Phát triển năng lực của học sinh qua việc vận dụng phương pháp dạy học mĩ thuật mới

I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Thực hiện chủ chương đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo,
theo Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương với mục tiêu
“Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào
tạo...”. Trong đó, nhà trường xác định việc đổi mới phương pháp dạy học là việc
làm thiết yếu và quan trọng nhất, bởi nguyên tắc vàng trong dạy học ở Tiểu học
là: Nhẹ nhàng, thoải mái, giờ học hiệu quả. Xác định được nhiệm vụ trọng tâm
đó, trong năm học 2016 - 2017, Trường Tiểu học Điện Biên 2 đã không ngừng
đổi mới hình thức tổ chức dạy học và tìm đến các phương pháp mới tích cực,
đặc biệt là với môn Mĩ thuật. Được sự chỉ đạo của Sở Giáo dục và Đào tạo
Thanh Hóa, Phòng Giáo dục và Đào tạo TP Thanh Hóa về việc triển khai thực
hiện giảng dạy môn Mĩ thuật tại các trường Tiểu học. Trường Tiểu học Điện
Biên 2 đã triển khai giảng dạy môn Mĩ thuật theo phương pháp của Đan Mạch.
Điểm nổi bật của phương pháp dạy học mới là giáo viên có thể chủ động
theo từng nội dung tiết dạy mà kết hợp nhiều kỹ thuật trong một bài dạy như: Vẽ
biểu cảm - Vẽ cùng nhau - Vẽ theo nhạc - Xây dựng cốt truyện - Xây dựng câu
chuyện v.v…So với phương pháp truyền thống, phương pháp mới phát huy khả
năng sáng tạo cao của học sinh, tiết học thoải mái, sinh động hơn. Từ môn học
này tạo cơ hội cho học sinh thực hành, ứng dụng trong học tập và cuộc sống. Rõ
ràng, với phương pháp học mới học sinh vừa học, vừa chơi, vừa sáng tạo nên em
nào cũng mong chờ đến tiết học Mĩ thuật. Ưu điểm của phương pháp này là học
sinh được tự do sáng tạo, trong mỗi tiết học, học sinh khám phá ra những điều
mới mẻ, từ đó phát triển khả năng sáng tạo, phát triển khả năng giao tiếp, kỹ
năng trình bày sản phẩm của mình trước đám đông.
Là một giáo viên trẻ, tuy chưa có nhiều kinh nghiệm trong công tác. Song,
với lòng say mê, nhiệt huyết nghề nghiệp, tôi thấy việc áp dụng phương pháp
dạy học này rất tích cực. Tuy nhiên, sau một thời gian thực hiện, tôi nhận thấy
một số vấn đề phát sinh. Vì mới chỉ được áp dụng một thời gian ngắn nên đa
phần các thầy cô còn bỡ ngỡ, vấn đề tổ chức lớp học ra sao, cách thực hiện các
quy trình sao cho sáng tạo phát huy được hết tính ưu việt của phương pháp, phát

huy được hết năng lực học tập của học sinh, là những băn khoăn lớn của mỗi
giáo viên chuyên trách. Chính từ những trăn trở này tôi đã quyết định chọn đề
tài nghiên cứu trong năm học 2016-2017: "Phát triển năng lực của học sinh
qua việc vận dụng phương pháp dạy học Mĩ thuật mới” nhằm tìm ra giải pháp:
- Giúp học sinh thêm yêu thích môn học thông qua các hoạt động học tập.
- Giúp học sinh phát huy được trí tưởng tượng, sáng tạo, khả năng tư duy,
rèn luyện cho các em có khả năng biểu đạt, phân tích và tăng cường kỹ năng
giao tiếp.
- Rèn cho học sinh có thói quen học tập chủ động, thoải mái, nhẹ nhàng
nhưng vẫn đảm bảo kỷ luật lớp học.

1


Mặt khác, qua việc đúc kết những kinh nghiệm cũng chính là một trong
những cách để ghi nhận và xem xét lại quá trình thực hành giảng - dạy, để hoàn
thiện kỹ năng sư phạm của bản thân, để chọn lọc ra những gì đã làm tốt, cái gì
cần phải làm tốt hơn và nghĩ cách khắc phục những gì chưa tốt. Việc tự phân
tích thiết yếu này có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển nghề nghiệp của
mỗi giáo viên, đồng thời giúp cho mỗi giáo viên có cơ hội để trao đổi, học hỏi
kinh nghiệm lẫn nhau nhằm hướng tới mục tiêu giáo dục đạt kết quả cao hơn.
Với những gì đã làm được, tôi hy vọng đề tài này sẽ thành công, sẽ là một khởi
sắc mới để tiếp tục nghiên cứu những đề tài rộng hơn nữa ở những năm học sau.
2. Mục đích nghiên cứu
Qua thời gian công tác và giảng dạy trực tiếp tại trường Tiểu học Điện
Biên 2, với nhiệt huyết muốn cống hiến hết mình của một giáo viên trẻ. Tôi luôn
mong muốn lên lớp, đứng trước các em học sinh, truyền đạt tất cả những kiến
thức mà mình có cho các em. Trước những ánh mắt thơ ngây, hồn nhiên, chăm
chú nhìn tôi, tôi tự thấy được vai trò của mình, vai trò của một người thầy đứng
trên bục giảng. Trong mỗi tiết dạy, tôi luôn cố gắng làm sao có thể truyền đạt

kiến thức của mình tới các em một cách nhanh nhất, đầy đủ nhất và dễ hiểu nhất.
So với phương pháp truyền thống, phương pháp dạy học mĩ thuật mới
phát huy khả năng sáng tạo cao của học sinh, tiết học thoải mái, sinh động hơn.
Từ môn học này tạo cơ hội cho học sinh thực hành, ứng dụng trong học tập và
cuộc sống, thể hiện khả năng quan sát, nhận xét, cách suy nghĩ, tìm tòi, sáng tạo,
tư duy hình tượng và phương pháp làm việc khoa học, phát triển năng lực của
học sinh một cách toàn diện góp phần hình thành phẩm chất của con người.
Song đây là phương pháp mới nên giáo viên có ít kinh nghiệm, thời gian học hỏi
bạn bè, đồng nghiệp hoặc tài liệu tham khảo của nhà trường còn hạn chế... nên
chất lượng dạy và học chưa cao.
Là một giáo viên trẻ, tôi có nhiều điều kiện để tự học hỏi, tìm tòi và tiếp
thu phương pháp mới này từ bạn bè đồng nghiệp, cộng với sự gắn bó với các em
học sinh, các em rất say mê học tập nhất là đối với bộ môn Mĩ thuật. Vì thế, làm
thế nào để các em chủ động học tập, phát triển năng lực của mình là điều mà
những giáo viên như tôi luôn trăn trở.
Do vậy, tôi đã suy nghĩ và nghiên cứu để viết sáng kiến kinh nghiệm này
với mục đích phát triển năng lực của học sinh qua việc vận dụng phương pháp
dạy học Mĩ thuật mới. Mặc dù những giải pháp đó chưa thực sự được sắc bén,
chưa được táo bạo; song dù sao cũng góp được một phần nào vào việc nâng cao
chất lượng môn Mĩ thuật của trường chúng tôi. Mong rằng đề tài này cũng sẽ
được nhân rộng góp phần vào việc nâng cao chất lượng học Mĩ thuật của toàn
trường trong những năm tới và cũng là bài học kinh nghiệm cho các đồng
nghiệp của tôi.
3. Đối tượng nghiên cứu
Sáng kiến kinh nghiệm tập trung nghiên cứu phương pháp dạy học Mĩ
thuật mới và cách áp dụng phương pháp dạy học Mĩ thuật mới để phát triển năng
lực của học sinh.
2

