Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THPT huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình theo định hướng giáo dục THPT sau năm 2015

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

VŨ THỊ NGÂN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN
HƯNG HÀ TỈNH THÁI BÌNH THEO ĐỊNH HƯỚNG
GIÁO DỤC THPT SAU NĂM 2015

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2016
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

VŨ THỊ NGÂN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN
HƯNG HÀ TỈNH THÁI BÌNH THEO ĐỊNH HƯỚNG
GIÁO DỤC THPT SAU NĂM 2015
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Thị Tính

THÁI NGUYÊN - 2016

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi; các số liệu và
kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, được các đồng tác giả cho
phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác.
Tác giả luận văn

i
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn, với tình cảm và sự biết ơn
sâu sắc, tôi xin trân trọng cảm ơn: Khoa Tâm lý giáo dục, Phòng Sau đại học,
Hội đồng khoa học, các thầy giáo, cô giáo trường Đại học Sư phạm Thái
Nguyên đã tận tình tham gia giảng dạy lớp thạc sỹ Quản lý giáo dục khoá 2014
- 2016 của trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên, các thầy cô đã tận tình
hướng dẫn, tạo điều kiện, quan tâm và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập

và nghiên cứu đề tài.
Đặc biệt tôi xin bày tỏ và biết ơn sự giúp đỡ tận tình của Phó Giáo sư Tiến sỹ - Nguyễn Thị Tính là người trực tiếp hướng dẫn đã quan tâm, chỉ bảo
và giúp đỡ tôi một cách thiết thực nhất trong suốt quá trình thực hiện và hoàn
thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn các cán bộ quản lý, các thầy giáo, cô giáo đang
công tác, trực tiếp giảng dạy tại các trường THPT huyện Hưng Hà Tỉnh Thái
Bình đã tận tình giúp đỡ, cung cấp đầy đủ các số liệu theo yêu cầu, tạo điều
kiện tốt nhất để tôi hoàn thành khoá học và bản luận văn này.

Thái Nguyên, tháng 05 năm 2016
Tác giả
Vũ Thị Ngân

ii
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................... ii
MỤC LỤC............................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................ iv
DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... v
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ................................................................................ vi
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1

1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3

4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
5. Giải thuyết khoa học ........................................................................................ 3
6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 4
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG THPT THEO ĐỊNH HƯỚNG GIÁO DỤC
THPT SAU NĂM 2015 ......................................................................................... 6

1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề quản lý hoạt động dạy học nói
chung và quản lý hoạt động dạy học môn Toán .......................................... 6
1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến vấn đề nghiên cứu ......................... 9
1.2.1. Dạy học ...................................................................................................... 9
1.2.2. Quản lý hoạt động dạy học ...................................................................... 10
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán học ở trường THPT .................... 11
1.3 Những vấn đề cơ bản về quản lý hoạt động dạy học môn Toán học ở
trường THPT ............................................................................................. 14
1.3.1 Mục tiêu dạy học môn Toán học ở trường THPT hiện nay ..................... 14

iii
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




1.3.2. Mục tiêu chương trình dạy học môn Toán theo định hướng giáo dục
THPT sau năm 2015 .................................................................................. 16
1.3.3. Kế hoạch dạy học môn Toán ở trường THPT sau năm 2015 .................. 18
1.3.4. Nội dung quản lý hoạt động giảng dạy môn Toán ở trường THPT
sau năm 2015 ............................................................................................. 18

1.4 . Vai trò của Hiệu trưởng trong quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở
trường trung học phổ thông sau năm 2015 ................................................ 30
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Toán ở trường THPT
sau năm 2015 ............................................................................................. 32
1.5.1. Những yếu tố chủ quan ............................................................................ 32
1.5.2. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 34
Kết luận chương 1.............................................................................................. 35
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN HƯNG HÀ TỈNH THÁI BÌNH
THEO ĐỊNH HƯỚNG GIÁO DỤC THPT SAU NĂM 2015 ............................. 36

2.1. Khát quát chung về các trường THPT huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình..... 36
2.1.1. Quy mô trường lớp .................................................................................. 36
2.1.2. Đội ngũ cán bộ QLGD, GV Toán ........................................................... 36
2.1.3. Học sinh ................................................................................................... 38
2.2. Tổ chức khảo sát ......................................................................................... 39
2.2.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 39
2.2.2. Đối tượng khảo sát................................................................................... 40
2.2.3. Nội dung khảo sát .................................................................................... 40
2.2.4. Phương pháp khảo sát .............................................................................. 40
2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THPT huyện Hưng
Hà tỉnh Thái Bình theo định hướng giáo dục THPT sau năm 2015 ................ 40
2.3.1. Thực trạng về hoạt động dạy của giáo viên Toán ................................... 40
2.3.2. Thực trạng về hoạt động học môn Toán của học sinh............................. 45

