BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN TOÁN CỦA HỌC SINH LỚP 5 THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

PHÙNG THỊ THÙY LINH

BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN TOÁN CỦA HỌC SINH
LỚP 5
THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC


2

NGHỆ AN - 2016


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

PHÙNG THỊ THÙY LINH

BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN TOÁN CỦA HỌC SINH
LỚP 5
THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
Chuyên ngành: Giáo dục học
Mã số: 60.14.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học:

PGS.TS. THÁI VĂN THÀNH
NGHỆ AN - 2016


LỜI CẢM ƠN
Với lòng kính trọng sâu sắc và tình cảm chân thành, tôi xin trân trọng
cám ơn:
- Ban giám hiệu nhà trường, khoa đào tạo Sau đại học, khoa Giáo dục,
quý thầy cô trường Đại học Vinh đã tạo điều kiện thuận lợi và nhiệt tình giảng
dạy, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận
văn này.
- Ban lãnh đạo, các cán bộ chuyên viên Phòng GD & ĐT TP. Vinh,
cùng với các cán bộ quản lí, giáo viên, phụ huynh và học sinh ở các trường
tiểu học đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến thầy
hướng dẫn khoa học PGS. TS Thái Văn Thành - người đã tận tình trực tiếp
hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong học tập và nghiên cứu, hoàn thành luận văn.
Có được thành quả này, tôi vô cùng biết ơn gia đình, người thân, bạn
bè, đông nghiệp đã giúp đỡ và động viên tôi trong học tập, nghiên cứu và
hoàn thành luận văn.
Mặc dù bản thân đã cố gắng rất nhiều nhưng phần trình bày của luận
văn chắc chắn không tránh khỏi những sai sót, kính mong quý thầy cô, các
bạn đọc quan tâm cho ý kiến bổ sung để luận văn được hoàn thiện hơn.
Nghệ An, tháng 9 năm 2016
Tác giả

Phùng Thị Thùy Linh

MỤC LỤC
Trang
LỜI CẢM ƠN...........................................................................................................................................4
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN...............................................................................9
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ.........................................................................................................10
Bảng:.....................................................................................................................................................10
10
MỞ ĐẦU.................................................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài............................................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu.....................................................................................................................2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu..............................................................................................3
4. Giả thuyết khoa học.......................................................................................................................3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu.....................................................................................................................3
6. Phạm vi nghiên cứu.......................................................................................................................3
7. Phương pháp nghiên cứu..............................................................................................................3
8. Đóng góp của luận văn...................................................................................................................4
9. Cấu trúc luận văn...........................................................................................................................4
Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN
TOÁN CỦA HỌC SINH LỚP 5 THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC..........................................5
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu..........................................................................................................5
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài..............................................................................................5
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước..............................................................................................7
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài.................................................................................................8
1.2.1. Đánh giá...............................................................................................................................8
1.2.2. Đánh giá kết quả học tập của học sinh.............................................................................10
1.2.3. Đánh giá kết quả học tập môn Toán..................................................................................12
1.2.4. Đánh giá theo năng lực......................................................................................................12
1.2.5. Phát triển năng lực............................................................................................................14

6
1.3. Một số vấn đề về đánh giá kết quả học tập môn Toán của học sinh lớp 5 theo hướng phát
triển năng lực...................................................................................................................................19
1.3.1. Sơ lược nội dung môn Toán lớp 5.....................................................................................19
1.3.2. Sự cần thiết phải đánh giá kết quả học tập môn Toán của học sinh lớp 5 theo hướng
định hướng phát triển năng lực..................................................................................................22
1.3.3. Nội dung đánh giá kết quả học tập môn Toán của học sinh lớp 5 theo định hướng tiếp
cận năng lực.................................................................................................................................24
1.3.4. Hình thức đánh giá kết quả học tập môn Toán của học sinh lớp 5 theo hướng phát triển
năng lực........................................................................................................................................26
1.3.5. Phương pháp đánh giá của môn Toán 5...........................................................................28
1.3.6. Những yêu cầu đối với đánh giá kết quả môn Toán của học sinh lớp 5 theo định hướng
phát triển năng lực......................................................................................................................29
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1......................................................................................................................34
Chương 2 THỰC TRẠNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH LỚP 5 THEO ĐỊNH HƯỚNG
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC........................................................................................................................34
2.1. Khái quát về nghiên cứu thực trạng.........................................................................................34
2.1.1. Mục đích của việc khảo sát...............................................................................................35
2.1.2. Nội dung khảo sát..............................................................................................................35
2.1.3. Đối tượng và địa bàn khảo sát..........................................................................................35
2.1.4. Phương pháp khảo sát.......................................................................................................35
2.1.5. Thời gian khảo sát..............................................................................................................36
2.2. Kết quả khảo sát thực trạng.....................................................................................................36
2.2.1. Thực trạng đánh giá kết quả học tập môn Toán của học sinh lớp 5................................36
2.2.2. Thực trạng đánh giá kết quả học tập môn Toán của học sinh lớp 5 theo hướng phát
triển năng lực...............................................................................................................................41
2.3. Đánh giá chung về thực trạng..................................................................................................48
2.3.1. Ưu điểm.............................................................................................................................48

