Thiết kế một số trò chơi học tập phần lịch sử lớp 5

1. MỞ ĐẦU
1.1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Đất nước ta đang bước vào thời kì đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại
hoá. Hai quốc sách hàng đầu để đưa đất nước tiến lên như Đảng ta đã xác định
đó là: Phát triển sự nghiệp giáo dục - đào tạo cũng như khoa học công nghệ.
Trong đó, lấy việc phát huy nguồn lực con người làm yếu tố cơ bản cho sự phát
triển nhanh và bền vững. Cũng chính vì vậy mà Đảng đã rất sáng suốt trong vấn
đề đầu tư cho giáo dục chính là đầu tư cho sự phát triển, là đầu tư có hiệu quả
nhất.
Để chuẩn bị nguồn nhân lực để đáp ứng sự phát triển của công nghiệp
hoá, hiện đại hóa, giáo dục đào tạo phải thực sự trở thành quốc sách hàng đầu,
hoàn thành tốt việc đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực con người cho công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, có lòng yêu nước, có ý chí vươn lên vì tương
lai của bản thân và tiền đồ của đất nước, bản sắc dân tộc phải được thắm đượm
trong con người Việt Nam. Xuất phát từ việc chuẩn bị nguồn nhân lực đáp ứng
sự phát triển của kinh tế công nghiệp, kinh tế tri thức và xu thế toàn cầu hóa
mạnh mẽ trong những năm đầu thế kỉ XXI, cần phải đổi mới giáo dục đào tạo,
trong đó phải nói đến đổi mới, chương trình – sách giáo khoa và đặc biệt là phải
đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm: “Phát huy tính tích cực, chủ động và
sáng tạo của học sinh trên cơ sở khai thác triệt để các đặc điểm tâm sinh lí của
học sinh tiểu học.”
Hiện nay khi mục tiêu giáo dục đã xác định rõ ràng, chương trình – sách
giáo khoa tương đối ổn định về nội dung thì phương pháp dạy học càng quan
trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy học, thể hiện rõ quan điểm “học sinh là
trung tâm của dạy học” nhằm phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo của học
sinh. Vì thế phải nói rằng việc đổi mới phương pháp dạy học môn Lịch sử Tiểu
học nói chung và ở lớp 5 nói riêng là việc làm cần thiết theo hướng phát huy các
phương pháp tích cực. Vì vậy, để việc dạy học môn Lịch sử lớp 5 đạt hiệu quả
cao hơn, tôi đã mạnh dạn“ Thiết kế một số trò chơi học tập môn Lịch sử lớp 5”
1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:
Trong những năm gần đây việc học Lịch sử ở một số nơi chưa được coi

trọng, có rất nhiều bài thi môn Lịch sử đạt điểm yếu kém. Đó cũng là xuất phát
từ việc giáo dục ở các nhà trường chưa tạo cho các em yêu thích môn Lịch sử
1


nên chưa nhớ được các mốc thời gian hay sự kiện lịch sử... Người Việt Nam mà
không hiểu lịch sử Việt nam thì quả là một vấn đề khiến chúng ta phải suy nghĩ.
Chính vì thế mà ngay từ cấp Tiểu học chúng ta cần chú trọng đến việc dạy và
học phần Lịch sử trong các nhà trường nói chung mà cụ thể ở lớp 4, 5 nói riêng.
Xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học, các em luôn hiếu
động, thích hoạt động vui chơi giải trí. Các em thích được khen, không muốn bị
chê bai, hay tò mò và ham hiểu biết. Ở lứa tuổi này các em luôn có nhu cầu học
mà chơi, chơi mà học. Các em xem người lớn, đặc biệt là các thầy cô giáo là một
chân lí, là một tấm gương để các em luôn soi mình vào đó. Lời thầy cô nói ra là
một chân lí không ai hơn được thầy cô, không nghe ai bằng nghe lời thầy cô.
Tuy nhiên, ở lứa tuổi này các em đã có những đánh giá sơ khai, có sự phản ứng
trở lại và biết nhận thức được cái đúng cái sai.
Để các em yêu thích môn học này, trong quá trình giảng dạy bản thân
người giáo viên phải nắm được tâm sinh lí lứa tuổi của học sinh để tổ chức các
hình thức dạy học sao cho phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của các em. Điều hết
sức chú ý dạy Lịch sử ở Tiểu học là phải biết tổ chức các trò chơi phong phú để
đáp ứng nhu cầu học mà chơi, chơi mà học như việc giải các ô chữ, các trò chơi
về sự kiện lịch sử gắn với các mốc thời gian hay ghép tranh nhằm gây hứng thú
học tập cho các em, tạo cho các em say mê và thích thú học môn Lịch sử. Hoạt
động vui chơi trong dạy học còn góp phần tác động đến việc phát triển trí tuệ,
rèn luyện trí thông minh, nhanh trí của các em, làm cho tâm hồn của các em
phong phú hơn, cuộc sống của các em vui tươi, lành mạnh hơn. Mặt khác, trò
chơi học tập có tác dụng làm thay đổi hình thức hoạt động học tập trên lớp, làm
không khí lớp học thoải mái, dễ chịu, giúp quá trình học tập trở nên hấp dẫn, nhẹ
nhàng. Chính vì vậy, việc vận dụng trò chơi học tập một cách hợp lí sẽ góp phần

