng ln chim ca ch v m chin dch Nm Th nhm m rng vựng gii phúng,
to phỏt trin cho cỏch mng Lo.
Do b tht bi nng n v liờn tip trờn cỏc mt trn, nht l trong chin dch
Nm Th (5-1962), quc M v chớnh quyn Viờng Chn phi thnh lp Chớnh
ph liờn hip dõn tc ln th hai, cú lc lng Patht Lo tham gia (12-6-1962) v ký
kt Hip nh Ginev (23-7-1962) vi s tham gia ca 14 nc, cụng nhn nn c
lp, ch quyn, thng nht v ton vn lónh th ca Lo.
Vic ký kt Hip nh Ginev 1962, gii quyt ho bỡnh vn Lo ghi nhn
bc phỏt trin vt bc ca cỏch mng Lo, gúp phn cng c tỡnh on kt hu
ngh, liờn minh chin u gia nhõn dõn hai nc Vit Nam, Lo.
Sau Hip nh Ginev 1962 v Lo, ngy 5 thỏng 9 nm 1962, Chớnh ph
nc Vit Nam dõn ch cng ho v Chớnh ph Vng quc Lo chớnh thc thit lp
quan h ngoi giao. u nm 1963 vua Lo Xxỏvng Vthana dn u on i biu
Hong gia Lo thm Vit Nam. Trong bui chiờu ói vua Lo, Ch tch H Chớ Minh
khng nh: Hai dõn tc Vit v Lo sng bờn nhau trờn cựng mt gii t, cựng cú
chung mt dóy nỳi Trng Sn. Hai dõn tc chỳng ta ó nng ta vo nhau, giỳp

ln nhau nh anh em Ngy nay chỳng ta li ang giỳp nhau xõy dng mt
cuc sng mi. Tỡnh ngha lỏng ging anh em Vit - Lo tht l thm thit khụng bao
gi phai nht c. Tht l:
"Thng nhau my nỳi cng trốo.
My sụng cng li, my ốo cng qua
Vit Lo, hai nc chỳng ta
Tỡnh sõu hn nc Hng H, Cu Long
Mc dự Hip nh Ginev 1962 v Lo c ký kt, quc M vn cha t
b õm mu xõm lc Lo, tng cng vin tr, giỳp chớnh quyn Viờng Chn tin
cụng ln chim vựng gii phúng, ng thi ra sc phỏ hoi Chớnh ph liờn hip, cụ
lp v vu cỏo Neo Lo Hc Xt.
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

21


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

Trc tỡnh hỡnh cú chiu hng phc tp, Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng
ng Nhõn dõn Lo (15-2-1963) ra nhim v: u tranh bo v Chớnh ph liờn
hip, bo v hũa bỡnh v ra sc cng c, phỏt trin lc lng cỏch mng v mi mt.
Hi ngh xỏc nh quõn i Patht Lo phi tớch cc hot ng quõn s lm hu thun
cho u tranh chớnh tr, y mnh xõy dng lc lng v trang, sn sng p tan mi
õm mu ln chim ca ch.
T ngy 18 n ngy 24-4-1963, Trung ng ng Lao ng Vit Nam v
Trung ng ng Nhõn dõn Lo hi m thng nht cỏc hot ng phi hp v
giỳp nhau cú hiu qu hn. c bit, ti cuc hi m (7-1963) bn v phng
hng phỏt trin ca cỏch mng Lo, hai ng thng nht nhim v y mnh xõy
dng lc lng c v quõn s v chớnh tr, chun b cho cuc chin u lõu di. Trung