4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp thực nghiệm
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. Cơ sở lí luận
Bộ môn Mĩ thuật ở trường Tiểu học là một trong những môn học đặc
trưng, không nhằm đào tạo hoạ sĩ tương lai hay tạo ra những người chuyên làm
về công tác Mĩ thuật mà nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức cơ bản của
cái đẹp để các em tiếp xúc và làm quen với cái đẹp, cảm thụ, yêu quý cái đẹp,
biết vận dụng vào trong cuộc sống hàng ngày. Hỗ trợ các em ở các môn học
khác giúp các em phát triển toàn diện, lâu dài về Đức - trí - thể - mĩ và các kỹ
năng cơ bản góp phần hình thành con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Năm học 2014-2015, các trường tiểu học trong tỉnh bắt đầu triển khai
giảng dạy môn mỹ thuật theo phương pháp của Đan Mạch. So với phương pháp
truyền thống, phương pháp mới phát huy khả năng sáng tạo cao của học sinh,
tiết học thoải mái, sinh động hơn. Từ môn học này tạo cơ hội cho học sinh thực
hành, ứng dụng trong học tập và cuộc sống.
* Thông qua việc giáo dục mĩ thuật học sinh được hình thành và phát triển
các năng lực:
+ Năng lực trải nghiệm: Cho các em được làm việc với những chủ đề liên
quan đến kinh nghiệm đã có của bản thân.
+ Năng lực kỹ năng và kỹ thuật thông qua các hoạt động : Vẽ cùng nhau,
chân dung biểu đạt, vẽ theo nhạc, tạo hình từ vật tìm được, nặn hoặc uốn tạo
dáng, xây dựng cốt truyện (xây dựng bối cảnh câu chuyện).
+ Năng lực biểu đạt: Có nghĩa là học sinh ứng dụng ngôn ngữ mĩ thuật để
diễn đạt sự trải nghiệm và thái độ của bản thân.
+ Năng lực phân tích và trình bày: Thông qua các hoạt động trình bày về
tác phẩm của mình, tham gia giải thích, phân tích, nhận xét về nghệ thuật, kỹ
thuật thể hiện tác phẩm.
+ Năng lực giao tiếp và đánh giá: Học sinh tham gia giao tiếp, thảo luận

và đánh giá tất cả các hoạt động trong tiết Mĩ thuật, đánh giá những gì đã làm
được, có như mong muốn hay không?...
Điểm nổi bật của phương pháp dạy học này là giáo viên có thể chủ động
theo từng nội dung tiết dạy mà kết hợp nhiều kỹ thuật trong một bài dạy. Nội
dung chương trình giáo dục Mĩ thuật theo phương pháp mới không theo trình tự
các bài như chương trình hiện hành, mà giáo viên căn cứ vào đó để xây dựng
các chủ đề cho phù hợp. Mỗi chủ đề tạo thành một quy trình Mĩ thuật tương tác
và tích hợp giữa 5 nội dung: Vẽ theo mẫu, Vẽ trang trí, Vẽ tranh, Tập nặn tạo
dáng, Thường thức Mỹ thuật. Mỗi chủ đề sẽ lồng ghép giáo dục nhiều mục tiêu
và được thực hiện ít nhất là 2 tiết, nhiều nhất là 5 tiết hoặc cũng có thể hơn.
Trên cơ sở lý thuyết giáo dục và giảng dạy Mĩ thuật, giáo viên sẽ tổ chức
dạy cho các em học Mĩ thuật qua các hoạt động Vẽ cùng nhau, Vẽ theo nhạc, Vẽ
3


biểu đạt, tạo hình 3D từ các vật tìm được, Xây dựng cốt truyện... Thông qua các
hoạt động tạo hình sẽ khơi gợi và phát huy được năng khiếu thẩm mỹ vốn có ở
trẻ, gây hứng thú cho các em trước cái đẹp, tiến tới hình thành thị hiếu thẩm mỹ
của học sinh trong cuộc sống. Hoạt động giáo dục Mĩ thuật còn góp phần đem
lại nhận thức mới, niềm vui, hứng thú và sáng tạo học tập cho trẻ. Việc sử dụng
nền nhạc trong các hoạt động Mĩ thuật cũng tạo cho học sinh hứng thú, không
khí lớp học vui vẻ, thân thiện.
Hình thức tổ chức lớp học chủ yếu là thực hành theo nhóm, cần không
gian rộng để học sinh có thể vận động và di chuyển. Phải có nơi trưng bày tranh,
sản phẩm để học sinh dễ dàng quan sát, nhận xét, đánh giá.
2. Thực trạng
2.1 Thuận lợi
Sở Giáo dục và phòng Giáo dục rất quan tâm đến việc triển khai và áp
dụng phương pháp dạy học Mĩ thuật mới. Vì vậy Sở Giáo dục và phòng Giáo
dục đã tổ chức tập huấn cho các cán bộ quản lí và giáo viên dạy Mĩ thuật về

phương pháp dạy học Mĩ thuật mới.
Qua 2 đợt tập huấn do Sở Giáo dục và phòng Giáo dục TP Thanh Hóa tổ
chức, đại đa số giáo viên đều nắm được các bước thực hiện một quy trình mĩ
thuật. Các giáo viên tham gia dạy thí điểm cũng được Ban giám hiệu nhà trường
tạo điều kiện về thời gian, công việc, phối kết hợp với các thầy cô trong nhóm
nghiên cứu để có thể dự giờ lẫn nhau, giúp giáo viên có thể trải nghiệm phương
pháp mới cùng các đồng nghiệp.
Từ thực tế giảng dạy phương pháp mới tôi thấy: Học sinh rất hào hứng,
mong chờ được học mĩ thuật, muốn được khám phá trải nghiệm các chủ đề học
mới, vì qua đó các em được vẽ tranh, vẽ những gì mình mơ ước, mình yêu thích,
biết vận dụng bài học vào thực tế như: trang trí những vật dùng cá nhân: sách,
vở và cả góc học tập của mình.
Trong những năm gần đây phong trào học Mĩ thuật ngày càng một sôi nổi,
hầu hết các em học sinh hào hứng với môn học và môn học đã được chú ý. Tất
cả mọi người đã hiểu được đây là một môn học nghệ thuật sáng tạo, vì vậy
không ít giáo viên và học sinh, các bậc phụ huynh luôn coi trọng và đầu tư cho
môn học. Qua đó các em thấy rằng Mĩ thuật là môn học bổ ích, lý thú và tươi
vui, có tính giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cao và là môn học bổ trợ tích cực cho các
môn học khác. Vì thế các em đón nhận tiết học một cách nhiệt tình và hào hứng,
các bài vẽ có sự tiến bộ rõ rệt.
Trong các đợt vẽ tranh phát động của ngành như: “Vẽ tranh với chủ đề An
toàn giao thông” hay là phát động cuộc thi vẽ tranh “Ý tưởng trẻ thơ”, “ Chiếc ô
tô mơ ước”– dành cho học sinh tiểu học. Học sinh có phần tự tin, mạnh dạn,
phấn khởi mỗi em vẽ một bức tranh tự do về ươc mơ ý tưởng cho một cuộc sống
tốt đẹp hơn. Ta càng khẳng định môn Mĩ thuật ngang tầm với các môn học trong
nhà trường hiện nay.
Năm học 2014 – 2015 là năm chính thức áp dụng phương pháp mới vào
giảng dạy Mĩ thuật ở bậc Tiểu học ở một số tỉnh thành, trong đó có Thanh Hóa.
4