nâng cao hiệu quả giáo dục.
1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:
Đề tài này nghiên cứu thiết kế tổ chức trò chơi học tập phần Lịch sử lớp
5. Trong quá trình giảng dạy ở trường Tiểu học, tôi đã vận dụng dạy học và kết
quả học tập của học sinh sau một tiết học Lịch sử thu được cũng đáng khả quan.
1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
1.4.1. Phương pháp nghiên cứu xây dựng trên cơ sở dạy học Lịch sử trong
nhà trường
2


Để thực hiện được mục tiêu giáo dục có hiệu quả đã có nhiều phương
pháp phục vụ cho việc giảng dạy như:
+ Phương pháp thảo luận nhóm.
+ Phương pháp đóng vai.
+ Phương phấp vấn đáp…
Tuy nhiên các phương pháp trên vẫn chưa giúp học sinh hoàn toàn hứng
thú học tốt phần Lịch sử. Chính vì thế việc tổ chức trò chơi học tập góp phần
nâng cao chất lượng Lịch sử lớp 5 là rất cần thiết, giáo viên chú trọng những vấn
đề sau:
- Giáo viên phải nhận thức được trách nhiệm của mình trong việc giáo dục
đặc biệt là phân môn Lịch sử.
- Giáo viên không chỉ thực hiện nội dung bài giảng đơn thuần mà phải có
hiểu biết nhất định về lịch sử Việt Nam trong chương trình giáo dục Tiểu học.
- Truyền tải kiến thức bài học và thông qua trò chơi giúp học sinh yêu
thích môn Lịch sử thông qua bài dạy của mình.
- Củng cố kiến thức bài học qua trò chơi học tập.
- Thông qua trò chơi học tập tạo hứng thú, tính tò mò ham hiểu biết cho
các em.
- Nhằm lôi cuốn các em tạo niềm vui, giúp cho giờ học nhẹ nhàng, không

áp đặt, thoải mái để đạt hiệu quả cao nhất.
1.4.2. Phương pháp khảo sát thực tế học Lịch sử đạt hiệu quả
Qua khảo sát thực tế ở trường học, để giờ học Lịch sử đạt hiệu quả cao
học sinh cần:
- Chú ý nghe giáo viên giảng bài, phát biểu ý kiến xây dựng bài.
- Học bài, làm bài tập ở nhà đầy đủ trước khi đến lớp.
- Chuẩn bị bài học của ngày mai.
- Tích cực, chủ động trong học tập.
- Ham học hỏi và yêu thích môn học để thích ứng và lĩnh hội những kiến
thức mới.
1.4.3. Phương pháp thống kê xử lí để trò chơi có hiệu quả
+ Trò chơi phải đảm bảo yêu cầu phổ cập ( vừa sức, dễ thực hiện)có
nghĩa là:

3


- Đa số các bài tập trong trò chơi phải có mức độ vừa phải, đủ để học sinh
có thể giải quyết được trong một khoảng thời gian ngắn và nhiều học sinh được
tham gia.
- Các trò chơi được xây dựng từ các dạng bài tập có chọn lọc của các tiết
học trong các mạch kiến thức nhưng có thể mang những cái tên gợi cảm, gây
hứng thú, kích thích học sinh tham gia chơi.
- Các trò chơi phải giúp học sinh rèn luyện kĩ năng, phát huy trí tuệ, óc
phân tích, tư duy sáng tạo.
- Trò chơi phải dễ thực hiện, gần gũi, sát thực với nội dung bài học cũng
như đặc điểm tâm sinh lí của học sinh. Tổ chức trò chơi không cầu kì, phức tạp.
- Trò chơi phải phù hợp với quỹ thời gian (khoảng 3 đến 5 phút) và phải
có sức hấp dẫn, tạo không khí vui vẻ, thoải mái cho học sinh.
+ Trò chơi phải đảm bảo yêu cầu khai thác và thực hành:

- Trò chơi phải đảm bảo yêu cầu khai thác hoặc củng cố nội dung bài học.
- Phải sử dụng triệt để phương tiện, đồ dùng sẵn có của môn học, của nhà
trường, của giáo viên và học sinh.
- Các đồ dùng làm được, giáo viên khai thác từ những vật liệu dễ kiếm, rẻ
tiền(từ các phế liệu như: vỏ hộp bánh, đầu gỗ, nắp chai, giấy bìa..). Song phải
đảm bảo tính khoa học, tính thẩm mĩ và tính giáo dục.
+ Trò chơi phải có yếu tố sáng tạo:
- Trong trò chơi nên có một bài tập hoặc có một ý trở lên có nội dung sáng
tạo. Để giải quyết những bài tập này, học sinh phải vận dụng những kiến thức
một cách có hệ thống hơn, linh hoạt hơn, sáng tạo hơn.
2. NỘI DUNG
2.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ THIẾT KẾ TRÒ CHƠI HỌC TẬP PHẦN
LỊCH SỬ LỚP 5
Giáo viên phải xác định trò chơi học tập là trò chơi có nội dung gắn với
hoạt động học tập của học sinh, hướng đến sự mở rộng, chính xác hoá, hệ thống
hoá các kiến thức của các em nhằm phát triển năng lực trí tuệ, giáo dục lòng
ham hiểu biết của học sinh. Trò chơi học tập có tác dụng làm thay đổi hình thức
hoạt động học tập trên lớp, làm không khí lớp học sôi nổi giúp quá trình học tập
trở nên hấp dẫn, nhẹ nhàng, tự nhiên phù hợp tâm sinh lí học sinh tiểu học là
“ học mà chơi, chơi mà học”.
4


