cơ cấu xã hội

1
Häc viÖn chÝnh trÞ Khu vùc I
Khoa x· héi häc – T©m lý L§QL
Ba× gi¶ng
C¬ cÊu x· héi
Chuyên đề 2
Chuyên đề 2
Xã hội học về
Xã hội học về
cơ cấu xã hội
cơ cấu xã hội
TS.Trần Thị Minh Ngọc
TS.Trần Thị Minh Ngọc
Phó khoa XHH-TLLĐQL
Phó khoa XHH-TLLĐQL
3




CCXH là một bài giảng then chốt của môn học - là
CCXH là một bài giảng then chốt của môn học - là
nội dung trọng tâm của khoa học XHH.
nội dung trọng tâm của khoa học XHH.




Mọi nội dung khác của XHH chỉ có thể được cắt
Mọi nội dung khác của XHH chỉ có thể được cắt
nghĩa, kiến giải một cách có sức thuyết phục nếu

nghĩa, kiến giải một cách có sức thuyết phục nếu
người học nắm bắt được đầy đủ, cặn kẽ và khoa
người học nắm bắt được đầy đủ, cặn kẽ và khoa
học khái niệm CCXH.
học khái niệm CCXH.




CCXH không chỉ là đối tượng riêng của XHH mà
CCXH không chỉ là đối tượng riêng của XHH mà
còn được một số môn khoa học XH khác nghiên
còn được một số môn khoa học XH khác nghiên
cứu. Tuy nhiên, tiếp cận của XHH về CCXH có
cứu. Tuy nhiên, tiếp cận của XHH về CCXH có
những nét độc đáo riêng.
những nét độc đáo riêng.
I.
I.
Vị trí của bài giảng
Vị trí của bài giảng
Xã hội học về cơ cấu xã hội
Xã hội học về cơ cấu xã hội
4




Trình bày khái niệm CCXH, các thành tố cấu
Trình bày khái niệm CCXH, các thành tố cấu

thành CCXH, đặc biệt là cấu trúc "dọc" của
thành CCXH, đặc biệt là cấu trúc "dọc" của
CCXH và những động thái, phương thức tạo ra
CCXH và những động thái, phương thức tạo ra
sự biến đổi CCXH. Là cơ sở cho việc nghiên cứu
sự biến đổi CCXH. Là cơ sở cho việc nghiên cứu
các chuyên đề khác
các chuyên đề khác




Học viên có khả năng vận dụng tri thức của
Học viên có khả năng vận dụng tri thức của
XHH về CCXH vào việc phân tích và kiến giải
XHH về CCXH vào việc phân tích và kiến giải
những đặc trưng và xu hướng biến đổi của
những đặc trưng và xu hướng biến đổi của
CCXH nước ta hiện nay.
CCXH nước ta hiện nay.
II.
II.


Mục đích, yêu cầu
Mục đích, yêu cầu
1.
1.
Mục đích
Mục đích

Xã hội học về cơ cấu xã hội
Xã hội học về cơ cấu xã hội
5




Người học hiểu được khái niệm CCXH, PTXH,
Người học hiểu được khái niệm CCXH, PTXH,
một số thành tố cơ bản của CCXH
một số thành tố cơ bản của CCXH




Từng bước vận dụng lý thuyết XHH về CCXH và
Từng bước vận dụng lý thuyết XHH về CCXH và
PTXH, PT hợp thức và PTXH không hợp thức
PTXH, PT hợp thức và PTXH không hợp thức
vào việc phân tích và lý giải những vấn đề phân
vào việc phân tích và lý giải những vấn đề phân
tầng, phân hoá xã hội, hoạch định chính sách,
tầng, phân hoá xã hội, hoạch định chính sách,
tuyển chọn và bổ nhiệm cán bộ, cải cách và xây
tuyển chọn và bổ nhiệm cán bộ, cải cách và xây
dựng mô hình cơ cấu xã hội tối ưu trong thời kỳ
dựng mô hình cơ cấu xã hội tối ưu trong thời kỳ
CNH, HĐH hiện nay ở nước ta.
CNH, HĐH hiện nay ở nước ta.
2.

2.
Yêu cầu
Yêu cầu
Xã hội học về cơ cấu xã hội
Xã hội học về cơ cấu xã hội
6
III.
III.
Nội dung bài giảng
Nội dung bài giảng
Stt
BàI GIảNG
Số
TIếT
1
Khái niệm CCXH
Khái niệm CCXH
2
Các thành tố cấu thành CCXH (>1/3Tg)
Các thành tố cấu thành CCXH (>1/3Tg)
3
Phân tầng xã hội (1/4Tg)
Phân tầng xã hội (1/4Tg)
4
Tính cơ động xã hội
Tính cơ động xã hội
5
Một số vấn đề cần chú ý về mặt phương
Một số vấn đề cần chú ý về mặt phương
pháp luận

pháp luận
Xã hội học về cơ cấu xã hội
Xã hội học về cơ cấu xã hội
7
Tài liệu tham khảo
Tài liệu tham khảo

