Giao lưu trực tuyến qua báo mạng điện tử

Mục lục
Lời mở đầu
Phần nội dung
Chương I: Sơ lược về hình thức giao lưu trực tuyến trên báo mạng điện tử
1. Khái niệm
1.1 Giao lưu trực tuyến
1.2 Một số nội dung giao lưu trực tuyến
2. Sự hình thành và phát triển
Chương II – Một vài nhận định về giao lưu trực tuyến trên báo mạng điện tử
Việt Nam hiện nay
1. Ưu điểm
2. Hạn chế
Chương III – Cách thức tổ chức và thực hiện một buổi giao lưu trực tuyến
1. Điều kiện tổ chức một buổi giao lưu trực tuyến
2. Các bước tiến hành giao lưu trực tuyến
2.1 Xác định đề tài và lựa chọn khách mời
2.2 Lập đề cương
2.3 Viết lời mời gọi
2.4 Thực hiện buổi giao lưu trực tuyến
2.5 Tổng kết giao lưu trực tuyến
Kết luận

1


LỜI MỞ ĐẦU
Sau 11 năm ra đời, báo mạng điện tử ở Việt Nam đã và đang có những
bước phát triển nhanh mà chúng ta chưa kịp tổng kết đầy đủ. Tốc độ phát
triển đó còn thử thách khả năng dự báo của những nhà quản lý và hoạch định
chính sách. Nhưng có một điều không ai phủ nhận, đó là trong những năm
qua, cùng với các loại hình truyền thông khác, báo mạng điện tử đã góp phần

rất lớn trong việc tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước, xây dựng đời sống dân chủ, xây dựng khối đại đoàn
kết toàn dân tộc, thỏa mãn nhu cầu thông tin, giáo dục, giải trí của các tầng
lớp nhân dân, và đặc biệt, góp phần rất lớn trong việc quảng bá hình ảnh Việt
Nam đến với thế giới.
Sự tăng trưởng nhanh chóng của Internet băng thông rộng đã thu hút
công chung trẻ dành nhiều thời gian hơn cho truyền thông trực tuyến so với
các loại hình báo chí truyền thống. Với internet, thế hệ trẻ ngày nay vừa như
một khách thể hưởng thụ truyền thông vừa như một đồng chủ thể sáng tạo
trong truyền thông. Báo mạng điện tử ngày càng thu hút, người
nghe/xem/đọc, trung bình mỗi năm tăng lên 120% và từ năm 2003 đến nay, đã
có hiện tượng bùng nổ website báo chí tại Việt Nam. Báo mạng cũng đang
hấp dẫn nhiều cơ quan báo in, báo nói, báo hình ở Việt Nam trong việc khai
thác thế mạnh của nó để bổ sung cho các kênh truyền thống. Việc tích hợp
nhiều kênh truyền thông (phát triển báo mạng điện tử song song báo in, phát
thanh, truyền hình) trong cùng một cơ quan báo chí đã là xu thế. Sự phát triển
báo chí trực tuyến đã kéo theo nhiều sự thay đổi trong tác nghiệp báo chí theo
lối cũ.
Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện nay, báo chí phát hành trên mạng vẫn còn
một tỷ lệ khá lớn hình thức làm báo theo cách thức cũ, theo “tư duy giấy
mực”, coi báo mạng điện tử chỉ là “ấn bản số” của báo in. Những cơ quan báo
chí có lối suy nghĩ như vậy chắc chắn không thể cho ra đời một tờ báo mạng
2


“đúng nghĩa” chứ chưa nói đến việc hấp dẫn, lôi cuốn được đông đảo bạn
đọc. Thực trạng đó xuất phát từ chỗ chưa khai thác các đặc trưng của loại hình
báo chí mới mẻ này như tính thời sự, tính cập nhật phi định kỳ, tính đa
phương tiện, khả năng lưu trữ và tìm kiếm thông tin, đặc trưng cá nhân hóa
thông tin… đặc biệt là tính tương tác – một thế mạnh vượt trội của báo mạng

điện tử. Để khắc phục điều này các báo mạng điện tử trong nước nên tăng
cường vận dụng các thể loại có khả năng khai thác triệt để các tiện ích ưu việt
của báo điện tử. Trong số các thể loại báo chí được sử dụng trên báo mạng
điện tử gần đây, có một thể loại thể hiện được rõ ràng nhất tính tương tác này
của báo mạng điện tử- đó là hình thức giao lưu trực tuyến.

3


PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I- SƠ LƯỢC VỀ HÌNH THỨC GIAO LƯU TRỰC TUYẾN
TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ
1. Khái niệm
1.1Giao lưu trực tuyến: là hình thức trao đổi thông tin về một vấn đề
nào đó giữa độc giả với những người khách được mời đến toà soạn một cách
trực tiếp thông qua mạng Internet.
Giao lưu với tư cách là một hình thức thông tin báo chí là sự tiếp xúc, trò
chuyện, trao đổi ý kiến giữa các đối tượng: nhà báo với khách mời và khách
mời với công chúng. Như vậy, giao lưu là sự trao đổi qua lại giữa các đối
tượng, có sự tham gia từ nhiều phía. Vì thế, giao lưu phần nào đã tạo ra được
sự bình đẳng giữa công chúng và khách mời.
Khách mời của giao lưu trực tuyến thường là những nhân vật được
công chúng ngưỡng mộ và muốn gặp gỡ, trò chuyện. Họ có thể là những ca
sĩ, diễn viên, người mẫu… nổi tiếng và trở thành “thần tượng” trong lòng một
bộ phận công chúng chiếm số lượng khá đông trong xã hội. Tuy nhiên, càng
về sau này thì đối tương khách mời tham gia các cuộc giao lưu cũng ngày
càng phong phú, gần với nhu cầu công chúng hơn, không chỉ là các ngôi sao
nghệ thuật mà còn có cả những nhà lãnh đạo, quản lý, nhà khoa học...
Đề tài: ban đầu chỉ là những đề tài nhẹ nhàng thiên về văn hóa, giải trí,
thể thao… nhưng đến nay thì những buổi giao lưu trực tuyến về các đề tài

chính trị, xã hội lớn, có ý nghĩa rộng rãi cũng đã chiếm một lượng lớn trên các
trang báo điện tử.
1.2 Một số nội dung giao lưu trực tuyến chủ yếu
* Giao lưu về chủ đề chính trị - xã hội nhân các sự kiện: Ví dụ: Đại hội
Đảng toàn quốc, kỷ niệm chiến thắng 30-4, họp Quốc hội; Việt Nam gia nhập
WTO, trở thành thành viên không thường trực Hội đồng bảo an LHQ...