Giáo viên cần thiết kế bài dạy và lồng ghép trò chơi học tập vào kế hoạch
bài học. Cấu trúc của việc tổ chức trò chơi học tập phải đảm bảo:
+ Trò chơi phải đảm bảo yêu cầu khai thác và thực hành:
- Trò chơi phải đảm bảo yêu cầu khai thác hoặc củng cố nội dung bài học.
- Phải sử dụng triệt để phương tiện, đồ dùng sẵn có của môn học, của nhà
trường, của giáo viên và học sinh.
- Các đồ dùng làm được, giáo viên khai thác từ những vật liệu dễ kiếm, rẻ

tiền (từ các phế liệu như : vỏ hộp bánh, đầu gỗ, nắp chai, giấy, bìa..). Song phải
đảm bảo tính khoa học, tính thẩm mĩ và tính giáo dục.
+ Trò chơi phải có yếu tố sáng tạo:
- Trong trò chơi nên có một bài tập hoặc có một ý trở lên có nội dung sáng
tạo. Để giải quyết những bài tập này, học sinh phải vận dụng những kiến thức
một cách có hệ thống hơn, linh hoạt hơn, sáng tạo hơn.
+ Trò chơi phải đảm bảo 3 phần: mục đích; chuẩn bị; cách tiến hành.
2.2. THỰC TRẠNG CỦA VIỆC DẠY VÀ HỌC PHẦN LỊCH SỬ LỚP 5
* Thực trạng việc dạy học phần Lịch sử lớp 5 ở trường Tiểu học
Hiện nay một số giáo viên cũng đã vận dụng các trò chơi học tập vào các
hoạt động dạy học. Nhưng các trò chơi học tập đa số chỉ dược vận dụng ở các
lớp 1, 2 ,3. Vì lẽ ở lớp 1, 2, 3 có lượng kiến thức đơn giản, nội dung các hoạt
động ngắn gọn hơn nên có nhiều thời gian hơn để tổ chức các trò chơi. Còn ở
lớp 4, 5 lượng kiến thức tương đối nhiều, có khi giáo viên không đủ thời gian
để truyền tải kiến thức nên các trò chơi thường bị bỏ qua, tiết học có vẻ nặng nề.
Do đó đôi khi có tổ chức trò chơi cũng chỉ là hình thức chứ chưa xem trọng các
trò chơi học tập nhằm phát huy năng lực tư duy của học sinh. Chưa thông qua
các trò chơi học tập nhằm tạo điều kiện để học sinh trình bày những suy nghĩ
của mình. Đây là vấn đề cần xem lại, nhất thiết phải xác định cụ thể mục đích,
tác dụng, cách tổ chức các trò chơi học tập trong giảng dạy sao cho thật sự là
một hình thức dạy học đạt hiệu quả. Giúp học sinh có điều kiện phát triển năng
lực mà vẫn đảm bảo học sinh là chủ thể mọi hoạt động học tập. Nhìn chung, ở
trường Tiểu học nào cũng thực sự trăn trở tới chất lượng dạy và học các bộ môn
văn hoá nói chung và môn Lịch sử nói riêng. Thực trạng việc dạy học Lịch sử ở
trường Tiểu học Đông Thọ về cơ bản thì đã đổi mới về phương pháp dạy học,
nhưng chưa thực sự phát huy được vai trò của người học cũng như tính tích cực,
chủ động sáng tạo của các em. Mặt khác, phần Lịch sử ở lớp 5 mang nặng kiến
5