Đây là một phần trong chương trình hợp tác về văn hóa giữa Việt Nam và Đan
Mạch giai đoạn 2011-2015. Tính tới thời điểm hiện tại, học sinh đã quen và thực
hiện tương đối tốt mô hình học tập mới này. Áp lực học tập không còn là vấn đề
với các em. Mặt khác, các em được thỏa thích với những sáng tạo thú vị, được
trao đổi, học hỏi từ bạn rất nhiều. Tuy nhiên về phía giáo viên vẫn còn khá nhiều
khó khăn, vướng mắc cần lời giải đáp để hoàn phương pháp dạy thiện theo đúng
tinh thần của việc đổi mới.
2.2. Khó khăn
Hiện nay ở các trường Tiểu học hầu hết đã có đủ giáo viên được đào tạo
chuyên dạy môn Mĩ thuật. Có thể nói năng lực giáo viên không còn là vấn đề
phải bàn cãi. Do vậy chất lượng giảng dạy luôn được giáo viên quan tâm, đầu tư
đúng mức. Tuy nhiên, việc dạy bộ môn Mĩ thuật vẫn còn rất nhiều bất cập do
nhiều yếu tố khác nhau, chưa đạt được kết quả như mục tiêu giáo dục đề ra. Dù
đã được tập huấn phương pháp dạy học Mĩ thuật mới nhưng khi áp dụng vào
giảng dạy như thế nào thì hầu hết còn rất mơ hồ. Khi tiến hành áp dụng không
tránh được những khó khăn vướng mắc, lúng túng. Về nội dung các chủ đề giáo
viên có thể xây dựng dựa trên chương trình hiện hành nhưng khó khăn lớn là
việc tổ chức các quy trình. Nếu thực hiện tại lớp thì không thể tổ chức được do
phải sắp xếp lại bàn ghế, trong khi thời lượng tiết dạy chỉ có 35 phút. Còn tổ
chức học tập tại phòng chức năng với trường có 31 lớp học – 2 giáo viên chuyên
thì cũng không đảm bảo yêu cầu, vì lớp này học – lớp kia học ở đâu? Bên cạnh
đó vẫn còn khá nhiều điểm giáo viên băn khoăn, lúng túng, không biết thực hiện
như thế nào cho đúng tinh thần đổi mới, cho đạt hiệu quả. Ví dụ như:
Khi giáo viên được dự giờ, thao giảng, hội giảng…có nhất thiết phải thực
hiện đầy đủ các bước như khi dạy theo phương pháp trước đây? Nếu không thì
người dự sẽ cảm thấy dở dang vì chưa nhìn thấy được kết quả cuối cùng. Bởi có
khi tiết được dự giờ là tiết bắt đầu hoặc thực hiện tiếp quy trình mà các em đang
thực hiện.
Nếu trường có phòng chức năng để dạy Mĩ thuật thì không sao, nhưng

đối với nhiều trường không có thì sắp xếp bàn ghế như thế nào để áp dụng như
đúng phương pháp mới mà vẫn đảm bảo về mặt thời lượng 35 phút cho 1 tiết?
Vậy với thực tế quá trình giảng dạy bộ môn Mĩ thuật hiện nay có đạt mục
tiêu giáo dục như tinh thần của chương trình giáo dục Đan mạch đã đề ra hay không.
Như đã nêu ở trên, dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới hoạt động học
tập trên lớp hoàn toàn do học sinh chủ động: chủ động hợp tác, chủ động tư duy
sáng tạo, chủ động phân tích đánh giá…Nếu dạy theo phương pháp cũ, giáo viên
chỉ cần chuẩn bị một số tranh, ảnh hoặc mẫu vật…dùng cho một tiết dạy là đủ.
Khi lên lớp cứ theo trình tự các hoạt động ở các tiết là xong. Nhưng khi dạy theo
phương pháp mới đòi hỏi giáo viên phải có kế hoạch dạy học xuyên suốt và liên
kết giữa các tiết trong cùng một chủ đề, không tiết nào giống tiết nào, thay đổi
hoàn toàn cả về nội dung chương trình lẫn phương pháp, hình thức tổ chức lớp
học. Nhiều ý kiến cho rằng hay thì có hay nhưng không phù hợp điều kiện cơ sở
vật chất của nhà trường, điều kiện kinh tế của gia đình học sinh…do phải có
5


phòng chức năng riêng, học sinh phải chuẩn bị nhiều vật dụng để phục vụ cho
việc học (mà vấn đề đồ dùng học tập này ở Đan Mạch là do nhà trường đầu tư,
có sẵn tại lớp).
Qua thực tế giảng dạy, bản thân chúng tôi cũng gặp không ít khó khăn về
vấn đề đồ dùng học tập này. Mỗi em được trang bị một hộp màu sáp, một vở vẽ
khổ A4, 1 túi giấy màu. Nếu thực hiện quy trình Vẽ cùng nhau, Vẽ biểu cảm thì
không có gì đáng bàn, nhưng còn các quy trình khác thì sao? Dây kẽm, giấy bồi,
keo, các vật dụng khác…thì phải làm thế nào để có? Chính vì vậy, hầu hết các
chủ đề đều áp dụng quy trình Vẽ cùng nhau hoặc Vẽ biểu cảm là chính, còn các
quy trình khác không thể thực hiện được vì lý do trên.
Mặt khác về nhận thức của các em chủ yếu là nhận thức cảm tính. Các
em vẽ hình thường còn quá nhỏ, không tự tin khi thể hiện (khi vẽ biểu đạt, tạo
ngân hàng hình ảnh), bố cục trống trải (khi vẽ cùng nhau), tạo hình bằng đất

nặn, xé dán hình chưa phong phú dẫn đến sản phẩm đạt được không đẹp mắt,
khó biểu đạt nội dung chủ đề. Mặt khác do chất liệu bút chì dễ tẩy xoá nên
nhiều học sinh quá lạm dụng tẩy, làm cho bài vẽ bị bẩn, thường bị rách giấy,
hình vẽ thiếu tự nhiên. Các bài vẽ, các sản phẩm của học sinh còn mang tính sao
chép, na ná giống nhau, chưa có nhiều sáng tạo hay ý tưởng đột phá. Khi vẽ màu
thường đơn điệu, không có đậm nhạt, vẽ màu không gọn. Trong khi có thể nói
các em rất thích học Mĩ thuật, thích vẽ, thích xem tranh, thích được sáng tạo
nhưng các giờ học vẫn đại đa số vẫn chưa thực sự thoải mái, chưa thật sự là
“không gian của sự sáng tạo”. Khi áp dụng phương pháp mới thì hình thức tổ
chức lớp học thay đổi, chủ yếu là thực hành theo nhóm, giáo viên sẽ mất nhiều
thời gian cho việc sắp xếp, ổn định chỗ ngồi cho học sinh, rất khó khăn trong
việc quản lý trật tự lớp học. Hoạt động theo nhóm nhiều lợi thế nhưng nếu
không được tổ chức một cách khoa học thì vấn đề trật tự lớp học sẽ vượt ra khỏi
tầm kiểm soát của giáo viên. Vì học nhóm, các em ngồi đối diện nhau hoặc
thành vòng tròn. Nếu giáo viên thiếu quan sát hay quản lý lớp là các em thường
nói chuyện riêng, nô đùa, làm ảnh hưởng đến lớp học bên cạnh, nhất là khi làm
việc nhóm hay vẽ ngoài sân trường, ngoài không gian lớp học.
Bên cạnh đó, nhận thức chưa sâu của phụ huynh về môn học Mĩ thuật
cũng là một khó khăn không nhỏ, vì phụ huynh cho rằng môn Mĩ thuật là môn
học phụ nên không đầu tư đồ dùng học tập đầy đủ cho học sinh, chưa dành sự
quan tâm cho môn học.
3. Các giải pháp đã thực hiện để giải quyết vấn đề
Sau khi nghiên cứu thực trạng về dạy học phương pháp mĩ thuật Đan
Mạch tôi đưa ra một số giải pháp thực hiện như sau:
3.1. Tổ chức hình thức học tập theo quy trình hiệu quả nhất
Mỗi quy trình theo phương pháp Đan mạch đều có mục tiêu giáo dục khác
nhau để giúp học sinh có thể phát triển các năng lực của bản thân như: Năng lực
trải nghiệm, năng lực kĩ năng kĩ thuật, năng lực biểu đạt, năng lực phân tích và
diễn giải. Để các em có thể phát huy được các năng lực đó cần tổ chức các quy
trình dạy học phù hợp, nếu lựa chọn quy trình không phù hợp sẽ dẫn đến tình

