Tiểu luận tình huống quản lý nhà nướcMột số vấn đề nâng cao năng lực giải quyết tranh chấp đất đai cho cán bộ, công chức cấp xã ở nước ta hiện nay

LỜI NÓI ĐẦU
Nhà nước với tính cách là chủ thể mang quyền (đại diện quyền lực cho nhân
dân), thực hiện vai trò quản lý và cung ứng dịch vụ công cho xã hội công dân đã,
đang và sẽ ngày càng được hoàn thiện cả về chính sách, thể chế, tổ chức bộ máy,…
nhằm không ngừng nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước. Có thể
thấy, sau 23 năm đổi mới, đời sống của nhân dân không ngừng được nâng lên; khoa
học-giáo dục phát triển; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững;.... Tuy
nhiên, trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, bên cạnh những thành tựu cơ bản, vẫn
còn những bộc lộ những yếu, kém khuyết điểm trong quản lý các mặt, các lĩnh vực
của đời sống chính trị, kinh tế, xã hội,… Điều này, đã tạo ra những nguy cơ và thách
thức không nhỏ đối với Đảng và Nhà nước ta, nhất là với hoạt động quản lý nhà nước
trong tình hình mới.
Tình trạng các quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của cơ quan và
người có thẩm quyền “không phù hợp” làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp
của công dân hay giải quyết khiếu kiện không dứt điểm, thiếu khách quan; … của cán
bộ, công chức trong các tranh chấp đất đai đã tạo ra tình trạng khiếu kiện đông người,
khiếu kiện tập thể gây mất trật tự, an toàn xã hội là một trong các ví dụ chứng minh
cho năng lực giải quyết các vấn đề trong quản lý còn nhiều yếu kém. Đây cũng chính
là một trong số nhữngbiểu hiện “lạ” phát sinh trong mối quan hệ giữa nhà nước và
công dân thông qua những ứng xử của cán bộ, công chức với công dân ở địa phương,
nhất là ở địa phương cơ sở trong thời gian qua. Chẳng hạn như, cán bộ, công chức
vừa đánh bài vừa tiếp công dân hay thay vì hoà giải theo quy định, Chủ tịch xã ra
quyết định giải quyết tranh chấp đất đai và tổ chức cưỡng chế,... đã làm cho mối quan
hệ giữa người dân với cán bộ, công chức và với cơ quan công quyền ngày càng trở
nên xa cách.
Từ thực trạng trên, cùng với đòi hỏi của quá trình cải cách hành chính, nâng
cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước nhất là ở cơ sở hiện nay, trong phạm vi thời
gian và khả năng có hạn, tiểu luận lựa chọn vấn đề: “Một số vấn đề nâng cao năng
lực giải quyết tranh chấp đất đai cho cán bộ, công chức cấp xã ở nước ta hiện nay”
làm nội dung cơ bản để viết bài tiểu luận cuối khoá.

I. MÔ TẢ TÌNH HUỐNG
Khi tấc đất trở thành “tấc vàng” thì vấn đề đất đai lại trở nên phức tạp hơn bao
giờ hết, từ việc xác định nguồn gốc đất, loại đất,... đến quyền sử dụng là hàng loạt các
vấn đề mang tính pháp lý cần phải được thực hiện. Theo đó, những bất cập nảy sinh
soay quanh vấn đề cơ quan công quyền, cán bộ, công chức có chức năng, nhiệm vụ
thực hiện “dịch vụ công” cũng phức tạp không kém,... Trong điều kiện có hạn, tiểu
luận nêu lên một tình huống điển hình trong lĩnh vực giải quyết tranh chấp đất đai
xảy ra tại địa phương nơi tôi đang cư trú như sau:
Sự việc bắt đầu bằng các quyết định trái thẩm quyền của Ủy ban nhân dân xã
BM (huyện T) sau khi hoà giải không thành đã giải quyết tranh chấp bằng cách
cưỡng chế công trình trên đất tranh chấp. Thế nhưng, Ủy ban nhân dân huyện T vẫn
cố tình bao biện và không giải quyết dứt điểm sự việc, khiến người dân không biết
"gõ" cửa nào để tìm lại quyền lợi cho mình. Giải quyết tranh chấp trái thẩm quyền.
Ông Nguyễn Chính L, thôn D, xã BM, huyện T có đất ở và một phần ngõ đi liền kề
với gia đình ông Nguyễn Chính T (tên gọi khác Nguyễn Quốc M). Năm 2000, ông
Lộc cải tạo lại ngõ đi, lát gạch và xây cổng nhưng không có ai phản đối. Tám năm
sau, khi ông Lộc xây cổng, ông T gửi đơn đến Ủy ban nhân dân xã, đề nghị chính
quyền can thiệp tháo dỡ cổng nhà ông L với lý do đây là ngõ đi chung. Theo bản đồ
địa chính xã BM trong các năm 1936, 1967 và 1985 đều thể hiện diện tích này là ngõ
đi chung, nhưng sau đó do gia đình ông T đã không đi lại ngõ này nữa mà mở cổng đi
thẳng ra đường chính của làng nên bản đồ địa chính năm 1995, toàn bộ phần ngõ này
thể hiện là đất riêng của gia đình ông L. Giải thích điều này, ông Bùi Đăng H, cán bộ
địa chính xã cho biết: Bản đồ năm 1995 toàn xã có đến 331/1.900 thửa đất bị đo sai
so với thực tế. Xã đã kiến nghị lên huyện nhưng việc làm lại bản đồ địa chính UBND
huyện vẫn chưa có phương án xử lý cụ thể. Sau khi tiếp nhận đơn của gia đình ông T,
UBND xã BM đã nhiều lần tiến hành hoà giải nhưng không thành. Thay vì việc
chuyển hồ sơ tranh chấp lên huyện giải quyết theo thẩm quyền, thì ngày 9-6-2008,
UBND xã ra Thông báo số 46/UB, trong đó kết luận: Ông L phải thu dọn cánh cổng
ra khỏi vị trí hiện tại để trả lại phần đất ngõ đi chung. Nhận được thông báo này, ông