thức hơn cả so với lớp 4 ở bậc Tiểu học, vì thế thời gian tổ chức trò chơi rất hạn
hẹp. Cho nên một số giáo viên chỉ thiết kế và áp dụng trò chơi vào dạy học trong
những giờ thao giảng, không thường xuyên liên tục. Học sinh chưa yêu thích
học môn Lịch sử.
* Thực trạng của việc thiết kế trò chơi trong việc dạy Lịch sử lớp 5:
Xuất phát từ yêu cầu của cấp học, của ngành học. Từ yêu cầu chung của
xã hội hiện nay, Đảng và Nhà nước ta hết sức chăm lo đến ngành giáo dục.
Chính vì vậy mà trách nhiệm của mỗi nhà trường phải hết sức chú trọng đến
việc nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục. Trong những năm gần đây, bậc
Tiểu học đã và đang thực hiện việc đổi mới phương pháp và hình thức dạy học
sao cho giờ dạy được nhẹ nhàng, thoải mái và đạt hiệu quả cao nhất. Một trong
những hình thức tổ chức dạy học theo xu hướng đổi mới đó là tổ chức các trò
chơi học tập. Là một giáo viên Tiểu học, được phân công giảng dạy ở lớp 5, bản
thân tôi nhận thấy: Để nâng cao chất lượng dạy- học môn Lịch sử nói chung,
môn Lịch sử lớp 5 nói riêng, người giáo viên không những nắm vững nội dung
chương trình mà còn phải năng động, sáng tạo vận dụng linh hoạt các phương
pháp và hình thức dạy học phù hợp, kích thích được tính tò mò ham hiểu biết
của các em, tạo hứng thú học tập cho các em trong khi học và học các môn học
khác, giúp cho giờ học được nhẹ nhàng, tự nhiên và đạt hiệu quả cao hơn.
* Thực trạng của vấn đề chất lượng dạy học phần Lịch sử lớp 5
Trong quá trình giảng dạy ở trường Tiểu học, tôi đã điều tra kết quả học tập của
học sinh sau một tiết học Lịch sử cụ thể:
Bài 3: Cuộc phản công ở kinh thành Huế, với cách dạy theo hướng đổi
mới phương pháp dạy học nhưng chưa đưa trò chơi học tập vào tiết dạy, tôi tiến
hành khảo sát học sinh lớp 5A với nội dung:
Câu hỏi: Em hãy thuật lại cuộc phản công ở kinh thành Huế.
Kết quả
Lớp
5A

Hoàn thành

Chưa hoàn thành

35 em = 87,5 %
5 em = 12,5 %
Từ kết quả trên, tôi nhận thấy chất lượng giảng dạy phần Lịch sử chưa
cao, học sinh chưa tích cực, chủ động và hứng thú trong học tập. Diễn biến thuật
lại còn lẫn lộn, thiếu chi tiết, các em còn nhìn sách để nêu...Từ thực trạng đã nêu
trên, để việc dạy học phần Lịch sử lớp 5 đạt hiệu quả cao hơn, tôi đã mạnh dạn
“ Thiết kế một số trò chơi học tập phần Lịch sử – Lớp 5”.
6


2.3. THIẾT KẾ TRÒ CHƠI HỌC TẬP PHẦN LỊCH SỬ - LỚP 5
Trong quá trình giảng dạy phần Lịch sử tôi nhận thấy:
Phần Lịch sử là phân môn khó trong các phân môn ở Tiểu học vì lượng
kiến thức khá phong phú, nhiều ngày tháng, nhiều diễn biến lịch sử, học sinh
khó nắm vững kiến thức.
Trong quá trình tham gia vào các hoạt động học tập nhiều học sinh còn thụ
động, lười suy nghĩ, có những học sinh còn sợ thầy cô gọi phát biểu, hoặc có
phát biểu cũng chỉ đọc trong sách mà không xác định rõ yêu cầu của câu hỏi.
Một vấn đề đáng lưu tâm là hầu hết học sinh kể cả học sinh có khả năng tiếp thu
tốt, học đến bài nào thì nắm kiến thức của bài đó mà chưa biết liên kết, sâu
chuỗi các kiến thức đã học để vận dụng vào giải thích các kiến thức ở bài sau.
Là giáo viên tôi mong muốn có một phương pháp hữu hiệu để thay đổi tình
trạng học tập trên. Nhận thấy ưu điểm tổ chức trò chơi học tập trong dạy học nói
chung đặc biệt là môn lịch sử nói riêng, tôi đã mạnh dạn ứng dụng vào dạy phần
lịch sử lớp 5. Khi áp dụng các trò chơi này tôi nhận thấy rất hiệu quả đối với
kiểm tra bài cũ, củng cố bài học hoặc dạy những bài ôn tập.

Việc tổ chức trò chơi học tập trong dạy học phần lịch sử lớp 5 mang nhiều
lợi ích cho học sinh và giáo viên, cụ thể như sau:
* Đối với học sinh:
- Trò chơi học tập trong dạy học phần Lịch sử sẽ hình thành cho học
phương pháp tự học, tăng tính độc lập, chủ động, sáng tạo và phát triển được tư
duy.
- Trò chơi học tập giúp học sinh học thuộc bài tại lớp, khắc sâu kiến không
bị nhầm lẫn giữa các sự kiện lịch sử.
- Một số kết quả nghiên cứu khoa học gần đây cho thấy bộ não của con
người sẽ hiểu sâu, nhớ lâu và in đậm những gì mình tự nghĩ ra hay được thực
hành. Vì vậy trò chơi học tập giúp học sinh học tập một cách tích cực, từ đó các
em nhớ bài học lâu và sâu sắc hơn.
- Trò chơi học tập giúp học sinh phát triển khả năng thuyết trình ý kiến của
mình, qua đó giúp các em mạnh dạn và tự tin hơn trong cuộc sống.
* Đối với giáo viên:
- Tổ chức trò chơi học tập trong giảng dạy giúp giáo viên thiết kế một bài
giảng sinh động, sáng tạo với việc kết hợp sử dụng hình ảnh, ngôn từ, sẽ thu hút
7