4


* Giao lưu xung quanh các vấn đề xã hội bức xúc như: mùa thi, tiêu cực
trong giáo dục, cải cách thủ tục hành chính, giá xăng dầu, tham nhũng, lạm
phát...
* Giao lưu về các chủ đề văn hoá thể thao như: các cuộc thi hoa hậu, các
cuộc thi ca nhạc, chiến thắng của đội tuyển bóng đá Việt Nam...
2. Sự hình thành và phát triển
Ngày 31/12/1999, buổi giao lưu trực tuyến đầu tiên trên mạng Intenet ở
Việt Nam đã diễn ra tại 99 Triệu Việt Vương (Hà Nội) do mạng thông tin trực
tuyến VASC Orient (tiền thân của Vietnamnet bây giờ) thuộc Công ty phát
triển phần mềm VASC tổ chức. Buổi giao lưu trực tuyến đầu tiên được thực
hiện vào đêm giao thừa của Tết dương lịch 2000 - đêm chuyển giao thiên niên
kỷ. Khách mời gồm rất nhiều người nổi tiếng trên nhiều lĩnh vực như: VĐV
Wushu Thuý Hiền, nhà thơ Trần Đăng Khoa, cầu thủ bóng đá Như Thuần, ca
sĩ Quang Huy MC, nghệ sĩ múa Lê Vi, danh thủ Hồng Sơn. Buổi giao lưu này
xuất phát từ suy nghĩ muốn tạo ra một nét đặc điểm nổi bật, riêng có cho báo
mạng điện tử, nhằm tạo nên sự khác biệt với các loại hình báo chí khác của
ông Nguyễn Anh Tuấn - Giám đốc VASC, Tổng biên tập Vietnamnet.
Khó khăn ban đầu của buổi giao lưu đến từ cả hai phía khách mời và
những người thực hiện. Trong số những người nổi tiếng này chỉ có nhà thơ
Trần Đăng Khoa là sử dụng thông thạo máy tính, còn Lê Vi, Hồng Sơn, Thuý

Hiền thì tỏ ra vô cùng lạ lẫm, ngạc nhiên trước hệ thống máy tính cùng các
thiết bị phụ trợ tại toà soạn. Khi thực hiện buổi giao lưu, trừ Trần Đăng Khoa,
những người còn lại đều khá bỡ ngỡ nên nói năng, trả lời câu hỏi tương đối
khó khăn, Ở chiều ngược lại, các biên tập viên trẻ cả về tuổi đời và tuổi nghề
của VASC vốn chưa từng trải trong nghề báo, cũng chưa có nhiều cơ hội tiếp
xúc với những người nổi tiếng, lại cộng thêm áp lực phải thực hiện một hình
thức làm báo mới chưa từng có ở Việt Nam nên cũng phải chịu nhiều áp lực.
Tuy nhiên, không khí bỡ ngỡ đó tan dần nhường chỗ cho sự hăng hái của các
vị khách mời và các BTV được tăng lên theo từng câu hỏi. Các câu hỏi được
gửi về dồn dập, cùng với đó là số người truy cập tăng nhanh chóng làm nghẽn
5


cả đường truyền. Cả các vị khách mời lẫn các BTV đều tỏ ra rất hào hứng
khiến cho buổi giao lưu kéo dài suốt 2 tiếng đồng hồ trong khi thời gian dự
tính chỉ là 1 tiếng. Buổi giao lưu đã thành công tốt đẹp, mở đầu cho sự xuất
hiện của một hình thức làm báo mới, đậm chất “báo mạng điện tử”.
Sau Vietnamnet, đến lượt báo điện tử VnExpress tiến hành giao lưu trực
tuyến với ca sĩ Trần Thu Hà vào ngày 31/7/2002. Tuổi Trẻ online cũng nhập
cuộc vào ngày 8-2-2004 với sẽ buổi giao lưu về kỳ thi tuyển sinh 2004 với các
vị khách mời là GS-TS Khoa học Bành Tiến Long, vụ trưởng Vụ Đại học và
sau đại học (Bộ GD-ĐT); GS-TS Mai Trọng Nhuận, phó giám đốc ĐHQG Hà
Nội và Ông Đỗ Duy Dự, thành viên Ban chỉ đạo tuyển sinh Đại học - cao đẳng
2003. Ngày 03/03/2005, Tiền phong online cũng tổ chức “Bàn tròn trực tuyến”
về chủ đề “Phụ nữ và cái đẹp” nhân ngày Quốc tế Phụ nữ 8-3 với sự tham gia
trả lời của các vị khác: nhà thơ Dương Kỳ Anh, NSND Lê Khanh, Hoa hậu
Việt Nam 2004 Nguyễn Thị Huyền, Người đẹp Nguyễn Thảo Hương - Thí sinh
đại diện cho Việt Nam sắp tham dự cuộc thi Hoa hậu ASEAN và chuyên gia
trang điểm cao cấp của Hãng mỹ phẩm Shiseido Nguyễn Thị Diễm Trang. Nội
dung của buổi “Bàn tròn trưc tuyến” – theo cách gọi của Tiền phong online

hôm đấy thực chất vẫn là giao lưu trực tuyến…
Từ dạng thức đơn giản ban đầu chỉ có text, đến nay, nội dung một
chương trình giao lưu đã có thể có thêm yếu tố đa phương tiện như video và
audio phát dạng livestream, hình ảnh minh họa được đưa vào bài ngay tức thì.
Cho đến hôm nay, Vietnamnet đã mở ra chuyên mục phỏng vấn trực tuyến, rồi
bàn tròn trực tuyến; Tuổi trẻ online cũng đã có trang giao lưu trực truyến…
Việc xuất hiện thường xuyên hình thức giao lưu trực tuyến trên các trang báo
điện tử như: Vnexpress, Thanh Niên Online, VTC, VnMedia… cũng giúp cho
loại hình này ngày càng trở nên gần gũi và quen thuộc với đông đảo người
đọc báo Việt Nam qua mạng, phát huy triệt để ưu thế của báo mạng điện tử so
với các loại hình báo chí khác như: phát thanh, truyền hình, báo in.