6


trạng học sinh học tập chán nản, thiếu ý tưởng sáng tạo. Ví dụ: nếu là chủ đề Vui
chơi thì chỉ nên vận dụng quy trình tạo hình 3D (nặn) hoặc Vẽ cùng nhau, còn
quy trình Tạo hình từ vật tìm được là không thể thực hiện được.
Trong các quy trình dạy - học mĩ thuật sáng tạo, giáo viên phải luôn chỉ ra
cho học sinh thấy rằng sẽ có vô vàn cách thức biểu đạt khác nhau chứ không
phải chỉ có một cách duy nhất. Những quy trình dạy - học mĩ thuật này không
phải là công thức cố định mà chúng ta phải làm theo. Những quy trình này tạo
cảm hứng cho giáo viên và nó còn có thể điều chỉnh cho phù hợp với đối tượng
học sinh và điều kiện thực tế tại địa phương. Giáo viên có thể phát triển khả
năng của học sinh ở các mức độ khác nhau trong các quy trình này như khả năng
trải nghiệm, sáng tạo, biểu đạt, giao tiếp và đánh giá. Với bất kì quy trình dạy học mĩ thuật nào, giáo viên cũng cần quan tâm đến việc dẫn dắt học sinh trao
đổi, thảo luận trong suốt quy trình với các hoạt động học như thế nào và trưng
bày tác phẩm hoàn thành ra sao. Cùng lúc với việc phát triển những khả năng
nói trên, học sinh cũng có thể phát triển các giác quan, các kỹ năng sống, các
năng lực hợp tác, kinh nghiệm và khả năng giải quyết vấn đề, năng lực tự học và
tự đánh giá. Giáo dục mĩ thuật giúp học sinh có khả năng khám phá ra năng lực
của mình thông qua các phương tiện khác nhau cũng như trải nghiệm những
niềm vui thích khi tạo ra những sản phẩm, những biểu đạt mang tính độc lập và
đặc sắc của mình. Điều này giúp học sinh có thể sử dụng và ứng dụng ngôn ngữ
mĩ thuật để có thể biểu đạt kinh nghiệm và thái độ của các em bằng nhiều cách
khác nhau. Cụ thể là:
- Năng lực giao tiếp được phát triển thông qua việc thảo luận, làm việc nhóm.
- Năng lực đánh giá được phát triển qua quá trình quan sát, trải nghiệm và
thưởng thức các sản phẩm mĩ thuật do chính các em tạo nên…
Ví dụ: Giáo viên và học sinh đánh giá kết quả làm việc khi các nhóm học
sinh thuyết trình về tác phẩm của mình. Để diễn giải, phân tích và khuyến khích
các em đưa ra phản hồi và hội thoại với nhau về tác phẩm, giáo viên có thể sử

dụng phương pháp phỏng vấn, tìm kiếm hình ảnh tưởng tượng qua khung hình
trên bức tranh màu sắc trừu tượng, đóng kịch, di chuyển vị trí nhân vật trong
tranh, nhân cách hoá hình ảnh, hoặc vẽ lại một tác phẩm nghệ thuật...Mỗi nhóm
học sinh trình bày câu chuyện của mình giống như một vở kịch ngắn. Học sinh
sẽ thảo luận và đánh giá các hoạt động tại lớp học. Trong suốt quy trình, giáo
viên và học sinh có thể thảo luận mục đích và kết quả qua từng bước sáng tạo từ
đầu cho đến khi có sản phẩm cuối cùng. Sau mỗi quy trình, giáo viên và học
sinh sẽ đánh giá chất lượng của mỗi sản phẩm được tạo ra cũng như hiệu quả
xuyên suốt quá trình học tập.
Tuy nhiên, do cơ sở vật chất, không gian học tập, khả năng nhận thức của
học sinh chưa thể đáp ứng được yêu cầu khi dạy theo phương pháp mới nên giáo
viên chỉ có thể áp dụng 5 quy trình, còn 2 quy trình Điêu khắc – Nghệ thuật tạo
hình không gian, Tạo hình con rối và biểu diễn nghệ thuật chỉ có thể thực hiện ở
các khối lớp lớn hơn. Cụ thể thực hiện các quy trình như sau:

7


- Vẽ cùng nhau: Học sinh biến những quan sát của mình thành các bức vẽ
cá nhân. Tất cả các bài vẽ cá nhân sẽ là ngân hàng hình ảnh của nhóm để các em
lựa chọn, sắp xếp theo một câu chuyện và vẽ cùng nhau, tạo thành một tác phẩm
lớn hơn. Đúng ra là học sinh sẽ vẽ cùng nhau trên khổ giấy A0 hoặc A3 nhưng
do điều kiện khó khăn của học sinh nên giáo viên có thể yêu cầu học sinh chuẩn
bị một vở vẽ khổ A4 và giấy A4 để vẽ. Khi tạo ngân hàng hình ảnh, các em sẽ vẽ
vào vở, khi vẽ cùng nhau sẽ vẽ vào giấy A4 (vẽ theo nhóm 2 hoặc nhóm 4).
Điều này cũng ít nhiều làm ảnh hưởng đến sự kết hợp của các em trong hoạt
động nhóm do giấy quá nhỏ, chỉ phù hợp ở nhóm 2 và 3 nhưng thực tế chỉ có thể
như vậy. Do điều kiện kinh tế nhiều học sinh còn khó khăn nên việc chuẩn bị
giấy vẽ nhiều khi chưa đáp ứng được nhu cầu học tập. Để khắc phục vấn đề này,
giáo viên nên kêu gọi sự hỗ trợ của các đồng nghiệp trong nhà trường, thu gom

các giấy khổ A4 đã qua sử dụng in 1 mặt cho học sinh vẽ vừa không để lãng phí
vừa giúp ích rất nhiều cho các em.
- Vẽ biểu cảm: Học sinh sẽ tập trung quan sát, sử dụng kết hợp mắt và tay,
vẽ không nhìn giấy. Học sinh thường sợ vẽ không đúng, không đẹp nên hay lén
nhìn giấy, nên giáo viên cần lưu ý ngay từ đầu rằng, mục đích không phải vẽ cho
đúng với mẫu mà chúng ta quan sát, ghi nhớ và truyền cảm xúc qua tay, thể hiện
lên giấy tạo ra bức vẽ ấn tượng và hài hước. Đồng thời giáo viên cần khuyến
khích, tuyên dương các em học sinh vẽ đúng yêu cầu của phương pháp, không
nhìn giấy khi vẽ để các em còn lại cố gắng thực hiện theo.
- Vẽ theo nhạc: Khi vẽ theo nhạc, nếu có phòng chức năng thì giáo viên
nên tổ chức cho học sinh đứng xung quanh mép bàn theo từng nhóm (có từ 5 em
trở lên), trước mỗi học sinh là một bảng màu. Giáo viên lựa chọn nhạc (nhạc
không lời, nhạc thiếu nhi..), tuy nhiên tùy theo tình hình thực tế có thể dùng
nhạc có lời, tiếng vỗ tay, nghe hát…từ nhẹ nhàng chuyển sang nhanh, mạnh, sôi
nổi. Học sinh lắng nghe và cảm nhận giai điệu, vẽ theo hướng dẫn của giáo viên:
thứ tự các màu từ sáng sang đậm. Ví dụ: Theo thứ tự: vàng, đỏ, cam, xanh… và
kết thúc bằng màu đen. Sau khi hoàn thành bức tranh lớn, giáo viên yêu cầu học
sinh quan sát và tưởng tượng theo mức độ cảm nhận: Em nhìn thấy gì trong
tranh? Em nghĩ đến đề tài nào? Từ đó giáo viên gợi ý học sinh sáng tạo từ thế
giới tưởng tượng của mình để bắt đầu quy trình: lựa chọn một phần tranh trong
bức tranh lớn làm tác phẩm của mình. Học sinh có thể vẽ thêm vào để làm nổi
bật nội dung chủ đề hoặc bỏ bớt các chi tiết, để cuối cùng tác phẩm đạt được có
thể là: bưu thiếp, thiệp mừng, bìa sách, họa tiết trang trí đồ vật, tranh đề tài…
Nhưng nếu không có phòng chức năng thì giáo viên cũng có thể tổ chức cho học
sinh vẽ theo nhạc bằng cách: yêu cầu các em đứng tại chỗ vẽ và vận động theo
nhạc trên khổ giấy A3, A4.
- Tạo hình bằng dây thép và vật dụng tìm được: Nói rõ hơn có nghĩa là tạo
hình bằng lắp ghép, trang trí từ những vật liệu phế thải, uốn dây thép và giấy
bồi… thông qua sự liên tưởng về thế giới xung quanh để tạo thành các tác phẩm
biểu đạt 2 chiều hoặc 3 chiều. Đối với học sinh lớp 1,2,3, quy trình tạo hình