L đã làm đơn khiếu nại nhưng không được cơ quan chức năng nào trả lời. Ngày 16-92


2008, UBND xã BM tổ chức lực lượng hỗ trợ gia đình ông T tháo dỡ cánh cổng và
gia đình ông T còn tự ý đào xới ngõ đi từ phía nhà ông L ra đến đường chính của
làng. Huyện bao che vi phạm, đẩy người dân vào "ngõ cụt" Dựa vào hồ sơ địa chính
và bản đồ qua các thời kỳ, UBND huyện T khẳng định: Việc ông L tự ý tôn tạo, xây
dựng trên phần đất công do tập thể quản lý thành ngõ đi riêng khi chưa được cơ quan
có thẩm quyền cho phép là vi phạm pháp luật. Nhưng để bao biện cho việc xã tổ chức
cưỡng chế, tại Văn bản số 170/UBND ngày 19-11-2008, UBND huyện lại cho rằng:
"Xã BM là địa bàn phức tạp, thường xuyên xảy ra các vụ việc gây rối trật tự công
cộng. Do vậy, UBND xã BM phải tổ chức cưỡng chế ngăn chặn kịp thời là cần thiết
để tránh những hậu quả xấu có thể xảy ra,... Chính vì quyết định đó, đến nay ông L
không thể tiếp tục khiếu nại hay khởi kiện vụ án này theo quy định của pháp luật”.
II. PHÂN TÍCH NGUYÊN NHÂN VÀ HẬU QUẢ
2.1. Phân tích nguyên nhân
Như vậy, có thể thấy những vi phạm trong thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai
của xã BM và sự bao che của huyện T đã làm ảnh hưởng đến quyền lợi của gia đình
ông L. Vậy, vấn đề đặt ra là nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng xã BM lại vận dụng
sai thủ tục hành chính (giải quyết tranh chấp đất đai không đúng thẩm quyền) để có
những quyết định hành chính trái pháp luật? Dưới góc độ quản lý nhà nước về thủ tục
hành chính có thể lý giải theo các nguyên nhân cơ bản sau:
*Nhóm những nguyên nhân khách quan
Thứ nhất, hội nhập quốc tế đã mở ra những cơ hội trong quan hệ hợp tác kinh
tế đối ngoại. Theo đó, tư liệu sản xuất-như đất đai trở nên có giá trị trong tạo lập mặt
bằng sản xuất, kinh doanh cho cá nhân và tổ chức đã tạo ra nhu cầu về trao đổi,
chuyển nhượng theo cung-cầu của thị trường bất động sản. Khi đất đai trở thành
thước đo giá trị trong quan hệ “tiền tệ”, vô hình dung đã làm thay đổi quan niệm của
người dân về “tấc đất-tấc vàng” trong điều kiện của nền kinh tế thị trường. Việc xảy
ra tranh chấp đất đai giữa gia đình ông T và ông L cho thấy chỉ một vài mét vuông đất

dùng làm ngõ đi chung nhưng không thể không giành giật bằng được.
Thứ hai, tốc độ đô thị hóa, quy mô dân số tăng nhanh diện tích đất ở và đất sản
xuất (nhất là đất nông nghiệp) bị thu hẹp. Nhu cầu có nhà ở đất ở và mở rộng diện
3


tích đất theo chủ quyền (giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở, nhà ở) đã trở thành
động lực để không ít người dân, cán bộ có xu hướng “trục lợi” bằng mọi giá. Tình
huống trên chỉ ra rằng, không chỉ có cán bộ, công chức xã có nhận thức sai về thủ tục
giải quyết tranh chấp đai mà đến ngày cán bộ, công chức có thẩm quyền cấp huyện
cũng cố gắng bao biện cho quyết định hành chính sai trái đó.
Thứ ba, những bất cập trong chính sách, thể chế pháp luật quy định thủ tục giải
quyết tranh chấp đất đai. Thực tế cho thấy, một mặt các thủ tục liên tục thay đổi, mặt
khác các quy định của pháp luật về đất đai còn phải chờ hướng dẫn để tiếp tục giải
quyết. Điều này dẫn đến những hạn chế về nhận thức các quy định nói chung của
chính quyền cơ sở (xã BM). Mặt khác, các văn bản có tính hướng dẫn chỉ đạo chính
quyền địa phương cơ sở thực hiện trong giới hạn chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền
được phân cấp còn thiếu và mâu thuẫn. Điều này dẫn đến hàng loạt những sai phạm
mà tình huống nêu ra, cụ thể như:
Một là, xem xét các Quyết định của Ủy ban nhân dân xã BM, Huyện T trong tổ
chức thực hiện thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai giữa gia đình ông L và ông T.
Việc tiến hành hòa giải khi giải quyết tranh chấp lối đi giữa gia đình ông T và ông L
của Ủy ban nhân dân xã BM là hợp pháp và đúng trình tự thủ tục giải quyết theo quy
định tại Điều 135 Luật Đất đai năm 2003[1]: Điều 135, khoản 2 xác định: “Tranh
chấp đất đai mà các bên tranh chấp không hoà giải được thì gửi đơn đến Uỷ ban nhân
dân xã, phường, thị trấn nơi có đất tranh chấp. Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn
có trách nhiệm phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên
của Mặt trận, các tổ chức xã hội khác để hoà giải tranh chấp đất đai. Thời hạn hoà
giải là ba mươi ngày làm việc, kể từ ngày Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn nhận
được đơn. Kết quả hoà giải tranh chấp đất đai phải được lập thành biên bản có chữ ký

