Sưu tập ống nhòm của bộ đội pháo binh trong kháng chiến chống mỹ cứu nước (1954 1975) tại bảo tàng pháo binh (tt)

TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA HÀ NỘI
KHOA DI SẢN VĂN HÓA

ĐÀO DIỆU LINH

SƯU TẬP ỐNG NHÒM CỦA BỘ ĐỘI PHÁO BINH
TRONG KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ CỨU NƯỚC

(1954 – 1975)
TẠI BẢO TÀNG PHÁO BINH

Mã số : 52320305

Người hướng dẫn:

TH.S PHẠM THU HẰNG

HÀ NỘI - 2016


LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài “Sưu tập Ống nhòm của bộ đội
Pháo binh trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954 -1975) tại Bảo
tàng Pháo binh”, em đã nhận được sự giúp đỡ rất tận tình của cô giáo Ths. Phạm Thu Hằng - Giảng viên khoa Di sản Văn hóa - Trường Đại
học Văn hóa Hà Nội. Cô đã đóng góp những ý kiến quý báu và bổ ích
giúp em hoàn thành đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình.
Em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới tất cả các giảng viên khoa Di
sản Văn hóa - Trường Đại học Văn hóa Hà Nội, những người đã tận tình
truyền đạt kiến thức trong thời gian chúng em ngồi trên ghế nhà trường,
cung cấp cho chúng em những nền tảng tri thức quan trọng và cần thiết là

cơ sở để em thực hiện đề tài khóa luận này, cũng là hành trang cho em
trong chặng đường sắp tới.
Em cũng xin gửi lời cảm ơn đến các cán bộ của Bảo tàng Pháo
binh, Thư viện trường Đại học Văn hóa Hà Nội đã cung cấp cho em
những tài liệu và thông tin trong quá trình làm khóa luận tốt nghiệp.
Khóa luận của em không tránh khỏi những thiếu xót, vì vậy em rất
mong nhận được những ý kiến đóng góp từ phía thầy cô và bạn bè để làm
hoàn thiện hơn nữa công trình nghiên cứu này của em.
Em xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên

Đào Diệu Linh


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ................................................................................... 5
2. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................... 6
3. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 6
4. Tình hình nghiên cứu............................................................................ 7
5. Mục đích nghiên cứu ............................................................................ 7
6. Phương pháp nghiên cứu...................................................................... 7
7. Bố cục của Khóa luận ........................................................................... 7
Chương 1: KHÁI QUÁT VỀ BẢO TÀNG PHÁO BINHError! Bookmark not defined.

1.1. Vài nét về Binh chủng Pháo binh Quân đội nhân dân Việt NamError! Bookmark n
1.2. Khái quát về Bảo tàng Pháo binh.......... Error! Bookmark not defined.

1.2.1. Quá trình ra đời và phát triển của Bảo tàng Pháo binhError! Bookmark not defi
1.2.2.Các hoạt động nghiệp vụ của Bảo tàng Pháo binhError! Bookmark not defined.

Chương 2: NỘI DUNG VÀ GIÁ TRỊ CỦA SƯU TẬP ỐNG
NHÒMTẠI BẢO TÀNG PHÁO BINH .......... Error! Bookmark not defined.
2.1 Hoạt động xây dựng Sưu tập hiện vật tại Bảo tàng Pháo binhError! Bookmark not

2.1.1 Sưu tập hiện vật và ý nghĩa đối với hoạt động bảo tàngError! Bookmark not defin
2.1.2. Kho cơ sở của Bảo tàng Pháo binh... Error! Bookmark not defined.
2.1.3 Hoạt động xây dựng sưu tập hiện vật tại kho cơ sở Bảo tàng
Pháo binh.................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2 Quá trình nghiên cứu, sưu tầm và xây dựng Sưu tập Ống nhòm
tại Bảo tàng Pháo binh ................................. Error! Bookmark not defined.

2.2.1 Quá trình nghiên cứu, sưu tầm hiện vật và xây dựng Sưu tậpError! Bookmark no
2.2.2 Phân loại hiện vật trong Sưu tập ...... Error! Bookmark not defined.
2.3 Nội dung và giá trị của Sưu tậpỐng nhòm tại Bảo tàng Pháo
binh................................................................ Error! Bookmark not defined.