bằng dây thép là khó thực hiện được vì các em chưa thể sử dụng kìm cắt, uốn
8


dây thép theo ý muốn mà chỉ có thể tạo hình từ vật phế thải ở một số chủ đề như
Ngôi nhà của em, Em sáng tạo với đồ vật...Tuy nhiên giáo viên cũng nên giới
thiệu về cách thực hiện và sáng tạo với dây thép để học sinh có điều kiện làm ở
nhà với sự hỗ trợ từ phụ huynh.
- Xây dựng cốt truyện: Khi chọn nội dung để xây dựng cốt truyện, giáo
viên cần lưu ý về nhân vật, bối cảnh, sự kiện… phải phù hợp tâm lý lứa tuổi của
các em. Tình huống truyện dễ hình dung, dễ trình bày để học sinh có thể sắm
vai, đóng kịch và xây dựng bối cảnh bằng hình thức vẽ, cắt dán, xé dán, tạo hình
3D…Ví dụ một số nội dung như: lao động làm vệ sinh, biểu diễn văn nghệ…
* Kết quả sau khi áp dụng: Hầu hết học sinh đều biết chủ động trong quá
trình học tập, tự tin trước lớp, giao tiếp tiến bộ, năng lực sáng tạo, biểu đạt có
tiến bộ rõ rệt.
3.2. Phát huy vai trò của giáo viên
Giáo viên là nhà thiết kế sáng tạo và linh hoạt các hoạt động dạy, vì họ
chính là người điều khiển cách thức học tập. Giáo viên lựa chọn và bao quát
được toàn bộ hoạt động trên lớp dựa trên những kiến thức nền tảng cũng như
những gì phát sinh trong quá trình học tập với nhiều lựa chọn:
+ Mục tiêu tổng thể nào cần đạt?
+ Bắt đầu quy trình thế nào?
+ Làm thế nào có thể kết nối các hoạt động một cách logic?
+ Đánh giá thế nào?
Giáo viên có trách nhiệm tạo ra môi trường an toàn và tự tin, ở đó học
sinh muốn tự mình tham gia vào các quá trình học tập, qua đó các em có được
những hiểu biết và kỹ năng mới mà trước đó chưa có.

Giáo viên lập kế hoạch cho từng hoạt động. Các thầy cô là người điều

khiển quá trình và tạo điều kiện cho học sinh phát triển nội dung bằng các câu
hỏi mở và khuyến khích các em chia sẻ những kinh nghiệm sẵn có của mình.
Điều này tạo ra nền tảng cần thiết để giúp các em kiến tạo được quy trình học
tập của mình bằng cách liên hệ những điều đã biết với những điều sẽ học.
9


3.3. Xây dựng bầu không khí học tập thân thiện
Để các học sinh tự tin hơn khi thực hiện các sản phẩm của mình thì rất
cần một môi trường học tập thân thiện. Phong trào này cũng đã được Bộ Giáo
dục-Đào tạo triển khai trong toàn ngành từ những năm gần đây, được xác định
gồm 5 nội dung. Đó là:
- Xây dựng trường, lớp xanh, sạch, đẹp, an toàn.
- Dạy và học có hiệu quả, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của học sinh ở
mỗi địa phương, giúp các em tự tin trong học tập.
- Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh.
- Tổ chức các hoạt động tập thể, vui tươi, lành mạnh.
- Học sinh tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch
sử, văn hóa, cách mạng ở địa phương.
Do đó muốn xây dựng môi trường học tập thân thiện thì cũng phải thực
hiện tốt các nội dung trên, nhưng ở phạm vi lớp học và tùy tình hình học sinh, cơ
sở vật chất…mà giáo viên tổ chức cho phù hợp. Trước hết giáo viên cần thể hiện
phong cách giao tiếp thực sự tôn trọng học sinh. Tất cả bề ngoài hình thức như
dáng đi, đứng, cử chỉ, điệu bộ, thái độ, ngôn ngữ …đều phải thể hiện được sự
thân thiện. Luôn giao tiếp thân thiện với học sinh trong mọi tình huống.
Đại đa số học sinh tiểu học, là bậc học đầu tiên, môi trường học tập còn
mới với các em, tính kỉ luật lớp học chưa cao, thực sự nên các em rất ngại tiếp
xúc với thầy cô, thậm chí có em sợ thầy cô hơn cả cha mẹ. Vậy làm thế nào để
các em mạnh dạn hơn thì giáo viên phải gần gũi, thân tình để các em dễ hoà
đồng vào môi trường tập thể. Nếu các em nhận ra ở thầy cô một sự bảo bọc che

chở, nhất là sự quan tâm, cảm thông thực sự, các em sẽ dần dần quấn quýt, tin
cậy gần như tuyệt đối và thầy cô như là thần tượng của các em. Để làm được
điều này thì cách nói, âm vực lời nói là vô cùng quan trọng. Có nghĩa là giáo
viên chỉ phát âm vừa đủ nghe, tránh quát tháo, lớn tiếng dễ gây tâm lý sợ học, sợ
thầy cô cho học sinh.. Giáo viên phải biết điều chỉnh, tạo không khí hào hứng
trong lớp học song vẫn giữ được tính kỉ luật, trật tự. Cho phép các em trao đổi ý
kiến, xem, nhận xét bài bạn, nhưng giáo viên phải nhắc nhở những học sinh mải
chơi, nói chuyện riêng ngoài việc học vẽ.
Mặt khác Mĩ thuật là một bộ môn phụ thuộc nhiều vào năng khiếu của
từng cá nhân, do đó giáo viên không nên đòi hỏi quá nhiều ở các em. Học sinh
hoàn thành sản phẩm đúng theo nội dung chủ đề, qua mỗi giờ học các em có thể
nhận xét, đánh giá cái đẹp – cái chưa đẹp đã là thành công. Mỗi lời động viên,
khích lệ dù rất nhỏ của giáo viên cũng có thể là một động lực lớn để các em cố
gắng. Điều này sẽ giúp các em bớt mặc cảm tự ti và có tinh thần học tập hơn. Có
em vẽ hình rất đẹp nhưng lại hay tẩy xoá vì các em sợ sai, vì các em chưa nhìn
thấy được cái đẹp trong tranh của mình, giáo viên cần giải thích chỉ ra cho các
em để cho các em thấy được. Đồng thời nên tuyên dương thường xuyên những
nỗ lực dù rất nhỏ của các em để các em tự tin hơn trong học tập.

10


3.4. Xây dựng kế hoạch giảng dạy một cách hợp lí
* Mục đích: Xây dựng kế hoạch dạy chi tiết từng hoạt động giúp giáo viên
chủ động và ứng phó kịp thời, đúng đắn các tình huống sư phạm có thể xảy ra
trên lớp.
* Biện pháp thực hiện: Khi dạy học dưới bất cứ phương pháp nào đều yêu
cầu giáo viên phải lập được kế hoạch dạy học hoàn chỉnh. Đó không chỉ là đơn
thuần thực hiện cho đúng nhiệm vụ khi lên lớp mà nó còn thể hiện tinh thần
trách nhiệm của mỗi giáo viên đối với học sinh. Có thể nói việc lập kế hoạch