iv
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

2.4. Thực trạng quản lý dạy học môn Toán ở các trường THPT huyện Hưng
Hà, tỉnh Thái Bình theo định hướng giáo dục THPT sau năm 2015 ............ 48
2.4.1. Thực trạng quản lý hoạt động dạy của giáo viên bộ môn Toán .............. 48
2.4.2. Thực trạng quản lý hoạt động học môn Toán của học sinh ở các
trường THPT Huyện Hưng Hà, Tỉnh Thái Bình ..................................... 63
2.4.3. Thực trạng quản lý môi trường sư phạm cho hoạt động dạy học môn Toán ....... 66
2.4.4. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở
các Trường THPT huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình................................ 68
Kế t luận chương 2.............................................................................................. 71
Chương 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN HƯNG HÀ TỈNH THÁI BÌNH
THEO ĐỊNH HƯỚNG GIÁO DỤC THPT SAU NĂM 2015 ............................. 72

3.1. Những nguyên tắc trong việc đề xuất các giải pháp................................... 72
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục THPT
sau năm 2015 ............................................................................................. 72
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn, khả thi và kế thừa ........................... 72
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ, hệ thống ........................................... 73
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường
THPT huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình theo định hướng giáo dục
THPTsau năm 2015 ................................................................................... 74
3.2.1. Nhóm biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán của giáo
viên ở các trường THPT huyện Hưng Hà, Tỉnh Thái Bình theo
chương trình THPT sau năm 2015 ............................................................ 74
3.2.2. Nhóm biện pháp quản lý hoạt động học môn Toán của học sinh theo
chương trình giáo dục THPT sau năm 2015 ............................................. 88
3.2.3. Nhóm biện pháp phát triển môi trường sư phạm cho HĐDH môn
Toán ở các trường THPT ........................................................................... 91
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 95

v
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




3.4. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .......................... 96
Kết luận chương 3............................................................................................ 100
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................... 101

1. Kế t luận ........................................................................................................ 101
2. Khuyến nghị................................................................................................. 102
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 104
PHỤ LỤC ...............................................................................................................

vi
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CBQL

: Cán bộ quản lý

CSVC

: Cơ sở vật chất

ĐCHT

: Động cơ học tập

GV

: Giáo viên

GVBM

: Giáo viên bộ môn

GVCN

: Giáo viên chủ nhiệm

HS

: Học sinh

HTTCDH

: Hình thức tổ chức dạy học

PPDH

: Phương pháp dạy học

PTDH

: Phương tiện dạy học

SGK

: Sách giáo khoa

THPT

: Trung học phổ thông

TN

: Tốt nghiệp

iv
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Kế hoạch dạy học chương trình bắt buộc ......................................... 18
Bảng 1.2. Kế hoạch dạy học chương trình tự chọn ........................................... 18
Bảng 1.3. Kế hoạch dạy học chương trình chuyên đề học tập .......................... 18
Bảng 2.1.Thống kê số lượng cán bộ giáo viên và học sinh ............................... 36
Bảng 2.2. Đội ngũ cán bộ quản lý năm học 2015- 2016 ................................... 36
Bảng 2.3. Đội ngũ giáo viên Toán của các trường THPT huyện Hưng Hà ...... 37
Bảng 2.4. Kết quả xếp loại học lực, hạnh kiểm và tốt nghiệp........................... 39
Bảng 2.5. Kết quả HS đỗ Đại học, Cao đẳng, Chuyên nghiệp.......................... 39
Bảng 2.6. Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động dạy của giáo viên Toán ....... 41

Bảng 2.7. Đánh giá của học sinh về các hoạt động dạy của giáo viên Toán .... 42
Bảng 2.8. Thực trạng sử dụng PPDH của GV Toán ......................................... 43
Bảng 2.9. Thực trạng sử dụng PTDH của GV Toán ......................................... 44
Bảng 2.10. Mức độ thực hiện các hoạt động học tập môn Toán của HS .......... 46
Bảng 2.11. Thực trạng về kết quả học Toán của học sinh ................................ 47
Bảng 2.12. Kết quả thi học sinh Giỏi môn Toán ............................................... 47
Bảng 2.13. Thực trạng quản lý việc phân công dạy cho GV Toán ................... 48
Bảng 2.14: Thực trạng quản lý hoạt động lập kế hoạch của GV ...................... 50
Bảng 2.15: Thực trạng quản lý việc thực hiện chương trình giảng dạy của
GV Toán ........................................................................................ 51
Bảng 2.16: Quản lý dạy học tự chọn môn Toán ................................................ 53
Bảng 2.17: Quản lý việc chuẩn bị lên lớp của GV ............................................ 54
Bảng 2.18. Khảo sát thực trạng quản lý việc lên lớp và sau khi lên lớp của GV ...... 55
Bảng 2.19. Thực trạng quản lý đổi mới phương pháp dạy học ......................... 57
Bảng 2.20. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dự giờ môn Toán .............. 58