học sinh học sôi nổi mà không thấy nhàm chán với những con số, hay các sự
kiện lịch sử khô khan.
- Tổ chức trò chơi học tập rất phù hợp với tâm lí học sinh tiểu học.
- Tổ chức trò chơi học tập trong dạy và học mang lại hiệu quả cao, phát
triển tư duy logic, khả năng phân tích tổng hợp, học sinh hiểu bài, nhớ lâu thay
cho ghi nhớ dưới dạng thuộc lòng, học “vẹt”.
- Tổ chức trò chơi học tập có thể vận dụng trong bất kì điều kiện hoàn
cảnh nào của nhà trường mà không phụ thuộc vào cơ sở vật chất, có thể viết trực
tiếp lên bảng, có thể viết vào giấy, có thể viết vào bìa cứng,…
Qua tìm hiểu thực tế và vận dụng trong dạy học nói chung và phần lịch sử

nói riêng, bản thân tôi đã thực hiện các giải pháp để sử dụng trong dạy học phần
Lịch sử lớp 5. Sau đây là một số trò chơi mà tôi đã áp dụng khi dạy lịch sử thấy
có kết quả tương đối tốt.
2.3.1. Trò chơi: Nhanh mắt, nhanh tay
(Dùng cho bài 3: Cuộc phản công ở kinh thành Huế )
* Mục đích:- Giúp học sinh củng cố kiến thức lịch sử về phong trào Cần Vương.
- Luyện khả năng nói và phản xạ nhanh, chính xác.
* Chuẩn bị: - Cúc nam châm.
- Phiếu học tập trên khổ giấy lớn A3, số lượng phiếu tùy thuộc vào số
nhóm.
Nội dung phiếu: Hãy nối thông tin ở cột A với thông tin ở cột B cho thành một
câu hoàn chỉnh để nói về cuộc phản công ở kinh thành Huế.
A
1. Đêm mùng 4 rạng sáng ngày 5-71885
2. Tôn Thất Thuyết cho các đạo quân
3. Nhờ có ưu thế vũ khí, quân Pháp ra
sức cố thủ
4.Giặc Pháp tiến công vào kinh thành
5.Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi
và đoàn tùy tùng

B
a) Giết người, cướp của và tàn phá
nhà cửa.
b) và gần đến sáng thì đánh trả lại.
c) bỗng có tiếng súng thần công nổ
rầm trời.
d) Lên vùng rừng núi Quảng Trị
e) Tấn công đồn Mang Cá và tòa
Khâm sứ Pháp.

* Cách tiến hành:
8


- Thời gian chơi: 3 đến 5 phút.
- Giáo viên chia lớp thành nhiều nhóm.
- Cử Ban giám khảo.
- Phát cho mỗi nhóm một phiếu đã ghi nội dung như trên.
- Giáo viên phổ biến cách chơi:
+ Khi giáo viên hô: “ Bắt đầu!” các nhóm thảo luận thống nhất ý kiến.
+ Nối thông tin trong phiếu của nhóm mình.
+ Các nhóm cử đại diện nhanh chóng gắn kết quả của nhóm mình lên bảng lần
lượt từ trái sang phải.
+ Ban giám khảo theo dõi thời gian, đánh giá kết quả của các nhóm, nhóm nào
nhanh, đúng là nhóm thắng cuộc.
Lưu ý: Trò chơi có thể thực hiện thay thế phần củng cố kiến thức bài học.
Đáp án: 1- c ; 2- e ; 3- b ; 4- a ; 5- d.
2.3.2 Trò chơi : Ghép ảnh
(Dùng cho bài 6: Quyết chí ra đi tìm đường cứu nước).
* Mục đích: Giúp học sinh:
- Ghi nhớ địa danh nơi Bác Hồ bắt đầu cuộc hành trình cứu nước.
- Rèn trí nhớ và kĩ năng quan sát.
* Chuẩn bị: 2 ảnh bến Nhà Rồng, 2 ảnh tàu La- tu- sơ Tơ - rê- vin (phóng to,
mỗi ảnh cắt thành 6 phần không bằng nhau).