6


CHƯƠNG II - MỘT VÀI NHẬN ĐỊNH VỀ GIAO LƯU TRỰC TUYẾN
TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ VIỆT NAM HIỆN NAY
1. Ưu điểm
Khảo sát các báo mạng điện tử Việt Nam, dễ dàng nhận thấy: những tờ
báo thành công (thu hút số lượng lớn người xem/nghe/đọc) chính là những
báo khai thác tốt đặc trưng của loại hình báo chí phát hành trên mạng
internet… Loại hình phỏng vấn trực tuyến nói chung và giao lưu trực tuyến
nói riêng đã thể hiện rõ nét nhất tính ưu việt của báo mạng: khả năng tương
tác cao, không giới hạn số người tham gia, số lượng câu hỏi phỏng vấn, thời
gian giao tiếp- phản hồi nhanh chóng và nhất là giới hạn khoảng cách địa lý
cũng bị loại bỏ.
Điều đầu tiên cần nói đến chính là tính tương tác của hình thức giao lưu
trực tuyến trên báo mạng điện tử. Trên thực tế, báo in cũng có khả năng tương
tác qua việc xây dựng các hình thức trả lời thư bạn đọc, ý kiến độc giả v.v…
Phát thanh, truyền hình với công nghệ trực tiếp cũng tạo được khả năng tương

tác cao đặc biệt trong các chương trình giao lưu, tọa đàm (talkshow). Thính
giả, khán giả được mời gọi điện thoại trực tiếp đến phòng thu, trường quay để
trao đổi với “nhà Đài” và khách mời. Hoặc hình thức phỏng vấn dư luận (voxpop) trên phát thanh, truyền hình trong chừng mực nào đó cũng có ý nghĩa
tương tác.
Tuy nhiên, so với báo trực tuyến, khả năng tương tác của báo in, phát
thanh, truyền hình đều có giới hạn. Đó là sự giới hạn về dung lượng, giới hạn
về không gian giao tiếp, giới hạn về tần suất và mức độ dân chủ trong giao
tiếp. Với 1 đến 2 line điện thoại, phát thanh - truyền hình không thể cùng một
lúc đón nhận nhiều ý kiến vào chương trình (vốn bị giới hạn về thời lượng của
mình). Hàng trăm, thậm chí hàng ngàn khán thính giả khác trong cả nước sẽ
không có cơ hội tham gia chương trình khi do những khán thính giả khác
đang sử dụng. Trong thực tế vì an toàn trên sóng, nhiều biên tập viên đã “giả
7


lập” các cuộc điện thoại gọi đến để tạo sắc thái giao lưu cho chương trình.
Cuộc điện thoại đó không thực sự đại diện cho ý kiến khán thính giả, mà là ý
chí chủ quan của những người làm chương trình.
Với báo mạng điện tử, tính tương tác giữa công chúng với khách mời và
giữa công chúng với nhau được đẩy lên mức cao nhất. Tất cả mọi người ở bất
cứ đâu trên hành tinh, chỉ cần một máy tính kết nối Internet là đều có thể bày
tỏ ý kiến, quan điểm của mình, đặt câu hỏi với các vị khách mời tham gia giao
lưu. Những người tham gia có thể đặt câu hỏi và gửi đến cho những người
được phỏng vấn chỉ bằng một cái nhấp chuột, thậm chí còn đơn giản hơn khi
gửi một e-mail. Người được phỏng vấn nhận được câu hỏi cũng sẽ trả lời lại
thông qua Internet và câu trả lời này được hiển thị trên màn hình của những
người đang tham gia. Và trong một thời gian rất ngắn, người được hỏi sẽ trả
lời ngay mà không bị một sự hạn chế nào.
Đến nay, người truy cập Internet đã dần quen “đối chất” với những người
có trách nhiệm với các quyền lợi sát sườn của mình trên mạng Intenet. Ngược

lại, buổi giao lưu cũng là cơ hội để các chính khách, các nhà quản lý và những
người nổi tiếng tiếp xúc trực tiếp với công chúng trong và ngoài nước, giãi
bày những trăn trở, suy nghĩ của họ một cách trực tiếp đến bạn đọc. Ví dụ như
trước đây nhà sử học Dương Trung Quốc đã từng giãi bày mong muốn chân
thành được bảo vệ quyền lợi của người dân với tư cách vừa là nhà sử học, vừa
là nhà chính trị cùng hàng ngàn bạn đọc trong một buổi giao lưu được tổ chức
trên Vietnamnet tháng 5/2003. Tất cả những câu hỏi của độc giả đều bộc lộ
tinh thần thẳng thắn, cởi mở mà những cuộc phỏng vấn của các loại hình báo
chí khác khó mà thể hiện và chuyển tải được. Và những câu trả lời “sâu sắc và
hấp dẫn, duyên dáng” (theo Vietnamnet) của Dương Trung Quốc đã khiến
cho số lượng bạn đọc ngồi trước màn hình vi tính “chát” với ông mỗi lúc một
đông: gần một nghìn câu hỏi gửi về trong gần hai tiếng đồng hồ.
Để giao lưu trực tuyến ngày càng hiệu quả hơn, yêu cầu đặt ra không
chỉ với những người tổ chức mà ngay cả công chúng cũng cần “nâng tầm”
8