v
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




Bảng 2.21. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá HS
của GV Toán ................................................................................. 60
Bảng 2.22. Quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG Toán ở các trường THPT
Huyện Hưng Hà, Tỉnh Thái Bình .................................................. 61
Bảng 2.23. Quản lý hoạt động nâng cao chất lượng HS yếu Toán ở các
trường THPT Huyện Hưng Hà, Tỉnh Thái Bình ........................... 62
Bảng 2.24. Quản lý hoạt động học môn Toán của học sinh ở các trường
THPT Huyện Hưng Hà, Tỉnh Thái Bình ....................................... 63

Bảng 2.25. Kế t quả khảo sát thực trạng quản lý CSVC, PTDH môn Toán ...... 66
Bảng 2.26. Quản lý mối quan hê ̣ thầy - trò trong ho ̣c Toán ở các trường
THPT Huyện Hưng Hà, Tỉnh Thái Bình ....................................... 67
Bảng 3.1: Kết quả khảo sát về tính cần thiết ..................................................... 96
Bảng 3.2: Kết quả khảo sát về tính khả thi của các biện pháp quản lý ............. 98

vi
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1. Trình độ chuyên môn .................................................................... 38
Biểu đồ 2.2. Động cơ học tập môn Toán của HS .............................................. 45

vi
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục và đào tạo có vai trò to lớn trong đời sống xã hội, là nền tảng
vững chắc cho sự phát triển nhanh và bề vững của mỗi quốc gia trên toàn thế
giới. Thế giới trong thế kỷ XXI có những chuyển biến mới cực kỳ quan trọng
ảnh hưởng to lớn đến tình hình của mọi lĩnh vực trên toàn cầu, nổi bật là sự
hình thành một xã hội thông tin, kinh tế tri thức và sự phát triển nhanh chóng
chưa từng thấy của khoa học công nghệ, xu thế của toàn cầu hóa. Đây là

nguyên nhân tạo lên một làn sóng cải cách giáo dục ở các nước trên thế giới.
Trong đó đặc biệt chú ý đến khuyến cáo về “Giáo dục cho thế kỷ XXI” của tổ
chức liên hiệp quốc về giáo dục, khoa học, văn hóa” (UNESCO) về 4 trụ cột
giáo dục: học để biết, học để làm, học để cùng chung sống, học để làm người.
Tại báo cáo chính trị Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI “Đổi mới chương
trình, nội dung, phương pháp dạy và học, phương pháp thi, kiểm tra theo hướng
hiện đại, nâng cao chất lượng toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lí tưởng,
giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sang tạo,
kĩ năng thực hành, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội”.
Đến Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khoá XI về đổi mới căn bản, toàn
diện giáo dục và đào tạo “Đổi mới chương trình nhằm phát triển năng lực và
phẩm chất người học, hài hòa đức, trí, thể, mỹ; dạy người, dạy chữ và dạy
nghề. Đổi mới nội dung giáo dục theo hướng tinh giản, hiện đại, thiết thực, phù
hợp với lứa tuổi, trình độ và ngành nghề; tăng thực hành, vận dụng kiến thức
vào thực tiễn. Chú trọng giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, tri thức pháp
luật và ý thức công dân.” và “ Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và
học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận
dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một
chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự
học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển
năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa
1


dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh
ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học.”
Thực tiễn cho thấy giáo dục phổ thông hiện nay phát triển chưa đồng bộ,
còn nhiều bất cập về chương trình, sách giáo khoa và tổ chức dạy học, kiểm tra,
đánh giá kết quả. Do đó Nghị quyết 29TW chỉ đạo giáo dục phổ thông phải
từng bước chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận

năng lực của người học, nghĩa là từ chỗ quan tâm đến việc học sinh học cái gì
đến chỗ quan tâm học sinh vận dụng được cái gì qua việc học. Trên cơ sở đó
học sinh được “phát triển hài hòa cả thể chất và tinh thần. Học sinh được giáo
dục toàn diện đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ, các kỹ năng cơ bản; được rèn
luyện, phát triển các phẩm chất, năng lực cần thiết và tiếp cận nghề nghiệp”.
Trong quá trình đổi mới giáo dục nói chung và chương trình giáo dục
trung học phổ thống nói riêng, môn Toán là một môn học chiếm vị trí quan
trọng đặc biệt và không thể thiếu trong chương trình giáo dục phổ thông. Đặc
biệt theo đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông sau năm 2015
môn Toán là một trong 3 môn học bắt buộc trong chương trình lớp11 + 12. Đặc
trưng của môn Toán học là tính trừu tượng cao và tính thực tiễn phổ dụng, có
tính logic chặt chẽ và tính thực nghiệm. Thông qua Toán học hình thành và
phát triển cho học sinh một số năng lực chung cốt lõi: năng lực tính toán, năng
lực tư duy, năng lực sử dụng công nghệ, năng lực ngôn ngữ/ giao tiếp, năng lực
giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực tự quản lý, năng lực tự học, năng
lực sử dụng công nghệ và năng lực chuyên biệt....đồng thời phát triển ở học
sinh các kĩ năng giao tiếp, quản lý phát triển bản thân, kĩ năng thích ứng
vv…Thực tế dạy học cho thấy hiện nay nhiều trường THPT mới chỉ tập trung
quan tâm đến việc dạy Toán theo điểm số đạt được ở người học, chưa quan tâm
đến phát triển năng lực Toán học ở học sinh.
Với những lý do trên chúng tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động dạy học
môn Toán ở các trường THPT huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình theo định
hướng giáo dục THPT sau năm 2015” để nghiên cứu.

2


2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng về quản lý dạy học môn Toán
ở trường THPT nhằm đề xuất các biện pháp Quản lý hoạt động dạy học môn

Toán theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục THPT sau năm 2015 ở
các trường THPT huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THPT theo
định hướng chương trình giáo dục THPT sau năm 2015.
3.2 Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THPT
huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình theo định hướng chương trình giáo dục THPT
sau năm 2015.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các
trường THPT theo định hướng giáo dục THPT sau năm 2015.
Nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường
THPT huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình theo định hướng giáo dục THPT sau
năm 2015.
Đề xuất các biện pháp quản lý HĐDH môn Toán ở các trường THPT huyện
Hưng Hà, tỉnh Thái Bình theo định hướng giáo dục THPT sau năm 2015.
5. Giải thuyết khoa học
Chất lượng dạy học môn Toán các trường THPT huyện Hưng Hà tỉnh Thái
Bình phụ thuộc một phần vào hoạt động quản lý hoạt động dạy học môn Toán,
tuy nhiên, công tác này vẫn còn một số hạn chế và bất cập trong việc xây dựng
kế hoạch, phát triển chương trình học; tổ chức, chỉ đạo cũng như công tác kiểm
tra, đánh giá hoạt động dạy học môn Toán, nguyên nhân của thực trạng này có
thể do chưa có các biện pháp quản lý thật sự hiệu quả. Vì vậy nếu đề xuất được

3


các biện pháp quản lý dạy học môn Toán theo định hướng đổi mới chương trình,

sách giáo khoa sau năm 2015 phù hợp với điều kiện thực hiện thì sẽ góp phần
nâng cao hiệu quả quản lý HĐDH môn Toán ở các trường THPT hiện nay.
6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn đối tượng nghiên cứu
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu về quản lý HĐDH môn Toán theo định
hướng giáo dục THPT sau năm 2015 ở các trường THPT huyện Hưng Hà, tỉnh
Thái Bình.
6.2. Giới hạn khách thể khảo sát (Thuộc 05 trường THPT huyện Hưng Hà,
tỉnh Thái Bình)
Ban giám hiệu, gồm: 05 hiệu trưởng, 09 phó hiệu trưởng.
Tổ trưởng chuyên môn và giáo viên Toán: 60 đồng chí.
Học sinh: 150.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa các tài liệu, văn bản có liên quan đến quản
lý HĐDH môn Toán nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra giáo dục
Chúng tôi sử dụng các bảng hỏi dành cho cán bộ quản lý, giáo viên, học
sinh để thu thập thông tin về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán
và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Toán.
7.2.2. Phương pháp quan sát
Quan sát HĐ quản lý của Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, hoạt động dạy của
giáo viên và hoạt động học của học sinh các trường THPT huyện Hưng Hà, tỉnh
Thái Bình để thu thập thông tin liên quan đến vấn đề nghiên cứu.
7.2.3. Phương pháp phỏng vấn
Phỏng vấn trực tiếp các CBQL về công tác quản lý HĐDH môn Toán.
4

7.2.3. Phương pháp chuyên gia
Thu thập ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý để khảo nghiệm tính cần
thiết, khả thi của các biện pháp đề tài đề xuất.
7.3. Phương pháp bổ trợ
Sử dụng các công thức thống kê toán học trong khoa học giáo dục với sự
hỗ trợ của phần mềm nhập số liệu EPIDATA 3.1 và phần mềm phân tích số
liệu SPSS 22.0 để xử lý kết quả nghiên cứu.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài danh mục ký hiệu, chữ viết tắt, phần mở đầu, kết luận và khuyến
nghị, phụ lục, tài liệu tham khảo, danh mục công trình khoa học liên quan đến
luận văn của tác giả, luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường
THPT theo định hướng giáo dục THPT sau năm 2015
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường
THPT huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình theo định hướng giáo dục THPT sau
năm 2015
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường
THPT huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình theo định hướng giáo dục THPT sau
năm 2015.