2.3.2. Hạn chế..............................................................................................................................49
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2......................................................................................................................50


7
Chương 3 MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN TOÁN
CỦA HỌC SINH LỚP 5 THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC..................................................52
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp...........................................................................................52
3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu......................................................................................................52
3.1.2. Đảm bảo tính khoa học.....................................................................................................52
3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn.....................................................................................................52
3.1.4. Đảm bảo tính khả thi.........................................................................................................53
3.2. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đánh giá kết quả học tập môn Toán của học sinh lớp 5
theo định hướng tiếp cận năng lực.................................................................................................53
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ quản lí về tầm quan trọng của việc đánh giá KQHT
môn Toán của học sinh theo hướng phát triển năng lực...........................................................53
3.2.2. Cải tiến nội dung, phương pháp, hình thức đánh giá kết quả học tập môn Toán của học
sinh lớp 5 theo hướng phát triển năng lực.................................................................................55
3.2.3. Hình thành, rèn luyện năng lực tự đánh giá, đánh giá lẫn nhau trong đánh giá KQHT
môn Toán của học sinh lớp 5 theo hướng phát triển năng lực..................................................61
3.2.4. Bồi dưỡng cho giáo viên tiểu học phương pháp đánh giá kết quả học tập môn Toán của
học sinh theo định hướng phát triển năng lực...........................................................................65
3.2.5. Xây dựng cơ chế động viên, khen thưởng, khuyến khích đối với những giáo viên thực
hiện tốt công tác đánh giá kết quả học tập của học sinh Tiểu học theo định hướng phát triển
năng lực........................................................................................................................................74
3.3. Thăm dò về tính khả thi và tính cần thiết của các biện pháp..................................................75
3.3.1. Mục đích thăm dò..............................................................................................................75
3.3.2. Nội dung thăm dò..............................................................................................................75
3.3.3. Đối tượng và thời gian thăm dò........................................................................................75
3.3.4. Tổ chức khảo nghiệm.........................................................................................................76

3.3.5. Kết quả và đánh giá khảo nghiệm.....................................................................................76
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3......................................................................................................................82
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................................................................83
TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................................................86


8
PHỤ LỤC...............................................................................................................................................90


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
Chữ viết tắt
ĐG
GV
GD & ĐT
HS
KT
KT -ĐG
KQHT
TH
TNKQ

Chữ viết đầy đủ
Đánh giá
Giáo viên
Giáo dục và Đào tạo
Học sinh
Kiểm tra
Kiểm tra -đánh giá
Kết quả học tập

Tiểu học
Trắc nghiệm khách quan


DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Bảng:
Bảng 2.1. Nhận thức của giáo viên về triết lí đánh giá.......................................................................37
Bảng 2.2. Mục đích đánh giá kết quả học tập của học sinh...............................................................42
Bảng 2.3. Vai trò đánh giá kết quả học tập của học sinh....................................................................43
Bảng 2.4. Mức độ sử các phương pháp vào quá trình dạy học..........................................................43
Bảng 2.5. Nguyên nhân làm vi phạm tính khách quan của việc đánh giá KQHT của học sinh..........46
Bảng 3.1. Sự cần thiết và mức độ quan trọng của các biện pháp đánh giá KQHT môn Toán của học
sinh lớp 5 theo phát triển năng lực.....................................................................................................77
Biểu đồ 3.1. Mức độ quan trọng của các biện pháp đã đề xuất........................................................78
Bảng 3.2. Tính khả của các biện pháp đã đề xuất...............................................................................80
Biểu đồ 3.2. Tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất.....................................................................81


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đánh giá là một mắt xích trọng yếu trong quá trình thực hiện giáo dục.
Nền giáo dục Việt Nam đang đứng trước yêu cầu “Đổi mới căn bản,
toàn diện” theo hướng “chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và
hội nhập quốc tế” như Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI đã nêu. Để đáp
ứng yêu cầu đó, riêng giáo dục phổ thông đã có rất nhiều việc phải làm. Trong
bối cảnh hiện nay, một mâu thuẫn như là bài toán khó được đặt ra: cần đổi
mới đồng bộ và toàn diện nhưng không cào bằng, không đánh giá tất cả. Để
làm được vậy, từ thực tieenc giáo dục Việt Nam cần phải suy nghĩ, phân tích
để xác định được một số mắt xích trọng yếu - các yếu tố chịu tải căng nhất và

có vai trò quyết định, chi phối guồng quay của bộ máy giáo dục. Tác động
vào mắt xích đó sẽ làm rung chuyển toàn bộ hệ thống, tạo ra sự biến đổi lớn,
phát triển nhanh và hiệu quả cao.
Từ cách nhìn trên, chúng tôi cho rằng đánh giá kết quả học tập của học
sinh là một trong số ít các mắt xích quan trọng ấy. Có nghĩa là muốn đổi mới
giáo dục Việt Nam nói chung và giáo dục phổ thông nói riêng, không thể
không tập trung vào đổi mới đánh giá. Muốn đổi mới đánh giá cần trao đổi để
nhận thức thật chính xác một số phương diện quan trọng và cần thiết của khoa
học đánh giá.
Trong chương trình tiểu học, môn Toán là môn học có vị trí rất quan
trọng. Nó góp phần trong việc rèn luyện tư duy, phương pháp giải quyết vấn
đề. Những kiến thức, kĩ năng đạt được trong quá trình học tập môn toán
không những giúp các em gắn việc học tập với cuộc sống xung quanh mà còn
hỗ trợ học sinh học tập tốt các môn học khác như mĩ thuật, tập viết, tự nhiên
xã hội, thủ công...