9


Bến Nhà Rồng – Di tích lịch sử Bảo tàng Hồ Chí Minh

Con tàu La-tu-sơ Tơ-rê-vin
10


* Cách tiến hành:
- Giáo viên chia lớp thành 2 đội chơi. Mỗi đội cử ra 2 người tham gia chơi.
- Bầu Ban giám khảo theo dõi thời gian và đánh giá kết quả của các đội.
- Phát cho mỗi đội 1 bộ ảnh đã cắt (12 miếng).
- Giáo viên hướng dẫn cách chơi:
+ Mỗi đội có 1 người lựa chọn ảnh, 1 người ghép.
+ Khi nào có hiệu lệnh: “ Bắt đầu!”, người chơi lựa chọn và ghép ảnh sao cho
thành ảnh bến Nhà Rồng, tàu La-tu-sơ Tê-rê-vin.
+ Thời gian ghép ảnh là 3 phút, mỗi miếng ghép đúng được tính 10 điểm, mỗi
ảnh có số điểm tối đa là 60 điểm.
+ Các thành viên cổ vũ cho đội của mình.
+ Ban giám khảo đánh giá kết quả ghép ảnh và cho điểm, đội nào nhiều điểm và
đúng thời gian là đội thắng cuộc.
2.3.3. Trò chơi : Ô chữ kì diệu ( Dùng cho bài 11: Ôn tập )
* Mục đích:
Giúp học sinh :
- Ghi nhớ một số mốc quan trọng trong lịch sử dân tộc.
- Sử dụng vốn hiểu biết của mình vào học tập; phát triển tư duy ngôn ngữ.
* Chuẩn bị:
- Giáo viên soạn hệ thống câu hỏi và gợi ý trả lời cho các ô chữ.
- 3 chuông nhỏ để báo tín hiệu xin trả lời.
- Kẻ ô trống gồm 12 hàng ngang sau lên bảng phụ.

* Cách tiến hành:
11

- Giáo viên chọn 9 học sinh chia làm 3 đội chơi, mỗi đội 3 học sinh.
- Cử Ban giám khảo theo dõi thời gian, đáp án và ghi điểm.
- Giáo viên hướng dẫn cách chơi:
+ Khi giáo viên đọc câu gợi ý trả lời của hàng ngang thứ nhất, đội nào có tín
hiệu trước sẽ được quyền trả lời.
+ Nếu trả lời đúng được tính điểm và chuyển sang hàng ngang thứ hai; nếu
không đúng quyền trả lời thuộc về hai đội còn lại.
+ Cả 3 đội không có câu trả lời đúng, Quyền trả lời thuộc về khán giả.
+ Trả lời đúng ở lần thứ nhất được 30 điểm; lần 2: 20 điểm; lần 3: 10 điểm.
+ Hết 12 câu hàng ngang sẽ tìm ô chữ hàng dọc hoặc trong quá trình chơi đội
nào tìm ra ô chữ hàng dọc trước sẽ được quyền trả lời, nếu đúng được cộng 40
điểm.
- Kết thúc cuộc chơi xếp nhất, nhì, ba theo số điểm của các đội.
- Khán giả nào có câu trả lời đúng được cả lớp khen.
Lưu ý: Kết thúc trò chơi có thể hỏi ý nghĩa của ô chữ hàng dọc.
Sau đây là gợi ý trả lời cho 12 ô hàng ngang:
1. Tháng này diễn ra Tổng khởi nghĩa năm 1945.(gồm 8 chữ cái)
2. Tên của người được nhân dân tôn là “Bình Tây đại nguyên soái”. (Gồm 10
chữ cái)
3. Đây là nơi đóng đô của Triều đình nhà Nguyễn. (Gồm 3 chữ cái)
4. Tên của người khởi xướng ra phong trào Cần Vương. (Gồm 13 chữ cái)
5. Tên gọi của chính quyền mới được thiết lập ở Nghệ – Tĩnh thời kì 1930-1931
(gồm 6 chữ cái)
6. Tên nhà vua được Tôn Thất Thuyết đưa ra Quảng Trị. (gồm 7 chữ cái)
7. Tên bến cảng nơi người thanh niên Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu
nước. (gồm 7 chữ cái)
8. Ai là người tổ chức và vận động phong trào Đông du? (gồm 11 chữ cái)
9. Tên gọi ngày kỉ niệm 2-9 hàng năm của nước ta là gì? (gồm 9 chữ cái)

10. Tên phong trào thanh niên Việt Nam sang Nhật học tập theo sự vận động của
Phan Bội Châu. (gồm 6 chữ cái)
11. Tên thường gọi của kinh đô Huế. (gồm 4 chữ cái)
12. Tên của phong trào giúp vua cứu nước sau khi cuộc phản công không thành
ở kinh thành Huế. (gồm 8 chữ cái)
12


- Thời gian chơi: 3 đến 5 phút.
Đáp án:
1. Tháng Tám
2. Huế
3. Trương Định
4. Tôn Thất Thuyết
5. Xô viết
6. Hàm Nghi
7. Nhà Rồng
8. Phan Bội Châu
9. Quốc khánh
10. Đông du
11. Cố đô
12. Cần Vương
Ô chữ hàng dọc: Nguyễn Ái Quốc.
2.3.4. Trò chơi : Em là chiến sĩ Điện Biên
(Dùng cho bài 17: Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.)
* Mục đích: Giúp học sinh ghi nhớ những sự kiện chính của chiến thắng lịch sử
Điện Biên Phủ.
* Chuẩn bị:
- Phiếu học tập, số lượng tùy thuộc vào số nhóm
- Cúc nam châm.