5


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG THPT THEO ĐỊNH HƯỚNG
GIÁO DỤC THPT SAU NĂM 2015
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề quản lý hoạt động dạy học nói
chung và quản lý hoạt động dạy học môn Toán
Từ xưa tới nay, giáo dục luôn là một lĩnh vực mà ở bất kỳ thời đại nào, ở

bất kì quốc gia nào cũng nhận được nhiều sự quan tâm và nghiên cứu của các
nhà khoa học.
Từ thời cổ đại, Khổng Tử (551-479 TCN), triết gia nổi tiếng, nhà giáo dục
lỗi lạc của Trung Quốc cho rằng giáo dục là cần thiết cho mọi người (hữu giáo
vô loại).
Nhà bác học người Đức Leibniz (1646-1716) có quan điểm: Ai làm chủ
giáo dục có thể thay đổi thế giới.
Ở Việt Nam, Chủ Tịch Hồ Chí Minh từng nói “một dân tộc dốt là một dân
tộc yếu”, vì vậy Đảng và Nhà nước ta đã coi giáo dục là quốc sách hàng đầu.
Ngày nay cùng với sự phát triển về kinh tế, xã hội, khoa học quản lý giáo
dục Việt Nam đang dần hoàn thiện, phát triển và tiếp cận với thế giới. Trong
quá trình đó đã xuất hiện nhiều nhà nghiên cứu quản lý giáo dục, quản lý
trường học, quản lý hoạt động dạy học. Có rất nhiều đề tài thạc sĩ ở các khóa
trước nghiên cứu về các giải pháp quản lý dạy học nhằm nâng cao chất lượng
dạy học ở các cấp học, các vùng miền khác nhau. Mỗi đề tài đều nghiên cứu
thực trạng và đưa ra các giải pháp khác nhau phù hợp với thực tế từng cấp học,
từng loại hình trường học, từng địa phương, như:
- Nguyễn Quốc Quân: Biện pháp quản lý dạy học nhằm nâng cao kết quả
học thực hành nghề tại trường Trung cấp nghề Tuyên Quang, Luận văn thạc sĩ
giáo dục - 2008.

6


- Nguyễn Văn Tám: Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường
Cao đẳng nghề Công nghiệp Việt Bắc-TKV, Luận văn thạc sĩ giáo dục - 2008.
- Nguyễn Thị Phương: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định
hướng đổi mới phương pháp ở trường THCS huyện Ninh Giang tỉnh Hải
Dương, Luận văn thạc sĩ giáo dục - 2009.
- Lý Văn Khương: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường THCS

Đông Xá huyện Vân Đồn tỉnh Quảng Ninh, Luận văn thạc sĩ giáo dục - 2010.
- Vũ Thị Dung: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường THPT Hòn
Gai tỉnh Quảng Ninh, Luận văn thạc sĩ giáo dục - 2010.
- Nguyễn Thị Thanh Mai: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường THPT
ngoài công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, Luận văn thạc sĩ giáo dục - 2010.
- Bùi Quang Vinh: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường THPT
tỉnh Quảng Ninh theo tiếp cận lý thuyết lãnh đạo và quản lý sự thay đổi, Luận
văn thạc sĩ giáo dục - 2010.
- Trần Văn Sọi: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy
tính tích cực học tập của học viên tại Trung tâm Hướng nghiệp và GDTX tỉnh
Quảng Ninh, Luận văn thạc sĩ giáo dục - 2010.
- Hoàng Thị Kim Thành: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục thể chất ở
trường THCS trên địa bàn huyện Đông Triều tỉnh Quảng Ninh, Luận văn thạc
sĩ giáo dục - 2010.
- Trịnh Thành Yên: Quản lý chuyên môn ở các trường THCS của huyện
Đồng Văn tỉnh Hà Giang, Luận văn thạc sĩ giáo dục - 2010.
- Tiệu Thị Chính: Quản lý hoạt động chuyên môn của Hiệu trưởng trường
phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Hà Giang, Luận văn thạc sĩ giáo dục - 2010.
- Nguyễn Tài Cường: Biện pháp quản lý của hiệu trưởng đối với hoạt động
dạy học theo hướng tích cực hóa ở các trường tiểu học huyện Quế Võ tỉnh Bắc
Ninh, Luận văn thạc sĩ giáo dục - 2011.
- Nguyễn Văn Dũng: Biện pháp quản lý dạy học môn Tiếng Anh ở các
trường THCS thị xã Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh, Luận văn thạc sĩ giáo dục - 2011.