giảng dạy tốt là đã thành công một nửa của quá trình dạy học. Giáo viên là
người điều khiển quá trình và tạo điều kiện cho học sinh phát triển tư duy bằng
các câu hỏi mở và khuyến khích các em chia sẻ những kinh nghiệm sẵn có của
mình. Điều này tạo ra nền tảng cần thiết để giúp các em kiến tạo được quy trình
học tập của mình bằng cách liên hệ những điều đã biết với những điều sẽ học.
Khi lập kế hoạch giáo viên phải căn cứ vào tình hình thực tế của lớp để điều
chỉnh, thay đổi cho phù hợp và sát với khả năng tiếp thu của học sinh. Kế hoạch
cho từng hoạt động hoặc cho toàn bộ quy trình theo phương pháp Đan Mạch có
thể ngắn, dài và kết nối, liên kết, xâu chuỗi các hoạt động quy trình với nhau, kết
thúc hoạt động này sẽ là mở đầu cho hoạt động tiếp theo… Cụ thể khi xây dựng
kế hoạch dạy học theo phương pháp mới, giáo viên cần phải chú ý tới:
Mục tiêu bài học: Mỗi bài học, tiết học đều có mục tiêu chung là hướng
tới hình thành cho học sinh phát huy khả năng tưởng tượng, sáng tạo và năng lực
diễn đạt bằng lời nói, học sinh tưởng tượng và sáng tạo được một câu chuyện
bằng ngôn ngữ mĩ thuật. Tuy nhiên, giáo viên vẫn cần xác định rõ mục tiêu cụ
thể của bài học đó là học sinh hiểu được gì? Thực hiện như thế nào và làm được
gì? Ví dụ nếu là chủ đề Ngôi nhà của em:
Mục tiêu là: Giúp học sinh phát triển được khả năng quan sát và phát hiện
về hình khối đơn giản xung quanh mình. Học sinh xử dụng được các hình khối
để tạo nên các hình dáng đơn giản, cụ thể về ngôi nhà và khung cảnh xung
quanh. Học sinh phát huy khả năng tưởng tượng, sáng tạo và năng lực diễn đạt
bằng lời nói.
- Nội dung chủ đề: Nội dung các chủ đề phải vừa sức học sinh, phù hợp
với tâm lý lứa tuổi của các em.
- Điều kiện tiên quyết: Đó là những yêu cầu thiết yếu để quá tình giảng
dạy có hiệu quả, bao gồm: Tạo điều kiện để học sinh học qua nhiều kênh; chú ý
khả năng, phong cách học của từng học sinh; kết hợp kiến thức của bản thân học
sinh và chiến lược học tập;xây dựng môi trường học tập thân thiện, truyền cảm
hứng cho các em.
- Môi trường học tập: Học tại lớp, học ở phòng chức năng hay sân trường.

Môi trường học tập thoải mái sẽ hỗ trợ rất nhiều cho quá trình dạy và học.
- Quá trình học: Mỗi quá trình học là một sâu chuỗi các hoạt động diễn ra.
- Đáng giá: Đánh giá từng giai đoạn và đánh giá cả quá trình thực hiện.
Môn Mĩ thuật là môn dành thời gian chủ yếu cho học sinh thực hành, do
vậy giáo viên cần thiết kế tổ chức các hoạt động trải nghiệm phong phú, đa dạng
11


nhưng không quá dài, mất nhiều thời gian. Tuyệt đối không đưa ra tranh vẽ, sản
phẩm làm mẫu để học sinh quan sát trước khi thực hành mà phải để học sinh chủ
động tích cực tìm hiểu và tham gia vào quá trình tranh luận, thảo luận, bàn bạc
khi làm việc cùng các bạn. Để thực hiện việc lập kế hoạch dạy học chi tiết, khoa
học và đảm bảo đúng tinh thần đổi mới theo phương pháp của SAEPS, giáo viên
cần tiến hành như sau:
Mỗi chủ đề cần được thực hiện các tiết theo thứ tự như sau:
- Tiết 1: Học sinh tìm hiểu về chủ đề thông qua các hoạt động trải nghiệm,
tham quan, quan sát thực tế…để hình thành ý tưởng cho tác phẩm của mình.
- Tiết 2: Học sinh thể hiện ý tưởng thông qua việc tạo hình 2D (vẽ biểu
đạt, tạo ngân hàng hình ảnh)
- Tiết 3: Tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm (vẽ cùng nhau, vẽ theo
nhạc, tạo hình 3D…)
- Tiết 4: Trưng bày sản phẩm. Nhận xét, đánh giá.
Ví dụ: Chủ đề : Trường em (Mĩ thuật 2) – thực hiện 4 tiết. Trong đó:
Tiết 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu chủ đề. Giáo viên gợi ý học sinh tìm
hiểu chủ đề về các hoạt động quen thuộc thường được diễn ra ở trường thông
qua các câu hỏi gợi ý để các em thảo luận. Học sinh trao đổi về cảm nhận của
mình, chia sẽ những kỉ niệm mà mình đã trải qua. Từ đó chọn ra được một nội
dung về chủ đề mà mình thích để vẽ.
Ở phần này học sinh được tham gia trải nghiệm một cách trực tiếp, bằng trí
nhớ hoặc trí tưởng tượng của mình các em tự tạo lại dáng các hoạt động mà mình

từng được tham gia ( Vui chơi, học tập, múa hát văn nghệ...)

Học sinh tạo dáng
Giáo viên tạo nguồn cảm hứng cho học sinh giúp các em hào hứng, tự tin
tạo dáng các hoạt động sao cho sinh động và phù hợp với nội dung chủ đề bài
học.
12


Kết thúc hoạt động này học sinh sẽ có được khả năng phát triển trí tuệ vận
động thông qua sự nhanh nhạy của cơ thể và khả năng điều khiển các vận động.
Tiết 2: Học sinh thể hiện ý tưởng thông qua việc xây dựng ngân hàng
hình ảnh.
Giáo viên sử dụng kỹ năng và kiến thức của mình nhằm hỗ trợ và trang bị
cho mỗi học sinh tìm ra cách giải quyết tốt nhất của các em trong suốt quy trình.
Ở hoạt động này học sinh được tham gia ký họa dáng, vẽ phác họa được
các bộ phận cơ thể nhanh và ấn tượng, quan sát tỉ lệ các bộ phận trên cơ thể,
hiểu được cấu trúc của cơ thể.

Bài kí họa dáng người của học sinh
Giáo viên tổ chức đánh giá về phương pháp vẽ ký họa này và những yếu
tố cơ bản về hoạt động vẽ người chẳng hạn như: tỷ lệ, các biểu cảm hình dáng,
các động tác trên cơ thể và ngôn ngữ cơ thể. Đặt câu hỏi để học sinh suy nghĩ và
chia sẽ ý kiến.

13


Kết thúc hoạt động này học sinh phát triển được ngôn ngữ không gian-thị
giác, học sinh học các ngôn ngữ mĩ thuật khi các em thực hành và hiểu cách sử

dụng đường nét, hình khối, kích cỡ, bố cục. Thực hành một cách hiệu quả.
Tiết 3: Tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm.

Học sinh vẽ cùng nhau
Từ ngân hàng hình ảnh, lựa chọn dáng phác họa phù hợp để bố cục thành
bức tranh. Cùng nhau thảo luận và sáng tác bức tranh của nhóm. Ở phần này học
sinh được tham gia hợp tác theo nhóm, cặp. Được nêu ra ý kiến của mình, hợp
tác để tìm ra ý kiến chung. Phát triển ý tưởng sắp xếp hình ảnh theo chủ đề.
Kết thúc hoạt động này học sinh sẽ có được kĩ năng hoạt động nhóm, tạo
được một bố cục tranh có nội dung chủ đề.
Tiết 4: Trưng bày sản phẩm. Các nhóm tiếp tục hoàn thành bài vẽ và trưng
bày sản phẩm. Giáo viên tổ chức cho học sinh xem và nêu cảm nhận của cá nhân.