văn hóa online của mình; thể hiện ở cách đặt câu hỏi, cách tiếp cận sao cho
đúng và trúng. Về lâu dài, giao lưu trực tuyến cần được mở rộng hơn kể cả về
phạm vi, quy mô và mức độ tiến hành. Với sự phát triển mạnh mẽ của internet
ở Việt Nam thời gian qua, khoảng 13,34% số người “lên mạng” thường xuyên
cho thấy, nếu biết phát huy, giao lưu trực tuyến, diễn đàn điện tử sẽ là kênh
thông tin hữu ích, góp phần phát triển dân chủ, cải cách hành chính, đóng góp
to lớn cho công cuộc đổi mới.
Ở một khía cạnh khác, theo ông Nguyễn Anh Tuấn, TBT báo điện tử
VietnamNet: “Những cuộc giao lưu được thực hiện qua mạng Internet sẽ
khiến không khí báo chí trở nên cởi mở và quyền của công chúng được tôn
trọng hơn. Cách phỏng vấn, đối thoại từ trước tới nay của chúng ta (qua báo
giấy, báo nói, báo hình) thường hạn chế quyền đối thoại của công chúng,
trong lúc quyền của nhà báo đôi khi gần như tuyệt đối. Vì thế, giao lưu trực

tuyến là một công cụ giúp công chúng có một diễn đàn rộng mở hơn. Quả
không sai khi người ta nói rằng giao lưu trực tuyến là một “đặc sản” của báo
điện tử”.
Với thế mạnh này, báo điện tử thực sự tạo ra một cách “đọc” mới của công
chúng truyền thông. Tác phẩm báo chí giờ đây không còn ý nghĩa là một sáng
tạo của một nhà báo cụ thể mà là sản phẩm tập thể, trong đó, công chúng báo
mạng là đồng chủ thể sáng tạo. Khả năng tương tác cao của báo trực tuyến
không chỉ tạo cảm giác gần gũi hơn giữa công chúng báo chí và tòa soạn mà
nó có ý nghĩa dân chủ trong thông tin và tiếp nhận thông tin. Việc báo chí
đăng bài của bạn đọc gửi về là chuyện bình thường không có gì đáng nói,
nhưng đối với hình thức giao lưu trực tuyến trên báo điện tử thì bạn đọc chính
là một thành phần rất quan trọng trong quá trình thực hiện buổi giao lưu.
Trong phát thanh, truyền hình, từ lâu đã có mục “Giao lưu với bạn nghe
đài, xem đài”, "Trả lời trực tiếp bạn nghe đài, xem đài“, "Khách mời phòng
thu”... nhưng nếu so với cách thu thập ý kiến công chúng như ở giao lưu trực
tuyến của các báo điện tử thì còn khoảng cách khá xa. Khi các “sao” có buổi
9


giao lưu, khi vấn đề đang là bức xúc được đưa lên trực tuyến…, con số hàng
ngàn, hàng vạn ý kiến chuyển về là chuyện hết sức bình thường. Giao lưu trực
tuyến trên báo điện tử cũng khác hẳn đối thoại trực tiếp trên truyền hình và
phỏng vấn trên báo viết ở chỗ nhân vật được mời giao lưu có thể cùng một
lúc trả lời trực tiếp nhiều công chúng trên khắp thế giới. Và vì thế , người hỏi
có thể “truy kích” nhân vật của mình về một vấn đề gì đó (do toà soạn gợi ý
hoặc độc giả tự nghĩ ra) một cách rốt ráo… Và một nhân vật ở cách xa toà
soạn nửa vòng trái đất cũng có thể “kết nối” về tòa soạn để thực hiện được
cuộc giao lưu mà không tốn kém gì về chi phí tổ chức. Ví dụ như buổi giao
lưu trực tuyến xuyên biên giới với anh Phạm Đức Trung Kiên, giám đốc điều
hành quỹ học bổng Việt Nam - Hoa Kỳ mà Vietnamnet đã thực hiện ngày

23/3/2003…
Ở Việt Nam, một số báo điện tử và trang web hiện nay đã thực hiện
được giao lưu trực tuyến có sử dụng multimedia (đa phương tiện) mặc dù
không thường xuyên như: Vietnamnet, chuyên trang Ngôi sao của VnExpress,
VnMedia, VTV... Đồng thời với việc gửi câu hỏi và đọc câu trả lời, người đọc
còn có thể nghe lại các file âm thanh ghi giọng nói của người hỏi và trả lời.
Các cuộc giao lưu không chỉ là những dòng văn bản (text) đơn thuần nữa mà
có cả âm thanh hình ảnh. Buổi giao lưu trực tuyến đầu tiên có ứng dụng công
nghệ multimedia là với hoa hậu hoàn vũ 2003 Amelia Vega do Vietnamnet tổ
chức ngày 19/12/2003. Độc giả của Vietnamnet hôm ấy không chỉ được đọc
những câu trả lời và ngắm hoa hậu qua những bức ảnh (như nhiều cuộc giao
lưu khác) mà còn có thể “theo dõi” cô trả lời như xem truyền hình trực tiếp và
lắng nghe giọng nói của “người phụ nữ đẹp nhất hành tinh”… Ứng dụng công
nghệ multimedia đã làm cho không khí của các buổi GLTT trở nên gần gũi và
thân thiện. “Thật thú vị, khi không chỉ được hỏi nhân vật mà tôi quan tâm,
xem ảnh của họ trên mạng mà tôi còn được theo dõi từng cử chỉ, hoạt động,
tiếng nói của họ qua Internet” - một bạn đọc từ nước ngoài gửi thư về tòa soạn
VietnamNet sau buổi GLTT với Hoa hậu Hoàn vũ 2003.
10