7


- Nguyễn Đức Tập: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trường
THPT thị xã Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh, Luận văn thạc sĩ giáo dục - 2011.
- Nguyễn Minh Tuân: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng

đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng trường THCS huyện Tiên Du
tỉnh Bắc Ninh, Luận văn thạc sĩ giáo dục - 2012.
- Phạm Quốc Khánh: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phân hóa ở
trường THCS Chu Văn An thành phố Thái Nguyên tỉnh Thái Nguyên, Luận
văn thạc sĩ giáo dục - 2012.
- Lại Chiến Thắng: Quản lý hoạt động dạy học ở trường THPT huyện
Hoành Bồ tỉnh Quảng Ninh, Luận văn thạc sĩ giáo dục - 2012.
-Phạm Bá Quyết: Quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS có đông
học sinh dân tộc thiểu số ở huyện Lục Ngạn tỉnh Bắc Giang, Luận văn thạc sĩ
giáo dục - 2013.
-Nguyễn Thị Dung: Quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng theo mô
hình “trường học thân thiện, học sinh tích cực” ở trường THCS thành phố Hạ
long tỉnh Quảng Ninh, Luận văn thạc sĩ giáo dục - 2013.
-Trần Thị Hồng Thu: Quản lý hoạt động dạy học trong môi trường phát
triển công nghệ thông tin truyền thông ở các trường THCS thành phố Uông Bí
tỉnh Quảng Ninh, Luận văn thạc sĩ giáo dục - 2013.
-Nguyễn Đăng Dũng: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu
trưởng trường THCS Vũ Kiệt huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu
cầu trường chuẩn chất lượng cao, Luận văn thạc sĩ giáo dục - 2014.
-Triệu Ngọc Luân: Quản lý hoạt động dạy học ở các trường THPT vùng
đặc biệt khó khăn của tỉnh Cao Bằng, Luận văn thạc sĩ giáo dục - 2014.
- Đinh Thị Hằng: Quản lý hoạt động chuyên môn của khoa Khoa học cơ
bản trường Cao đảng nghề Công nghệ và Nông Lâm Phú Thọ, Luận văn thạc sĩ
giáo dục - 2014.
Gần đây có đề tài luận văn thạc sĩ giáo dục của Phạm Thị Bích Ngọc về
Quản lý dạy học môn Tiếng Việt ở các trường Tiểu học quận Ngô Quyền thành

8

phố Hải Phòng. Chưa có đề tài nào nghiên cứu về các giải pháp quản lý hoạt động
dạy học môn Toán học ở các trường THPT trong tỉnh Thái Bình theo định hướng
giáo dục THPT sau năm 2015, vì vậy chúng tôi chọn vấn đề để nghiên cứu.
1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến vấn đề nghiên cứu
1.2.1. Dạy học
HĐDH trong trường THPT bao gồm hoạt động dạy của giáo viên và hoạt
động học của học sinh. Hai hoạt động này luôn gắn bó mật thiết không thể tách
rời nhau, quy định lẫn nhau bởi hai chủ thể dạy học (giáo viên và học sinh)
nhằm truyền thụ và lĩnh hội tri thức khoa học, những kỹ năng, kỹ xảo nhận
thức và thực tiễn, trên cơ sở đó hình thành thế giới quan, phát triển năng lực
sáng tạo và xây dựng các phẩm chất nhân cách học sinh.
Hoạt động dạy của giáo viên: Là quá trình truyền thụ tri thức, điều khiển, tổ
chức, chỉ đạo học sinh tiến hành các hoạt động chiếm lĩnh tri thức, giúp học sinh
nhớ lại kiến thức cũ, phát hiện kiến thức mới, vận dụng sáng tạo kiến thức đã học
vào các tình huống học tập hoặc tình huống thực tiễn. Hoạt động dạy có chức
năng kép là truyền đạt và điều khiển nội dung học theo chương trình quy định.
Hoạt động học của học sinh: Học sinh làm việc tự giác, chủ động, tích cực
dưới sự điều khiển, chỉ đạo của giáo viên nhằm chiếm lĩnh tri thức khoa học.
Hoạt động học cũng có chức năng kép là lĩnh hội và tự điều khiển quá trình
chiếm lĩnh tri thức khoa học một cách tự giác, tích cực nhằm biến tri thức của
nhân loại thành học vấn bản thân. Có thể hiểu hoạt động học của học sinh là
quá trình lĩnh hội tri thức, hình thành hệ thống những kỹ năng, kỹ xảo, vận
dụng kiến thức vào thực tiễn và hoàn thiện nhân cách của bản thân.
Hai hoạt động dạy và học có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, nó tồn tại
song song và phát triển trong cùng một quá trình thống nhất, chúng bổ sung cho
nhau, kết quả hoạt động học của học sinh không thể tách rời hoạt động dạy của
giáo viên và kết quả hoạt động dạy của giáo viên không thể tách rời kết quả
hoạt động học của học sinh.
9