của các bên tranh chấp và xác nhận của Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi có
đất. Trường hợp kết quả hoà giải khác với hiện trạng sử dụng đất thì Uỷ ban nhân dân
xã, phường, thị trấn chuyển kết quả hoà giải đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền để
giải quyết theo quy định về quản lý đất đai”. Tuy nhiên, Ủy ban nhân dân xã BM
không tuân thủ quy định trên mà ban hành “Thông báo số 46/UB, trong đó kết luận:
Ông L phải thu dọn cánh cổng ra khỏi vị trí hiện tại để trả lại phần đất ngõ đi chung”.
4


Đây là quyết định không đúng thẩm quyền, trình tự và thủ tục vì theo quy định tại
Điều 135 Ủy ban nhân dân cấp xã chỉ được tiến hành thủ tục hòa giải mà không được
phép ban hành quyết định hành chính để giải quyết vụ việc tranh chấp đất đai. Như
vậy, Thông báo số 46/UB là một quyết định hành chính không đúng thủ tục, trình tự.
Điều này làm cho gia đình ông L không còn khả năng để tiếp tục khiếu nại lên Ủy
ban nhân dân cấp trên hoặc khởi kiện ra tòa án vì đã được giải quyết bằng quyết định
của Ủy ban nhân dân xã BM. Bởi vì, theo quy định tại Điều Điều 136, khoản 1, Luật
đất đai năm 2003: “Tranh chấp đất đai đã được hoà giải tại Uỷ ban nhân dân xã,
phường, thị trấn mà một bên hoặc các bên đương sự không nhất trí thì được giải
quyết như sau: (1). Tranh chấp về quyền sử dụng đất mà đương sự có giấy chứng
nhận quyền sử dụng đất hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại các khoản 1,
2 và 5 Điều 50 của Luật này và tranh chấp về tài sản gắn liền với đất thì do Toà án
nhân dân giải quyết;...” và theo và Công văn số 116/2006/KHXX của Tòa án nhân
dân tối cao ngày 22/7/2004 thì những vụ việc tranh chấp đất đai nếu chưa được tiến
hành hòa giải ở Ủy ban nhân dân cấp xã thì tòa án không thụ lý giải quyết…. Do đó,
việc khởi kiện của ông L sẽ không được tòa án tiếp tục giải quyết theo trình tự pháp
luật quy định.
Nếu ông L tiếp tục khiếu kiện theo thủ tục của pháp lệnh giải quyết các vụ án
hành chính sửa đổi năm 2006 thì tại Điều 2 xác định: “1. Cá nhân, cơ quan, tổ chức
có quyền khởi kiện để Toà án giải quyết vụ án hành chính về các khiếu kiện quy định
tại các khoản từ khoản 1 đến khoản 16 Điều 11 của Pháp lệnh này trong các trường

hợp sau đây: “(c) Đã khiếu nại với người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu,
nhưng hết thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo mà
khiếu nại không được giải quyết hoặc đã được giải quyết, nhưng không đồng ý với
quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu trong trường hợp pháp luật quy định không
được quyền khiếu nại đến người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai;...”[2].
Trong trường hợp này, ông L cũng không được quyền tiếp tục khiếu nại lần 2 lên Ủy
ban nhân dân cấp trên trực tiếp.

5


Như vậy, vô hình dung quyết định của Ủy ban nhân dân xã BM ban hành trái
với thủ tục giải quyết các vụ hành chính đã làm mất quyền khiếu nại, tố cáo của gia
đình ông L.
Sai phạm của Ủy ban nhân dân xã BM không chỉ dừng lại ở tự ý ban hành
quyết định giải quyết mà nguy hiểm hơn là tự ý tổ chức cưỡng chế, hỗ trợ cưỡng chế
theo Thông báo số 46/UB mà không cần có quyết định cưỡng chế. Phải chăng hành vi
hành chính, quyết định hành chính ở xã BM phản ánh khả năng tự quản, tự trị của
một xã trong quyết định các vấn đề ở địa phương ? hay thái độ bất chấp, coi thường
kỷ cương pháp luật ? đó là những câu hỏi giành cho chính quyền huyện T và Thành
phố H. Thực tế cho thấy, việc xã BM tổ chức cưỡng chế là trái thẩm quyền, vi phạm
pháp luật về đất đai. Nghiêm trọng hơn, UBND xã còn cưỡng chế không có quyết
định và "hỗ trợ" để cho phía gia đình đang có tranh chấp đến đập phá, tháo dỡ cổng
nhà ông L là một việc làm rất khó hiểu của chính quyền nơi đây.
Sự dung túng của Ủy ban nhân dân huyện T trước phản ánh của dư luận và
những lá đơn kiến nghị của gia đình ông L vẫn chỉ là những động thái bao biện, bao
che cho những hành vi “độc tôn” của chính quyền xã BM bằng Văn bản số
170/UBND ngày 19-11-2008 và với những lời “biện minh” của UBND huyện: “Xã
BM là địa bàn phức tạp, thường xuyên xảy ra các vụ việc gây rối trật tự công cộng.
Do vậy, UBND xã BM phải tổ chức cưỡng chế ngăn chặn kịp thời là cần thiết để