2
Giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển từ chương
trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học - từ chỗ
quan tâm tới việc học sinh học được gì đến chỗ quan tâm tới việc học sinh
học được cái gì qua việc học. Để thực hiện được điều đó, nhất định phải thực
hiện thành công việc chuyển từ phương pháp dạy học theo lối “truyền thụ một
chiều” sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình
thành năng lực và phẩm chất, đồng thời phải chuyển cách đánh giá kết quả
giáo dục từ nặng về kiểm tra trí nhớ sang kiểm tra, đánh giá năng lực vận
dụng kiến thức giải quyết vấn đề, coi trọng kiểm tra đánh giá kết quả học tập
với kiểm tra, đánh giá trong quá trình học tập để có tác động kịp thời nhắm
nâng cao chất lượng của hoạt động dạy học và giáo dục. Trước bối cảnh đó
cũng như để chuẩn bị cho quá trình đổi mới chương trình sau năm 2015, việc

dạy học và kiểm tra, đánh giá theo theo định hướng phát triển năng lực của
người học là cần thiết.
Đổi mới đánh giá cần có hướng để thực hiện và đánh giá kết quả học
tập của học sinh theo hướng phát triển năng lực chính là quan điểm chỉ đạo
hiện nay. Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm của quan điểm này vẫn còn tồn
tại một số hạn chế làm giảm hiệu quả đánh giá.
Từ những lý do trên chúng tôi quyết định lựa chọn đề tài “Biện pháp
nâng cao hiệu quả đánh giá kết quả học tập môn Toán của học sinh lớp 5
theo định hướng tiếp phát triển lực người học” làm đề tài nghiên cứu của
mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng đánh giá kết quả học tập
của học sinh, đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả đánh giá kết quả
học tập môn Toán của học lớp 5 theo hướng phát triển năng lực người học,
góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Toán ở tiểu học.


3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu: Quá trình đánh giá kết quả học tập môn Toán
của học sinh lớp 5 theo hướng phát triển năng lực
- Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp nâng cao hiệu quả đánh giá kết
quả học tập môn Toán của học sinh lớp 5 theo định hướng phát triển năng lực.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được biện pháp đảm bảo tính khoa học, khả thi thì có thể
nâng cao hiệu quả đánh giá kết quả học tập môn Toán của học sinh lớp 5, góp
phần nâng cao chất lượng dạy học môn Toán ở tiểu học
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lí luận của vấn đề nâng cao hiệu quả đánh giá kết
quả học tập và nghiên cứu thực trạng học tập môn Toán của học sinh lớp 5.

- Nghiên cứu cơ sở thực tiễn của đề tài: thực trạng đánh giá kết quả
học tập môn Toán của học sinh lớp 5 ở trường tiểu học.
- Đưa ra được một số biện pháp nâng cao hiệu quả đánh giá kết quả
học tập môn Toán của học sinh lớp 5 theo hướng phát triển năng lực.
6. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu biện pháp đánh giá kết quả học tập môn Toán của học sinh
lớp 5 theo định hướng tiếp cận năng lực ở một số trường tiểu học tại địa bàn
thành phố Vinh.
7. Phương pháp nghiên cứu
- Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận: nhóm phương pháp này
nhằm thu thập những thông tin để xây dựng cơ sở lí luận của đề tài. Có các
phương pháp nghiên cứu cụ thể sau:
+ Phương pháp phân tích tổng hợp tài liệu
+ Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp tổng kết
kinh nghiệm giáo dục


4
+ Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia
+ Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động
- Nhóm các phương pháp thống kê toán học để xử lí số liệu thu thập được.
8. Đóng góp của luận văn
- Về mặt lí luận: hệ thống hóa một số vấn đề lí luận về đánh giá, đánh
giá kết quả học tập của học tiểu học theo hướng phát triển năng lực.
- Về mặt thực tiễn: Chỉ ra được thực trạng đánh giá kết quả học tập
môn Toán của học sinh lớp 5 theo định hướng phát triển năng lực. Trong đó
có đề cập đến phương thức đánh giá, đến công tác chỉ đạo đánh giá kết quả
học tập, đến quy trình triển khai công tác đánh giá kết quả học tập của học
sinh ở trường tiểu học.

- Đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng của việc
đánh giá kết quả học tập môn Toán của học sinh lớp 5 theo định hướng phát
triển năng lực.
9. Cấu trúc luận văn
Chương 1: Cở sở lí luận của vấn đề nâng cao hiệu quả đánh giá kết
quả học tập môn Toán của học sinh tiểu học theo định
hướng phát triển năng lực
Chương 2: Thực trạng đánh giá kết quả học tập môn Toán của học
sinh lớp 5 theo định hướng phát triển năng lực
Chương 3: Một số biện pháp nâng cao chất lượng đánh giá kết quả học
tập môn Toán của học sinh lớp 5 theo hướng phát triển năng
lực ở học sinh tiểu học


5
Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN TOÁN CỦA HỌC SINH LỚP 5
THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Đánh giá là một mắt xích trong quá trình dạy học. Mọi sản phẩm của giáo
dục đều cần phải kiểm định và đánh giá về chất lượng. Quá trình dạy học là một
hệ thống toàn vẹn, mỗi yếu tố đều có những nhiệm vụ, chức năng riêng biệt để
góp phần hoàn thành nhiệm vụ chung. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của
học sinh là yếu tố rất quan trọng. Đánh giá và đánh giá kết quả học tập của học
sinh đã được nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước tìm hiểu nghiên cứu.
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài
Trong “Lí luận dạy học hiện đại” nhà giáo dục Tiệp Khắc
J.A.Comensky đã đặt những viên gạch đầu tiên làm nền móng cho lí luận dạy
học. Vào thế kỉ XV- XVIII, “Lí luận dạy học hiện đại” của J.A.Comensky đã

nêu lên ý nghĩa, vai trò của kiểm tra, đánh giá trong quá trình dạy học.
Ở thế kỉ XVIII, nhà giáo dục Đức I.B.Bazeio (1724- 1796) là người đầu
tiên đề xuất hệ thống kiểm tra - đánh giá trong trường học. Hệ thống đánh giá
của ông chia thành 12 bậc nhưng khi áp dụng chỉ có 3 bậc: tốt, trung bình,
kém. Nó được sử dụng ở nhiều nước, đặc biệt là ở Nga.
Những năm 20, 30 của thế kỉ XX, Ralph Tyler đã nhấn mạnh đến tầm
quan trọng của việc kiểm tra, đánh giá: “Quá trình kiểm tra, đánh giá chủ yếu
là quá trình xác định mức độ thực hiện mục tiêu trong quá trình dạy học”.
Năm 1910, Rotxotimo đã đưa ra phương pháp: “Trắc nghiệm tâm lý”
sau đó đã được dịch sang tiếng Đức và được chú nhiều ở Tây Âu và Mĩ. Ở Mĩ
trắc nghiệm đã được các nhà tâm lí học, giáo dục học đặc biệt chú ý. Có lẽ đó
cũng là hệ thống đánh giá đầu tiên được áp dụng phổ biến trong nhà trường.


6
Năm 1990, Liên đoàn giáo viên Mỹ, Hội đồng thẩm định giáo dục
Quốc gia và Hiệp hội giáo dục quốc gia đã xây dựng bảy tiêu chuẩn đánh giá
giáo dục cho giáo viên. Các tiêu chuẩn đó là:
- Giáo viên cần có kĩ năng lựa chọn lựa phương pháp đánh giá phù hợp
với những quyết định giảng dạy.
- Giáo viên cần có kĩ năng trong việc xây dựng phương pháp đánh giá
phù hợp với các quyết định giảng dạy.
- Giáo viên cần có kĩ năng quản lý, chấm điểm, diễn giải các kết quả của
những phương pháp đánh giá bên ngoài và bên trong do giáo viên sáng tạo.
- Giáo viên cần có kĩ năng trong việc sử dựng kết quả đánh giá khi ra
quyết định về cá nhân học sinh, lên kế hoạch giảng dạy, xây dựng chương
trình và cải thiện trường học.
- Giáo viên cần có kĩ năng trong việc phát triển tiến trình phân loại học
sinh một cách hợp lý qua đánh giá.
- Giáo viên cần có kĩ năng trong việc thông báo kết quả đánh giá cho

sinh, phụ huynh, các đối tượng ngoài ngành và các giáo dục khác.
- Giáo viên cần có kĩ năng nhận ra các phương pháp đánh giá và mục
đích sử dụng kết quả trái với đạo đức, pháp luật hoặc không phù hợp.
Vào năm 1997, OECD đã khởi xướng Chương trình đánh giá học sinh
quốc tế PISA. PISA là một hệ thống đánh giá quốc tế tập trung vào khả năng
đọc, kỹ năng Toán và khoa học của HS ở lứa tuổi 15. PISA được thực hiện bởi
Tổ chức Hợp tác Kinh tế và Phát triển (OECD), thực hiện đánh giá 3 năm một
lần. Mỗi đợt bao gồm các đánh giá của cả ba phần, nhưng chỉ có một phần
được đánh giá sâu. Trong chương trình đánh giá này, đề thi chú trọng đến các
tình huống phát sinh trong thực tiễn, liên quan đến kiến thức ở phổ thông đã
học. PISA giúp cho các quốc gia tham gia có cơ hội nhìn nhận một cách khá
toàn diện về những “kỹ năng cơ bản”, “năng lực cá nhân” mà HS quốc gia họ