ng ng Nhõn dõn Lo ngh Vit Nam tng cng lc lng chuyờn gia giỳp
Lo ton din, t ch trng, chớnh sỏch n t chc thc hin; trong ú, v quõn s,
giỳp Lo thc hin hai nhim v c bn l xõy dng chớnh tr, t tng, t chc ng
trong quõn i v cng c, phỏt trin phong tro chin tranh du kớch.
Thc hin ch trng trờn, t cui nm 1963, u nm 1964, Vit Nam c hn
2.000 chuyờn gia quõn s sang lm nhim v quc t Lo. Tip ú, t gia nm
1964, thnh lp h thng chuyờn gia quõn s Vit Nam t trờn c quan Tng t lnh
Lo xung n B t lnh cỏc quõn khu, tnh i v cp tiu on, cú nhim v phi
hp vi bn nghiờn cu k hoch tỏc chin, xõy dng lc lng v trang, xõy
dng v cng c cỏc vựng cn c Lo. ng thi, cỏc n v quõn tỡnh nguyn Vit
Nam phi hp vi b i Patht Lo m nhiu chin dch, ch yu khu vc ng
9 Trung Lo, Cỏnh ng Chum Xiờng Khong, p tan cỏc cuc tn cụng ln
chim ca ch, bo v vng chc vựng gii phúng Lo, to iu kin thun li cho
quõn v dõn Vit Nam vn chuyn trờn ng tõy Trng Sn chi vin cho chin
trng min Nam Vit Nam v cỏch mng hai nc Lo, Campuchia.
Nhng hot ng phi hp gia quõn v dõn hai nc Vit Nam Lo trong
xõy dng lc lng v chin u núi trờn ó to s chuyn bin rt cú li v quõn s,
chớnh tr cho lc lng cỏch mng Lo, gúp phn bo v v m rng tuyn ng tõy
Trng Sn vn di ti cỏc chin trng.
T gia nm 1965, do b tht bi nng n trong õm mu ln chim vựng gii
phúng v khụng thc hin c ý phỏ hoi, chia r gia cỏc lc lng cỏch mng
v yờu nc Lo, quc M thc hin bc leo thang chin tranh mi, a lc
lng khụng quõn M vo tham chin Lo, y chin tranh c bit Lo phỏt
trin n cao ; ng thi tin hnh chin lc chin tranh cc b min Nam
Vit Nam, m rng chin tranh phỏ hoi bng khụng quõn, hi quõn ra min Bc Vit
Nam,
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

22

Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

Trc tỡnh hỡnh trờn, Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ng Nhõn dõn Lo
(5-1965) nờu cao quyt tõm ỏnh bi chin tranh c bit ca quc M Lo v
ra nhim v: y mnh u tranh quõn s, phỏt trin chin tranh nhõn dõn; tng
cng xõy dng lc lng v trang ba th quõn; cng c v m rng vựng gii phúng
thnh quy mụ ca mt quc gia.
Do yờu cu tng cng on kt chin u chng k thự chung l quc M
xõm lc, ngy 22 thỏng 6 nm 1965, ng Lao ng Vit Nam hi m vi ng
Nhõn dõn Lo thng nht cỏc ni dung phi hp v giỳp ln nhau, trong ú tp
trung giỳp Lo xõy dng vựng gii phúng v mi mt vi quy mụ mt quc gia, xõy
dng lc lng v trang. Tip ú, ngy 3 thỏng 7 nm 1965, B Chớnh tr Ban Chp
hnh Trung ng ng Lao ng Vit Nam ra Ngh quyt khng nh: Vit Nam cn
phi n lc ỏp ng n mc cao nht mi yờu cu i vi cụng cuc phỏt trin cỏch
mng ca Lo.
Thc hin ch trng giỳp ln nhau ó c hai ng thng nht, ngay t
gia nm, nht l t cui nm 1965 tr i, Vit Nam c mt s n v quõn tỡnh
nguyn v cỏc on chuyờn gia quõn s, chớnh tr, kinh t, v vn húa sang lm nhim
v quc t Lo vi s lng ngy cng ln theo yờu cu ca cỏch mng Lo. n
nm 1967, s cỏn b, cụng nhõn Vit Nam tham gia xõy dng cỏc ngnh kinh t, vn
húa Lo lờn ti 15.000 ngi; riờng chuyờn gia v quõn s lờn ti 8.500 ngi.
Nờu cao tinh thn ng cam cng kh, cỏc lc lng Vit Nam lm nhim v
quc t Lo ó k vai sỏt cỏnh cựng quõn v dõn Lo ra sc xõy dng vựng gii
phúng Lo v mi mt nh quy mụ mt quc gia; xõy dng v nõng cao sc mnh
chin u ca lc lng v trang cỏch mng Lo; ỏnh ch ln chim, gi vng v
m rng cỏc khu cn c; bo v vng chc tuyn vn ti chin lc tõy Trng Sn.
c bit, u nm 1968, b i tỡnh nguyn Vit Nam phi hp vi quõn gii phúng
Lo m chin dch tin cụng Nm Bc thng li, gii phúng hon ton khu vc Nm

