Sở hữu tư nhân trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở việt nam thời kỳ hội nhập WTO (tiếp cận từ góc độ triết học)

B6. GIAO nuc
. v A uAo TAO
.
TRUONG DAI HQC KINH TE TP.HO CHI MINH

Bao cao Tt/ng klt
D~ tai Khoa hQc va Cong ngh~ 'cap B¢

SO HUU Tu' NHAN
TRONG NEN KINH TE THl TRUONG
DINH
. Hu'ONG XA HOI
. CHU NGHIA (j VIETNAM
.
THOI KY HOI
. NHAP
. WTO
(Tie'p cijn tit goc dl) Tritt h{Jc)

Ma s6 : B-2008-09-58

Chii nhi~m d~ tai: PGS.TS.L~ Thanh Sinh

I
I
I.

l

II

TP.H6 Chi Minh, Thang 10.2010


BQ GIAO Dl)C VA DA.O TAO
TRUONG DAI HOC KINH TE TP.HO CHi MINH

Bdo cdo T6ng ke"t
Di tai Khoa hQc va Cong ngh~ cdp B{)

Sd HUU Tu' NHAN
~

A~

'

TRONG NEN KINH TE THl TRUONG
DfNH HUONG XA HOI CHU NGHiA (j VItT NAM
THOI KY HOI NH~P WTO
(Tie'p cljn tit goc dlj Trie't hQc)

Ma sfi: B-2008-09-58

Xac nh{ln ciia trtiong

Chii nhi~m d~ tai

D~i hQc Kinh te' TP.HCM

PGS. TS.Le Thanh Sinh

(co quan chu qudn di tai)

TP.H6 Chi Minh, Thang 10.2010


BOG~ODQCVADAOT~O

TRUONG D~I HOC KINH TE TP.HCM

THONG TIN KET QUA NGHIEN
,

cuu

1. Thong tin chong
-

Ten d~ tai:

"Sa huu tu' nhan trong n~n kinh te' thi tn.tong dinh

hu'ong XHCN a Vi~t Nam thai ky h(ji nh~p WTO" (tie'p cgn tll g6c

dq trie't hr;c)
- Mil

so:·

B 2009- 09- 58.

-

Chu nhi?m d~ tcli: PGS.TS. Le Thanh Sinh

-

CCI quan chu td: Truong D~i hQc Kinh te' Tp. H6 Chi Minh.

-

Thai gian thZ;(c hi?n: T.S/2008- T.S/2010.

2. MQc tieu
Nh~n

thuc

l~i

quan

ni~m

cua cac nha sang

l~p

chu nghia Mac-Lenin

v~ sa huu, che' d(j sa huu, va'n d~ x6a bo che' d(j tu' huu; vi tri, vai tro cua

sa huu tu' nhan trong cong

CUQC

xay dl;l'ng ch{ d(j xa h(ji moi; d6ng thai lam

r6 quan diem cua Dang ta v€ sa huu tu' nhan trong n~n kinh t€ thi tru'ong
dinh huang xa h(ji chu nghia, tren co sa d6 d~ xucl't m(>t s6 giai phap phat
huy vai tro cua sa huu tu' nhan va dinh hu'dng sv phat tri€n cua n6 theo
dinh hu'ong xa h(ji chu nghia trong n~n kinh te' thi tru'ong a Vi~t Nam thai
h(ji nh~p WTO.

3. Dong gop mai cua d~ tili:
- Mqt la, lam r6 quan ni~m cua C.Mac, V.I.Lenin v€ sa huu voi tu'

each la va'n d€

Cd

ban cua

CUQC

each m~ng xa h(ji chu nghia Va

Slf

nghi~p

xay dl;l'ng chu nghia xa h(>i; d6ng thai khdng dinh vi tri, vai tro cua sa huu
trong chu nghla xa h(>i; van d~ x6a bo ch€ d(j tu' huu va thiet l~p ch€ d(j


cong hil'u v€ tu' li~U san xuftt; Sd hil'u voi vftn d€ XOa bo giai cftp, giai
phong con ngu'oi va xay dt!ng che' d<) xa h<)i moi.
- Hai Ia, lam r6 Sd hil'u tu' nhan va vai tro eli a no trong n€n kinh te' thi
tru'ong dinh huang xa h<)i chii nghia d

Vi~t

Nam

hi~n

nay.

- Ba Ia, du'a ra m<)t so giai phap mang tinh dinh huang nh~m phat

tri€n sd hil'u tu' nhan trong n€n kinh te' thi tru'ong dinh huang xa h<)i chii
nghia d

Vi~t

Nam thai h<)i

nh~p

WTO.

4. Ke't qmi nghien cuu;

+ Voi vi~c phan tich va trinh bay m<)t each co

h~ thong quan ni~m ciia

cac nha sang l~p chii nghia Mac-Lenin v€ sd hil'u, gop ph~n lam r6 them vi
tri, vai tro ciia sd hil'u v€ m~t ly lu~n va tht!c ti~n xay dt!ng xa h<)i moi.

+ D€ tai gop ph~n lam sang to v€ m~t ly lu~n va tht!c ti~n v€ sd hil'u
tu' nhan trong n€n kinh te' thi tru'ong dinh huang xa h<)i chu nghia <5 Vi~t
•

Nam tu goc d<) phu'ong phap

+ De' tai gop

lu~n

chung .

ph~n cho Dang c<)ng san Vi~t Nam ho~ch dinh m<)t

tu'dng quan h<;jp ly giil'a cac thanh ph~n Sd hii'u CO th€ cho phep kinh te' tu'
nhan phat tri€n he't kha nang, thao ga du<;1c nhil'ng nhu cai dang klm ham
SUC nang d{)ng, sang

s. San phdm:
* Bai bao:

t~O

trong S\! lam giau chinh dang.

"S(j hil'u tu' nhan trong

S\! da

d~ng

hoa va dan xen ciia cac

hlnh thuc sd hil'u trong n€n kinh te' thi tru'ong dinh huang xa h<)i chii nghia
d

Vi~t

Nam

*

hi~n

nay"

12 cuon bao cao T6ng ke't d€ tai Nghien CUU, m6i cuon g6m

125trang, ke't ca"u 3 chu'ong, lltie't.

* 12 cuon bao cao tom tAt d€ tai Nghien cuu.


6. Hi~u qua, phlidng thuc chuy~n giao ke't qua nghien
•

CUll

va kha nang

ung dl}ng:
Sau khi nghi~m thu se xua"t ban thanh sach dti ph6 bie'n r<)ng rai de'n
b~n dQc; lam tai li~u tham khao cho cac nha quan ly kinh te'.

Ngay 18 thdng 10 niim 2010
Cd quan chu tri

Chii nhi~m d@ tai


Ml)CLl)C
?

;:

A. Md DAU ........................................................................................................... 3
1. Ly do chQn d~ tai ........................................................................................ 3
2. Tlnh hlnh nghien cull d~ tai ........................................................................ 4
3. Ml,IC dich va nhi<$m

Vl,l

ciia d~ tfti ................................................................ 8

4. Cach tie"p c~n, phu'ong phap nghien cull, ph~m vi nghien cull ................... 9
,
,.
,. ......................................................................... . 10
uong gop
ffiOI
Clla d;,;e taL
5. I:'\'
?

6.

Y nghla khoa hQC va thlfc ti~n .................................................................. 10

7. Ke"t ca'll ciia d~ tai ..................................................................................... 10

B. NQI DUNG ...................................................................................................... 11

Chlidng 1: Quan ni~m ciia cac nha sang l~p chii nghia
Mac-Lenin v~ sd huu, che' d() sd huu, va'n d~ x6a bo
che' d() tu' hii'u, vi tri va vai tro ciia sd huu tu' nhan
"
" xay
" du. ng ch"'d"
cuQc
e Q xa_h,...

QI m o'·1.............................. .. 11
t rong cong
1.1.

SCi hull voi tu' each Ia va'n d~ co ban ciia CllQC each m~ng
xa h9i chii nghia va slf nghi<$p xay dlfng chii nghia xa h<)i ................. 13

1.2.

Vi tri va vai tro ciia sCi hull trong chii nghia xa h<)i. ............................ 19

1.3.

Va'n d~ x6a bo che" d9 tu' hull va thie"t l~p che" d9 cong
h-U'll ve~ tu' r"
· xllat.
"' ...................................................................... . 33
I~ll san

1.4.

SCi hull voi va'n d~ x6a bo giai ca'p, giai ph6ng con ngu'oi
A" ......................................................... . 35
va xay du'. ng c h"'d"
e Q xa- h""
QI mvi.
'

A

Chlidng 2: Sd hii'u tu' nhan va vai tro ciia no trong n~n kinh te' tbi
trtiong dinh hu'ong xa h()i chii nghia d Vi~t Nam
hi~n nay ............................................................................................. 39
2.1.

SCi hull tu' nhan va qllan h<$ sCi hull trong kinh te" thi
tru'ong ................................................................................................... 39
2.1.1. Co ca'll ciia cac hlnh thuc va cac qllan h<$ sCi hull
moi. ··························································································· 41


2.1.2. Van d~ cai t~o cac quan h~ va hlnh thuc sd huu
trong qua trlnh chuyen sang kinh te thj tntong ......................... 50
2.2.

sa huu tu' nhan trong st;( da d~ng h6a va

dan xen cua cac

hlnh thuc sd huu trong n~n kinh te thj tru'ong djnh hu'ong
xa-h""
Ql c h?
u ng h-ta vrlV""tN
H(
am h""
H(n nay ............................................... . 63
2.3.

Nhung noi dung chu yeu cua sd huu tu' nhan trong n~n
kinh te thj tru'ong djnh hu'ong xa hoi chu nghia d Vi~t

Nam

2.4.

hi~n

nay ....................................................................................... 80

Vai tro cua sd huu tu' nhan d6i voi st;( phat trien kinh te-xa
hoi d Vi~t Nam hi~n nay ..................................................................... 90

Chlldng 3: M()t
tri~n

sci giai

phap mang tinh djnh hu'ong nhiim phat

sd hii'u tu' nhan trong

n~n kinh te' thj tru'ong

djnh hu'ong xa h()i chti nghia d Vi~t Nam thoi h()i
nh~p

WTO ...................................................................................... 101

3.1.