2.3.1 Nội dung của Sưu tập Ống nhòm tại Bảo tàng Pháo binhError! Bookmark not de


2.3.2 Giá trị của Sưu tập Ống nhòm tại Bảo tàng Pháo binhError! Bookmark not defin
2.3.2 Giá trị khoa học – kỹ thuật quân sự .. Error! Bookmark not defined.
Chương 3: BẢO QUẢN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ CỦASƯU TẬP
ỐNG NHÒM TẠI BẢO TÀNG PHÁO BINH Error! Bookmark not defined.

3.1 Thực trạng Sưu tập Ống nhòm tại Bảo tàng Pháo binhError! Bookmark not defined
3.1.1 Thực trạng kiểm kê - bảo quản .......... Error! Bookmark not defined.
3.1.2 Thực trạng khai thác phát huy giá trị Error! Bookmark not defined.
3.2 Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, bảo quản và phát huy giá
trị của Sưu tập Ống nhòm tại Bảo tàng Pháo binhError! Bookmark not defined.
3.2.1 Tăng cường việc sưu tầm, nghiên cứu, hoàn thiện bổ sung hồ

sơ cho Sưu tập ............................................ Error! Bookmark not defined.
3.2.2 Đẩy mạnh quá trình số hóa việc quản lý Sưu tậpError! Bookmark not defined.
3.2.3 Tăng cường các hoạt động khai thác, phát huy giá trị của
Sưu tập ....................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.4 Đẩy mạnh việc hợp tác với các bảo tàng, tổ chức, cá nhân

trong quá trình nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị Sưu tậpError! Bookmark not d
KẾT LUẬN ...................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 1


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hội đồng Quốc tế các Bảo tàng (International Council of
Museums) – ICOM đưa ra định nghĩa mới nhất về bảo tàng được thông
qua tại kỳ họp thứ 20 của ICOM tại Seoul (Hàn Quốc) tháng 10 năm
2004 như sau: “ Bảo tàng là một thiết chế phi lợi nhuận, hoạt động
thường xuyên, mở cửa đón công chúng đến xem, phục vụ cho xã hội và
sự phát triển của xã hội. Bảo tàng sưu tầm, bảo quản, nghiên cứu, thông
tin và trưng bày các bằng chứng vật thể và phi vật thể về con người và
môi trường của con người vì mục đích nghiên cứu, giáo dục và thưởng
thức”.
Tại Điều 47 Luật Di sản văn hóa năm 2001 sửa đổi, bổ sung năm
2009 của Việt Nam, bảo tàng được định nghĩa như sau : “ Bảo tàng là nơi
bảo quản và trưng bày các sưu tập về lịch sử tự nhiên và xã hội (sau đây
gọi là sưu tập) nhằm phục vụ nhu cầu nghiên cứu, giáo dục, tham quan và
hưởng thụ văn hóa của nhân dân”.
Như vậy, có thể thấy bảo tàng có hai chức năng cơ bản là: nghiên
cứu khoa học và giáo dục phổ biến khoa học. Với tư cách là một thiết chế
văn hóa đặc thù, các bảo tàng Việt Nam bằng các hoạt động của mình góp

phần trực tiếp và thiết thực đến sự nghiệp giữ gìn, bảo vệ, khai thác và
phát huy truyền thống lịch sử văn hóa của dân tộc, tạo nên sức mạnh nội
tại làm tiền đề cho việc xây dựng nền văn hóa mới, con người mới xã hội
chủ nghĩa.
Bảo tàng còn là công cụ đặc biệt của công tác giáo dục tư tưởng và
khoa học lịch sử, có vai trò hết sức quan trọng trong việc tuyên truyền,
vận động các tầng lớp nhân dân thực hiện những nhiệm vụ chiến lược của
đất nước do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo, đồng thời tham gia tích cực
vào việc giáo dục kiến thức lịch sử cho toàn dân, đặc biệt là thế hệ trẻ.