7
đạt được, để từ đó đưa ra chính sách mới nhằm phát triển giáo dục một cách
bền vững, Việt Nam tham gia đánh giá PISA năm 2012.
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước
Giáo sư Trần Bá Hoành đã đưa ra nhận định kiểm tra đánh giá là khâu
có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục,
ông nhận định rằng đánh giá không đơn thuần chỉ là ghi nhận thực trạng còn
đề xuất những quyết định làm thay đổi thực trạng [19]. Nếu nhận định của GS
Trần Bá Hoành đề cập đến vai trò của công tác đánh giá thì Trần Khánh Đức,
Đại học quốc gia Hà Nội lại đề cập phía cạnh thực trạng công tác đánh giá
trong hệ thống giáo dục tại Việt Nam hiện nay, ông cho rằng các hình thức
đánh giá thiên về ghi nhớ, nhắc lại những nội dung giảng dạy đã bộc lộ nhiều
hạn chế như không phát huy sáng tạo người học, không tận dụng được khả
năng linh hoạt, sáng tạo của người học [10]. Hay như Nguyễn Kim Dung,
viện nghiên cứu giáo dục trường Đại học sư phạm TPHCM lại có cách nhìn
về công tác đánh giá hiện nay tại Việt Nam chỉ thiên về đo lường mà không

thiên về khuyến khích phát triển người học, việc quản lý và đánh giá chủ yếu
chỉ thực hiện theo chương trình sao cho đúng và đủ chứ chưa quan tâm đến
lợi ích thiết thực người học [9].
Từ năm 1994 đến nay, Bộ giáo dục và Đào tạo cũng bắt đầu quan tâm
đến vấn đề nghiên cứu đánh giá, kiểm tra, thi cử. Đặc biệt gần đây là Thông
tư số 30/2014/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 8 năm 2014 của Bộ trưởng Bộ Giáo
dục và Đào tạo về quy định đánh giá học sinh tiểu học. Chính vì vậy, ngày
càng có nhiều người quan tâm đến vấn đề này. Chẳng hạn:
- Xây dựng phương thức và một số công cụ đánh giá chất lượng giáo
dục phổ thông được nghiên cứu bởi Trần Kiều (2006)
- Đánh giá kết quả học tập theo chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương trình
giáo dục phổ thông được nghiên cứu bởi Nguyễn Thị Lan Phương (2010)


8
- Rèn luyện kĩ năng tự đánh giá kết quả học tập môn Toán của HS trung
học phổ thông được nghiên cứu bởi Bùi Thị Hạnh Lâm (2010)
- Đánh giá trong giáo dục Toán được nghiên cứu bởi Trần Vui - Nguyễn
Đăng Minh Phúc (2013)
Qua đó, chúng ta thấy rằng các công trình trong nước nghiên cứu về
lĩnh vực đánh giá chủ yếu theo hướng vận dụng các tri thức khoa học về đánh
giá vào tình hình thực tiễn Việt Nam bằng cách: đề xuất các phương thức và
một số công cụ đánh giá thông dụng đánh giá chất lượng phổ thông; tìm cách
rèn luyện cho học kĩ năng tự đánh giá kết quả học tập của học sinh. Riêng đối
với cấp Tiểu học vấn đề đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực là
một vấn đề mới. Do đó việc nghiên cứu đánh giá kết quả học tập môn toán
của học sinh lớp 5 theo định hướng phát triển năng lực là hết sức cần thiết.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Đánh giá
Có rất nhiều tài liệu và nhà nghiên cứu đã đưa ra các định nghĩa và

quan niệm khác nhau về vấn đề đánh giá.
Đánh giá là quá trình hình thành những nhận định, phán đoán về kết quả
công việc dựa vào sự phân tích những thông tin thu được, đối chiếu với những
mục tiêu, tiêu chuẩn đề ra, nhằm đề xuất những quyết định thích hợp để cải thiện
thực trạng, điều chỉnh nâng cao chất lượng và hiệu quả công việc”.
Theo Ralph Tyler, nhà giáo dục và tâm lí nỗi tiếng của Mỹ đã định
nghĩa: “Quá trình đánh giá chủ yếu là quá trình xác định mức độ thực hiện các
mục tiêu trong quá trình dạy học” [30].
Jean Marie Deketele(1989) cho rằng: “Đánh giá có nghĩa là thu thập
một tập hợp thông tin đủ thích hợp, có giá trị và đủ tin cậy; và xem xét mức
độ phù hợp giữa tập hợp thông tin này và một tập hợp tiêu chí phù hợp với
các mục tiêu định ra ban đầu hay điều chỉnh trong quá trình thu thập thông tin
nhằm ra một quyết định” [34].