Tiep t1;1c d6i moi quan ni~m v~ sd huu tu' nhan ................................. 101

3.2.

Ton trong, bao v~ va phat huy quy~n sd huu cua cac chu
the thUOC Sd hii'u tu' nhan .................................................................... 110

3.3.

Lu~t

h6a sd huu tu' nhan .................................................................... 115

C. KET LUAN ··································································································· 118

2


?

~

A. MO DAU

1. Ly do chqn d~ tai:

Chung ta d~u bie't, voi cac nha sang l~p chu nghia Mac-Lenin, van d~ sCi
huu trong cong CUOC xay dtfng che' do Xa hoi moi luon la "van d~ hang d§u ",
"van d~ co ban". Voi cac ong, mQi "cuoc v~n dong each m~ng" d~u tlm thay
"co sCi kinh nghit%m cling nhu' co sd ly lu~n" cua mlnh trong stf v~n dong va phat
tri€n cua che' do sd huu, trong kinh te'. Voi quan nit%m d6, khi n6i v~ cong CUQC

xay dtfng che' d9 xa h9i moi, cac ong luon dhang d§u va coi d6 la m9t van d~ thie't ye'u, dut khoat phai du'<;Jc giai quye't. Dbit%t, khi coi vit%c "thu tieu che' d9 tu' huu la each n6i viin tat nhat va t6ng quat
nhat v~ vi~c cai t~o toan bo che' do xa hoi", cac ong da di de'n ke't lu~n dng,
"nhung ngu'oi cong san hoan toan dung khi d~ ra vit%c thi'I tieu che' d9 tu' huu
thanh yeu c§u chu ye'u cua mlnh" va "theo nghia do, nhung ngu'oi cong san CO
th€ tom tat ly lu~n cua mlnh thanh mot lu~n di€m duy nhat nay la: "x6a bo che'
do tu' huu ". Mthuc sd huu, mot lo~i hlnh sd huu, "sd huu do ca nhan m6i ngu'oi lam ra" va Ia
"ke't qua lao d9ng" cua hQ, la "co sd cua ffiQi t~t do, ffiQi ho~t d9ng va ffiQi stf
doc l~p CUa ca nhan" - do la cai rna cac ong kh~ng dinh, ngu'oi cong san "co
dn gl phai x6a bo" bdi n6 khong chi la "di~u kit%n tat ye'u d€ phat tri€n n~n san
xuat xa hoi", rna con la di~u ki~n khong th€ thie'u d€ phat tri~n "ca tinh ttf do
cua ban than ngu'oi lao dong". Tie'c dng, ngoai di~u nay ra, cac nha sang l~p
chu nghia Mac- Lenin h§u nhtt khong n6i gl them v~ sCi huu tu' nhan. Cac ong
cling h§u nhu' khong n6i gl nhi~u v~ vi tri va vai tro cua sd huu tu' nhan trong
cong CUQC xay dtfng che' do xa h9i moi. Chinh vile d6 rna sau nay, th~m chi cho
de'n ca hit%n nay, khi n6i v~ quan nit%m cua cac nha sang l~p chu nghia MacLenin v~ Sd huu tu' nhan, v~ vi tri va vai tro cua n6 trong cong cuoc xay dtfng
che' dQ xa hoi moi, gioi nghien CUU ly lu~n macxit thu'ong khong CO Stf th6ng
nhat, nhi~u khi con c6 nhung y kie'n trai ngu'<;Jc nhau, mau thufrn lfrn nhau.

d

Vit%t Nam, trong nhung nam tru'oc d6i moi, van d~ che' do sCi huu n6i

chung, Sd huu tu' nhan voi tlt each mot

lo~i

hlnh Sd huu n6i rieng luon du'<;jC

chung ta coi Ia van d~ da du'<;jc giai quye't mot each can ban,

ca v~ phu'ong dit%n

ly lu~n lfrn thtfc ti~n. Song, tren thtfc ti~n, van d~ l~i khong phai nhu' v~y. Chung
ta ch~ng nhung chu'a lam r6 van d~ nay v~ phu'ong dit%n ly lu~n rna con ph~m

3


phai nhung sai l~m nghiem tn;mg khi giai quy€t va"n d€ nay tren thl,l'c ti€n. Chinh
Vi th€, n€n san XUfft Xa hoi chu nghia rna chung ta xay dl,l'ng nh~m ffil;lC dich
"tho a man nhu c~u cua ta"t ca mQi ngu'oi" da trd thanh "n€n san xua"t khong vi
nhu c~u cua rieng ai" con "ch€ do cong huu - d6 la sd huu cua tat

ca" lc;ti trd

thanh "khong cua rieng ai" va ngu'oi lao dong thi bi tach roi khoi tu'

li~u

san

xua"t, khoi ca sl,l' quan ly va chi€m huu san ph£m va do v~y. dong ll,l'c san xuat
cua hQ ciing

bi tri~t tieu.

Trong cong CUOC d6i moi dfft nu'oc, voi tu' duy moi, chung ta da nh~n thuc

lc;ti quan ni~m cua cac nha sang l~p chu nghia Mac - Lenin v€ Sd huu trong
CNXH, v€ du'ong 16'i xay dl,l'ng ch€ do sd huu trong thoi ky qua do len CNXH C1
Vi~t Nam. Khi n€n kinh t€ thi tru'ong dinh hu'ong XHCN du'Qc thi€t l~p va ngay

cang phat tri€n, chung ta da y thuc ngay cang r6 hon doi hoi phai "xac l~p
quy€n cua ngu'oi sd huu, quy€n cua ngu'oi sii' dl;lng tu' lil$u san xua"t va quy€n
quan ly cua nha nu'OC trong linh VlfC kinh t€, dam bao ffiQi tu' lil$u san XUfft d€u
c6 ngu'oi lam chu". Do v~y, trong gioi nghien cuu ly lu~n nu'oc ta da c6 nhi€u
cong trlnh nghien cuu v€ sC1 huu, v€ ch€ do sC1 huu, v€ slf t6n tc;ti nhi€u hinh thuc
sd huu va Slf lien k€t, dan xen cua chung. Song, v€ sd huu tu' nhan thi khong
nhung con it rna h~u nhu' chua c6 cong trlnh nghien cuu chuyen sau. Hon nua, v€
sa huu tu' nhan con co nhung nh~n thuc khong dung, khong d~y du, ho~c mo h6,
th~m

chi c6 ngu'oi con khong thua

nh~n

sd huu tu' nhan trong CNXH. Ngay ca

khi chung ta da chinh thuc trC1 thanh thanh vien cua t6 chuc Thu'ong mc;ti Th€ gioi
(WTO), va"n d€ sd huu tu' nhan va vi tri, vai tro cua n6 trong phat tri€n kinh t€Xa hoi du'QC d~t ra mot each cffp bach, song trong gioi ly lu~n nu'oc ta h~u nhu'
chu'a c6 cong trlnh chuyen sau nao v€ va"n d€ nay, nha"t la nhung cong trlnh
nghien CUU tu giac do tri€t hQC.
V oi nhung ly lu~n do tren, chung toi chQn va"n d€ "SC1 huu tu' nhan trong
n€n kinh t€ thi tntong dinh huang xa hoi chu nghia C1 Vil$t Nam hil$n nay" lam de
tai nghien cuu.

2. Tinh hinh nghien cuu d~ tai:
Quan hi$ san XUfft, d~c bil$t quan hi$ Sd huu VUa tac dong trl,l'c ti€p d€n Slf

phat tri€n cua ll,l'c lu'Qng san xufft, vua trl,l'c ti€p gcln li€n voi dinh hu'ong phat
tri€n cua ch€ do xa hoi. Vi th€, n6 luon thu hut du'QC slf quan tam nghien CUu cua
cac nha Hinh d~o. cac nha khoa hQC d tfft ca cac nu'oc tren th€ gioi.

4


Tlnh hlnh nghien cuu d~ tai nay da thlfc slf trd thanh m(>t va'n d~ thoi slf
d~c bit$t tu khi cac nude xa h(>i chii nghia C1 Bong Au va Lien Xo tie'n hanh cai

each, cai t6 va tan ra.

d Lien Xo, ngay khi cong CUQC cai t6 mdi du'QC b3't d~u. vao mlm 1989 da
CO CUQC hQi thao toan lien bang va qu6c te' VOi chu d~: SO hfi'u Xa h(>i chu nghia,
cd cffu va cai t6 cac hlnh thuc thlfc hit$n kinh te'. T~i CUQC h(>i thao nay, nhi~u
tham lu~n ciia cac hQc gia n6i tie'ng da d~ c~p de'n va'n d~ phat tri~n cac hlnh
thuc Sd huu xa h(>i chii nghia va da d~ng h6a cac hlnh thuc sd huu nay. B~u
nhung nam 1990, nhi~u hQc gia da di th~ng vao cac va'n d~ nhu' dit$n m~o mdi
ciia chu nghia xa h(>i; hlnh m§u mdi ciia che' d(> sa hfi'u trong chii nghia xa h(>i;
V~ quy~n Sd hfi'u tu' nhan; vffn d~ tu' hfi'u h6a va cac CUQC khung hoang Xa hQi VOi

ttl' each khiing hoang nha nude xa h(>i chii nghia, v.v .. Cac cong trlnh nghien cuu
dang chu y trong thoi ky nay la nhung cong trlnh ciia cac hQc gia, nhu' Janos
Kornai, Epghenhi Anbaroxinop, A.Zuraiviev, V.Minomop, L.Veger, Klimova,
M.Lisko, E.Kejizerop, N.M.Supjan, Chekovec V., Kulikov V., Sorokin D.,
Konirashov V., v.v ..