Bc Khm eng vi trờn mt vn dõn, ni lin vựng gii phúng Thng Lo thnh
khu vc liờn hon, to th vng chc cho hu phng cỏch mng Lo v h tr thit
thc cho cuc khỏng chin ca nhõn dõn Vit Nam v Campuchia.
Nhng thng li trờn th hin nc thang phỏt trin mi ca lc lng cỏch
mng Lo, ng thi khng nh sc mnh to ln ca quan h on kt chin u
gia quõn v dõn hai nc Vit Nam Lo, trong ú th hin tỡnh cm chõn thnh
nht mc, st son ca Vit Nam i vi s nghip cỏch mng Lo, nh ng chớ Cay
xn Phụmvihn phỏt biu trong cuc hi m gia ng Nhõn dõn Lo v ng Lao
ng Vit Nam (12-1968) ó nhn mnh: S giỳp ca Vit Nam cho cỏch mng
Lo ht sc tn tỡnh v vụ t. Vit Nam ó giỳp Lo c vt cht v xng mỏu.
Xng mỏu ca nhõn dõn Vit Nam ó nhum khp ni trờn t nc Lo vỡ nn
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

23


Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

c lp ca Lo S giỳp ca Vit Nam i vi Lo ó xõy dng nờn mi quan
h c bit, thc t ú cng l s vn dng ỳng n ch ngha Mỏc Lờnin v ch
ngha quc t vụ sn. Nhng thng li ú gúp phn cng c thờm s gn bú mt
thit gia hai ng v hai dõn tc Vit Nam Lo.
Mc dự b tht bi, t nm 1969, quc M vn tip tc y mnh chin
tranh, a chin tranh c bit Lo lờn n nh cao vi s tham gia ngy cng
nhiu ca lc lng khụng quõn M v quõn i cỏc nc tay sai, ch hu ca M,
ng thi tin hnh Vit Nam húa chin tranh v m rng chin tranh sang
Campuchia. Nhng õm mu, th on v hnh ng chin tranh mi ca quc M
ó gõy nhiu khú khn, phc tp cho cỏch mng ba nc ụng Dng v lm cn tr
quỏ trỡnh phi hp chin u gia hai dõn tc Vit Nam v Lo.

Trc õm mu v th on chin tranh mi ca quc M, Trung ng ng
Lao ng Vit Nam v Trung ng ng Nhõn dõn Lo ó ra ch th khng nh tng
cng on kt gia nhõn dõn hai nc, quyt tõm ỏnh bi quc M v bố l tay
sai trong bt c tỡnh hung no. Ngy 18 thỏng 7 nm 1969, Quõn y Trung ng
Vit Nam hi m vi Quõn y Trung ng Lo thng nht cỏc ni dung phi hp v
giỳp nhau trờn lnh vc quõn s, ng thi xỏc nh nhim v cỏch mng Lo tp
trung vo vic xõy dng, tng cng lc lng v mi mt; nõng cao cht lng ba
th quõn; y mnh u tranh c hai vựng nụng thụn v thnh th, trờn c ba mt
quõn s, chớnh tr, ngoi giao; cng c vng chc cỏc a bn ng chõn, gi vng v
m rng vựng gii phúng; chỳ trng sn xut, bi dng sc dõn c bit, Hi
ngh Ban Thng v Trung ng ng Nhõn dõn Lo (25-6-1970) xỏc nh nhim v
cỏch mng Lo trong hai nm ti l: Nờu cao tinh thn t lc cỏnh sinh, phỏt huy th
ch ng tin cụng ch v mi mt; ra sc cng c vựng gii phúng; xõy dng v
phỏt trin lc lng cỏch mng v mi mt. Hi ngh nhn mnh cn phi tng cng
on kt hn na vi nhõn dõn Vit Nam v nhõn dõn Campuchia anh em trong cuc
chin u chng k thự chung l quc M xõm lc.
Thc hin ch trng trờn, t nm 1969, hai nc Vit Nam Lo cng tớch
cc y mnh cỏc hot ng phi hp v giỳp ln nhau v mi mt.
V quõn s, Quõn y Trung ng Vit Nam quyt nh tng cng cỏn b cho
cỏc on chuyờn gia quõn s t trung ng n cỏc tnh theo yờu cu ca Lo. Cỏc
lc lng chuyờn gia v quõn tỡnh nguyn Vit Nam trờn chin trng Lo ó y
mnh nhiu hot ng, va chỳ trng giỳp bn xõy dng, nõng cao kh nng, trỡnh
chin u ca b i Lo, va cựng quõn gii phúng Lo chin u, ỏnh bi nhiu
cuc tin cụng ln chim ca ch, quan trng nht l p tan cỏc chin dch Cự Kit
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