9
Theo thuật ngữ tiếng Anh, đánh giá (evaluation) được hiểu là hệ thống
xác định những ưu điểm, giá trị và tầm quan trọng của một ai đó bằng cách sử
dụng các tiêu chí với bộ các tiêu chuẩn. Theo từ điển Tiếng Việt, nhà xuất bản
Đà Nẵng 1997, đánh giá được hiểu là nhận định một giá trị.
Theo Dương Thiệu Thống, là quá trình thu thập và xử lý kịp thời, có hệ
thống thông tin về hiện trạng và hiệu quả GD, căn cứ vào mục tiêu dạy học,
làm cơ sở cho những chủ trương, biện pháp và hành động trong GD tiếp theo.
Có thể nói rằng, ĐG là quá trình thu thập phân tích và giải thích thông tin một
cách hệ thống nhằm xác định mức độ đạt đến của các mục tiêu GD. ĐG có thể
thực hiện bằng PP định lượng hay định tính [37].
“Đánh giá trong giáo dục là quá trình thu thập và lý giải kịp thời, có hệ
thống thông tin về hiện trạng, khả năng hay nguyên nhân của chất lượng và
hiệu quả giáo dục căn cứ vào mục tiêu dạy học, mục tiêu đào tạo làm cơ sở sở
cho những chủ trương, biện pháp và hành động giáo dục tiếp theo nhằm phát

huy kết quả, sửa chữa thiếu sót”[43].
Theo Điều 2, TT30/BGD-ĐT ngày 28 tháng 4 năm 2014 nêu “Đánh giá
học sinh tiểu học nêu trong Quy định này là những hoạt động quan sát, theo
dõi, trao đổi, kiểm tra, nhận xét quá trình học tập, rèn luyện của học sinh; tư
vấn, hướng dẫn, động viên học sinh; nhận xét định tính hoặc định lượng về
kết quả học tập, rèn luyện, sự hình thành và phát triển một số năng lực, phẩm
chất của học sinh tiểu học” [41].
Quy định của Luật GD: Khoản 1, điều 6 của Luật Giáo dục năm 2005,
nêu rõ: “Chương trình GD thể hiện mục tiêu GD; quy định chuẩn kiến thức,
kỹ năng, phạm vi và cấu trúc nội dung GD, PP và hình thức tổ chức hoạt động
GD, cách thức đánh giá kết quả GD đối với các môn học ở mỗi lớp, mỗi cấp
học hoặc trình độ đào tạo” [28].
Từ các định nghĩa khác nhau nói trên, chúng ta có thể xem xét đánh giá
trong giáo dục trên những đặc điểm chủ yếu sau:


10
- Là một quá trình thu thập và xử lý thông tin về hiện trạng chất lượng,
hiệu quả, nguyên nhân và khả năng học sinh;
- Gắn bó chặt chẽ với các mục tiêu, chuẩn giáo dục;
- Tạo cơ sở đề xuất những quyết định thích hợp để cải thiện hiện trạng,
nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học và giáo dục.
Đánh giá không đơn thuần là sự ghi nhận thực trạng mà còn đề xuất
những quyết định làm thay đổi thực trạng. Vì thế, đánh giá được xem là một
khâu quan trọng, đan xen với các các khâu lập kế hoạch và triển khai công việc.
1.2.2. Đánh giá kết quả học tập của học sinh
Học sinh là đối tượng, là sản phẩm giáo dục đồng thời là chủ đề của
quá trình giáo dục. Do đó, việc đánh giá học sinh giữ vị trí đặc biệt trong điều
tra đánh giá giáo dục.
Trong cuốn “Cơ sở lý luận của việc đánh giá chất lượng học tập của HS

phổ thông”, tác giả Hoàng Đức Nhuận và Lê Đức Phúc đã đưa ra cách hiểu về
KQHT như sau [30]:
“Kết quả học tập là một khái niệm thường được hiểu theo hai quan
niệm khác nhau trong thực tế cũng như trong khoa học.
- Đó là mức độ thành tích mà một chủ thể học tập đã đạt, được xem xét
trong mối quan hệ với công sức, thời gian đã bỏ ra, với mục tiêu xác định.
- Đó còn là mức độ thành tích đã đạt của một học sinh so với các bạn
học khác.
Vậy đánh giá kết quả học tập là gì ?
Theo Đỗ Công Tuất, giảng viên trường Đại học An Giang, trong giáo
trình Đánh giá trong giáo dục có đưa ra việc đánh giá HS nhằm các mục đích
sau [36]:
- Làm sáng tỏ mức độ đạt được và chưa đạt được về các mục tiêu dạy
học, tình trạng kiến thức, kĩ năng, kĩ xão, thái độ của học sinh so với yêu cầu


11
của chương trình; phát hiện những sai sót và nguyên nhân dẫn tới những sai
sót đó, giúp học sinh điều chỉnh hoạt động học tập của mình.
- Công khai hóa các nhận định về năng lực, kết quả học tập của mỗi em
HS và cả tập thể lớp, tạo cơ hội cho các em có kĩ năng tự đánh giá, giúp các
em nhận ra sự tiến bộ của mình, khuyến khích động viên và thúc đẩy việc học
tập ngày một tốt hơn.
- Giúp giáo viên có cơ sở thực tế để nhận ra những điểm mạnh, điểm
yếu của mình, tự điều chỉnh, hoàn thiện hoạt động dạy, phấn đấu không ngừng
nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học.
Như vậy việc đánh giá kết quả học tập của HS nhằm:
- Nhận định thực trạng, định hướng điều chỉnh hoạt động học tập của HS.
- Tạo điều kiện nhận định thực trạng, định hướng điều chỉnh hoạt động
giảng dạy của giáo viên.”