d Trung Qu6c,

ban cha't ciia chii nghia xa h(>i, con du'ong xay dlfng chii

nghia xa h(>i, v! tri ciia va'n d~ sd hfi'u, va'n d~ tach quy~n sa huu vdi quy~n quan
ly kinh doanh, vai tro CUa cai each ht$ th6ng Sd hfi'u trong cong CUQC d6i moi ht$
th6ng quan ly kinh te', nhung nguyen t3'c ciia vit$c cai each ht$ th6ng sd hfi'u, bao
vt$ vai tro chii th~ ciia che' d(> cong hfi'u va phan ph6i theo lao d(>ng, qua trlnh
x6a bo b6c l(>t va phan h6a giau ngheo da du'<;1c d~ c~p de'n vdi m(>t

s6 lu'<;1ng

cong trinh ngay cang nhi~u tren cac sach bao va t~p chi khoa hQC chuyen nganh.

d Vit$t Nam, tru'dc khi tie'n hanh cong cu(>c d6i mdi cling da

c6 m(>t so' tac

gia d~ c~p de'n d~ tai nay, nhu'ng chii ye'u Ia v~n d1;1ng m(>t each may m6c mo
hlnh xa h(>i chu nghia cfi C1 cac nude Bong Au va Lien Xo. Cac tac gia nay d~c
bit$t quan tam khai thac lu~n di~m cua cac nha sang l~p chii nghia Mac v~ va'n
d~ x6a bo che' d(> tu' hfi'u, xay dlfng che' d(> cong huu v~ tu' lit$u san xua't d~ kh~ng

d!nh tinh ta't ye'u cua vit$c qu6c hfi'u h6a, t~p th~ h6a va coi d6 Ia n(>i dung chinh
cua slf nghit$p cai t~o xa h(>i chii nghia d~ phat tri~n llfc lu'<;jng san xua't va xay
dt!ng n~n kinh te' theo mo hlnh ke' ho~ch h6a t~p trung.
K~ tu B~i h(>i d~i bi~u toan qu6c l~n thu VI cua Bang C(>ng san Vit$t

Nam, khi d6i mdi da't nude du'<;1c b3't d~u; d~c bit$t, tu sau B~i h(>i VII, khi Bang
ta chu tru'ong cai each n~n kinh te' Vit$t Nam theo d!nh hu'dng xa h(>i chu nghia,
kh~ng d!nh xay dlfng m(>t n~n kinh te' hang h6a nhi~u thanh ph~n vdi nhi~u hlnh

thuc sa hfi'u, v~n hanh theo co che' th! tru'ong, c6 slf quan ly cua Nha nude, va'n

5


d€ sd huu, che' d() sd huu, cac lo~i hlnh sd huu, tinh cha't dan xen cua cac hlnh
thuc Sd huu, vai tro CUa Sd huu tli nhan, V. V •• da thu hut S\f quan tam nghien CUU
cua nhi€u nha khoa hQc. M()t s6 sach chuyen khao, nhi€u bai nghien cuu v€ va'n
d€ sd huu da du<;1c cong b6 va dang tren cac t~p chi "C()ng san", "Trie't h9c",
"Kinh te'", "Nghien cuu ly lu~n ", v.v .. nhln chung, vi~c nghien cuu cua cac tac
gia thuong huong v€ cac va'n d€ sau:
- T~p trung phe phan sd huu trong chu nghia xa h()i chi quy gian v€ hai
hlnh thuc d()c ton Ia sd huu toan dan va sd huu t~p th6; tinh cha't vo chu do hai
hlnh thuc d6 dem l~i.
- Phan tich, ly giai ve slf da d~ng h6a cac hlnh thuc sd huu xa h()i chii
nghia; v€ Vj tri, vai tro CUa tung lo~i Sd huu; v€ Slf dan Xen giua cac lo~i sd hiJ'u
voi nhau trong n€n kinh te' hang h6a nhi€u thanh ph~n, v~n hanh theo co che' thi
trttong theo dinh huong xa h()i chu nghia.
- Va'n d€ khai ni~m sd huu, n()i dung cua n6, quan h~ giua cac quy€n sd
huu, quy€n sii' d\}ng, quy€n kinh doanh.
- Quan ni~m cua chu nghia Mac-Lenin v€ sCi huu va va'n d€ x6a bo che'
d9 tu huu trong thoi ky qua d9 len chii nghia xa h()i.
- Tinh ta't ye'u phai da d~ng h6a cac hlnh thuc sd huu, phai xem xet va'n d€
Sd hfi'u nhtt la vffn d€ CO tinh ch(t CO ban nhfft d6i voi mQi Slf cai each kinh te'.
- Nhi€u y kie'n va bai vie't cua cac d6ng chi lanh d~o Dang va Nha nuoc
v€ vai tro chu d~o cua kinh te' nha nuoc, v€ djnh huong xa h()i chu nghia, v.v ..
cfing da duqc dang tai tren cac phuong dic$n bao chi, truyen thong.
- Vffn de quan h~ giua sd huu va phap ly, sd huu va chinh trj cfing da thu
hut Slf quan tam CUa nhi€u hQC gia.
- M()t s6 tac gia da bao v~ thanh cong lu~n van th~c si va lu~n an tie'n si
v€ d€ tai sd huu, nhu:

+ Lu~n an Ph6 tie'n si Kinh te' cua Nguyen Dlnh Khang voi d€ tai: Sd huu
tu lic$u san xua't trong n€n kinh te' nhieu thanh ph~n. Bao v~ nam 1993 tl;li H9c
vi~n Chinh tri . Qu6c gia H6 Chi Minh.

+ Lu~n van Th~c si Trie't h9c ciia Vii H6ng Son voi d€ tai: Da dl;lng h6a

-

sd huu d nuoc ta hi~n nay - xu huong va v~n d1}ng. Bao v~ nam 1993 tl;li H9c
vi~n chinh tri Qu6c gia H6 Chi Minh.

6


+ Lu~n van Th<;~.c si Trie't h<;>c ct'ia NguySn Khoa Nghi voidS tai: Va'n dS

sa hii'u trong d!nh hu'ong xa h(>i chu nghia a Vi~t Nam. Bao v~ nam 1993 t<;~.i HQc
vi~n chinh tri Quoc gia H6 Chi Minh.

+ Lu~n an Ph6 tie'n si Kinh te' cua D6 Tr<;>ng Ba voidS tai: Va'n dS sa hii'u
trong thoi ky quad(> a Vi~t Nam. Bao v~ nam 1994 t<;~.i HQc vi~n chinh tri Quoc
gia H6 Chi Minh.

+ Lu~n an Ph6 tie'n si Trie't hQc cua Lu'dng Minh Cu voi dS tai: Quan ni~m
cua C.Mac, Ph.Angghen va V.I.Lenin vS va'n dS sa huu trong chu nghia xa h(>i.
Bao v~ nam 1996 t<;~.i Vi~n Trie't hQc.

+ Lu~n an Tie'n si Trie't hQc cua NguySn Van Thuc vdi dS tai: sa huu- ly
lu~n va v~n d1,mg a Vi~t Nam. Bao v~ nam 2003 t<;~.i Vi~n Trie't hQc.

v.v ..
Nhung cong trinh chuyen khao vS d€ tai sa huu va sa huu tu' nhan, c6 th€
k€ tdi, nhu':
-OS. Trfin Xuan Truong. D!nh hu'ong xa h(>i chu nghla a Vi~t Nam- M(>t
so va'n d€ ly lu~n ca'p bach, Nxb.Chinh tri Quae gia, Ha N(>i, 1996.
- Ky ye'u vS slf phu h<;Jp giua che' d(> sa huu va che' d(> chinh
hi~n nay cua Vi~n Khoa hQc chinh

tri a

nude ta

tri thu(>c HQc vi~n Chinh tri Quae gia H6 Chi

Minh do PGS.PTS. Lu'u Van Sung lam chu nhi~m dS tai.
- Nhii'ng quan di€m cd ban cua C.Mac- Ph.Angghen- V.I.Lenin v€ chu
nghia xa h(>i va thoi ky qua d(> do GS.PTS. NguySn Tr<;>ng Chuffn, PTS. Ph<;tm
Van Due, PTS. H6 SI Quy d6ng chii bien, Nxb. Chinh tri Quoc gia, Ha N(>i,
1997.
- M(>t so va'n dS v€ dinh huang xa h(>i chu nghia C1 Vi~t Nam cua
PGS.PTS. NguySn Due Bach, PTS. Le Van Yen, Nhi Le, Nxb. Lao d(>ng, Ha
N(>i, 1998.
- Nhii'ng va'n dS ly lu~n vS chu nghia xa h(>i va con du'ong di len chu nghia
xa h(>i d Vi~t Nam do GS.TSKH. NguySn Duy Quy (Chu bien), Nxb. Chinh tri
Quae gia, Ha N(>i, 1998.
- Xu hu'ong bie'n d(>ng cua n€n kinh te' nhi€u thanh phfin C1 Vi~t Nam do
PGS.PTS. NguySn Tinh Gia (chu bien), Nxb. Chinh tri Quae gia, Ha N(>i, 1998.
- Vai tro cua Nha nude trong n€n kinh te' thi tru'ong do Vi~n Thong tin
Khoa h<;>c xa h(>i xua't ban, nam 1998.

7


- Chu nghia xa hoi la gl? Xay dlfng chu nghia xa hoi nhu' the' nao? cua
Chu Thu'<;ing Van - Chu C§m Uy - Tr§n Tich Hy, Nxb. Chinh tri Quoc gia, Ha
Noi, 1999.
- Chinh sach kinh te' moi cua V.I. Lenin voi c6ng cuoc d6i moi d Vit$t
Nam cua TS. Le Thanh Sinh, Nxb. Chinh tri Quoc gia, HaNoi, 2000.
- Chii nghia Mac-Lenin va c6ng cuoc d6i moi d Vit$t Nam cua PGS.TS.
D~ng Hii'u Toan, Nxb. Chinh

tri Quoc gia, HaNoi, 2002.