Bảo tàng Pháo binh là bảo tàng công cộng thuộc loại hình bảo tàng
lịch sử xã hội, đã đi vào hoạt động được một thời gian dài. Bảo tàng Pháo
binh đã sưu tầm và lưu giữ hàng nghìn tài liệu, hiện vật có giá trị về quá
trình chiến đấu, xây dựng và trưởng thành của lực lượng Pháo binh Việt
Nam từ khi ra đời đến nay, góp phần vào việc giáo dục truyền thống, giáo
dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, chiến sĩ trong lực lượng binh chủng
Pháo binh nói riêng và cho nhân dân nói chung.
Ngày 6 tháng 3 năm 2001, sau khi hoàn thiện công việc cải tạo đưa
Bảo tàng ra ngoài khu vực làm việc của cơ quan Binh chủng thì Bảo tàng
Pháo binh tiếp tục mở cửa phục vụ khách tham quan cho đến nay. Bảo
tàng Pháo binh đã không ngừng đẩy mạnh và đổi mới các hoạt động
nghiệp vụ: nghiên cứu, sưu tầm, kiểm kê, bảo quản, trưng bày và giáo
dục, trong đó đặc biệt chú ý tới công tác nghiên cứu, sưu tầm, xây dựng,
bổ sung và hoàn thiện, khai thác và phát huy giá trị của các sưu tập hiện
vật bảo tàng. Bảo tàng Pháo binh đã và đang tích lũy được nhiều kinh
nghiệm quý báu để xây dựng và quản lý các sưu tập hiện vật bảo tàng.
Sưu tập hiện vật Ống nhòm là một sưu tập có giá trị của Bảo tàng
Pháo binh. Là một sinh viên nghành Bảo tàng học, sau quá trình thực tập
tại Bảo tàng Pháo binh, tôi quyết định chọn đề tài “Sưu tập Ống nhòm

của bộ đội Pháo binh trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954 1975) tại Bảo tàng Pháo binh”làm Khóa luận tốt nghiệp Đại học.
2. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Sưu tập Ống nhòm của Bộ đội Pháo binh
trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954 -1975) tại Bảo tàng Pháo
binh (sau đây gọi tắt là Sưu tập Ống nhòm).
3. Phạm vi nghiên cứu
-Về thời gian: Nghiên cứu Sưu tập Ống nhòm gắn liền với giai
đoạn lịch sử kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954 -1975), đồng thời


quan tâm tới quá trình các hiện vật được sưu tầm, lưu giữ tại Bảo tàng
Pháo binh.
- Về không gian: Bảo tàng Pháo binh.
4. Tình hình nghiên cứu
Tìm hiểu sưu tập Ống nhòm tại Bảo tàng Pháo binh là một đề tài
mới, chưa được nghiên cứu, tiếp cận một cách toàn diện, hệ thống. Do đó,
Khóa luận được thực hiện để nghiên cứu toàn diện về sự hình thành; nội
dung, giá trị cũng như để đề xuất các giải pháp bảo quản và phát huy giá
trị của sưu tập.
5. Mục đích nghiên cứu
- Nghiên cứu về Bảo tàng Pháo binh và hoạt động xây dựng sưu
tập hiện vật của bảo tàng làm cơ sở cho việc tìm hiểu Sưu tập Ống nhòm.
- Tìm hiểu quá trình hình thành Sưu tập Ống nhòm, phân loại các
hiện vật trong sưu tập, khẳng định, phân tích nội dung và các giá trị của
Sưu tập.
- Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng, bước đầu đề xuất giải pháp bảo
quản, nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác, phát huy giá trị Sưu tập Ống
nhòm trong hoạt động của Bảo tàng Pháo binh.
6. Phương pháp nghiên cứu
- Vận dụng phương pháp luận khoa học của Chủ nghĩa Mac-Lênin:

Chủ nghĩa duy vật biện chứng và Chủ nghĩa duy vật lịch sử.
- Phương pháp nghiên cứu liên ngành: Bảo tàng học, Khoa học
Lịch sử, Khoa học Lịch sử quân sự,…
- Khóa luận còn sử dụng một số phương pháp khác: khảo sát, tổng
hợp, so sánh, thống kê, phân tích, nghiên cứu tài liệu…
7. Bố cục của Khóa luận
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và phần Phụ lục,
bố cục Khóa luận gồm 3 chương. Cụ thể như sau:
Chương 1: Khái quát về Bảo tàng Pháo binh.


Chương 2: Nội dung và giá trị của Sưu tập Ống nhòm tại Bảo tàng
Pháo binh.
Chương 3: Bảo quản và phát huy Giá trị của Sưu tập Ống nhòm tại
bảo tàng Pháo binh.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Bách khoa thư Hà Nội (2000), Từ điển Bách Khoa, Hà Nội.