Nội dung ghi trong phiếu học tập:
Ghi số thứ tự (1,2,3...) vào ô trống trước các câu sau cho đúng với diễn biến
chiến dịch Điện Biên Phủ.
Đồng loạt tấn công lần thứ hai. Sân bay Mường Thanh bị uy hiếp.
Quân ta nổ súng mở màn chiến dịch.
Ngày 13-3-1954
Ngày 30- 4-1954
Ngày 6-5-1954
Tướng Đờ Ca-xtơ-ri bị bắt sống, cờ “ Quyết chiến quyết thắng” bay trên nóc
hầm chỉ huy của giặc.
Phần lớn các cứ điểm của địch ở phía đông đã bị ta kiểm soát.
17 giờ 30 phút ngày 7-5-1954
Ngày 26- 4-1954
Bộ đội xung phong như vũ bão sau tiếng nổ long trời lở đất của trái bộc phá
nặng khoảng 1 tấn đặt ngầm trong đồi A1.
* Cách tiến hành:
- Giáo viên chia nhóm (số nhóm tùy thuộc vào số lượng phiếu giáo viên chuẩn
bị).
- Cử Ban giám khảo.
13


- Giáo viên phát cho mỗi nhóm 1 phiếu học tập.
- Giáo viên phổ biến cách chơi:
+ Khi giáo viên phát lệnh: “ Bắt đầu!”, các nhóm thảo luận thống nhất ý kiến và
đánh dấu thứ tự trong phiếu của nhóm mình.
+ Các nhóm cử đại diện nhanh chóng gắn phiếu của nhóm mình lên bảng.
- Ban giám khảo theo dõi thời gian, đánh giá kết quả làm việc của các nhóm.
Nhóm nào làm đúng và nhanh nhất là nhóm thắng cuộc.
- Thời gian chơi: 3 đến 5 phút.

Lưu ý: Trò chơi có thể thực hiện thay thế phần củng cố kiến thức bài học.
Đáp án: Số ghi vào các ô lần lượt như sau: 4; 2; 1; 3; 7; 10; 6; 9; 5; 8.
2.3.5. Trò chơi : Theo chân chú giải phóng quân
(Dùng cho bài 26: Tiến vào Dinh Độc Lập)
* Mục đích : Giúp học sinh:
- Khắc sâu kiến thức về cuộc tiến công vào Dinh Độc Lập của các chiến sĩ giải
phóng quân.
- Có được không khí thi đua trong học tập.
- Phát triển tư duy lô- gíc và trí nhớ.
* Chuẩn bị:
- Chia bảng làm 2 phần (hoặc dùng 2 bảng phụ), mỗi phần có ghi các số thứ tự
từ 1 đến 7 (theo hàng dọc).
- 2 bộ thẻ (mỗi bộ 7 thẻ). Cứ 2 thẻ lại ghi 1 trong 7 nội dung sau:
a) Xe tăng 390 lập tức húc đổ cổng chính tiến thẳng vào.
b) Chiếc xe tăng 843 của đồng chí Bùi Quang Thận đi đầu, tiếp theo là xe tăng
390 do đồng chí Vũ Đăng Toàn chỉ huy.
c) Chỉ huy lữ đoàn ra lệnh cho bộ đội không được bắn, tất cả trong tư thế sẵn
sàng chiến đấu.
d) Đến trước Dinh Độc Lập, xe tăng 843 lao vào cổng phụ và bị kẹt lại.
e) Tiếp theo, các xe tăng khác tiến vào sân Dinh.
g) Nhiều tốp chiến sĩ nhanh chóng tỏa lên các tầng.
14


h) Đồng chí Bùi Quang Thận giơ cao cờ cách mạng, nhảy khỏi xe tăng, lao lên
bậc thềm của tòa nhà.
* Cách tiến hành:
- Thời gian chơi: 3 đến 5 phút.
- Giáo viên treo 2 bảng phụ lên bảng.
- Giáo viên chọn 2 đội chơi (lấy tinh thần xung phong hoặc khuyến khích một số

học sinh còn nhút nhát); mỗi đội chơi có 7 học sinh.
- Hai đội chơi xếp hàng trước phần bảng của đội mình.
- Giáo viên đảo vị trí của các thẻ và phát cho mỗi người chơi một thẻ bất kì.
- Giáo viên hướng dẫn cách chơi:
+ Hai đội thảo luận và phân công thứ tự người lên gắn thẻ chữ của mình vào các
số trên bảng phụ (theo đúng trình tự diễn biến sự kiện quân giải phóng tiến vào
Dinh Độc Lập).
+ Khi giáo viên phát lệnh : “ Bắt đầu !”, lần lượt người chơi lên gắn thẻ chữ vào
các số tương ứng trên phần bảng của đội mình. Người thứ nhất gắn xong trở về
chỗ thì người thứ hai mới được tiếp tục. Nếu vi phạm luật sẽ bị trừ điểm.
+ Cả lớp cổ vũ cho 2 đội chơi.
- Kết thúc trò chơi, đội nào gắn nhanh, chính xác là đội thắng cuộc.
Lưu ý: Trò chơi được thực hiện ở cuối tiết học nhằm củng cố kiến thức bài học,
nhưng cũng có thể tổ chức trong hoạt động trình bày trình tự diễn biến các sự
kiện khi quân giải phóng tiến vào Dinh Độc Lập.
Đáp án: Trình tự diễn biến : 1- b; 2- d ; 3- a; 4 - h; 5- e; 6- c; 7- g.
2.4. HIỆU QUẢ CỦA TỔ CHỨC TRÒ CHƠI PHẦN LỊCH SỬ LỚP 5
Bài dạy: Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (trang 37 – Tuần 19- SGK
Lịch sử lớp 5).
Sau một thời gian nghiên cứu, vận dụng đưa hệ thống các trò chơi Lịch
sử đã sưu tầm và thiết kế ở phần trên vào bài dạy cụ thể, việc học lịch sử của học
sinh có sự chuyển biến rõ nét, giờ học sôi nổi, gây hứng thú học tập cho học
sinh, giúp các em lĩnh hội tri thức một cách nhẹ nhàng, thoải mái, tự tin vào khả
năng học tập của mình. Nhờ đó mà giờ dạy dễ thành công và đạt hiệu quả cao
hơn.
15