- Xay dlfng quan ht$ san xua't dinh hu'ong XHCN va thlfc hit$n tie'n bo,
c6ng bling xa hoi d Vit$t Nam do GS.TSKH. Luong Xuan Quy chu bien, Nxb.
Chinh tri Quoc gia, HaNoi, 2002.
- Sd hii'u tu' nhan va kinh te' tu' nhan trong n€n kinh te' thi tru'ong d!nh
hu'ong XHCN d Vit$t Nam do GS.TS. Nguyen Thanh Tuy€n, PGS.TS. Nguyen
Quoc Te' va TS. Luong Minh Cu d6ng chu bien, Nxb. T6ng h<;1p TP.H6 Chi
Minh, 2003.
- Mot so va'n d€ v€ sd hii'u d mtoc ta hit$n nay do PGS.TS. Nguyen Van
Th(,lo va TS. Nguyen Hii'u D(,lt d6ng chii bien, Nxb. Chinh

tri

Quoc gia, Ha Noi,

2004.
- Va'n d€ sd hii'u va phat triSn b€n vung d Vit$t Nam va Trung Quoc trong

nhii'ng nam d§u the' ky XXI do PGS.TSKH. Luong Vit$t Hai chti bien, Nxb. Khoa
h9c xa hoi, Ha Noi, 2008.
V.V ...
Nhln chung, cac c6ng trlnh tren, tu cac g6c do khac nhau, da gop ph§n lam
fO t§m quan trQng CUa va'n d€ sd hii'u trong c6ng CUOC d6i moi da't nude theo dinh

hu'ong XHCN va it nhi€u ding da d€ c~p de'n vi tri va vai tro cua sd huu tu' nhan
trong phat triSn kinh te'- xa hoi. Song, co thS n6i, chua co mot c6ng trlnh chuyen
sau nao chuyen ban v€ sd huu tu' nhan trong n€n kinh te' thi tru'ong dinh hu'ong
XHCN, nha't Ia tu giac do trie't hQc. Do v~y, nghien cuu va'n d€ nay tu giac do
trie't h<;>c v~n la dn thie't, c6 y nghia ca v€ phu'ong dit$n ly lu~n l~n thlfc tien.

3. Mt;~c dich va nhi~m

VI)

ctia d~ tai

+ M~c dich cua df tai la: nh~n thuc l(,li quan ni~m cua cac nha sang l~p
chti nghia Mac-Lenin v€ sd hii'u, che' do sd hii'u, va'n d€ x6a

bo che' d() tu' hii'u va

Vl tri, Vai tro CUa Sd hii'u tu' nhan trong c6ng CUQC Xay dlfng che' dQ Xa hoi moi,
d6ng thai lam r6 quan diSm ciia Dang ta v€ sd huu tu' nhan trong n€n kinh te' thi

8


- -

-- ---------------

truong dinh huong XHCN d€ tren co sCi d6, dS xutt m()t so giai phap nh~m phat
huy vai tro cua sd hii'u tu' nhan va dinh huong slf pha t trie'n cua n6 theo dinh
huong XHCN trong nSn kinh te thi tru'ong C1 Vi<$t Nam thai h()i nh~p WTO.
+ Nhi~m v~ cua d~ tai:
Lu~n giai quan ni<$m cua cac nha sang l~p chu nghia Mac-Lenin vS Sd

hii'u, che d() Sd hii'u, v§n dS x6a bo che d() tu' hii'u, vi tri va vai tro cua Sd
hii'u ttf nhan trong cong CUQC xay dlfng che d() Xa h()i moi.
Phan tich quan die'm cua Dang ta vS sC1 hii'u tu' nhan va vai tro cua n6
trong nSn kinh te thi truong dinh huong XHCN C1 Vi<$t Nam trong cong
CUQC d6i moi d§t nu'oc va h()i nh~p WTO.
DS xutt m()t so giai phap mang tinh dinh huong cho vi<$c phat trie'n sd hii'u
tu' nhan trong nSn kinh te thi tru'ong dinh huong XHCN C1 Vi<$t Nam thai
h()i

nh~p

WTO.

4. Cach tie'p c~n, Phtidng phap nghien cuu, Ph~m vi nghien cuu:
Tu g6c d() triet h<;>c, lu~n giai quan ni~m cua cac nha sang l~p chu nghia
Mac-Lenin vS sC1 hii'u, che d() sC1 hii'u, vtn dS x6a bo che d() tu' hii'u. Xac
dinh vi tri, vai tro CUa Sd hii'u tu' nhan trong cong CUQC xay dlfng che dQ xa
h()i moi.
Phan tich quan die'm cua Dang ta vS sC1 hii'u tu' nhan va vai tro cua n6
trong nSn kinh te thi truong dinh hu'ong XHCN C1 Vi<$t Nam hi<$n nay. Tu
d6, dS xu§t m()t so giai phap mang tinh dinh hu'ong cho vi<$c phat tri€n sC1

hii'u tu' nhan.
Trang qua trlnh nghien cuu, sii' d1,mg phu'ong phap logic, phan tich, t6ng
h<;1p, di€n d!ch, quy n~p, h<$ thong h6a ...
Nghien cuu nhii'ng n()i dung chu yeu cua sC1 hii'u tli nhan trong nSn kinh te
thi truong dinh hu'ong XHCN C1 Vi~t Nam hi<$n nay. Ch~ng h~n nhu': sd
hii'u tu' nhan vS tu' li<$u san xutt, hang h6a dich

Vl;l,

b§t d()ng san, sue lao

d()ng, tai chinh- tiSn t<$, thanh tlfu khoa h<;>c cong ngh<$ ... d6ng thai chi r6

sCi hftu tu' nhan c6 vai tro la co sC1, d()ng llfc cho ca nhan phat trie'n va xa
h()i phat trie'n.

9


5. Dong gop moi cua d~ tai :
- M9t la, lam r6 quan ni~m ciia C.Mac, V.I.Lenin v€ sd hii'u vdi tu' each la
vffn d€ CO ban CUa CUOC each m9ng xa hoi chu nghia Va S\f nghi~p Xay dl;l'ng chu
nghia xa hoi; d6ng thoi kh~ng d!nh v! tri, vai tro ciia sd hii'u trong chii nghia xa
hoi; vffn d€ x6a bo che' do tu' hii'u va thie't l~p che' do cong hii'u v€ tu' li~u san
xufft; sd hii'u vdi vffn de x6a bo giai cffp, giai ph6ng con ngu'oi va xay dl;l'ng che'
do xa hoi mdi.
- Hai la, lam r6 sd hii'u tu' nhan va vai tro ciia n6 trong nen kinh te' thi

tru'ong d!nh hu'dng xa hoi chii nghia d

Vi~t

Nam

hi~n

nay.

- Ba la, du'a ra mot s6 giai phap mang tinh d!nh hu'dng nh~m phat tri~n sd
hii'u tu' nhan trong nen kinh te' th! tru'dng d!nh hu'dng xa hoi chii nghia d Vi~t
Nam thoi hoi

nh~p

WTO.

6. y nghia khoa hqc va thtfc ti~n cua d~ tai :

+ Vdi vi~c phan tich va trinh bay mot each c6 h~ th6ng quan ni~m ciia
cac nha sang l~p chii nghia Mac-Lenin ve sd hii'u, gop ph§n lam r6 them v! tri,
vai tro ciia sd hii'u v€ m~t ly lu~n va thtfc tien xay dtfng xa hoi mdi.

+ De tai g6p ph§n lam sang to v€

m~ t ly lu~n va thl;l'c tien ve sd hii'u tu'

nhan trong n€n kinh te' th! tru'ong d!nh hu'dng xa hoi chii nghia d Vi~t Nam tu g6c
do phu'ong phap

lu~n

chung.

+ De' tai g6p ph§n cho Dang cong san Vi~t Nam ho9ch d!nh m{)t tu'ong
quan h<;lp ly giii'a cac thanh ph§n sd hii'u c6 th~ cho phep kinh te' tu' nhan phat
tritin he't kha nang, thao go du'QC nhii'ng nhu cai dang kim ham SUC nang d{)ng,
sang t90 trong slf lam giau chinh dang.

7. Ke't ca'u cua d~ tai:
Can cu vao khoa hQC ciia de tai, ngoai phftn md dftu, ke't lu~n va danh
ml,lc tai li~u tham khao. Noi dung chinh ciia d€ tai du'<;lc ke't cffu g6m 3 chu'ong,
11 tie't.

10


B. NQI DUNG
CHUONG 1:
QUAN NI~M CUA CAC NHA SANG LAP CHU NGHIA MAC-LENIN
K
VE Sd HUU, CHE DO Sd HO'U, VAN DE XOA BO CHE DO TUHO'U,
VJ TRf VA V AI TRO CU A Sd HUU TV NHAN TRONG CONG CUOC
xA Y Dl)'NG CHE DO xA. HOI MOI
"

•

~

?

-

?

,

,./'

A

'

?

-

""'

"

?

~

.1'

-

?