Trong cuốn tài liệu “Đánh giá kết quả học tập ở Tiểu học”, tác giả cho
rằng, “Đánh giá kết quả học tập là thuật ngữ chỉ quá trình hình thành những
nhận định, rút ra những kết luận hoặc phán đoán về trình độ, phẩm chất của
người học, hoặc đưa ra những quyết định về việc dạy học dựa trên cơ sở
những thông tin đã thu thập được một cách hệ thống trong quá trình kiểm tra”
[35].
Theo Trần Kiều: “có thể coi đánh giá kết quả học tập của HS là xác
định mức độ đạt được về kiến thức, kỹ năng và thái độ của người học đối
chiếu với mục tiêu của chương trình môn học” [23]
Theo Hoàng Đức Nhuận và Lê Đức Phúc, “Đánh giá kết quả học tập là
quá trình thu thập và xử lý thông tin về trình độ, khả năng thực hiện mục tiêu
học tập của HS, về tác động và nguyên nhân của tình hình đó nhằm tạo cơ sở
cho những quyết định sư phạm của giáo viên và nhà trường, cho bản thân HS
để họ học tập ngày một tiến bộ hơn” [30].


12
Từ những nghiên cứu trên, chúng tôi cho rằng: “Đánh giá kết quả học
tập của học sinh là quá trình thu thập thông tin, phân tích và lí giải thực
trạng của việc đạt mục tiêu học tập, tìm hiểu nguyên nhân, đưa ra những
quyết định sư phạm nhằm giúp học sinh học tập ngày càng tiến bộ”.
1.2.3. Đánh giá kết quả học tập môn Toán
Từ những đặc điểm của đánh giá trong giáo dục, quan niệm về KQHT
và ĐG KQHT của học sinh, tham gia khảo ý kiến của một số tác giả [24],
[29], [30],... chúng tôi quan niệm: “Đánh giá kết quả học tập môn Toán của
HS là quá trình thu thập và xử lý thông tin về hiện trạng KQHT môn Toán của
HS, về tác động và nguyên nhân của hiện tượng đó nhằm cơ sở cho những
quyết định sư phạm của GV và nhà trường, cho bản thân HS để nâng cao chất
lượng dạy học môn Toán ở trường phổ thông” [8]
Theo Trần Vui - Nguyễn Đăng Minh Phúc: “Sự đánh giá thành tích học

tập của học sinh là một bộ phận chính yếu trong giáo dục Toán. Sự kiểm tra
và đánh giá là cần thiết để đánh giá tính sẵn sàng của học sinh cho việc học
mới, cung cấp cho giáo viên những phản hồi về sự thành công của phương
pháp giảng dạy và tiếp cận của mình, và giúp cho việc thiết kế các việc học
mới” [43].
Từ những nghiên cứu trên, chúng tôi cho rằng: “Đánh giá kết quả học
tập của học sinh là quá trình thu thập thông tin, phân tích và lí giải thực
trạng của việc đạt mục tiêu học tập, tìm hiểu nguyên nhân, đưa ra những
quyết định sư phạm nhằm giúp học sinh học tập ngày càng tiến bộ”.
1.2.4. Đánh giá theo năng lực
Theo quan điểm tiếp cận năng lực, việc đánh giá kết quả học tập không
lấy việc kiểm tra khả năng tái hiện kiến thức đã học làm trung tâm của việc
đánh giá. Đánh giá kết quả học tập theo năng lực cần chú trọng khả năng vận
dụng sáng tạo tri thức trong những tình huống ứng dụng khác nhau. Đánh giá


13
kết quả học tập đối với các môn học và hoạt động giáo dục ở mỗi lớp và sau
cấp học là biện pháp chủ yếu nhằm xác định mức độ thực hiện mục tiêu dạy
học, có vai trò quan trọng trong việc cải thiện kết quả học tập của HS. Hay
nói cách khác, đánh giá theo năng lực là đánh giá kiến thức, kỹ năng và thái
độ trong bối cảnh có ý nghĩa (Leen pil, 2011).
Xét về bản chất thì không có mâu thuẫn giữa đánh giá năng lực và đánh
giá kiến thức kỹ năng, mà đánh giá năng lực được coi là bước phát triển cao hơn
so với đánh giá kiến thức, kỹ năng. Để chứng minh HS có năng lực ở một mức
độ nào đó, phải tạo cơ hội cho HS được giải quyết vấn đề trong tình huống mang
tính thực tiễn. Khi đó HS vừa phải vận dụng những kiến thức, kỹ năng đã được
học ở nhà trường, vừa phải dùng những kinh nghiệm của bản thân thu được từ
những trải nghiệm bên ngoài nhà trường (gia đình, cộng đồng và xã hội). Như
vậy, thông qua việc hoàn thành một nhiệm vụ trong bối cảnh thực, người ta có