tránh những hậu quả xấu có thể xảy ra”. Phải chăng, những biện minh của một cơ
quan hành chính nhà nước chỉ là những lời nói mang tính “xã giao” theo kiểu giải
thích “cho xong” hay họ cho rằng “chính quyền” không phải là nơi để phục vụ nhân
dân mà để “cai trị” nhân dân; nơi nhân dân phải đến để “cầu cạnh” những việc cần
phải nhờ chính quyền giải quyết ?...
Hai là, trách nhiệm của chính quyền huyện T và Thành phố H đối với vụ việc
trên. Mặc dù, sự việc đã được ông L làm đơn, thư giử đến chính quyền huyện T và
Thành phố H nhưng các cấp này dường như “thờ ơ” với những nội dung mà ông trình
bày, với những hành vi sai trái về thủ tục giải quyết tranh chấp của xã BM. Chỉ đến
khi sự việc được báo chí, công luận lên án, Ủy ban nhân dân Thành phố H mới vào
cuộc nhưng cũng chỉ dừng lại ở mức độ hạn chế-tức giao cho Ủy ban nhân dân huyện
6


T phải giải trình sự việc và giải quyết sự việc trên cho gia đình ông L. Kể từ khi
huyện T báo cáo lên Ủy ban nhân dân Thành phố H theo Báo cáo số 27/BC-UBND
ngày 3-3-2009, thừa nhận có một số sai sót trong việc thực hiện trình tự giải quyết
tranh chấp đất đai ở xã BM và hứa sẽ tiến hành giải quyết lại vụ việc trên theo đúng
quy định của pháp luật. Thế nhưng đến nay, đã hơn 5 tháng trôi qua, UBND huyện T
vẫn chưa có bất cứ động thái gì đối với việc xử lý vụ tranh chấp trên nên hồ sơ vụ
việc hiện vẫn đang nằm ỳ ở xã,...
*Nhóm những nguyên nhân chủ quan
Thứ nhất, năng lực và phẩm chất đạo đức của đội ngũ cán bộ, công chức, trong
đó có cán bộ, công chức xã BM còn nhiều vấn đề phải xem xét. Năng lực giải quyết
các tranh chấp của cư dân nói chung, của tranh chấp giữa gia đình ông T và ông L nói
riêng cho thấy khả năng hòa giải của cán bộ, công chức có thẩm quyền còn chưa
“xứng tầm”. Một mâu thuẫn về tranh chấp ngõ đi lẽ ra phải được chính quyền xã BM
giải quyết thấu tình, đạt lý nhằm giữ mối quan hệ hòa thuận “hàng xóm, láng giềng”
và mối quan hệ tin cận giữa chính quyền với nhân dân thì lại bị một số cán bộ, công
chức có trách nhiệm làm ngược lại. Việc cán bộ, công chức có thẩm quyền của xã

BM đột ngột ban hành Thông báo số 46/UB sau khi không hòa giải được tranh chấp
và đưa lực lượng giúp gia đình ông T tổ chức cưỡng chế cho thấy mối quan hệ “tình
cảm đặc biệt” giữa những cán bộ này với gia đình ông T.
Thứ hai, việc nhận thức pháp luật của người dân cũng có phần hạn chế nên
những tranh chấp thường không được kết thúc bằng các thương lượng, thỏa thuận
giữa các gia đình với nhau mà phải đưa ra “công đường”. Qua đó, cho thấy những
yếu kém trong công tác tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật và sự phối hợp sức
mạnh của cả hệ thống chính trị ở xã BM chưa được tiến hành thường xuyên và hiệu
quả còn ở chừng mực nhất định.
2.2.Hậu quả của tình huống
Tình huống trên đã chỉ ra những tác động tiêu cực trực tiếp và gián tiếp, cụ thể
như sau:
Một là, gây ảnh hưởng xấu đến chính sách quản lý nhà nước về đất đai trong
giai đoạn hiện nay. Đất đai là tài sản thuộc sở hữu toàn dân, trong đó nhà nước là đại
7


diện chủ sở hữu (Điều 17, Hiến pháp 1992, sửa đổi bổ sung năm 2001) nhằm thống
nhất quản lý đất đai trong cả nước. Việc hiểu đúng, đủ chính sách của nhà nước nhằm
khai thác và sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên về đất đai ở mỗi địa phương là yêu
cầu quan trọng trong điều kiện của nền kinh tế thị trường. Tuy nhiên, việc giải quyết
tranh chấp quyền sở hữu đất đai giữa hai hộ gia đình trên đã cho thấy những hậu quả
của nó đối với Nhà nước như: Người dân không tin tưởng vào chính sách của nhà
nước, nhất là các quy định về giải quyết dẫn đến tình trạng không chấp hành, cố tình
chây ỳ;
Hai là, những ảnh hưởng về xã hội. Hệ luỵ của sự tắc trách trong giải quyết
tranh chấp đất đai là những ảnh hưởng mang tính dây truyền trong quần chúng nhân
dân. Sự phản ứng dây truyền này có thể là kẽ hở để các thế lực thù địch, các phần tử
chống đối Nhà nước lợi dụng, mua chuộc, dụ dỗ và lôi kéo người dân tham gia khiếu
kiện đông nghèo, tụ tập phản đối chính sách của nhà nước,... gây mất an ninh chính