"

A'

A

"

-

Trong nhii'ng nam tn.toc d6i moi, va'n d€ che' d() sd hii'u trong chu nghia xa
heach can ban ca v~ phttong di~n ly lu~n l§n thlfc ti~n. Song, van d~ l<;1i khong
phai nhtt v~y. Chung ta ch~ng nhii'ng chua lam r6 van d~ nay v~ phttong di~n ly
lu~n va m()t vai lu~n di~m cua cac nha sang l~p chu nghia Mac-Lenin con

bi

giai thich mtrong khi giai quye't van d~ nay trong thlfc ti~n. Khi d6 chung ta thuong cho r~ng,
dttoi chu nghia xa hvoi vi~c thie't l~p che' d() cong hii'u d6 v~ ttt li~u san xuat thl mkhong h(;ln che' cho Slf phat tri~n CUa llfc ltic;ing san xua't Se tuc khllc dtiQC t"lO ra;
che' dd()ng khoi ttt li~u san xuat, khoi cac san phcfm do hQ lam ra va khoi slf quan ly
d6i voi san xuat; nha nttoc h6a - d6 la hlnh thuc xa h()i h6a cao nhat, xem d6
nhtt la IDQt ti~n d~ ly lu~n cua cong CUQC xay dlfng chu nghia xa hQi.
Tuy nhien, thlfc ti~n l<;1i khong di~n ra m()t each hoan toan nhtt v~y. Voi
hai hlnh thuc sa huu toan dan va t~p th~ da khie'n cho cac cong thuc kiS'u nhtt

"cong hii'u - d6 la sd hii'u eli a tat ca, nhting khong cua rieng ai" trd thanh ph6
bie'n. Chu thS sd hii'u la m()t, d6 la xa hthlfc te' da trd thanh vo chu. N~n san xuat xa h()i chu nghia khong nhii'ng khong
phat tri~n rna th~m chi, con lam vao tlnh tr(;lng khung hoang nghiem trQng. Nhip
d() va cha't lttc;ing tang trttdng kinh te' khong d<;1t muc yeu c~u. Ngttoi lao d()ng
v§n

bi tach roi khoi ttt li~u san XUat, khoi Slf chie'm hfi'u san phcfm va khoi Slf

quan ly. Nha nttoc h6a da bie'n n~n kinh te' xa h()i chu nghia thanh nhii'ng th~
che' rna quan h~ kinh te' giii'a chung tren thlfc te', chi dttc;ic thie't l~p d cap d() nha
ntiOC va d§n tOi Slf gian don h6a hlnh thuc kinh doanh, toi slf tuy~t dQ'i h6a cac
phttong thuc kinh doanh ki~u hanh chinh, toi vi~c thu hyp quy~n tlf chu cua cac
xi nghi~p, don vi san xua't, toi khuynh httong dtta mQi hinh thuc kinh doanh trd
II


v€ mot hlnh thuc duy nhat la hlnh thuc nha mtoc. Vit$c thie't l~p che' do cong hii'u
d6 v€ tu' lit$u san xuat da khie'n cho "n€n san xuat xa hoi chu nghia ho~t dong
nh~m tho a man nhu cfru cua tat ca IDQi ngu'oi" thanh "n€n san xuat khong VI nhu
~

?

•

A

•

,,

cau cua neng a1 .
Nhii'ng h~u qua d6 da trd thanh mot trong nhii'ng nguyen nhan dfin chu
nghia xa hoi toi tlnh tr~ng trl trt$, khung hoang n~ng n€ v€ kinh te, chinh tri, xa
hoi. Thl,l'c ti€n da cho chung ta thay, d€ c6 th€ thmit ra khoi tlnh tr~ng d6, khong
th€ kh6ng trd l~i xem xet van d€ che do sd hii'u trang quan nit$m cua cac nha
sang

l~p

chu nghia xa h(>i.

Trang cong cuoc d6i moi dat nu'oc theo djnh hu'ong xa hoi chu nghia d
Vit$t Nam, da xuat hit$n nhi€u cong trlnh nghien CUll cua cac hQC gia c6 uy tin v€
van d€ sd hii'u trong chu nghia xa hoi, trong giai do~n qua do til chu nghia tu' ban
len chu nghia xa hoi. Da co khong it y kien phe phan chu tru'ong chi cho phep
hai hlnh thuc sd hii'u c6 quy€n t6n t~i du'oi che do xa h(>i chu nghia la sCi hii'u
toan dan va sd hii'u t~p th€, phe phan tinh chat v6 chu do hai hlnh thuc sd hii'u d6
dem l~i d nu'oc ta. Ciing da c6 kha nhi€u y kie'n cho r~ng, dn phai thila nh~n
tinh tat yeu cua sv t6n t~i nhi€u hlnh thuc sd hii'u trang chu nghia xa hoi, trang
giai do~n qua do. Va nhi€u y kien da ly giai v€ sv da d~ng h6a cac hlnh thuc sd
hii'u xa hoi chu nghia, tinh chat dan xen, sv tac dong qua l~i l~n nhau cua chung
trang n€n kinh te thi tru'ong djnh hu'ong xa hoi chu nghia.
Trang cong cuoc d6i moi dat nu'oc, tren co sd nh~n thuc l~i quan nit$m cua
cac nha sang l~p chu nghia Mac-Lenin v€ che do sd hii'u trang chu nghia xa hoi
va til thl,l'c ti€n Vit$t Nam, Dang ta da xac djnh n€n kinh te' rna chung ta cfrn phai
xay dl,l'ng la n€n kinh te' hang h6a nhi€u thanh phfrn, v~n hanh theo co che thi
tru'ong, c6 sv quan ly nha nu'oc, theo djnh hu'ong xa hoi chu nghia va n€n kinh te
d6, nhu' Cu'ong linh xay dl,l'ng dat nu'oc trong thoi ky qua do len chu nghia xa hoi

cua Dang ta da chi r6, doi hoi phai "xac djnh quy€n cua ngu'oi sd hii'u, quy€n
cua ngu'oi sii' dt,mg tu' lit$u san xuat va quy€n quan ly cua nha nu'oc trong linh vl,l'c
kinh tS, bao dam cho IDQi tu' lit$u san XUat d€u CO ngu'oi lam chu, IDQi don Vj kinh
te' d€u tl,l' chu, tl,l' chju trach nhit$m v€ ke't qua kinh doanh cua mlnh " 1• Di€u d6 c6
nghia la n€n kinh te rna chung ta cfrn phai xay dl,l'ng dang doi hoi phai c6 nhii'ng
chu th€ sd hii'u th~t sl,l', c1;1 th€. Nhii'ng chu th€ sd hii'u d6 khong chi la nha nu'oc,
t~p th€, v.v., rna ca ca nhan. Chinh di€u d6 da lam xuat hit$n nhii'ng y kien to y

1
Bang c(ing siin Vi~ I Nam. Cuang linh xtiy dl/ng deft nlitr.l2-13.

12


-------------------------------------nghi ngo khi hQ d~t van d~: phai chang nhu' v~y la tnii voi quan ni~m ciia cac
nha sang l~p chii nghia Mac-Lenin v~ van d~ "x6a bo tu' huu? ".
£)~ lam sang to van d~ nay, theo chung t6i, vi~c trd lC;ti voi quan nit$m

dfch thvc ciia C.Mac, Ph.Angghen va V.I.Lenin v~ che' d9 sd huu trong chii
nghia xa h()i, d~c bi~t la tu' tu'dng "x6a bo che' d9 tu' huu" ciia cac 6ng, la m9t
vi~c lam c6 y nghia c~n thie't d~ lu~n giai v~ che' d9 sd huu trong thoi ky qua d9

len chii nghia xa h9i bo qua che' d9 tu' ban chii nghia d nu'oc ta hit$n nay.

1.1. Sd huu voi hi each Ia va'n d~ cd ban cua

CUQC

each ml}.ng xa hqi chu

nghia va srf nghi~p xay dl;ing chu nghia xa h()i
Trong su6t qua trlnh hlnh thanh quan nit$m v~ chii nghia xa h()i, van d~ sd
huu la ffiQt trong nhung van d~ luon gianh du'QC SV quan tam, chu y CUa cac nha
sang l~p chii nghia Mac-Lenin. Trong h~u he't cac tac phffm chii ye'u ciia mlnh,
dfiu kh6ng danh rieng m(}t ph~n nao d~ n6i V~ van d~ Sd huu, V~ che' dQ Sd huu
trong chii nghia xa h9i, nhu'ng khi ban v~ cu9c each mC;tng xa h9i chii nghia va sv
nghit$p xay dt!ng chii nghia xa h9i rna giai cap v6 san c6 su m~nh phai thvc
hit$n, cac 6ng lu6n d~t van d~ sd huu len hang d~u va coi d6 la m9t van d~ thie't
ye'u, C~n phai du'QC giai quye't trong cong CUQC xay dt!ng Xa h(}i moi.
Tru'oc he't, c6 th~ kh~ng d!nh dng, quan ni~m coi mQi CUQC each mC;tng xa
h9i nh~m 1~ t d6 che' d9 xa h9i cii va thie't 1~ p che' d9 xa h9i moi bao gio ciing
phai "dua van di ch{ d(} siJ hllu fen hcmg dtJu, coi do lQ; van di CC! ban CUa phong

triw, kh6ng k~ la n6 da c6 th~ phat tri~n de'n trlnh d9 nao " 1 da trd thanh quan
ni~m c6 tinh nhat quan C1 C. Mac va Ph.Angghen. Chinh la xuat pha t tu quan
nit$m d6 va tu ch6 kh~ng d!nh r~ng, "thii tieu che' d9 tu' huu la m9t each n6i vein
tclt nhfft va t6ng quat nhfft V~ vit$c cai tC;tO toan bQ che' dQ xa h(}i; Vi~c cai tC;tO nay
la ke't qua ta't ye'u ciia sv phat tri~n ciia c6ng nghit$p ", cac 6ng da di de'n ke't
lu~n: "Nhung ngu'oi c()ng san hoan toan dung khi d~ ra vit$c thii tieu che' d9 tu'
huu thanh yeu c~u chii ye'u ciia mlnh "2 • R~ng: "Theo y nghia d6, nhung ngu'oi
c()ng san co th~ tom tcit ly lu~n ciia mlnh thanh m9t lu~n di~m duy nha't nay la:
x6a bo che' d9 tu' huu " 3 .
Voi m9t quan ni~m tri~t d~ nhu' v~y, trong h~u he't cac tac phffm ciia
mlnh, khi d~ c~p de'n nhung d~c tru'ng ciia xa h9i tu'ong lai - xa h9i chii nghia,
C.Mac va Ph.Angghen lu6n n6i de'n de va'n d~ sd huu va coi trQng vi~c x6a bo
che' d9 tu' huu, thie't l~p che' d9 c6ng huu v~ tu' lit$u san xua't d~ tren co sd d6,
I C.Mac va Ph.Angghen. Toim tl/.p. t.4. Nxb Chinh trj Quoc gia, Hii Ni)i, 1995, tr.646
'C.Mac va Ph.Angghen. Sdd., t.4, tr.467
'C.Mac va Ph.Angghen. Sdd., t.4, tr.616

13


phat tri~n ll!c htqng san xuat, xay dt!ng m(>t n~n kinh te' c6 ke' ho~ch va tie'n
hanh phan ph6i theo lao d(>ng la m(>t trong nhii'ng nhit$m vv chii ye'u ciia giai ca'p
;