Tóm lại: Dạy học là một quá trình trong đó dưới vai trò chủ đạo của
giáo viên, người học tự giác hình thành tri thức, kĩ năng, phát triển năng lực
tư duy, năng lực hoạt động trí tuệ và phẩm chất đạo đức của người công
dân, người lao động thực hiện có hiệu quả mục tiêu, nhiệm vụ dạy học đề ra.
Hoạt động dạy học ở trường THPT thực hiện các nhiệm vụ sau đây:
- Tổ chức, điều khiển học sinh nắm vững hệ thống những tri khoa học, phổ
thông, hiện đại, phù hợp với điều kiện về tự nhiên, xã hội và con người Việt
Nam, khả năng tư duy của học sinh Việt Nam, đồng thời rèn luyện cho học sinh
những kỹ năng, kỹ xảo tương ứng (nhiệm vụ giáo dưỡng).
- Tổ chức, điều khiển nhằm phát triển ở học sinh năng lực hoạt động trí
tuệ, đặc biệt là năng lực tư duy sáng tạo (nhiệm vụ phát triển).
- Từ hai nhiệm vụ trên học sinh dần dần hình thành và hoàn thiện cơ sở thế
giới quan, nhân sinh quan khoa học, lý tưởng và những phẩm chất cần thiết của
con người mới xã hội chủ nghĩa (nhiệm vụ giáo dục).
1.2.2. Quản lý hoạt động dạy học
Quản lý nhà trường là hệ thống tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp
quy luật của chủ thể quản lý nhà trường giúp cho nhà trường vận hành theo
đường lối, quan điểm giáo dục của Đảng, thực hiện được mục tiêu, tính chất
của nhà trường Việt Nam đó là hình thành phát triển nhân cách người học theo
yêu cầu xã hội.
Quản lý hoạt động dạy học chính là sự tác động có mục đích của chủ thể
quản lý (người hiệu trưởng) đến tập thể giáo viên, học sinh, toàn bộ quá trình
dạy học và các thành tố tham gia vào quá trình dạy học nhằm huy động và sử
dụng có hiệu quả các nguồn lực vốn có, tạo động lực đẩy mạnh quá trình dạy
học của nhà trường nhằm thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ của quá trình dạy học
và mục tiêu giáo dục của nhà trường đó là hình thành phát triển nhân cách học
sinh đáp ứng yêu cầu xã hội.
Quản lý hoạt động dạy học chính là sự tác động lên đội ngũ giáo viên và
học sinh qua việc thực thi các chức năng quản lý, đó là: lập kế hoạch, tổ chức

10


thực hiện kế hoạch, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá. Các chức năng quản lý trong
quản lý hoạt động dạy học có mối quan hệ mật thiết với nhau và diễn ra có tính
chu kỳ trong khoảng thời gian, không gian xác định.
Mục tiêu quản lý hoạt động dạy học:
- Đảm bảo thực hiện đầy đủ các mục tiêu, kế hoạch đào tạo và nội dung,
chương trình giảng dạy theo đúng tiến độ, thời gian quy định.
- Đảm bảo hoạt động dạy học đạt chất lượng cao.
Nội dung quản lý hoạt động dạy học:
- Quản lý mục tiêu, nội dung dạy học: Quản lý việc xây dựng kế hoạch,
quản lý việc thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ giáo dục, thái độ và phát triển trí tuệ
cho học sinh, việc chấp hành nội quy, quy chế về đào tạo (điều lệ nhà trường,
nội quy nhà trường, chế độ chính sách,...).
- Quản lý chất lượng dạy học: Phát hiện kịp thời các nguyên nhân dẫn đến
tình trạng yếu kém, đề ra và tổ chức thực hiện các biện pháp khắc phục những
yếu kém nhằm đảm bảo được chất lượng dạy học và đạt được yêu cầu của xã
hội đối với dạy học.
Bên cạnh đó cần chú trọng các nội dung quản lý:
- Quản lý kiểm tra, đánh giá, xác nhận văn bằng, chứng chỉ.
- Quản lý hoạt động ngoài lớp, ngoài trường và quản lý điều phối các hoạt
động của các tổ chức sư phạm trong nhà trường.
Việc quản lý hoạt động dạy học phải tuân thủ đầy đủ các nguyên tắc về
quản lý giáo dục nói chung và áp dụng các nguyên tắc đó vào quá trình dạy học
trong phạm vi một nhà trường nói riêng.
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán học ở trường THPT
Môn Toán là một môn học chiếm vị trí đặc biệt quan trọng và không thể
thiếu trong chương trình giáo dục phổ thông. Điều này xuất phát từ đặc trưng
của Toán học là tính trừu tượng cao độ và tính thực tiễn phổ dụng, có tính logic