14


Học sinh thuyết trình tranh của nhóm
Ở hoạt động này học sinh được tham gia trình bày câu chuyện của nhóm
mình. Câu chuyện sẽ kể, thảo luận và làm phong phú nội dung bằng gợi ý của
giáo viên. Đưa ra phản hồi giữa các bạn với nhau.
Kết thúc hoạt động này học sinh có thể phát triển các giác quan, các kỹ
năng sống, các năng lực hợp tác, kinh nghiệm và khả năng giải quyết vấn đề,
năng lực tự học và tự đánh giá.
3.5. Tăng cường nhận xét, đánh giá học sinh
* Mục đích: Nhận biết được điểm mạnh,điểm yếu của học sinh để có biện
pháp cải thiện, hoàn thiện phương thức dạy và học để phát triển năng lực của
học sinh.
* Biện pháp thực hiện: Việc đánh giá quá trình và kết quả học tập của học
sinh là một nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên được thực hiện ở các tiết cuối
của mỗi chủ đề (hoạt động Trưng bày sản phẩm). Nó không đơn thuần là thực

hiện một quy định bắt buộc để giáo viên ghi nhận vào Sổ theo dõi mà dựa vào
đó giúp giáo viên nắm được năng lực, khả năng phối hợp của từng học sinh, từ
đó có kế hoạch tổ chức dạy - học phù hợp và hiệu quả. Giáo viên không được
đưa ra bất cứ một nhận xét nào về sản phẩm của các em. Mà tùy theo từng sản
phẩm, giáo viên gợi ý các em có nên thêm vào, hay bỏ bớt các hình ảnh, nên
chỉnh sửa hay thay đổi gì để tác phẩm đẹp hơn, từ đó các em tự rút ra được kiến
thức và kinh nghiệm cho bản thân ở lần sau. Mặt khác cần theo dõi, đánh giá
học sinh trong suốt quá trình tham gia các hoạt động chứ không chỉ là dựa trên
đánh giá sản phẩm chung của nhóm. Mỗi học sinh có năng lực, sở trường riêng
(em thì vẽ đẹp nhưng tạo hình bằng đất thì chưa đạt và ngược lại…) nên giáo
viên cần quan tâm theo dõi để có những nhận xét, đánh giá cho hợp lý và đảm
bảo khách quan. Giáo viên cần quan sát thái độ học tập và làm việc trong các
15


nhóm, đánh giá sự tiến bộ của nhóm trên cơ sở thu thập những thông tin về sự
tiến bộ của mỗi thành viên trong nhóm. Sản phẩm của nhóm thể hiện quá trình
trao đổi, trình bày ý kiến và kỹ năng hợp tác của từng thành viên. Do đó việc
nhận xét quá trình làm việc của nhóm không nên qua loa, đại khái. Càng đưa ra
nhận định cụ thể càng giúp học sinh tích lũy nhiều kinh nghiệm cho những lần
làm việc sau. Những tiêu chí nhận xét cần thiết phải có:
- Sự phân công trong nhóm.
- Tinh thần thái độ làm việc của các thành viên trong quá trình thực hiện.
- Kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao.
- Thời gian hoàn thành sản phẩm.
- Kĩ năng trình bày nội dung tranh vẽ trước lớp.
Việc đánh giá kết quả không chỉ dựa trên thành tích chung của cả nhóm
mà còn dựa trên sự đóng góp của từng thành viên trong nhóm. Để thực hiện việc
đánh giá đảm bảo công bằng, đúng thực tế, giáo viên cần có sổ tay theo dõi ghi
nhận ngay những cá nhân tích cực, cá nhân thụ động hay sáng tạo, những nhóm

làm việc hiệu quả…Khi thực hiện việc đánh giá, giáo viên cần nêu rõ những mặt
được và chưa được để học sinh nắm và thực hiện tốt hơn. Bên cạnh việc tuyên
dương những học sinh tích cực, chăm chỉ, giáo viên cũng cần nghiêm khắc nhắc
nhở những học sinh chưa tập trung, lơ là, hay nói chuyện, làm việc riêng…để
các em có trách nhiệm và ý thức hơn.
Khi đánh giá hoạt động của một nhóm, giáo viên cũng cần lưu ý tới những
tiến bộ của các em. Bởi vì sự tiến bộ đó thể hiện tinh thần, thái độ tiếp thu bài
học có hiệu quả mà các em đạt được. Sản phẩm của một nhóm thường là hoàn
thành tốt thì không có gì phải bàn, nhưng có nhiều trường hợp ở hoạt động trước
các em chỉ hoàn thành hoặc chưa hoàn chỉnh, ở hoạt động sau lại có sản phẩm
nổi trội hoặc xuất sắc thì rất cần sự ghi nhận của giáo viên. Đó chính là động lực
để các em có tinh thần học tập tốt hơn ở các hoạt động sau.
Hiện tại việc đánh giá môn học được thực hiện theo thông tư 30/2014/TTBGDĐT, do đó đánh giá hoạt động nhóm là một phần quan trọng để làm căn cứ
cho giáo viên thực hiện đúng thực chất, công bằng và khách quan. Nhất là đối
với nội dung năng lực và phẩm chất, nếu giáo viên chỉ dựa trên cơ sở là sản
phẩm mĩ thuật của các em là chưa đủ, chưa chính xác, mà phải dựa trên nhiều
yếu tố như: Khả năng kết hợp với bạn, khả năng giao tiếp, tính tích cực, sáng
tạo…Chính vì vậy, giáo viên cần coi trọng khâu đánh giá hoạt động nhóm của
học sinh trong các giờ học, để đảm bảo các yêu cầu về chuyên môn, đạt mục tiêu
giáo dục của môn học Mĩ thuật.
* Kết quả sau khi áp dụng: Học sinh tích cực tham gia các hoạt động của
nhóm hơn, nhiều em đã biết khắc phục và khắc phục được những hạn chế của
bản thân, sáng tạo nhiều sản phẩm mĩ thuật độc đáo và đẹp mắt.
4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
So với phương pháp truyền thống, phương pháp mới phát huy khả năng
sáng tạo cao của học sinh, tiết học thoải mái, sinh động hơn. Từ môn học này tạo
cơ hội cho học sinh thực hành, ứng dụng trong học tập và cuộc sống.
16

Được thực hiện giảng dạy ở 5 khối lớp, qua các tiết học và dự giờ thăm
lớp đã cho thấy ưu điểm của phương pháp mới này, chẳng hạn như:
Qua việc học tập theo phương pháp mới giúp cho học sinh có được những
trải nghiệm để gợi mở cách nhìn nhận, cảm giác, sự tò mò, trí nhớ, trí tưởng
tượng và phát triển sức sáng tạo và biểu đạt, vì vậy học sinh sẽ có được những
hình ảnh và động lực mang tính tinh thần. Hạn chế được cảm giác lo sợ vì không
biết vẽ của các em. Học sinh biết bảo vệ ý thức chủ quan của bản thân khi vẽ
tranh, không bị ảnh hưởng bởi lời chê bai của các bạn khác. Học sinh được bồi
dưỡng rèn luyện óc quan sát, cách so sánh sự vật hiện tượng, giúp các em tìm
tòi thể hiện để vươn tới cái đẹp. Các em cảm nhận được cái đẹp và chưa đẹp một
cách rõ ràng qua việc nhận xét hình ảnh, tranh vẽ…Biết tạo ra các sản phẩm làm
đẹp phục vụ cho sinh hoạt như: trang trí đồ vật, trang trí góc học tập…Một điều
không thể không nhắc tới đó là học sinh yêu thích môn học hơn, vẽ một cách say
sưa hơn, hứng thú với nhiều sáng tạo, khiến cho tiết học trở nên thoải mái, nhẹ
nhàng. Quan trọng hơn cả là các em đã thấy tự tin khi vẽ, tạo được những câu
chuyện ngộ nghĩnh mang hiệu quả bất ngờ, đẹp mắt.
Số học sinh còn tẩy xóa bài vẽ giảm đi đáng kể, hiện tượng sao chép cũng
không còn. Đặc biệt là không có học sinh nào không hoàn thành được bài thực
hành theo nội dung yêu cầu của bài học. Xem sản phẩm của các em chúng ta sẽ
thấy ngay những tiến bộ vượt bậc mà các em đã có được. Tính sáng tạo, độc đáo
được học sinh thể hiện qua từng chủ đề sinh động, phong phú và đa dạng.
Những bức tranh có tạo hình tự tin, ngộ nghĩnh xuất hiện ngày càng nhiều. Điều
quan trọng là giáo viên đã tạo được không khí hào hứng, say mê vẽ ở học sinh.
Qua tiết học vẽ tự do theo “quy trình vẽ cùng nhau” giờ học trở nên thật
thoải mái, sinh động. Đầu tiên, thầy hỏi nhà học sinh có trồng những loại hoa gì,
nuôi con gì? Sau đó thầy chia lớp ra thành nhiều nhóm, học sinh thảo luận chủ
đề sẽ vẽ. Những tác phẩm hoàn thành không giống nhau, mà tùy vào sự sáng tạo
của các thành viên trong nhóm. Làm việc theo nhóm và vẽ theo ý thích, học sinh
tỏ ra hào hứng học, chứ không gò bó như cách dạy truyền thống HS phải vẽ theo
khuôn mẫu.