trị và trật tự, an toàn xã hội.
Ba là, quyền lợi, ích hợp pháp của người sử dụng hợp pháp đất đai bị xâm
phạm. Trong tình huống này, gia đình ông L lẽ ra phải được bảo đảm quyền sử dụng
hợp pháp phần đất trên nhưng lại không được sử dụng. Mặt khác, còn ảnh hưởng đến
tâm lý, tinh thần; thời gian, vật chất;... khi khiếu kiện không được giải quyết.
Bốn là, pháp chế xã hội chủ nghĩa không được bảo đảm. Nền tảng của pháp
chế xã hội chủ nghĩa là trật tự kỷ cương, trong đó đòi hỏi mọi chủ thể phải tuân thủ
pháp luật một cách nghiêm minh, bình đẳng và thống nhất. Nếu so với những gì tình
huống nêu ra thì pháp luật của nhà nước về đất đai bị cán bộ, công chức xã BM vi
phạm một cách nghiêm trọng, phã vỡ trật tự pháp luật, trật tự pháp chế xã hội chủ
nghĩa trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam
hiện nay.
III. MỤC TIÊU XỬ LÝ TÌNH HUỐNG
Từ những phân tích trên, đặt ra vấn đề cần phải làm sáng tỏ thông qua tình
huống này như sau:
Thứ nhất, cần phải đánh giá một cách nghiêm túc trên cơ sở các quy định hiện
hành của pháp luật về giải quyết tranh chấp đất đai ở địa phương nói chung và ở xã
8


BM nói riêng từ đó khẳng định tính hợp pháp hay không hợp pháp của các quyết định
hành chính mà cán bộ, công chức xã BM đã đưa ra; tính hiệu quả hay không hiệu quả
của hoạt động quản lý nhà nước về đất đai ở xã BM... nhằm khắc phục hậu quả của
nó.
Thứ hai, cần phải chỉ ra phương hướng giải quyết cụ thể nhằm bảo đảm quyền,
lợi ích hợp pháp của người có quyền sử dụng đất trong trường hợp này.
Thứ ba, kiên quyết xử lý nghiêm minh những hành vi thiếu “chuẩn mực” của
cán bộ, công chức khi thực thi công vụ của nhà nước ở địa phương cơ sở cho việc
chấn chỉnh lại trật tự hoạt động quản lý nước ở cơ sở trong tình hình hiện nay.
Thứ tư, đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm từ tình huống này nhằm hoàn thiện

các chính sách của nhà nước về đất đất, kiện toàn các quy định của pháp luật trong
giải quyết tranh chấp đất đai, nhất là thủ tục hoà giải ở cấp xã.
IV. XÂY DỰNG PHƯƠNG ÁN, PHÂN TÍCH VÀ LỰA CHỌN PHƯƠNG
ÁN GIẢI QUYẾT
4.1.Xây dựng, phân tích phương án
Trên cơ sở các mục tiêu đã đặt ra, tiểu luận nêu lên một số phương án giải
quyết cơ bản như sau:
* Phương án một: Ủy ban nhân dân Thành phố H chỉ đạo Ủy ban nhân dân
huyện T tiến hành các thủ tục cần thiết giải quyết theo đúng thủ tục giải quyết tranh
chấp đất đai.
- Mục tiêu mà phương án đặt ra: Nhằm đảm bảo cho quyền lợi của gia đình
ông L và khắc phục những sai sót do Ủy ban nhân dân xã BM gây ra.
- Nội dung cần tiến hành: Để tiến hành phương án này cần tiến hành các nội
dung cơ bản như:
+ Ủy ban nhân dân Thành phố H ban hành Công văn yêu cầu Ủy ban nhân dân
huyện T xem xét, giám sát và chỉ đạo Ủy ban nhân dân xã BM giải quyết tranh chấp
đất đai giữa gia đình ông L và ông T.
+ Ủy ban nhân dân huyện T tiến hành chỉ đạo, hướng dẫn Ủy ban nhân dân xã
tiến hành các thủ tục cần thiết.
9


+ Ủy ban nhân dân xã BM tiến hành ban hành Quyết định hủy Công văn số
46/UB do Ủy ban nhân dân xã ban hành; mời hai bên tranh chấp đến tiến hành thủ
tục hòa giải theo quy định tại Điều 335 Luật Đất đai năm 2003;...
- Nguồn lực của phương án: Các cơ quan tiến hành cụ thể theo như nội dung
trên, còn kinh phí tiến hành không đáng kể.
* Phương án hai: Ủy ban nhân dân Thành phố yêu cầu Thanh tra huyện T tiến
hành thanh tra và xử lý nghiêm minh các cán bộ, công chức có sai phạm.
- Mục tiêu mà phương án đặt ra: Nhằm đảm bảo tính nghiêm minh của trật tự