Phát triển xã hội ở Việt nam, tổng quan XHH năm 2000,
NXBKHKT, 2002. Chương I, II ( tr 19-55)

Cơ cấu xã hội ở nước ta hiện nay, NXBCTQG, 2000
8
KH¸I NIÖM CCXH
KH¸I NIÖM CCXH
PHÇN I
PHÇN I
X· héi häc vÒ c¬ cÊu x· héi
X· héi häc vÒ c¬ cÊu x· héi
9
(1)
(1)
CCXH là kết cấu và hình thức tổ chức bên trong
CCXH là kết cấu và hình thức tổ chức bên trong
của một hệ thống xã hội nhất định.
của một hệ thống xã hội nhất định.
(2)
(2)
Là sự thống nhất của 2 mặt: Các thành phần
Là sự thống nhất của 2 mặt: Các thành phần
xã hội và các quan hệ xã hội.

xã hội và các quan hệ xã hội.
I.
I.
Quan niệm của XHH về CCXH
Quan niệm của XHH về CCXH
Trên cơ sở kế thừa, tiếp thu một cách có phê phán
Trên cơ sở kế thừa, tiếp thu một cách có phê phán
các khái niệm đã có, cộng với sự phát triển, các nhà
các khái niệm đã có, cộng với sự phát triển, các nhà
KH Việt Nam đưa ra khái niệm sau đây về CCXH:
KH Việt Nam đưa ra khái niệm sau đây về CCXH:
Xã hội học về cơ cấu xã hội
Xã hội học về cơ cấu xã hội
(3)
(3)
Là "bộ khung" của mọi xã hội.
Là "bộ khung" của mọi xã hội.
Những thành tố cơ bản của bộ khung đó là các
Những thành tố cơ bản của bộ khung đó là các
nhóm xã hội, vị thế - vai trò xã hội, thiết chế xã hội
nhóm xã hội, vị thế - vai trò xã hội, thiết chế xã hội
và mạng lưới xã hội.
và mạng lưới xã hội.
10

Chính sự xem xét này đã mang lại cái nhìn mới
Chính sự xem xét này đã mang lại cái nhìn mới
mẻ đối với CCXH -
mẻ đối với CCXH -
nghiên cứu cơ cấu để hiểu

nghiên cứu cơ cấu để hiểu
được đặc trưng, đặc tính của xã hội
được đặc trưng, đặc tính của xã hội
.
.

Việc xem xét CCXH như là sự thống nhất của 2
Việc xem xét CCXH như là sự thống nhất của 2
mặt:
mặt:
(1) Các TPXH và các QHXH đã phan ánh
(1) Các TPXH và các QHXH đã phan ánh
được đúng đắn và toàn vẹn sự hiện diện của
được đúng đắn và toàn vẹn sự hiện diện của
CCXH;
CCXH;


(2) khắc phục được nhưng sai sót trong
(2) khắc phục được nhưng sai sót trong
lịch sử khi đã chỉ nhưn thấy mặt này mà đã
lịch sử khi đã chỉ nhưn thấy mặt này mà đã
không thấy được mặt kia của CCXH.
không thấy được mặt kia của CCXH.
II.
II.
một số đIểm đáng chú ý
một số đIểm đáng chú ý

Đã sử dụng giác độ tiếp cận của KHTN vào việc

Đã sử dụng giác độ tiếp cận của KHTN vào việc
xem xét CCXH, coi xã hội là một khách thể vật
xem xét CCXH, coi xã hội là một khách thể vật
chất đặc thù có
chất đặc thù có
kết cấu
kết cấu
, và
, và
hình thức tổ chức
hình thức tổ chức
bên trong
bên trong
của nó.
của nó.
Xã hội học về cơ cấu xã hội
Xã hội học về cơ cấu xã hội
11

Một xã hội hiện thực luôn là một hệ thống xã
Một xã hội hiện thực luôn là một hệ thống xã
hội đa cơ cấu, CCXH-GC, CCXH- NN; CCXH-LT,
hội đa cơ cấu, CCXH-GC, CCXH- NN; CCXH-LT,
CCXH-DS, CCXH-DT, CCXH -TG, trong đó
CCXH-DS, CCXH-DT, CCXH -TG, trong đó
CCXH-GC là cốt lõi.
CCXH-GC là cốt lõi.


Cơ cấu xã hội như bộ khung của xã hội

Cơ cấu xã hội như bộ khung của xã hội

Việc coi CCXH như là "bộ khung" của mọi xã hội
Việc coi CCXH như là "bộ khung" của mọi xã hội
với việc coi
với việc coi
nhóm là những đơn vị phân tích cơ
nhóm là những đơn vị phân tích cơ
bản đầu tiên để hiểu được xã hội
bản đầu tiên để hiểu được xã hội
đã mang lại
đã mang lại
một giác độ tiếp cận mới mẻ về CCXH.
một giác độ tiếp cận mới mẻ về CCXH.
Xã hội học về cơ cấu xã hội
Xã hội học về cơ cấu xã hội