VO san khi tie'n hanh each m~ng xa h(>i cht'I nghia va Sl! nghit$p xay dt!ng chu
nghia xa h9 i.
Theo tie'n trlnh hinh thanh quan ni~m v~ xa h(>i tu'dng lai ci1a cac 6ng,
chung ta tha'y, ngay tu khi tham gia vao phong trao dau tranh chinh tri va ho(;lt
d(>ng ly lu~n tren tO "Bao Raind", cac 6ng da di de'n m(>t quan nit$m nhu' v~y v~
va'n d~ sCI hii'u. Ngay khi vfin con giii' quan nit$m coi che' d(> sCI hii'u la m(>t d~c
quy~n v~ m~t phap ly chu chua phai la quan ht$ xa h(>i, C.Mac, trong Nhung

cu9c tranh lut)n vi lut)t cdm tr9m cui rang (1842), da coi che' d(> sCI hii'u d6 la
nguyen nhan ciia hit$n tu'qng phan h6a giau ngheo trong xa h(>i rna giai ca'p vo
san - nhii'ng nguoi da bi che" d9 sCI huu d6 bie'n thanh nhii'ng ngttoi vo san - c6
su mt$nh phai x6a bo sl! phan h6a d6. Trong Vi van diDo thai (1843), 6ng da
coi vit$c x6a bo che' d(> tu' hii'u la ti~n d~ khach quan cho m(>t cu(>c dao l(>n xa h(>i
ta't ye'u va trit$t d~.

va

de"n Bdn thdo kinh te'- trie't hQC niim 1844 (1844 ), khi coi

"toan b(> cu(>c v~n d(>ng each m~ng tim thay cd sCI kinh nghi~m ciing nhu' cd sCI
ly lu~n ciia minh trong sl! v~n d(>ng ciia che' d9 tu huu, trong kinh te'" la m(>t tat
ye'u khach quan va kh~ng dinh che" d(> tu' hii'u tu' ban chii nghia v~ tu' lit$u san

xua't d6 la cd sCI xa h(>i ciia mQi sl! tha h6a, C.Mac da cho dng, vit$c x6a bo che'
dQ tu' hii'u d6 la ti~n d~

Cd

ban cho Vi~c x6a bo tat

ca

ffiQi S~( tha h6a, cho Sl!

nghit$p xay dt!ng m(>t che' d(> xa h(>i moi khong c6 sl! tha h6a, cho sl! nghit$p

"gidi ph6ng cong nhan ", "giai ph6ng toan th~ loai ngu'oi " 1• Hdn nii'a ong doi hoi
giai cap vo san phai coi vit$c "x6a bo che' d(> tu' hii'u trong hi~n thl!c thl!c te"" la
m(>t hanh d(>ng each m~ng, "hanh d(>ng c(>ng san chii nghia hifn thf:(c" va lau
dai, chu khong phai la m(>t hanh d(>ng nhat thai, trong ch6c lat 2•
So voi C.Mac, Ph. Angghen con du'a ra m(>t quan nit$m trit$t d~ hdn v~ va'n
d~ sCI hii'u. Khi d(>c l~p du'a ra quan nit$m ciia minh v~ xa h(>i tu'dng lai, vao thang

Muoi nam 1843, trong bai bao NhTlng thdng l<;Ji cua phong triw cdi each xa h9i

tren l~:tc dja, Ph.Angghen da coi vit$c thie"t l~p "che" d(> sCI hii'u t~p th~" la va'n d~
cap bach, tfi"t ye'u CUa ffiQt CUQC each ffi(;lng Xa hQi nham thie't l~p nen ffiQt xa hQi
moi. Ong vie't: "Cu(>c each ffi(;lng trit$t d~ trong cd cau xa h(>i, Iffy che" d(> sCI hii'u

t~p th~ lam

Cd

sCI ciia minh gio day da trCI thanh cap thie't va khong th~ tranh

khoi ... Chii nghia c(>ng san khong phai la h~u qua ciia tinh hinh d~c bit$t ciia
nu'oc Anh ho~c ciia m(>t nu'oc nao khac, rna Ia ke"t lu~n ta't ye"u, nha't dinh phai

I C.Mac va Ph.Angghen. Sdd., 1.42, tr.J68, 143.
' C. Mac va Ph.Angghen. Sdd., t.42, tr.l94.

14


tmit ra tu nhii'ng ti~n d~ v6n c6 trong nhii'ng di~u ki~n chung cua n~n van minh
hi~n d~i "

1
.

Qua d6, chung ta thay ding, (j thai ky d§u cua qua trlnh hlnh thfmh quan
ni~m v~ chu nghia xa h<)i, C.Mac va Ph.Angghen da d9c l~p dtta ra quan ni~m

gi6ng nhau v~ van d~ sd hii'u. D6 la quan ni~m cho ding, mQi CUQC each mc;mg xii
hl)i chl dur;c coi la tri~t dl khi nao n6 dl)ng chc;zm tai ca siJ ella xii hl)i d6 - tai che'

dQ siJ hrlu, khi n6 coi vi~c x6a bo ch€ d9 tu hii'u la tat ye'u, la ti~n d~ quye't djnh
cho vi~c thie't l~p m<)t tr~t tlf xa h<)i moi. Tu tuCing nay m<)t l§n nii'a duqc cac ong
nhifc l~i trong tac phffm rna cac ong cling nhau vie't chung d giai do~n d§u cua Slf
h<;Jp tac ch~t che giii'a hai ong, k€ tu sau I§n g~p go Ci Pari vao thang tam nam
1844- H¢ tu tu?Jng Dac (1845-1846). Trong tac phffm nay cac ong da kh£ng
djnh m9t cu<)c each m~ng dftu c6 du<;Jc tuyen b6 hang tram l§n di chang nii'a
"ciing hoan toan ch£ng c6 y nghia gl d6i voi slf phat tri€n thlfc t€", d6i voi vi~c

xay dlfng m9t tr~t tlf xa h9i moi, ne'u n6 khong trlfc tie'p d<)ng ch~m toi ch€ d9 sCi
2
hii'u rna khi d6 cac ong gQi Ia "nhii'ng hlnh thuc xa h9i cua slf giao tie'p " •
Trong Nhrlng nguyen ly cua chu nghfa CQng san (1847),

d~c bi~t

Ia trong

Tuyen ngon cua Dang Cl)ng san (1848), van d~ sCi hii'u da du<;ic C.Mac va
Ph.Angghen coi la van d~ "hang d§u ", "van d~ co ban" trong phong trao dau
tranh each m~ng cua giai cap vo san. R~ng, x6a bo ch€ d9 sCi hii'u tu nhan tu ban
chu nghia la "lu~n di€m duy nhat" cua nhii'ng nguoi c<)ng san, la "d~c trung" cua
chu nghia c<)ng san, "each n6i viin tift nhat va t6ng quat nha't" v~ vi~c cai t~o
toan bQ Xa h<)i; "each m~ng CQng san chu nghia la Slf do~n tuy~t tri~t d€ nhfft voi
nhii'ng quan h~ sd hii'u k€ thua cua qua khu"; vi~c x6a bo ch€ d9 tu hii'u va thie't
l~p ch€ d9 cong hii'u v~ tu li~u san xua't d€ tren co sCi d6 rna phat tri€n llfc lu<;Jng
san XUfft len ffiQt trlnh dQ moi cao hon la nhi~m Vl;l, la ban chfft CUa nha nUOC
chuyen chinh vo san trong buoc qua d9 tU xa h9i tu ban chu nghia len xa h9i
c<)ng san chu nghia. "Giai ca'p vo san se dung slf th6ng trj chinh trj cua mlnh d€
tung buoc m9t do~t la'y toan b9 tu ban trong tay giai ca'p tu san, d€ t~p trung ta't
ca nhii'ng cong Cl;l san xufft vao trong tay nha nuoc, tUC la trong tay giai cffp VO
san da duqc t6 chile thanh giai ca'p th6ng tr!, va d€ tang th~t nhanh s6 lu<;Jng
nhii'ng llfc lu<;Jng san xuat" 3 . D€ c6 th€ thlfc hi~n duqc nhi~m Vl;l d6, theo cac
ong, truoc he't phai "xam ph~m m9t each chuyen ch€ vao quy~n sd hii'u va vao
nhii'ng quan h~ san xua't tu san". Va trong s6 muoi bi~n phap rna "v~ m~t kinh t€
thl hlnh nhu khong du<;Jc dfty du va khong c6 hi~u llfc, nhung trong tie'n trlnh v~n
1

C.Mac vii Ph.Angghen. Sdd., t.l, tr.721.