thể đồng thời đánh giá được cả kỹ năng nhận thức, kỹ năng thực hiện và những
giá trị, tình cảm của người học. Mặt khác, đánh giá năng lực không hoàn toàn
phải dựa vào chương trình giáo dục môn học như đánh giá kiến thức, kỹ năng,
bởi năng lực là tổng hóa, kết tinh kiến thức, kỹ năng, thái độ, tình cảm, giá trị,
chuẩn mực đạo đức,… được hình thành từ nhiều lĩnh vực học tập và từ sự phát
triển tự nhiên về mặt xã hội của một con người.
Có thể tổng hợp một số dấu hiệu khác biệt cơ bản giữa đánh giá năng
lực người học và đánh giá kiến thức, kỹ năng của người học như sau:
Tiêu chí
so sánh
1. Mục
đích chủ
yếu nhất

Đánh giá năng lực
- Đánh giá khả năng HS vận dụng
các kiến thức, kỹ năng đã học vào
giải quyết vấn đề thực tiễn của
cuộc sống.
- Vì sự tiến bộ của người học so

Đánh giá kiến thức,
kỹ năng
- Xác định việc đạt kiến
thức, kỹ năng theo mục
tiêu của chương trình giáo
dục.
- Đánh giá, xếp hạng giữa

14
với chính họ.
những người học với nhau.
2. Ngữ
Gắn với ngữ cảnh học tập và thực Gắn với nội dung học tập
cảnh đánh tiễn cuộc sống của HS.
(những kiến thức, kỹ năng,
giá
thái độ) được học trong
nhà trường.
3. Nội
- Những kiến thức, kỹ năng, thái - Những kiến thức, kỹ
dung đánh độ ở nhiều môn học, nhiều hoạt năng, thái độ ở một môn
giá
động giáo dục và những trải học.
nghiệm của bản thân HS trong - Quy chuẩn theo việc
cuộc sống xã hội (tập trung vào người học có đạt được hay
năng lực thực hiện).
không một nội dung đã
- Quy chuẩn theo các mức độ phát được học.
triển năng lực của người học.
4. Công
Nhiệm vụ, bài tập trong tình Câu hỏi, bài tập, nhiệm vụ
cụ đánh huống, bối cảnh thực.
trong tình huống hàn lâm
giá
hoặc tình huống thức.
5. Thời
Đánh giá mọi thời điểm của quá Thường diễn ra ở những
điểm đánh trình dạy học, chú trọng đến đánh thời điểm nhất định trong

giá
giá trong khi học.
quá trình dạy học, đặc biệt
là trước và sau khi dạy.
6. Kết quả - Năng lực người học phụ thuộc - Năng lực người học phụ
đánh giá
vào độ khó của nhiệm vụ hoặc bài thuộc vào số lượng câu hỏi,
tập đã hoàn thành.
nhiệm vụ hay bài tập đã
hoàn thành.
- Thực hiện được nhiệm vụ càng - Càng đạt được nhiều đơn
khó, càng phức tạp hơn sẽ được coi vị kiến thức, kỹ năng thì
là có năng lực cao hơn.
càng được coi là có năng
lực cao hơn.

1.2.5. Phát triển năng lực


15
Trong chương trình dạy học định hướng phát triển năng lực, khái niệm
năng lực được sử dụng như sau:
- Năng lực liên quan đến bình diện mục tiêu của dạy học: mục tiêu dạy
học được mô tả thông qua các năng lực cần hình thành;
- Trong các môn học, những nội dung và hoạt động cơ bản được liên
kết với nhau nhằm hình thành các năng lực;
- Năng lực là sự kết nối tri thức, hiểu biết, khả năng, mong muốn...;
- Mục tiêu hình thành năng lực định hướng cho việc lựa chọn, đánh giá
mức độ quan trọng và cấu trúc hóa các nội dung và hoạt động và hành động
dạy học về mặt phương pháp;

- Năng lực mô tả việc giải quyết những đòi hỏi về nội dung trong các
tình huống: ví dụ như đọc một văn bản cụ thể... Nắm vững và vận dụng được
các phép tính cơ bản;
- Các năng lực chung cùng với các năng lực chuyên môn tạo thành nền
tảng chung cho công việc giáo dục và dạy học;
- Mức độ đối với sự phát triển năng lực có thể được xác định trong các
chuẩn: Đến một thời điểm nhất định nào đó, HS có thể/phải đạt được những gì?
Sau đây là bảng so sánh một số đặc trưng cơ bản của chương trình định
hướng nội dung và chương trình định hướng phát triển năng lực:
Chương trình định hướng Chương trình định hướng phát
nội dung

triển năng lực

Mục tiêu

Mục tiêu dạy học được mô tả Kết quả học tập cần đạt được mô tả

giáo dục

không chi tiết và không nhất chi tiết và có thể quan sát, đánh giá
thiết phải quan sát, đánh giá được; thể hiện được mức độ tiến bộ
được

của HS một cách liên tục

Nội dung

Việc lựa chọn nội dung dựa Lựa chọn những nội dung nhằm đạt

giáo dục

vào các khoa học chuyên được kết quả đầu ra đã quy định,