Trong giai đoạn đầu, khi mà cơ sở hạ tầng viễn thông chưa phát triển,
những cuộc giao lưu vẫn chưa chịu nhiều áp lực. Cụ thể là người hỏi chưa có
điều kiện để xuất hiện “nguyên hình” trên màn hình Intenet nên vẫn có thể
dùng nickname (có thể giấu tên và địa chỉ thật), rồi đưa ra những câu hỏi hóc
búa mà không sợ bị đụng chạm; còn nhân vật được mời giao lưu cũng có thể
nhờ sự không xuất hiện hình trực tiếp nên việc trả lời không đến mức căng
thẳng lắm. Trong tương lai, khi mà hạ tầng cơ sở viễn thông phát triển hơn thì
những cuộc giao lưu trực tuyến sẽ diễn ra trực diện hơn (người hỏi và người
đáp nhìn thấy nhau qua mạng Intenet) và vì thế sẽ có nhiều áp lực hơn, nhưng

cũng sự hấp dẫn hơn rất nhiều. Điều này càng đòi hỏi việc nâng cao khả năng
của những người thực hiện, cũng như trình độ của khách mời và cả của những
khán giả đặt câu hỏi.
2. Hạn chế
Mặc dù hiệu quả xã hội từ các cuộc giao lưu trực tuyến thời gian qua là
rất to lớn, song hoạt động này vẫn bộc lộ một số hạn chế, bất cập. Ở một số
cuộc giao lưu trực tuyến trên báo điện tử, có khi chủ đề quá hẹp, thông tin
xoay quanh một vài ngôi sao, người mẫu nghèo nàn, tính định hướng và tính
giáo dục chưa cao. Có trường hợp một vài nghệ sĩ được mời giao lưu trực
tuyến đến vài lần trên các báo điện tử trong một thời gian ngắn, gây tâm lý
nhàm chán cho độc giả. Nhiều báo khi tổ chức giao lưu trực tuyến chỉ chạy
theo thị hiếu nhất thời của độc giả, cố mời những nhân vật đang “hot”, được
công chúng quan tâm mà không có sự tìm tòi hướng tiếp cận mới, góc nhìn
mới, do vậy bắt khách mời phải trả lời những câu hỏi đã quá cũ quá chung
chung; đồng thời lại cũng buộc độc giả phải theo dõi một buổi giao lưu nhạt
nhẽo, vô vị, không đem đến thông tin gì mới mẻ…
Một số báo khi tiến hành giao lưu rất chậm cập nhật câu hỏi và câu trả lời,
điển hình như cuộc giao lưu “1 triệu ly sữa cùng Vinamilk” mà báo Thanh
niên Online từng tổ chức. Ngoài việc chọn đề tài không có gì hấp dẫn thì cách
thức thực hiện chậm chạp, thời gian không hợp lý khiến cho độc giả của buổi
11


giao lưu hôm ấy rất khó chịu. Còn với các buổi giao lưu trực tuyến nói
chung, nếu sau vài lần vào mà không thấy gì mới, chắc chắn độc giả sẽ không
đủ kiên nhẫn theo dõi tiếp buổi giao lưu đó. Sau khi kết thúc buổi giao lưu,
củng rất ít khi các báo có những bài tổng kết, tóm tắt lại diễn biến, những nội
dung trao dổi chủ yếu giữa độc giả và khách mời, những thông tin mới mẻ mà
khách mời cung cấp. Điều này sẽ gây khó khăn cho những độc giả không có
điều kiện theo dõi trực tiếp buổi giao lưu, vả lại không phải ai cũng có thời

gian ngồi đọc hết toàn bộ câu hỏi và trả lời của buổi giao lưu…
Trong số các báo điện tử ở Việt Nam, duy chỉ có Vietnamnet sử dụng
tương đối đa dạng, phong phú các hình thức của phỏng vấn trực tuyến, đồng
thời ứng dụng triệt để và khá thường xuyên tính đa phương tiện vào trong các
buổi giao lưu trực tuyến. Các báo khác dường như vẫn chưa thực sự đầu tư
nhiều cho thể loại báo chí mới mẻ này. Đây là điểu các báo điện tử chắc chắn
sẽ phải lưu ý nếu muốn tiếp tục phát triển trong thời gian tới. Bởi chỉ có tận
dụng tối đa những thế mạnh của báo điện tử như tương tác, đa phương tiện thì
mới có thể thu hút được đông đảo độc giả, mà trong các thể loại trên báo
mạng điện tử, phỏng vấn trực tuyến nói chung và giao lưu trực tuyến nói riêng
là nơi tốt nhất để tận dụng những thế mạnh đó.
Trình độ ứng xử trực tiếp qua mạng của một bộ phận bạn đọc còn hạn
chế. Nhiều độc giả có câu hỏi thiếu lịch sự, soi mói vào đời tư hoặc có lời lẽ
thiếu tôn trọng khách mời… Dĩ nhiên đa phần những câu hỏi này sẽ không
được chuyển cho khách mời trả lời và cũng không xuất hiện trên mặt báo. Tuy
nhiên, những câu hỏi “rác” này khiến khâu biên tập nội dung khá mất thời
gian, mỗi khách mời đều phải có một đến vài biên tập viên đứng sau giúp đỡ,
tâm lý của những người tổ chức bị ức chế.

12


CHƯƠNG III – CÁCH THỨC TỔ CHỨC VÀ THỰC HIỆN MỘT BUỔI
GIAO LƯU TRỰC TUYẾN
1. Điều kiện tổ chức một buổi giao lưu trực tuyến
Để tổ chức được một buổi giao lưu trực tuyến, trước tiên cần phải có
những sự chuẩn bị về mặt kĩ thuật từ phía tờ báo và độc giả.
Với tờ báo: ngoài những yêu cầu cơ bản như: địa chỉ tên miền, máy
chủ, hệ thống máy tính hiện đại… thì tờ báo cũng phải có một đường truyền
đủ “rộng” để tránh việc “nghẽn mạng” khi số lượng người truy cập vào buổi