2

C. Mac vii Ph.Angghen. Sdd., t. 3, tr. 54-55.
3
C. Mac vii Ph.Angghen. Sdd., t. 4, tr. 626.

15


dong ... se Vu'Qt qua ban than chung va la thu do"'-n khong th~ thieu d~ dao lon
toan bo phu'dng thuc san xueit" dn phai du'<;lc ap dt,mg trong bu'oc qua do d6 thi
sau bi~n phap dfiu doi hoi phai "tu'oc do"'"t dfin dfin toan bo tu' ban cua giai ceip tu'
san va t~p trung teit ca cac cong C\} san xueit vao trong tay nha nu'oc VOi nhi~m
V\} tru'OC nheit la tu'OC do"'-t Sd hii'u ruong deit va trao nop d!a to vao quy chi tieu
cua nha nu'oc " 1•
Nhii'ng cai d6 cho theiy, trong cac tac phfim mang tinh cu'ong linh, C.Mac
va Angghen da xac d!nh mot each dut khoat dng, vein dS sd huu la vein dS co
ban, then ch6t cua each m"'-ng va Slf nghi~p xay dlfng CUa chu nghia xa hoi do
giai ceip v6 san tien hanh, d6ng thC1i di~n d"'"t tu' tu'dng d6 mot each het sue r6
rang va dfiy du. C6 le vl the rna trong cac tac phfim sau nay, cac ong it khi trd
1"'-i quan ni~m d6, rna chu yeu la dS c~p den vein dS tinh teit yeu, nhii'ng tiSn dS
cd ban va nhii'ng h~u qua cua qua trlnh x6a bo che do tu' hii'u va thiet l~p che do
cong huu vs ttt li~u san xueit trong chu nghia xa hoi.
V.I.Lenin, khi ke thua va phat tri~n hon nii'a tu' tu'dng d6 d C.Mac va
Angghen, ngay

w nam 1895, trong nhung tac phfim ly lu~n dfiu tay cua mlnh, da

kh~ng d!nh CUOC deiu tranh cua giai ceip VO san ch6ng 1"'-i giai ceip tu' san, ch6ng

m<;>i ach ap buc b6c lot chi cheim dut khi nao rna toan bo tu' li~u san xueit chu yeu
da trd thanh sd hii'u xa hoi de' tren co sd d6, t6 chuc nSn san xueit xa hoi chu
nghia, mu'u cfiu l<;li ich cho giai ceip VO san va toan the' qufin chung nhan dan lao
dong. Ch~ng h"'-n, trong Dl! thdo va thuye't minh cuang llnh cita Dang dan chit -

xii hqi (1895), ong da viet: "Cuoc deiu tranh ... cua giai ceip cong nhan ch6ng giai
ceip nhii'ng nha tu' ban la mot CUOC deiu tranh ch6ng teit ca cac giai ceip s6ng bam
vao lao dong cua ngu'C1i khac va ch6ng m<;>i ach b6c lot. Cuoc deiu tranh nay chi
co th~ cheim dut, khi chinh quySn chuye'n vao tay giai ceip cong nhan, khi teit ca
ruong deit, cong C\} lao dong, c6ng Xu'dng, may moe va hfim ffiO da du'QC trao 1"'-i
cho toan th~ xa hoi d~ t6 chuc nSn san xueit xa hoi chu nghia, la nSn san xueit
trong d6 teit ca nhii'ng gl do cong nhan san xueit ra va teit ca nhii'ng slf cai tien
trong san xueit dSu phai lam l<;~i cho ban than ngttC1i lao dong " 2 .
Hon the nii'a, V.I.Lenin coi vi~c bien tu' li~u san xueit thanh sd hii'u xa hoi
d~ tren co sa do, t"'-o ra "mot nSn san xua't tien hanh theo mot ke ho"'-ch chung,
nh~m phl,lC V\} l<;Ji ich CUa het thay ffiQi thanh vien trong Xa hoi" la ffi\}C dich,

Ja

thlfc cheit cua cong cuoc xay dlfng chu nghia xa hoi. Trong bai Mqt khuynh hu(Jng
th~t

lui trong phong trao dan chit- xii hqi Nga (1899), ong da viet: "Ml,lc dich

I C.Mac va Ph.Angghen. Sdd., 1.4, tr.627
'V.I.Lenin. Tmln t~p. t.2.Nxb Tie'n b(l, Matxcdva, 1978, tr.98.

16

(va thlfc cha't) CUa chu nghia xa h(}i: chuy€n fUQng da't, cong Xu'dng Va, nOI
chung, he't thay mQi tu' li<$u san xua't vao tay toan xa h()i " 1• Va trong bai vie't
nhan dip Ky ni<$m ngay Quoc te' lao d9ng (1-5-1904), 6ng da coi m1,1c tieu da'u
tranh khong nhii'ng cua giai ca'p v6 san Nga, rna ca cua giai ca'p v6 san toan the'
gioi, Ia "bie'n ru9ng da't, cong xu'dng, nha may, may moe thanh sd hii'u chung cua
ta't ca nhii'ng ngu'oi lao d9ng" d€ tren co sd d6 "giai ph6ng lao d9ng khoi canh no
1<$ lam thue' khoi canh ngheo nan va tung ba'n" va xa y dlfng m9t che' d9 xa h9i
"khong c6 ke giau nguoi ngheo ", mQi "thanh qua lao d9ng la thu9c v€ nhung ai
lao d9ng" 2• Khi b6 sung cho bai bao cua V.Calinin- Dc;zi hV.I.Lenin da kh~ng dinh: "chu nghia xa h9i doi thu tieu ... toan b9 che' d9 tu' hii'u
v€ tu' li<$u san xua't... chu nghia xa h9i doi hoi la ca ru9ng da't,
d€u phai du'<;lc chuy€n giao vao tay ta't

ca cac cong xu'dng

ca nhii'ng ngu'oi lao d9ng"

3

•

Nhii'ng quan ni<$m nay con du'<;lc V.I.Lenin nhi€u l~n d€ c~p toi trong cac
tac phffm, bai vie't, bai phat bi€u cua mlnh sau nay. Cho de'n nhung nam cuoi
doi, khi nh~n ra ding "phai kip thoi tinh ng9 ", "phai tha'm sau thai d9 ba't tin
nhi<$m b6 ich doi voi loi eli khinh sua't, muon lao bua len, doi voi ffiQi th6i huenh
hoang ", phai nghi de'n chuy<$n "ki€m tra lC;ti nhii'ng chu tru'ong" rna chung ta
tuyen bo hang gio, quye't dinh hang phut, r6i tung giay chung minh tinh cha't
khong vii'ng chiic, khong kien dinh va kh6 hi€u cua nhii'ng chu tru'ong d6, r~ng
"chung ta bu9c phai thua nh~n la tofm b9 quan di€m cua chung ta v€ chu nghia

xa h9i da thay d6i v€ can ban", trong bai Bim

vi

hr;Jp tdc xii (1923), 6ng vfin

kh~ng djnh vi<$c "chinh quy€n nha nu'oc chi phoi nhii'ng tu' li<$u san xua't chu ye'u"

- do Ia "cai C~n thie't Va d~y du" d€ tie'n hanh cong CUQC xay dlfng chu nghia xa
A•4
hQl .
Di€u d6 cho chung ta tha'y ding, cac nha kinh di€n cua chi1 nghia MacLenin luon coi va'n d€ sd hii'u la "va'n d€ co ban", "va'n d€ hang d~ u ", "va'n d€
song con", "vffn d€ ljch Slt toan the' gioi" trong phong trao dffu tranh each IDC;tng
cua giai ca'p v6 san chong lC;ti giai ca'p tu' san, x6a bo chu nghia tu' ban va xay
dlfng thanh cong chu nghia xa h9i. R~ng, x6a bo che' d9 sd hii'u tu' nhan tu' ban
chu nghia va thie't l~p che' d9 cong hii'u v€ tu' li<$u san xua't la slf khai quat h6a
cong CUQC cai tC;tO toan bQ che' dQ xa hQi, la d~C tru'ng CUa chu nghia xa hQi, la
ti€n d€ ta't ye'u, khong th€ thie'u du'<;lc trong vi<$c tC;to ra m9t n€n san xua't c6 ke'
hoC;tch, m9t xa h()i kh6ng c6 ap hue b6c l()t, cong b~ng va blnh d~ng. Tuy nhien,

'V.I.Lenin. Sdd, 1.4, lr.332
V.I.Lenin. Sdd, t.8, lr.208-209
3
V.I.Lenin. Sdd, 1.12. lr.99
4
Xem V.I.Lenin. Sdd, 1.45, lr.443, 422
2

17

dn n6i them dng, ngay trong giai do(._ln d§u cua qua trlnh hlnh thanh quan nit$m
khoa hQc v~ chu nghia xa h<)i, C.Mac da nh:lc nhd chung ta dng: vi l<;1i ich cua

..

giai d{p VO san, "va'n di Sd huu, nhu no du<;jc d~t ra trong "thoi d(._li chung ta",
hoan toan khong chi quy vao vit$c ... lam sao sang to m<)t l§n nua xem "lit$u c6

cong bdng kh6ng khi m9t nguoi chie'm ta't ca, con nguoi khac thl khong chie'm gl,
m<)t nguoi rieng bit$t nhln chung c6 th€ chie'm m9t cai gl d6 ", cling khong th€
quy vao va'n d~ ludng Him cung nhung diu n6i v~ slf c6ng b~ng cling gian ddn
nhu v~y"

1

•

.E>i~u d6 cho tha'y, trong quan nit$m cua cac nha sang l~p chu nghia Mac-

Lenin, van di sa hr1u luon gdn liin wJi van di lqi fch. Khong c6 chu sd huu nao
1'-.li khong nh~m m1;1c dich huang tai l<;1i fch kinh te'. £>6 1a m<)t ta't ye'u khach
quan. Vl the', khi xac dinh cac hlnh thuc sd huu trong chii nghia xa h(}i, nha't la
trong giai do9n qua d<) len chii nghia xa h<)i tu di€m xua't phat tha'p, tu m9t nuac
rna cho de'n nay, vftn con trong tlnh trqng cua m<)t nuac ch~m phat tri€n, n~n
kinh te' vftn con d tlnh trqng nong nghit$p l(._l.C h~u, trang

bi ky

thu~t va ke't ca'u h'-.1

tfing kinh te'- xa h<)i con tha'p kern nhu nuac ta hit$n nay, khong th€ khong nh~m
m1;1c dich la dua 1'-.li l<;1i ich kinh te' cho cac chii sd huu, cho nguoi lao d<)ng. Va,
theo chung toi, quan di€m phat tri€n che' d<) sd huu theo tu tudng ciia cac nha
sang l~p chii nghia Mac-Lenin la cai d€ phan dinh ch~ng nhung cac quan ht$ san
xua't khac nhau, rna ca cac thoi dqi kinh te', cac xa h<)i khac nhau trong lich sii'
khi g:ln ke't n6 vai va'n d~ l<;1i ich. B
a,

da tung vie't: "Nhung quan ht$ kinh te' ciia m<)t xa h9i nha't dinh nao d6 bi€u hit$n
truac he't duai hlnh thuc l<;1i ich " 2• Ong con cho r~ng, l<;1i ich kinh te' la nhan tO'
cu6i cung t(._l.O nen d(}ng llfc phat tri€n xa h(}i.
C6 th€ n6i r~ng, theo quan nit$m cua cac nha sang l~p chu nghia MacLenin, va'n d~ xac dinh cac hlnh thuc sd huu trong chii nghia xa h(}i, nha't la
trong giai do9n qua d<) tu chii nghia

tu ban

len chii nghia xa h<)i phai tinh de'n

nhung slf thay d6i v~ trlnh d9 ciia llfc lu<;1ng san xua't, ciia slf phan c6ng lao d<)ng
va de'n l<;1i ich ciia nguoi lao d<)ng nh~m t(._lo ra d<)ng lvc cho qua trlnh phat tri€n
san xua't, phat tri€n xa h<)i. .E>i~u d6 doi hoi chung ta khi xac l~p cac hinh thuc sd
huu trong bO'i canh ciia n~n kinh te' hang h6a nhi~u thanh ph§n va nhi~u quan ht$
sd huu khac nhau theo dinh huang xa h9i chii nghia phai tinh de'n thl;l'c tr(._lng kinh
..;

te' - xa h9i d nuac ta hit$n nay va cac xu huang v~n d<)ng ciia n6. Bdi, nhu
C.Mac da n6i: "Van di sa hr1u bilu hi~n ra du(Ji m9t hznh thuc ra't khac bi~t,

I

1

C. Mac va Ph.Angghen. Toiin tf/.p, 1.4. Nxb Chinh tri Qu6c gia, Ha N(\i, 1995, tr.427.
C.Mac va Ph.Angghen. Sdd., t.lll, tr.376.