Điều đó tôi đã kiểm nghiệm thực tế là tiến hành dạy ở lớp 5A do tôi chủ
nhiệm.

Trong bài dạy tôi có sử dụng trò chơi “Em là chiến sĩ Điện Biên” vào cuối
tiết học (phần củng cố bài). Sau khi dạy xong tôi ra đề kiểm tra (dùng phiếu
kiểm tra).
- Thời gian làm bài: 20 phút
Nội dung phiếu như sau:
Đề bài:
Câu 1: Hãy nối mốc thời gian ở cột A với sự kiện ở cột B sao cho phù
hợp:
A
1. Ngày 13-3-1954
2. Ngày 30-3-1954
3. Ngày 1-5-1954
4. Ngày 7- 5- 1954

B
Ta đồng loạt công kích địch lần 2.
Tướng Đờ Ca- Xtơ- ri bị bắt sống.
Quân ta nổ súng mở màn chiến dịch Điện Biên Phủ.
Ta mở đợt tấn công lần thứ ba.

Câu 2: Chiến dịch Điện Biên Phủ được chia làm mấy đợt?
Câu 3: Nêu ý nghĩa của chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.
Kết quả:
Hết thời gian làm bài, giáo viên thu bài và chấm bài. Kết quả thu được
như sau:
+ Lớp 5A : Tổng số 40 em
Kết quả
Lớp 5A

Hoàn thành tốt

Hoàn thành

Chưa hoàn thành

30em = 75 %

10 em = 25 %

0

3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1. KẾT LUẬN
Qua kết quả điều tra tôi thấy kết quả học tập của lớp 5A mà tôi dạy đã
vận dụng phương pháp mới trong đó có sử dụng trò chơi học tập trong dạy học
phần Lịch sử thì thấy các em tiếp thu bài tốt, học tập rất sôi nổi, hăng hái giơ tay
phát biểu, hứng thú và yêu thích học Lịch sử hơn. Đặc biệt là kết quả có tỉ lệ
hoàn thành tốt cao hơn, tỉ lệ học sinh chưa hoàn thành không còn. Qua quá trình
tìm hiểu, nghiên cứu và thực hiện, bản thân tôi nhận thấy việc đưa hình thức trò
16


chơi học tập vào giờ học ở Tiểu học nói chung và giờ học Lịch sử ở lớp 5 nói
riêng là rất quan trọng và cần thiết. Bởi vì, sử dụng trò chơi trong học tập các em
tiếp thu bài tốt, học tập rất sôi nổi, hăng hái giơ tay phát biểu, hứng thú và yêu
thích môn học hơn so với cách dạy thông thường.
Để đưa hệ thống trò chơi vào dạy học phần Lịch sử lớp 5, người giáo
viên cần tìm hiểu, nghiên cứu, thiết kế và lựa chọn trò chơi cho phù hợp với nội
dung, mục tiêu của bài học, đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi và điều kiện dạy học ở
lớp mình. Đặc biệt là phải biết cách tổ chức trò chơi vào lúc nào trong mỗi tiết

dạy, thiết kế trò chơi phải đảm bảo những yêu cầu gì và cách tổ chức trò chơi đó
ra sao để đạt hiệu quả cao nhất.
Qua việc nghiên cứu này, do thời gian, khả năng và kinh nghiệm còn hạn
chế nên tôi mới sưu tầm và thiết kế được một số trò chơi nhằm góp phần đổi
mới phương pháp và hình thức dạy học nhằm nâng cao hiệu quả giờ dạy phần
Lịch sử. Tôi rất mong được sự đóng góp ý kiến của cấp trên và đồng nghiệp.
3.2. KIẾN NGHỊ
- Nhà trường tổ chức chuyên đề Lịch sử cho giáo viên, học sinh tham
luận.
- Bổ sung cơ sở vật chất phục vụ trong quá trình dạy và học.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG
NHÀ TRƯỜNG

Thanh Hoá, ngày 25 tháng 3 năm 2017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.
Người thực hiện

Lê Thị Hà

17