giao lưu trực tuyến quá đông. Đây cũng là cơ sở để các báo ứng dụng thêm
tính đa phương tiện để tăng tính hấp dẫn cho buổi giao lưu trực tuyến về sau
này. Ngoài ra, các tờ báo cũng cần có những phần mềm, công cụ chuyên biệt
cho việc giao lưu trực tuyến để có thể thực hiện công việc được nhanh chóng,
đơn giản và tránh những sai sót, trục trặc không đáng có khi tiến hành giao
lưu.
Với độc giả: là những người quan trọng, trực tiếp tham gia xây dựng
nên một buổi giao lưu trực tuyến nên sự chuẩn bị về mặt kĩ thuật của họ cũng
rất ảnh hưởng đến sự thành công của buổi giao lưu. Độc giả muốn trực tiếp
giao lưu hoặc theo dõi đều cần phải có một máy tính và một đường truyền
internet đủ nhanh, một trong số các trình duyệt web như Internet Explorer,
Firefox, Opera, Safari, Google Chrome… và một vài phần mềm phụ trợ nếu
buổi giao lưu có sử dụng multimedia.
2. Các bước tiến hành giao lưu trực tuyến
2.1 Xác định đề tài và lựa chọn khách mời
Đề tài của buổi giao lưu phải đảm bảo tính thời sự, hấp dẫn, nắm bắt
đúng mối quan tâm của đông đảo công chúng và phải có khả năng thực hiện
được một buổi giao lưu thành công.
Hàng ngày, tòa soạn báo điện tử nhìn vào bảng thống kê có thể biết
được số lượng bạn đọc một cách chính xác. Ở đâu, nước nào có bao nhiêu
13


người đọc, đọc vào giờ nào. Chi tiết hơn, số lượt bạn đọc ở từng trang, từng
mục, từng bài là bao nhiêu. Nắm được số lượng chính xác là điều cần, nhưng
cần hơn là biết phản ứng của bạn đọc ra sao với nội dung bài viết và cách viết
của mỗi một bài báo vừa xuất bản. Qua thư phản hồi (feedback) đặt cuối mỗi
bài viết, nhiều bạn đọc đã biểu thị ngay quan điểm của mình với vấn đề mà
báo nêu sau khi đọc xong. Và ngay lập tức, tòa soạn nhận được những ý kiến
đó. Ngay đối với báo điện tử, tất cả dưới mỗi tin bài đều có đặt “nút bấm” để

cho bạn đọc có ý kiến, nhưng qua thực tế cho thấy, nếu bài nào đặt feedback ở
dạng mở thì bạn đọc “có ý kiến ngay” còn dù vấn đề có nóng mà feedback đặt
ở dạng “ẩn” thì cũng rất ít người vào. Với ưu thế này, hàng ngày, những báo
điện tử lớn như Vietnamnet, VnExpress nhận được hàng ngàn thư. Đặc biệt,
trong những dịp có vấn đề mà bạn đọc quan tâm thì số lượng thư nhiều hơn
gấp đôi, gấp ba bình thường.
Việc thống kê bài được đọc nhiều nhất và công bố ngay trên báo là việc
hết sức đơn giản. Nếu như làm tốt công tác thống kê này thì các báo có thể
nắm bắt được đối tượng độc giả chủ yếu của mình, họ quan tâm đến vấn đề gì,
quan tâm ở mức độ như thế nào, từ đó có được sự lựa chọn đề tài một cách
hợp lý, chính xác. Hơn thế, trong tập hợp ý kiến phản hồi, Tòa soạn rất dễ
nhận ra dư luận đang hướng về đâu. Và, tất nhiên trong đó sẽ có những đề
xuất, những gợi ý khá hay. Mặc dù căn cứ vào thư từ của bạn đọc, đặc biệt là
qua đường dây nóng để phát hiện ra đề tài là việc làm của tất cả các loại hình
truyền thông, nhưng báo điện tử vẫn có ưu thế là nhanh và nhiều hơn các loại
hình khác. Tiếp đó là ưu thế xuất bản ngay không chờ định kỳ cũng giúp báo
mạng điện tử tranh thủ được cơ hội trong việc định hướng sớm cho bạn đọc.
Một vài số liệu ví dụ như: ngày 14/06/2007, VietNamNet có
77.166.154 lượt truy cập với 127 tin bài xuất bản. Thời gian đọc nhiều nhất
đạt từ 20 triệu lượt mỗi giờ là từ 8h sáng đến 20h đêm, trong đó, thời điểm
cao nhất đạt trên 30 triệu lượt truy cập là 9-10h sáng. Về phân bố địa lý bạn
đọc, đông nhất là Việt Nam, Mỹ, Úc, Đức, Pháp, Canada, Nhật, Singapore,
14


Trung Quốc… Số nước đạt trên 1.000 bạn đọc có 23 nước. Có tới 158 nước
có bạn đọc VietNamNet trong ngày 14/6, đáng ngạc nhiên là nhiều nước như
Afghanistan, Malawie, Maldives, Honduras, Nicaragoa… vẫn có người đọc.
Khảo sát đối tượng truy cập của Thanh niên online, Tuổi trẻ online,
VietnamNet và VnExpress, chúng ta thu được kết quả: Về giới tính: 57.3 % là