18


tuang ling wJi nhilng giai doc;zn phdt triln khdc nhau cila cong nghi~p n6i chung
1
VQ wJi nhilng giai doc;zn phat trz"ln dijc bi~t CUa no cdc nude khac nhau " •

a

1.2. Vi trl va vai tro cua si'J huu trong chu nghia xa h()i
SC1 hii'u, trong quan ni<$rn cua cac nha sang

l~p

chu nghia Mac-Lenin, la

rn()t phc.trn tru lich sti', bC1i "trong rn6i thC1i dc.ti lich sti', quy€n sC1 hii'u da phat trie'n
rn()t each khac nhau va trang rn()t loc.tt nhii'ng quan

h~

xa h()i hoan toan khac

2

nhau " • Trang thu' gll'i P.V.Annenc6p ngay 28 thang Chc.tp 1846, C.Mac da chi r6:
Quy€n sd hii'u la cai c6 "tinh ch!t ljch sit va tinh ch!t nhitt thai cua cac hlnh thuc
san xu!t trang rn()t thdi dc.ti nh!t dinh ", r~ng "khi phat trie'n nhii'ng l~tc lu'<;lng san
xu!t ctia rnlnh, nghia la khi sinh s6ng, thl con ngu'di ciing phat trie'n nhii'ng quan
h~ nh!t dinh giii'a hQ voi nhau, ... tinh ch!t cua nhftng quan h~ !y t!t yeu phai

thay d6i cung voi s~ cai bie'n va phat trie'n cua nhii'ng l~c lu'<;lng san xu!t !y"

3

.

Sau d6, trang Lao dqng lam thue va tu bdn du'QC vie't vao cu6i thang 3, dffu thang

4- 1849, C.Mac lc.ti rn()t lffn nii'a khiing dinh sC1 hii'u la rn()t quan h~ xa h()i c6
tinh ch!t l!ch sti'.
Voi quan die'rn d6, khi phe phan quan ni~rn coi nhii'ng phc.trn tru kinh te' la
"nhii'ng quy lu~t vinh h~ng" chu khong phai la nhii'ng quy lu~t rnang tinh lich sti',
khong phai la nhii'ng quy lu~t chi c6 hi~u l~c d6i voi rn()t giai doc.tn phat trie'n
lich sti' nh!t d!nh, d6i voi rn()t trlnh d() phat trie'n nh!t dinh cua cac l~tc lu'Qng san
xu!t cua nha kinh te' hQc Prudong va cho d6 1a sai lffrn v€ rn~t phttong phap,
C.Mac da chi r6: Nhii'ng phc.trn tru kinh te' n6i chung, ph~rn tru so hii'u n6i rieng
chi la "nhilng khdi ni~m tritu tur;ng "v€ nhii'ng quan h~ xa h()i hi~n th~c; rnang
tinh qua d() va nh!t thC1i v€ rn~t lich sti'. Til' d6, C.Mac da di de'n ket lu~n r~ng,
sd hii'u tru'oc he't la rnQt quan h~ xa h()i, rn()t quan h~ giii'a ngu'C1i voi ngu'C1i, rn()t
quan h~ he't sue phuc tc.tp chu khong phai la rn()t quan h~ d()c l~p, rn()t phc.trn tru
rieng bi~t, rn()t y ni~rn truu tu'<;lng va vinh vi€n. 6ng viet: "SiJ hilu la phc.trn tru
cu6i cling trong h~ th6ng cua ngai Prudong. Trang the' gioi hi~n th~c thl ngu'Qc

ca nhii'ng phc.trn tru khac cua ngai Prud6ng d€u la
nhii'ng quan h~ xa h()i rna g()p lc.ti se tc.to nen cai rna ngay nay ngu'di ta gQi la sa

lc.ti, phan cong lao d()ng va t!t

huu; ben ngoai nhung quan h~ !y, thl sa huu ttt san chiing qua chi la rn9t ao
4
tu'dng sieu hlnh va rnang tinh phap ly " . Sau d6, trang Sf! khan cung cila trie't h9c

(1847), C.Mac da nhifc lc.ti quan die'rn d6 cua rnlnh khi tr~c tie'p phe phan quan
1

C.Mac vii
C.Mac vii
3
C.Mac vii
4
C.Mac vii
2

Ph.Angghen. Sdd.,
Ph.Angghen. Sdd.,
Ph.Angghen. Sdd.,
Ph.Angghen. Sdd.,

t.4, tr.427.
t.4, tr.234.
t.27, tr.663, 664.
t.27, tr.662, 663.

19


nit$m cua Prudong v~ sd huu ruong da't va dia to. Ong cho r~ng, neu dinh nghia
quy~n sd huu nhu' la mot quan ht$ doc l~p. mot ph~m tru rieng bit$t, mot y nit$m

truu tu'qng va vinh vi~n. thl d6 chi c6 th@' la mot ao tu'dng sieu hlnh, hay mang
tinh cha't lu~t h9c. Do v~y, khi xet sd huu trong tru'ong hqp sd huu d6 la quy~n sd
huu tu' san, theo C.Mac, chung ta phai trlnh bay ta't ca nhfi'ng quan ht$ xa hoi cua
san xua't. Va khi xet che do sd huu trong tntong hqp cua che do tu' huu tu' ban
chu nghia, C.Mac da chi r6: "che do tu hllu ... la mot quan ht$ khong don gian va
cling 1a m(>t khai nit$m ho~c m(>t nguyen ly khong truu tu'qng chut nao, rna t6ng
hoa la cac quan ht$ san xua't tll san " 1
Khong chi thong qua vit$c phe phan ht$ th6ng cac ph~m tru kinh te chinh
tfi CUa cac nha kinh te chinh tri hQC tu' san, rna Ca trong qua trlnh phan tich cac
quan ht$ san xua't Cl,l th@', trong tac ph~m chu yeu cua mlnh- Tu ban- C.Mac da
chi r6 dng, sa hllu, xet theo n(>i dung kinh te chinh tri cua n6, khong phai la cai
gi khac rna 1a t6ng hoa cac quan ht$ san xua't. Bdi the, theo C.Mac, sd huu chi c6
th@' xac d!nh du'qc thong qua cac ph~m tru kinh te chinh tri c1,1 th€. Phai chang
chinh vi v~y rna trong Tu ban, C.Mac da khong danh rieng m(>t phfin nao cho
vit$c phan tich che d(> sd huu tu' ban chu nghia. Toan b(> b(> Tu ban la danh cho
vit$c phan tich nay thong qua vit$c phan tich cac quan ht$ san xua't Cl,l th@'. Tuy
nhien, trong cac tac ph~m cua C.Mac, chung ta vfrn tha'y c6 nhung do~n n6i v~
sd huu tu' nhan tu' ban chu nghia va cling da c6 ngu'oi la'y d6 lam b~ng chung d@'
chung minh r~ng, C.Mac da thua nh~n sd huu nhu' 1a m(>t ph~m tru kinh te rieng
bit$t. Di nhien, ba't cu m9t hlnh thuc sd huu nao cling d~u 1a rieng bit$t so voi
hinh thuc kha c. V oi nghia d6, C.Ma c da n6i tOi sd huu phong kien, sd hfi'u tu' huu
nho, sd huu xa h(>i. Song, vein d~ khong phai la d ch6 d6, rna la d ch6 xem cac
hlnh thuc sd hfi'u nay c6 th@' th@' hit$n n(>i dung kinh te chinh

tri cua n6 b~ng each

nao khac bon la thong qua cac quan ht$ san xua't Cl,l th@'. Voi vit$c phan tich theo
logic cua rieng mlnh, C.Mac khong th@' lam khac du'qc ngoai vit$c xem xet che
d(> sd hfi'u nhu' la mot quan ht$ xa h(>i phuc t~p, la t6ng hoa cac quan ht$ san xua't.
Bdi theo ong, slf thay the cac hinh thuc sd huu khong the' hit$n du'qc va chung
minh n6 m(>t each khoa h9c b~ng each nao khac hon la du'oi d~ng thay d6i cac
quan ht$ san xua't.
V oi toan b(> slf phan tich tru'oc d6 cua minh, trong Tu ban, C.Mac da chi r6
quan ht$ san xua't cua n~n kinh te hang h6a gian don va slf chuy@'n h6a cua n6
sang quan ht$ san xua't tu' ban chu nghia. 6ng cling da v~ch r6 qua trlnh san xua't
ra gia tri th~ng du', qua trlnh th~ng du', qua trinh tai san xua't gian don va tai san
1

C.Mac vii Ph.Angghen. Sdd., t.4, tr.451.

20