chặt chẽ và tính thực nghiệm.
11


Môn Toán có vai trò, vị trí, ý nghĩa hết sức quan trọng trong nhà trường
phổ thông nói chung, trường THPT nói riêng bởi những lý do cơ bản sau:
Môn Toán có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu chung của
giáo dục phổ thông, giúp học sinh “hình thành và phát triển các năng lực
chung, đồng thời phát triển các năng lực chuyên biệt chủ yếu sau: Năng lực tư
duy toán học (chú trọng tư duy toán học, góp phần vào hình thành năng lực tư
duy chung); năng lực giải quyết các vấn đề toán học; năng lực mô hình hóa
toán học; năng lực giao tiếp toán học (nói, viết, biểu diễn toán học); năng lực
sử dụng các công cụ, phương tiện toán học (đặc biệt là công cụ ICT); năng lực
tự học toán với phương pháp phù hợp, đồng thời hợp tác được với người khác
một cách hiệu quả trong quá trình học tập toán.”[9]
Môn Toán cung cấp vốn kiến thức Toán học phổ thông cho học sinh một
cách có hệ thống và tương đối hoàn chỉnh bao gồm cả kiến thức, kỹ năng và tư
duy, môn Toán ở nhà trường phổ thông nhằm giúp học sinh “Nắm vững các
kiến thức, kỹ năng toán học cần thiết trong thực hành ứng dụng (trong đời
sống, thực tiễn), trong học tập các môn học khác; phát triển trí tuệ, hình thành
các phẩm chất của tư duy toán học cần thiết cho việc tham gia vào đời sống
của một xã hội hiện đại; nhận biết toán học như là một phương tiện mô tả và
nghiên cứu thế giới hiện thực.”[9]
Để nâng cao chất lượng hiệu quả dạy học môn Toán học đòi hỏi phải có
những biện pháp quản lý có tính chất đặc thù bộ môn tạo động lực cho hoạt
động dạy học Toán học phát triển.
Quản lý hoạt động dạy học môn Toán học ở trường THPT là những tác
động có mục đích, có kế hoạch của Hiệu trưởng nhà trường tới tổ chuyên
môn, giáo viên giảng dạy bộ môn Toán học, học sinh và quá trình dạy học
Toán học cùng các thành tố tham gia vào quá trình đó nhằm thực hiện có

hiệu quả mục tiêu, nội dung chương trình dạy học môn Toán học một cách
hiệu quả, đáp ứng với yêu cầu về chất lượng dạy học đặt ra.
12


Quản lý hoạt động dạy học môn Toán học ở trường THPT có một số đặc
điểm sau đây:
- Mang tính chất quản lý hành chính sư phạm.
+ Tính hành chính: Quản lý theo pháp luật và những nội quy, quy chế, quy
trình có tính chất bắt buộc trong hoạt động dạy học.
+ Tính sư phạm: Chỉ sự quy định của các quy luật của quá trình dạy học,
diễn ra trong môi trường sư phạm, lấy HĐDH làm đối tượng quản lý.
- Mang tính chất đặc trưng của khoa học quản lý:
+ Quản lý HĐDH theo chu trình quản lý và thực hiện các chức năng quản lý.
+ Quản lý HĐDH trên cơ sở vận dụng sáng tạo các nguyên tắc và phương
pháp quản lý của người hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn, phụ thuộc vào tài
nghệ chuyên môn và nghệ thuật quản lý của chủ thể quản lý nhà trường.
+ Có tính xã hội hoá cao. Quản lý HĐDH môn Toán học chịu sự chi phối
của các yếu tố môi trường, quan hệ giữa nhà trường, gia đình, xã hội và các yếu
tố cơ sở vật chất vv...
Chủ thể quản lý hoạt động dạy học môn Toán học trong trường phổ thông
đó là: Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn, trưởng bộ môn.
Đối tượng quản lý HĐDH Toán học là: HĐDH Toán học của giáo viên,
hoạt động học của học sinh, toàn bộ quá trình dạy học Toán học.
Khách thể quản lý dạy học Toán học: Các thành tố tham gia vào quá trình
dạy học Toán học và ảnh hưởng tác động tới quá trình dạy học Toán.
Mục tiêu của quản lý dạy học Toán học: Nâng cao chất lượng dạy học
Toán học, cải tiến liên tục để nâng cao chất lượng dạy học Toán học, giúp học
sinh nắm vững các kiến thức, kỹ năng toán học cần thiết trong thực hành ứng
dụng (trong đời sống, trong thực tiễn), trong học tập các môn học khác; phát

triển trí tuệ, hình thành các phẩm chất của tư duy toán học cần thiết cho việc
tham gia vào đời sống của một xã hội hiện đại; nhận biết toán học như là một
phương tiện mô tả và nghiên cứu thế giới hiện thực; nhận biết giá trị văn hoá
của toán học như một phần của văn hoá nhân loại.

13