nam, 42.7 % là nữ; Về độ tuổi: dưới 15 tuổi: 2,4%, từ 15 – 18 tuổi: 8.7%, từ
18– 25 tuổi: 50.1%, từ 26–40 tuổi: 30.5%, trên 40 tuổi: 8.3%; Thời gian sử
dụng Internet: 91.2 % đã sử dụng Internet từ 3 năm trở lên; 82.5% sử dụng
Internet hàng ngày; Về không gian truy cập: (thống kê kỹ thuật từ các máy
chủ của các báo qua theo dõi địa chỉ IP: 61% truy cập từ nước ngoài (đây là
con số bình quân của 4 báo trực tuyến nói trên), 49% truy cập trong nước.
Theo thống kê của Thanh Niên online, bình quân trong 6 tháng đầu năm
2006, tổng số truy cập vào báo trực tuyến này hàng ngày thấp nhất là 1,5 triệu
lượt (thời điểm cuối tuần), cao nhất là 1,8 triệu lượt, trong đó có 55% là người
truy cập là kiều bào, du học sinh... từ nước ngoài. Số lượng bạn đọc ở Bắc Mỹ
và châu Âu, Úc chiếm tỉ lệ truy cập cao nhất. Trang web tiếng Anh của Thanh
Niên online chính thức ra mắt ngày 15.7.2004, đến nay tổng số truy cập hàng
ngày (tính bình quân 6 tháng đầu 2006) thấp nhất là 80 ngàn lượt, cao nhất là
110 ngàn lượt, hiện đứng đầu trong các trang website tiếng Anh do Việt Nam
thực hiện, thu hút nhiều bạn đọc là thanh niên gốc Việt vốn không rành tiếng
Việt mà thạo tiếng Anh, đang sinh sống tại Bắc Mỹ và Úc.
Khi tham gia vào buổi giao lưu trực tuyến, độc giả thường được yêu cầu
khai báo một số thông tin cơ bản như: tên, tuổi, giới tính, địa chỉ, số điện
thoại, địa chỉ, email… Với báo mạng điện tử, chúng ta còn có thể đếm chính
xác số lượt người truy cập đối với từng trang báo, từng bài báo… một cách cụ
thể và khách quan. Chính nhờ vào những thống kê đó, Ban biên tập có thể kịp
thời chấn chỉnh cho phù hợp đối với từng trang báo, đồng thời đưa ra những
đề tài giao lưu và lựa chọn khách mời phù hợp với đối tượng độc giả của báo
mình. Việc điều tra này diễn ra hết sức khách quan, chính xác mà không mất
15


nhiều thời gian, công sức. Những báo trực tuyến nổi tiếng như Vnexpess, sau
nhiều cuộc khảo sát đã đưa ra chiến lược tập trung vào những chuyên mục có
thể thu hút giới trẻ: khai thác thông tin về những ngôi sao ca nhạc, điện ảnh,

sân khấu, thời trang, thông tin về thẩm mỹ, làm đẹp…
Tất nhiên là ngoài việc xác định đề tài giao lưu qua thị hiếu công
chúng, các tờ báo cũng có thể tự đưa ra đề tài dựa trên chính kiến và phán
đoán của mình về những vấn đề nóng hổi trong xã hội mà theo tờ báo là đáng
lưu tâm, thu hút được công chúng và có khả năng thực hiện được một buổi
giao lưu trực tuyến.
Sau khi lựa chọn được chủ đề thì bước tiếp theo là phải lựa chọn và liên
hệ với khách mời. Khách mời phải là những người tiêu biểu, có uy tín, thu hút
được độc giả, có khả năng giao lưu tốt, có thể cung cấp cho độc giả những
thông tin mà họ quan tâm. Với khách mời là các nghệ sĩ thì yêu cầu không
quá khắt khe nhưng cũng phải là người đang thu hút được sự quan tâm của
công chúng vào thời điểm ấy, có những biến chuyển mới, những thông tin thú
vị trong sự nghiệp và cuộc sống, tránh việc các nghệ sĩ “mượn” buổi giao lưu
để làm PR cho bản thân. Việc liên hệ với các khách mời nhằm thu xếp lịch
hẹn tổ chức buổi giao lưu trực tuyến, đồng thời thống nhất về chủ đề chính
của buổi giao lưu để cho khách mời có sự chuẩn bị kĩ về tâm lý, xem xét lại
các vấn đề, tư liệu nếu cần thiết. Thời gian giao lưu nên bố trí để vừa tạo
thuận lợi cho khách mời vừa đảm bảo thuận tiện cho việc tổ chức của tòa soạn
và tham gia của độc giả. Khi đã xếp lịch và thông báo trên mặt báo rồi thì hết
sức tránh thay đổi hoặc tệ hơn là hủy bỏ, sẽ gây mất niềm tin của độc giả và
ảnh hưởng đến uy tín của tờ báo.
2.2 Lập đề cương
Trong đề cương cần vạch rõ những nét cơ bản của buổi giao lưu trực
tuyến như: chủ đề, thời gian, địa điểm, hình thức thực hiện, đơn vị tổ chức,
phân công công việc chi tiết cho từng người, kịch bản dự kiến và những điều
đáng lưu ý khác… Cần chú ý dự đoán những tình huống bất ngờ có thể xảy ra
16


trong buổi giao lưu và những biện pháp xử lý hoặc phương án thay thế để

tránh bị động trong khi thực hiện.
2.3 Viết lời mời gọi (giới thiệu vấn đề phỏng vấn)
Giống như sapo trong phỏng vấn thông thường, nội dung của lời mời
gọi bao gồm: đề tài phỏng vấn, lý do tiến hành phỏng vấn, người trả lời phỏng
vấn, thời gian tiến hành phỏng vấn, ngoài ra trong lời mời gọi thường nêu
những nội dung hay những câu hỏi có tính chất gợi mở nhằm khuyến khích,
động viên người đọc đặt câu hỏi. Lời mời gọi thường được đưa lên báo từ 3- 4
ngày trước đó, đôi khi từ 1-2 ngày.
Đối với những buổi giao lưu về một vấn đề nào đó thi vai trò của lời
mời gọi là hết sức quan trọng, nó cho độc giả thấy quy mô, tầm vóc của vấn
đề, sự kiện mà buổi giao lưu đề cập đến, mức độ ảnh hưởng đến bản thân các
độc giả, giới thiệu về các khách mời… Từ đó độc giả sẽ tự quyết định xem
buổi giao lưu đó có đáng tham gia hay không. Với các buổi giao lưu với nghệ
sĩ thì lời mời gọi dù không có nhiều ý nghĩa như vậy xong cũng cung cấp cho
độc giả lý do vì sao lại giao lưu trực tuyến với nghệ sĩ này, họ đang có điều gì
đáng quan tâm nhất lúc này…
2.4 Thực hiện buổi giao lưu trực tuyến
Người tham gia giao lưu trực tuyến sẽ phải điền các thông tin cần thiết
vào một bảng cho sẵn, bao gồm: họ tên, địa chỉ, số điện thoại…sau đó đăng
nhập vào nội dung cuộc phỏng vấn đang diễn ra, từ đây họ có thể đọc được
nội dung cuộc hỏi đáp và tham gia gửi câu hỏi. Việc nhận câu hỏi thường
được các báo tiến hành ngay sau khi đăng lời mời gọi và sẽ được tiếp tục cho
đến khi buổi giao lưu kết thúc.
Trong suốt quá trình thực hiện giao lưu, các biên tập viên sẽ phải lựa
chọn câu hỏi tiêu biểu, biên tập lại cho ngắn gọn, rõ ràng rồi mới chuyển cho
khách mời trả lời. Sau đó, người biên tập sẽ đánh máy lại câu trả lời và đưa
lên mạng, đồng thời có thể chụp ảnh, quay phim, ghi âm buổi giao lưu. Điều
quan trọng khi thực hiện là phải tạo được không khí thoải mái, tự nhiên, động
17