2.

Bảo tàng Cách mạng Việt Nam (1994), Sưu tập hiện vật bảo

tàng, Nxb. Văn hóa Thông tin, Hà Nội.
3.

Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, Sưu tập vũ khí thô sơ, tự

tạo Việt Nam trong chiến tranh giải phóng (1945 – 1975)(2009), Nxb
Quân đội Nhân dân, Hà Nội.
4.

Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam (2006), Đề cương bài

giảng tập huấn nghiệp vụ bảo tàng toàn quân năm 2006, Hà Nội.
5.

Bảo tàng Quân đội – Đổi mới hoạt động hệ thống bảo tàng

trong Quân đội, Nxb Quân đội Nhân dân, Hà Nội (1999).
6.

Bộ Quốc phòng – Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam (2003), Lịch

sử Quân sự Việt Nam, Tập 4: Hoạt động quân sự thời Trần (thế kỷ XIII –
XIV), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
7.

Bộ Quốc phòng – Trung tâm từ điển Bách khoa quân sự (2004),

Từ điển Bách khoa quân sự Việt Nam, Nxb Quân đội Nhân dân, Hà Nội.
8.

Bộ Tư lệnh Pháo binh (1994), Từ điển Pháo binh, Nxb Quân

đội Nhân dân, Hà Nội.
9.

Bộ Tư lệnh Pháo binh (1997), Lịch sử nghệ thuật sử dụng Pháo

binh trong chiến dịch, Nxb Quân đội Nhân dân, Hà Nội.
10. Bộ Tư lệnh Pháo binh (1991), Lịch sử Pháo binh Quân đội
Nhân dân Việt Nam (1945 – 1975), Nxb Quân đội Nhân dân, Hà Nội.


11. Các bảo tàng quốc gia Việt Nam, Nxb Bộ Văn hóa Thông tin,
2001.
12. Công tác vũ khí kỹ thuật quân sự trong kháng chiến chống
Pháp (1945 – 1954), Nxb Quân đội Nhân dân Hà Nội, 1998.
13. Gary Edson và David Dean (2000), Cẩm nang bảo tàng, Bảo
tàng Cách mạng Việt Namdịch và xuất bản, tr. 24.
14. Timothy Ambrose và Crispin Paine (2000), Cơ sở Bảo tàng,
Bảo tàng Cách mạng Việt Nam dịch và xuất bản, Hà Nội.
15. Nguyễn Thị Huệ (2002), Nghiên cứu nguồn sử liệu hiện vật
bảo tàng, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
16. Nguyễn Thị Huệ (2010), Cơ sở Bảo tàng học, Nxb. Chính trị
quốc gia, Hà Nội.
17. Nguyễn Thị Huệ (2011), Giáo trình sưu tập hiện vật bảo tàng,
Nxb. Lao động, Hà Nội.
18. Nguyễn Thị Huệ (2011), Lịch sử sự nghiệp bảo tồn bảo
tàng Việt Nam, Trường Đại học Văn hoá Hà Nội, Hà Nội. Nxb. Đại
học Quốc Gia, Hà Nội.
19. Luật Di sản Văn hóa (2001), Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
20. Luật Di sản Văn hóa năm 2001 sửa đổi bổ sung năm 2009,
Nxb, Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
21. Nguyễn Thị Minh Lý (2004), Đại cương về cổ vật ở Việt
Nam, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội xuất bản, Hà Nội.
22. Trần Phương Nam (1964), Súng cối trong chiến đấu, Nxb Quân

đội Nhân dân, Hà Nội.
23. Tiên đàm Nguyễn Tường Phượng (2002), Lược khảo binh chế
Việt Nam qua các thời đại, Nxb Văn hóa Thông tin, Hà Nội.
24. Đinh Văn Thìn (2011), “Công tác bảo quản hiện vật tại Bảo
tàng Lịch sử Việt Nam”, Thông báo khoa học, Bảo tàng Lịch sử Việt
Nam, tr.175.


25. Nguyễn Thịnh (2004), Quản lý bảo tàng, Trường Đại học Văn
hoá Hà Nội, Hà Nội.
26. Nguyễn Trãi, Quân trung từ mệnh tập, Tập 2, tr. 56 – 57.