24

Bài dự thi lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam

(10.1969 4.1970), chin dch ng 9 Nam Lo (3-1971), gi vng v m rng
vựng gii phúng, trong ú cú vựng chin lc Cỏnh ng Chum Xiờng Khong, bo
v vng chc v thụng sut tuyn vn ti chin lc tõy Trng Sn.
V chớnh tr, ngoi giao, Vit Nam tớch cc ng h gii phỏp nm im ca
Neo Lo Hc Xt (3-1970) gii quyt vn Lo trờn c s Hip nh Ginev
1962; phi hp cht ch vi Lo tớch cc úng gúp cho thnh cụng ca Hi ngh cp
cao ba nc ụng Dng (4-1970) v vo vic thnh lp Mt trn thng nht chng
M, gúp phn tng cng liờn minh chin u ca nhõn dõn ba nc Vit Nam - Lo
- Campuchia, ng thi tranh th c s ng tỡnh, ng h mnh m ca nhõn dõn
tin b trờn th gii, lm cho ni b ch, k c gii cm quyn M b chia r sõu sc.
V lnh vc xõy dng kinh t, phỏt trin vn hoỏ, cỏc b, ngnh ca Vit Nam
ó ký kt nhiu hip nh hp tỏc, giỳp vi cỏc b, ngnh ca Lo, nh: lõm
nghip, cụng nghip nh, th cụng v a cht (2-1972); giao thụng vn ti (4-1972);
thu li (5-1972), nhm nõng cao tc phỏt trin kinh t trong vựng gii phúng Lo.
Vi s n lc vt bc ca bn thõn v cựng vi s on kt, giỳp vụ t, trong
sỏng ca Vit Nam, n cui nm 1972, cỏch mng Lo ó ginh c nhiu thng
li quan trng, nht l ng Nhõn dõn Lo ó t chc thnh cụng i hi i biu
ton quc ln th hai: quyt nh i tờn ng thnh ng Nhõn dõn cỏch mng
Lo v suy tụn ng chớ H Chớ Minh l lónh t ca ng; thụng qua Ngh quyt:
Tng cng on kt Lo Vit, trong ú khng nh tỡnh on kt Lo Vit trờn
c s ch ngha Mỏc - Lờnin v tinh thn quc t vụ sn l mi quan h c bit, ó
ỏnh du s trng thnh v chớnh tr v t chc ca ng Nhõn dõn cỏch mng Lo
nhõn t trng yu, cú ý ngha quyt nh thỳc y quan h c bit, liờn minh chin
u Lo Vit Nam lờn bc phỏt trin mi. Lc lng v trang cỏch mng Lo vi
hn 3 vn quõn tp trung cựng hn 5 vn dõn quõn du kớch trờn khp mi min ca
t nc khụng ngng trng thnh, sc hon thnh nhim v chin u trong
nhng trn sc quyt nh. Vựng gii phúng Lo c m rng, cng c, ó ni
lin t Bc n Nam v tng bc xõy dng theo quy mụ mt quc gia, cú nn ti

chớnh riờng, cú mt s xớ nghip cụng nghip nh, thng nghip quc doanh, nhiu
tnh ó bc u t tỳc c lng thc... Nhõn dõn cỏc b tc Lo trong vựng gii
phúng t a v nụ l tr thnh ngi lm ch t nc, tớch cc tham gia xõy dng
ch dõn ch nhõn dõn, xõy dng cuc i mi ca mỡnh.
Nhng chin thng to ln v nhiu mt núi trờn ó trc tip gúp phn quan trng
buc chớnh ph Viờng Chn phi ký kt Hip nh lp li ho bỡnh v thc hin hũa
hp dõn tc Lo (21-2-1973), to iu kin v thi c rt thun li thỳc y
Ngời dự thi: Nguyễn Thanh Tùng - UBND xã Hồng Phúc - Ninh Giang - Hải
Dơng

25