viên cho khách mời trả lời, nhưng cũng tôn trọng độc giả, khuyến khích mọi
người tham gia đặt câu hỏi, tạo sự sôi nổi trong giao lưu… Sự phối hợp nhịp
nhàng giữa các ê kíp thực hiện cùng với các khách mời là điều hết sức quan
trọng để thực hiện thành công một buổi giao lưu trực tuyến.
Kết thúc cuộc phỏng vấn, nội dung này sẽ được biên tập lại ở những ức
độ khác nhau (rút tít, viết sapo, sửa lỗi chính tả, ngữ pháp, loại bỏ những câu
hỏi nhạy cảm, tổ chức lại thông tin theo những chủ đề nhỏ hơn, đặt tít xen, kết
luận) và xuất bản. Như vậy, từ lúc diễn ra cuộc phỏng vấn cho đến lúc đưa bài
lên có một khoảng thời gian dành cho khâu biên tập, thời gian này dài hay
ngắn phụ thuộc vào mức độ biên tập và quy trình biên tập của từng báo.
2.5 Tổng kết buổi giao lưu
Khi kết thúc buổi giao lưu, người tổ chức nên có một bài tổng kết, tóm
tắt khái quát diễn biến cùng những vấn đề chính đã được trao đổi, số lượng
câu hỏi gửi về, trong số đó thì độc giả quan tâm đến điều gì nhất. Ngoài ra có
thể đánh giá về những câu trả lời của khách mời, xem có né tránh không, trả
lời có đúng- trúng với câu hỏi của độc giả không. Điều này vừa giúp cho
khách mời rút kinh nghiệm, vừa phần nào giúp độc giả đánh giá được chất
lượng của buổi giao lưu...

18


KẾT LUẬN
Trong thập niên đầu tiên của thế kỷ 21 này, cùng với sự phát triển của
công nghệ thông tin, chắc chắn rằng, báo chí trực tuyến Việt Nam sẽ có sự
vươn lên thật mạnh mẽ, sẽ trở thành niềm tự hào của nền báo chí Việt Nam.
Thành tựu và tốc độ phát triển trong 11 năm qua của báo mạng điện tử Việt
Nam cho phép chúng ta hy vọng về một tương lai thành công của một nền báo
chí Việt Nam hiện đại sánh vai với các nền báo chí lớn trên thế giới. Chúng ta

cũng có quyền tin tưởng rằng sẽ có nhiều thay đổi sâu sắc trong đời sống báo
chí Việt Nam hiện đại mà báo mạng điện tử sẽ là người lính xung kích trước
xu thế tích hợp các loại hình báo chí đã bắt đầu khởi động.
Bây giờ không còn là thời đại của cách đưa tin truyền thống khi mà
công chúng chỉ biết tiếp nhận thông tin một chiều, giản đơn từ nhà báo. Bây
giờ đã là thời mà “mọi thông tin trên đầu ngón tay người sử dụng” (nguyên
văn: “Information at your fingertips” - Bill Gates), nghĩa là công chúng có thể
biết- và biết một cách dễ dàng mọi thông tin trên thế giới chỉ bằng một cú
click chuột. Những người làm báo giờ đây không còn vị thế “áp đặt” thông tin
mà ngược lại còn phải chịu áp lực rất lớn từ công chúng. Nhà báo giờ đây
phải đem đến cho công chúng những thông tin mà họ cần, theo cách mà họ
dễ dàng tiếp cận nhất... Để có thể đáp ứng nhu cầu thông tin ngày một lớn và
yêu cầu tiếp nhận ngày một khắt khe của công chúng, báo mạng điện tử phải
khai thác một cách triệt để nhất những thế mạnh của mình như: tính đa
phương tiện, tính tương tác.... Để khẳng định sức mạnh, vị thể của mình so
với các loại hình báo chí khác, các tờ báo mạng điện tử không còn cách nào
khác là phải sử dụng thường xuyên, linh hoạt và cải tiến mạnh mẽ hơn nữa
các thể loại báo chí đặc trưng của mình. Với tất cả những ưu điểm như: tính
tương tác, tạo không khí dân chủ, khả năng ứng dụng multimedia, tính thuận
tiện, nhanh chóng..., giao lưu trực tuyến nói riêng và phỏng vấn trực tuyến nói
chung là một thể loại không thể thiếu để lôi cuốn độc giả và tạo nên bản sắc
riêng cho báo mạng điện tử.

19


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Tác phẩm báo chí – Tập II – PGS, TS Nguyễn Văn Dững- NXB Lý

luận Chính trị- Hà Nội- 2006

2.

Nhập môn Báo mạng điện tử - Th.S Nguyễn Trường Giang

3.

Công nghệ phỏng vấn- Maria Lukina – TS Hoàng Anh dịch- NXB
Thông tấn- 2004

4.

Www.vietnamjournalism.com

5.

Tư liệu từ một số báo điện tử như: Vietnamnet.vn, VnExpress.net,
Thanhnien.com.vn, Tuoitre.com.vn, Tienphong.vn ...

20