Giờ học vẽ theo mẫu trước đây rất cứng nhắc bây giờ cũng trở nên rất thú
vị. Bài học mới các em được làm quen là “quy trình vẽ biểu cảm không nhìn
giấy”, chủ đề được thầy đưa ra là vẽ cái cốc. Thầy giáo giới thiệu những kiểu
dáng khác nhau. Từ những chiếc cốc mẫu học sinh đem theo, học sinh nhìn vào
cốc vẽ theo sự tưởng tượng mà không nhìn vào giấy, sau đó các em điều chỉnh
những chi tiết thừa. Rõ ràng, với phương pháp học mới học sinh vừa học, vừa
chơi, vừa sáng tạo nên em nào cũng mong chờ đến tiết học mỹ thuật. Ưu điểm
của phương pháp này là học sinh được tự do sáng tạo, trong mỗi tiết học, học
sinh khám phá ra những điều mới mẻ hơn.
Tiết dạy tiết thử nghiệm vẽ theo âm nhạc cho các giáo viên trong trường
xem, học sinh thì vừa nghe nhạc vừa đi xung quanh bàn và vẽ vào giấy tùy thích
làm cho học sinh rất hào hứng và thích thú còn giáo viên dự giờ ở dưới cũng
chưa hiểu ra một vấn đề gì, riêng tôi nghĩ nhiều giáo viên nghĩ đổi mới như thế
17


thì cũng bình thường nhưng rồi khi tôi hướng dẫn sang phần tiếp theo là tạo đồ
vật, con vật.. và chọn cho mình một mảng màu nào đó mà chúng ta đã tạo khi vẽ
theo nhạc, tôi liền đưa sản phẩm, tôi đã làm sẵn và gắn lên bài mà học sinh đã vẽ
theo nhạc khi đó tôi thấy các giáo viên dự giờ ở dưới thay đổi nét mặt và ồ lên tỏ
vẽ ngạc nhiên và sau đó học sinh tạo ra được các sản phẩm rất là đẹp và tôi hỏi
học sinh cảm thấy thế nào khi học phương pháp mới này? Tất cả học sinh đều
thích thú và cảm giác thoải mái khi tạo ra sản phẩm còn các giáo viên dự giờ thì
cảm nhận được phương pháp mới hay và học sinh tạo ra được các sản phẩm đầy
màu sắc.
Qua một thời gian dạy theo phương pháp mới, thì tôi và bạn bè đồng
nghiệp đã rút ra nhận xét, khuyến khích khả năng sáng tạo, phát triển khả năng
giao tiếp, kỹ năng trình bày sản phẩm của mình trước đám đông, đặc biệt đây là
phương pháp mới nên kích thích việc khám phá của học sinh, tạo hứng thú trong
tiết học. Dạy theo phương pháp mới không khó, cái khó chính là giáo viên phải

lựa chọn phương pháp giáo dục sao cho phù hợp và để làm được điều này trước
hết đòi hỏi giáo viên phải là người có lòng yêu nghề - mến trẻ, ham học hỏi để
nâng cao trình độ, tích cực áp dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy và quyết
tâm thực hiện theo đúng tinh thần đổi mới giáo dục Mĩ thuật Tiểu học do Bộ
Giáo dục & đào tạo đã triển khai.
MỘT SỐ SẢN PHẨM VẼ CÙNG NHAU CỦA HỌC SINH

18


VẼ THEO NHẠC

III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Như chúng ta đã biết, trong những năm gần đây, Đảng và nhà nước ta đã rất
coi trọng sự nghiệp Giáo dục. Đảng cho rằng : "Giáo dục là quốc sách hàng
đầu”. Nền Giáo dục có phát triển được hay không, những nhân tài có xuất hiện
được hay không chính là nhờ vào sự học tập, rèn luyện của các em học sinh. Mà
chất lượng của các em có tốt hay không lại phụ thuộc rất nhiều vào sự giảng dạy
của các thầy cô giáo. Nhận thức tốt điều đó, là một giáo viên tôi rất trăn trở dạy
và học. Làm sao để dạy tốt, truyền đạt hết cái hay của phương pháp mới tới học
sinh? Làm sao để đưa chất lượng dạy học Mĩ thuật tăng cao.Vậy các giáo viên
có thể cùng nhau chia sẻ những kinh nghiệm giảng dạy theo phương pháp đổi
mới, từ đó rút ra những bài học để từ đó giúp đỡ nhau hoàn thiện công tác
giảng dạy bộ môn Mĩ thuật tại trường tiểu học. Các trường cần hỗ trợ cơ sở vật
chất phù hợp, tạo điều kiện tổ chức các hoạt động giảng dạy theo phương pháp
mới như: bổ sung hỗ trợ trang thiết bị dạy học, sắp xếp phân chia lớp học hợp
lí... Các sở và ban ngành cần thông tin tích cực, nhanh chóng và cụ thể về dự
án Mĩ thuật Đan mạch để mọi người từ các trường, giáo viên, học sinh và cha
mẹ học sinh hiểu rõ hơn về ưu điểm của phương pháp mới. Qua thời gian ngắn

nghiên cứu và thực hiện theo sáng kiến của mình. Kết quả cho thấy chất lượng
học sinh tiến bộ rõ rệt, khẳng định được vai trò to lớn của giáo viên trong quá
trình dạy học, Các em học sinh sôi nổi, tự tin chủ động chiếm lĩnh kiến thức tạo
được nhiều sản phẩm đẹp, trân trọng yêu cái đẹp. Cùng nhau thi đua trong học
tập. Giáo viên nắm vững chương trình, kiến thức và đặc biệt nắm vững phương
pháp dạy học Đan mạch.
19


Mặc dù chất lượng đạt được như vậy nhưng năm học này chỉ là năm khởi
đầu cho đề tài của tôi. Hy vọng rằng năm tới đề tài sẽ được thực hiện ngay từ
đầu năm học và được nhân rộng ra các khối lớp khác.
2. Kiến nghị
* Cấp nhà trường
- BGH nhà trường cần tích cực dự giờ thăm lớp để nắm bắt chất lượng
dạy của giáo viên và đồng thời hiểu được những thuận lợi chia sẻ những khó
khăn gặp phải khi học phương pháp mới này từ đó chỉ đạo tổ chuyên môn rút
kinh nghiệm để các giờ dạy đạt kết quả cao hơn.
- Hiệu trưởng nhà trường chỉ đạo chuyên môn mở hội thảo chuyên đề về
viết và áp dụng Sáng kiến kinh nghiệm cấp trường để cho giáo viên được học
tập kinh nghiệm lẫn nhau, giúp cho tôi được hiểu rõ hơn nữa về những kinh
nghiệm của từng giáo viên trong quá trình dạy học, và nghiên cứu, thực hiện đề
tài khoa học của họ. Từ đó tôi học hỏi và tích luỹ trong được nhiều kinh nghiệm
hơn cho bản thân mình.
* Đối với cấp trên
- Đề nghị với Phòng GD&ĐT hàng năm mở các lớp chuyên đề về nghiên
cứu và áp dụng đề tài sáng kiến kinh nghiệm để cho chúng tôi có cơ hội học hỏi
kinh nghiệm của các trường bạn, từ đó tạo điều kiện cho tôi thực hiện tốt đề tài
cho các năm sau.
- Tổ chức Hội nghị Tôn vinh những giáo viên có sáng kiến kinh nghiệm

xếp loại cao, có tác dụng giáo dục đạt hiệu quả, sau đó cho chúng tôi có cơ hội
được tham khảo, học tập những sáng kiến đó, tích luỹ thêm kinh nghiệm cho
việc viết và thực hiện đề tài ở các năm sau.
Với thời gian có hạn, kinh nghiệm ít ỏi nên đề tài chỉ tập trung đi sâu điều
tra, nghiên cứu về việc dạy Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch đang còn lúng
túng nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy. Trong quá trình nghiên cứu không tránh
khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến chân thành từ ban
Giám khảo và các đồng nghiệp để đề tài được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG
NHÀ TRƯỜNG

Thanh Hoá, ngày 20 tháng 3 năm 2017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung
của người khác
Người viết

Nguyễn Đức Thuận
20


21