pháp chế xã hội chủ nghĩa, làm trong sạch đội ngũ cán bộ, công chức nhất là đội ngũ
cán bộ, công chức cấp cơ sở.
- Nội dung cần tiến hành: Để thực hiện được phương án cần tiến hành:
+ Ủy ban nhân dân Thành phố H ban hành Công văn yêu cầu Ủy ban nhân dân
huyện T tiến hành thanh tra xem xét những sai phạm và xử lý cán bộ, công chức xã
BM theo thẩm quyền sau đó báo cáo lên Ủy ban nhân dân Thành phố H.
+ Ủy ban nhân dân huyện, giao cho Thanh tra Phòng Tài nguyên và Môi
trường tiến hành thanh tra theo quy định của pháp luật.
+ Chánh thanh tra tiến hành trình Ủy ban nhân dân huyện quyết định quyết
định việc thanh tra về những dấu hiệu vi phạm của cán bộ, công chức xã BM.
+ Tiến hành tổ chức thanh tra và đề nghị mức xử lý trình lên Ủy ban nhân dân
huyện xem xét ra quyết định.
- Nguồn lực của phương án: Về cơ quan thực hiện theo các nội dung cơ bản
trên. Kinh phí tiến hành thanh tra được dự kiến trong quyết định thanh tra và lấy từ
ngân sách huyện T.
Phương án 3: Ủy ban nhân dân Thành phố H chủ động xây dựng văn bản quy
phạm pháp luật về trình tự hoà giải tranh chấp đất đai ở chính quyền cấơ xã trên địa
bàn thành phố H
- Mục tiêu của phương án: Nhằm nhanh chóng khắc phục các yếu kém, tồn tại
về công tác cải cách thủ tục hành chính của Thành phố H trong thời gian qua và để có
cơ sở tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả giải quyết tranh chấp đất đai trên địa
bàn Thành phố.
10


- Nội dung cần tiến hành:
+ Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố tiến hành giao cho Sở Tài nguyên và
Môi trường thuộc Ủy ban nhân dân Thành phố chỉ đạo Sở tài nguyên và môi trường
tiến hành xây dựng trình tự hoà giải trình lên Uỷ ban nhân dân thành phố ra Quyết
định.

+ Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố H tiến hành làm Công văn yêu cầu Ủy
ban nhân dân cấp xã tiến hành công bố thông tin, tập huấn theo các trình tự đã được
xây dựng.
- Nguồn lực để thực hiện phương án: Cơ quan tiến hành theo các nội dung trên;
nguồn lực để thực hiện phương án do ngân sách các cấp quyết định.
4.2.Lựa chọn phương án giải quyết tối ưu
Các phương án trên có các mục đích và biện pháp tiến hành khác nhau. Song,
để lựa chọn phương án tối ưu cần phải tính đến các ưu và nhược điểm của mỗi
phương án. Đồng thời, cũng cần phải tính đến hiệu quả của phương án đối với công
tác cải cách thủ tục hành chính trên địa bàn Thành phố trong thời gian tới. Nếu so
sánh ưu, nhược điểm của mỗi phương án ta thấy:
PHƯƠNG ÁN
Phương án 1

ƯU ĐIỂM

NHƯỢC ĐIỂM

Đảm bảo được quyền, lợi íchPhụ thuộc vào sự quyết tâm
hợp pháp của công dân; khắccủa UBND huyện T và Thành
phục được những sai phạm dophố H; sự công tâm của cán
quyết định hành chính hoặcbộ, công chức xã BM khi biết
hành vi hành chính của UBNDnhận lỗi và khắc phục hành vi
xã BM gây ra; lấy lại lòng tincủa mình;...
của nhân dân vào chính quyền

Phương án 2

xã BM
Đảm bảo tính nghiêm minh củaPhụ thuộc vào sự quyết tâm

pháp luật và trách nhiệm củacủa UBND huyện T và Thành
hoạt động công vụ, nhất là tráchphố H; Sự công tâm của cán
nhiệm chính trị trước nhân dân;bộ, công chức, thanh tra viên
ngăn ngừa những biểu hiện độckhi tiến hành nhiệm vụ thanh
11


đoán, chuyên quyền, sách nhiễutra hành chính;...
nhân dân của cán bộ, công chức
Phương án 3

xã BM;...
Tạo ra tính đồng bộ trong cảiThời gian tiến hành lâu; nguồn
cách thủ tục hành chính trongkinh phí hạn chế nên có thể
giải quyết tranh chấp đất đai làm ảnh hưởng đến việc xây
trên địa bàn Thành phố H; công dựng bộ thủ tục hành chính
khai hóa và minh bạch hóa cáctheo lĩnh vực và theo cấp đơn
thủ tục hành chính mà chínhvị hành chính trên địa bàn
quyền giải quyết; nâng caoThành phố H;...
năng lực cho cán bộ, công chức
khi tiến hành các thủ tục hành

chính;...
Qua đó cho thấy, nếu tính mục tiêu trước mắt và giải quyết trực tiếp trường hợp
mà tình huống nêu thì phương án 1 là phương án tối ưu. Nếu nâng cao hiệu quả của
các thủ tục hành chính cho các cấp và trách nhiệm của các cấp trong giải quyết theo
thủ tục hành chính thì phương án 3 là phương án tối ưu. Với mục tiêu mà tiểu luận
đặt ra, thông qua tình huống cụ thể ở xã BM tiểu luận xác định chọn phương án 3 là
phương án tối ưu. Bởi lẽ, để khắc phục những sai trái do chính quyền xã BM gây ra
thì sớm hay muộn buộc chính quyền Thành phố H vẫn phải chỉ đạo tiến hành trước

sức ép của công luận. Do đó, để cải cách các thủ tục hành chính nhằm tránh những
sai phạm tương tự của cấp xã, cấp huyện và của Thành phố thì chỉ có phương án 3 là
phù hợp cả thực tiễn và lý luận.
V.LẬP KẾ HOẠCH TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHƯƠNG ÁN TỐI ƯU
Để thực hiện được phương án tối ưu là phương án 3, như trên đã lựa chọn, cần
phải tiến hành các bước cụ thể như sau:
Bước 1, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân Thành phố H yêu cầu Sở Tài nguyên và
Môi trường tiến hành nghiên cứu, soạn thảo văn bản về trình tự thủ tục tiến hành hoà
giải tranh chấp đất đai ở cơ sở. Thời gian làm việc của Chủ tịch với Sở là 01 ngày.

12


Bước 2, Sở Tài nguyên và Môi trường, tiến hành xây dựng kế hoạch, nội dung,
phương pháp và chủ thể tiến hành nghiên cứu, lấy ý kiến các Sở, ban ngành khác.
Thời gian tiến hành 2 tháng. Cụ thể, các nội dung cần tiến hành như:
-Giao cho đội ngũ chuyên viên nghiên cứu các quy định hiện hành của Luật đất
đai năm 2003; Luật khiếu nại tố cáo và các Nghị định của chính phủ về trình tự, thẩm
quyền giải quyết tranh chấp đất đai, hoà giải đất đai tại cơ sở. Thời gian tiến hành 7
ngày.
-Giao cho chuyên viên xây dựng các trình tự giải quyết 7 ngày theo các trình tự
như:
+ Xác định thời gian và thủ tục nhận đơn; phân loại đơn của cán bộ tư pháp xã
và chuyển cho cán bộ, công chức có thẩm quyền tiến hành hoà giải;
+ Xác định thời gian và thủ tục tiến hành xác minh tranh chấp đất đai của
người dân địa phương cơ sở;..
+ Xác định thời gian và thủ tục tiến hành hoà giải tại cơ sở
Tổng số thời gian tiến hành các thủ tục (hoàn tất việc hoà giải tranh chấp đất
đai ở cơ sở) không được vượt quá 30 ngày theo quy định hiện hành của Luật Đất đai
năm 2003 trừ các vụ việc phức tạp.

-Sau khi xây dựng xong, tiến hành lấy ý kiến các Sở, Ban, ngành của UBND
và tiến hành chỉnh sửa trình UBND xem xét quyết định.
Bước 3, Chủ tịch UBND ra xem xét và ra Quyết định ban hành kèm theo thủ
tục giải quyết hoà giải các vụ tranh chấp đất đai ở cơ sở.
Bước 4, tổ chức quán triệt và học tập Quyết định của UBND (trong đó có cả
tập huấn của chuyên viên Sở, cho cán bộ tư pháp, địa chính và Chủ tịch, phó chủ tịch
xã).
Đồng thời tuyên truyền trên đài phát thanh xã, niêm yết công khai tại trụ sở để
người dân nắm, hiểu các trình tự cần thiết, các giấy tờ cần chuẩn bị và giám sát hoạt
động hoà giải của cán bộ, công chức xã được giao.
Xây dựng văn bản quy định về trình tự tiến hành hoà giải tranh chấp đất đai ở
cơ sở (cấp xã) là nội dung cần thiết trong giai đoạn hiện nay nhằm khắc phục những
biểu hiện tiêu cực phát sinh trong quá trình tiến hành hoà giải. Đồng thời, có ý nghĩa
13


quan trọng trong việc bảo đảm và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người dân địa
phương.
VI. KIẾN NGHỊ VÀ KẾT LUẬN
6.1. Một số kiến nghị
Với những kiến thức đã được học và kinh nghiệm thực tiễn công tác mà cụ thể
là thông qua tình huống này, tôi mạnh dạn nêu lên một số kiến nghị cơ bản như:
* Đối với Trung ương
Thứ nhất, cần phải xây dựng Luật Thủ tục hành chính, quy định một cách cụ
thể các chủ thể có thẩm quyền ban hành thủ tục hành chính theo hướng giảm thiểu
hợp lý số lượng chủ thể và thực hiện nguyên tắc phân quyền tập trung. Theo đó, cần
phải xác định các thủ thể ở TƯ có thẩm quyền chỉ bao gồm: QH, UBTVQH, Chánh
án TANDTC, Viện trưởng VKSNDTC, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng,
Thủ trưởng cơ quan ngang bộ. Các chủ thể ở địa phương có thẩm quyền bao gồm:
HĐND, UBND tỉnh, thành phố trực thuộc TƯ; Các thủ tục chỉ trong phạm vi của tỉnh

và giải quyết các vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của tỉnh theo quy định của pháp
luật. Không trao quyền cho các cơ quan trực thuộc Bộ hoặc cấp Vụ, Cục hoặc các sở,
ban, ngành. Bên cạnh đó, Luật Thủ tục hành chính cần quy định một cách chung nhất
quy trình ban hành, sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ, bãi bỏ thủ tục hành chính với trình tự,
thủ tục và thời hạn cho từng công việc cụ thể như: Lập báo cáo đánh giá tác động của
thủ tục, làm rõ chi phí, nguồn nhân lực và thời gian cần thiết để thực hiện...
Thứ hai, xây dựng các quy định về cơ chế quản lý và kiểm soát đối với việc
quy định và thực hiện thủ tục hành chính. Cụ thể, Chính phủ cần phải thiết lập một cơ
quan quản lý chuyên ngành về thủ tục hành chính có trách nhiệm giúp Chính phủ từ
khâu ban hành, sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ, bãi bỏ, thực hiện và xử lý các tranh chấp, vi
phạm về thủ tục hành chính; Đưa ra các kiến nghị ban hành, sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ,
bãi bỏ hoặc đề nghị các chủ thể có thẩm quyền giải quyết các công việc có liên quan
đến thủ tục hành chính. Luật cũng cần quy định cụ thể về trách nhiệm của các chủ thể
trong quy định, thực hiện, xử lý các tranh chấp, vi phạm về thủ tục hành chính. Theo
đó, cần phải quy định trách nhiệm chung của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, cơ
quan chuyên trách về thủ tục hành chính, các chủ thể có thẩm quyền ban hành, các
14


chủ thể thực hiện thủ tục hành chính và đặc biệt, cần quy định trách nhiệm giữa các
cơ quan nhà nước trong công tác phối hợp thực hiện thủ tục hành chính.
* Đối với địa phương
Thứ nhất, Sở Tài nguyên và Môi trường Thành phố H nên thiết lập mạng thông
tin chuyên ngành địa chính kết nối với các đơn vị cấp huyện và tiến tới kết nối với
cấp xã trên địa bàn toàn Thành phố để phục vụ công tác quản lý đất đai, đặc biệt ưu
tiên xây dựng phần mền ứng dụng trong quản lý đơn thư tranh chấp hiện vẫn còn
mang tính thủ công, chia cắt và thiếu tính thống nhất.
Thứ hai, cần chủ động xây dựng “bộ thủ tục hành chính” về giải quyết tranh
chấp đất đai ở địa phương từ đó loại bỏ những thủ tục không cần thiết. Đồng thời,
thực hiện tốt công tác công bố thông tin, công khai thông tin để mọi người dân nắm

và hiểu được các trình tự, thủ tục về quản lý, sử dụng đất đai nói chung, giải quyết
tranh chấp đất đai nói riêng.
Thứ ba, chủ động ban hành văn bản về thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai
theo tiêu chuẩn ISO: 9001-2000 là cơ sở pháp lý cho việc thực hiện giải quyết tốt
theo cơ chế hành chính “một cửa” ở các chính quyền trên địa bàn thành phố H.
6.2.Kết luận
Cải cách thủ tục hành chính trong quản lý đất đai và giải quyết tranh chấp đất
đai có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc tạo sự chuyển biến căn bản mối quan hệ
giữa Nhà nước và người sử dụng đất; tạo môi trường thông thoáng, điều kiện thuận
lợi cho người sử dụng đất thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình, đặc biệt là các
nhà đầu tư trong và ngoài nước thực hiện quá trình tìm kiếm cơ hội, đầu tư trên địa
bàn Thành phố H. Hy vọng với việc thực hiện phương án tối ưu và các giải pháp
nhằm tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính theo cơ chế “một cửa” trong giải quyết
tranh chấp đất đai như đã nêu trên, tình hình tranh chấp đất đai và giải quyết tranh
chấp dất đai ở Thành phố H trong thời gian tới sẽ có những chuyển biến và đạt được
những kết quả tốt hơn, tạo lập và củng cố niềm tin của nhân dân với Nhà nước, đồng
thời thiết lập trật tự trong hoạt động quản lý nhà nước về đất đai, trật tự an toàn xã
hội, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế-xã hội, thiết thực phục vụ sự
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của địa phương và cả nước.
15


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Nghị quyết số 17-NQ/TW Hội nghị lần thứ 5 Ban
chấp hành Trung ương Đảng khóa X ngày 1/8/2008 về đẩy mạnh cải cách hành chính,
nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy nhà nước.
2. Quốc hội, Luật số 9/1998/QH 10 về khiếu nại, tố cáo, được Quốc hội
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa X, kỳ họp thứ 4 thông qua ngày 02
tháng 12 năm 1998.
3. Quốc hội, Luật số 13/2003/QH 11 về Đất đai, được Quốc hội nước Cộng hòa

xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XI, kỳ họp thứ 4 thông qua ngày 26 tháng 11 năm
2003.
4. Quốc hội, Luật số 22/2004/QH 11 về Thanh tra, được Quốc hội nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XI, kỳ họp thứ 5 thông qua ngày 15 tháng 6 năm
2004.
5. Tòa án nhân dân tối cao, Công văn số 116/2006/KHXX ngày 22/7/2004 về
việc hướng dẫn thụ lý giải quyết tranh chấp đất đai theo quy định của Luật Đất đai
năm 2003.
6. Ủy ban thường vụ Quốc hội, Pháp lệnh số 09/1998/PL-UBTVQH 10 về tổ
chức và hoạt động hòa giải ở cơ sở ngày 25/12/1998.
7. Ủy ban thường vụ Quốc hội, Pháp lệnh sô 29/2006/PL-UBTVQH11 ngày 05
tháng 4 năm 2006 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh thủ tục giải quyết
các vụ án hành chính.

16