TRINH CONG SON

Tr nh Công S nị ơ
 Trịnh Công S n quê làng Minh H ng, t ng V nh Tri, huy n H ng Trà, t nh ơ ươ ổ ĩ ệ ươ ỉ
Th a Thiên.ừ
 Ông sinh vào giờ Thìn, ngày 10 tháng Giêng n m K Mão t c ngày 28 tháng ă ỷ ứ
2 n m 1939, t i Daklak.ă ạ
 Ông mất vào 12:45 tr a ngày 1 tháng 4 n m 2001, t i Saigon. Ông an ngh t i ư ă ạ ỉ ạ
ngh a trang Gò D a chùa Qu ng Bình, t nh Bình D ng bên c nh m c a thân ĩ ư ả ỉ ươ ạ ộ ủ
m u.ẫ
 N m 1943 t Daklak ông theo gia ình chuy n v Hu . Ông h c tr ng ti u ă ừ đ ể ề ế ọ ườ ể
h c Nam Giao (nay là Tr ng An), vào tr ng Pellerin, theo h c tr ng Thiên ọ ườ ườ ọ ườ
H u (Providence). Ông t t nghi p tú tài ban Tri t t i Chasseloup Laubat, Sài Gòn. ự ố ệ ế ạ
H c tr ng S Ph m Quy Nh n khoá I (1962-1964). Sau khi t t nghi p ông lên ọ ườ ư ạ ơ ố ệ
d y h c và làm Hi u tr ng m t tr ng Ti u h c B o L c (Lâm ng). Sau ạ ọ ệ ưở ộ ườ ể ọ ở ả ộ Đồ
1965, ông b h n ngh d y h c, v s ng và sáng tác t i Saigon.ỏ ẳ ề ạ ọ ề ố ạ
 Sau 1975 ông sống ở Huế một thời gian dài và sau ó vào h n t i Saigon.đ ở ẳ ạ
 Ngoài Âm nhạc, tác phẩm của ông còn gồm nhiều thể loại thuộc các
lãnh vực nh : Th , V n và H i H a.ư ơ ă ộ ọ
 Ông tự học nhạc, bắt u sáng tác n m 1958 v i tác ph m u tay t Mi (Nhàđầ ă ớ ẩ đầ Ướ
Xu t B n An Phú in n m 1959). Cho n nay nh c s ã sáng tác h n 600 tác ph m, ấ ả ă đế ạ ĩ đ ơ ẩ
có th c phân lo i d i 3 m c l n: Tình Yêu Quê H ng – Thân Ph n.ể đượ ạ ướ đề ụ ớ ươ ậ
 N m 1972, ông o t gi i th ng a Vàng Nh t B n v i bài "Ng i Con" ă đ ạ ả ưở Đĩ ở ậ ả ớ ủ Đ
(trong Ca Khúc Da Vàng) qua ti ng hát c a ca s Khánh Ly phát hành trên 2 tri u b n.ế ủ ĩ ệ ả
 Giải th ng cho Bài hát hay nh t trong phim "T i L i Cu i Cùngưở ấ ộ ỗ ố
 Giải Nhất của cuộc thi "Những bài hát hay nhất sau 10 n m chi n tranh" ă ế
v i bài "Em Nông Tr ng, Em Ra Biên Gi i"ớ Ở ườ ớ
 Giải Nhất cuộc thi "Hai m i n m sau" v i bài "Hai M i Mùa N ng L "ươ ă ớ ươ ắ ạ
 N m 1997 ông o t gi i th ng l n c a H i Nh c S cho m t chu i bài hát: ă đ ạ ả ưở ớ ủ ộ ạ ĩ ộ ỗ
"Xin Tr N Ng i", "Sóng V âu", "Em i B L i Con ng"ả ợ ườ ề Đ Đ ỏ ạ Đườ
 Trịnh Công S n có tên trong t i n Bách Khoa Pháp "Encyclopédie de tous les ơ ự đ ể
pays du monde" (Coll. Les Millions)...
 Quan niệm sáng tác: "Tôi chỉ là một tên hát rong i qua mi n t này đ ề đấ để

hát lên nh ng linh c m c a mình v nh ng gi c m i h o..."ữ ả ủ ề ữ ấ ơ đờ ư ả
 Quan niệm sống: "Sống trong i s ng c n có m t t m lòng, dù không đờ ố ầ ộ ấ để
làm gì c , dù ch … gió cu n i!ả ỉ để ố đ
 Các tuyển tập ca khúc nổi tiếng: Ca Khúc Trịnh Công S n,Tình Khúc ơ
Tr nh Công S n, Tu i á Bu n, Khói Tr i Mênh Mông, Ca Khúc Da Vàng, Kinh ị ơ ổ Đ ồ ờ
Vi t Nam, Ta Ph i Th y M t Tr i, Ph Khúc Da Vàng, Nh Cánh V c Bay, T ệ ả ấ ặ ờ ụ ư ạ ự
Tình Khúc, L i t á C ,Th n Tho i Quê H ng Tình Yêu và Thân Ph n, M t Cõi ờ Đấ Đ ũ ầ ạ ươ ậ ộ
i V , Huy n Tho i M , C Xót Xa a, Em Còn Nh Hay Em ã Quên, Nh ng Đ ề ề ạ ẹ ỏ Đư ớ Đ ữ
Bài Ca Không N m Tháng.ă
Khi nghe tin ông m t ca s Khánh Ly ã phát bi u: "Ông Tr nh Công S n không ấ ĩ đ ể ị ơ
c a riêng ai. Ông là c a t t c m i ng i. Ông yêu dân t c và quê h ng. Vi c ông ủ ủ ấ ả ọ ườ ộ ươ ệ ở
l i và n m xu ng trên quê h ng là i u úng. T ông, tôi ã thành danh, và quan ạ ằ ố ươ đ ề đ ừ đ
tr ng h n là thành nhân. S ng cùng v i tên tu i c aọ ơ ố ớ ổ ủ
ông g n 40 n m v i nh ng l i ông d n b o ph i s ng gi a i v i m t t m ầ ă ớ ữ ờ ặ ả ả ố ữ đờ ớ ộ ấ
lòng, và s ng v i ng i b ng s t t . Ông là m t n a i s ng c a tôi."ố ớ ườ ằ ự ử ế ộ ử đờ ố ủ
Khánh Ly và Tr nh Công S nị ơ
N m ó, Dalat yên l ng hi n hòa b ng xôn xao, hân hoan v i ni m vui ng ngàng ă đ ặ ề ỗ ớ ề ỡ
qua nh ng bài báo t báo chí d i Saigon n ào a lên, nh ng bài t ng thu t v ữ ừ ướ ồ đư ữ ườ ậ ề
nh ng êm hát ngoài tr i trên sân c quán V n v i c ngàn sinh viên l ng nghe, nh ng ữ đ ờ ỏ ă ớ ả ắ ữ
bài báo nói v s xu t hi n c a Tr nh Công S n và Khánh Ly nh m t hi n t ng, ề ự ấ ệ ủ ị ơ ư ộ ệ ượ
nh ng bài báo khen t ng m t giòng nh c l lùng, v i m t ti ng hát l lùng h n, ti ng ữ ặ ộ ạ ạ ớ ộ ế ạ ơ ế
hát nh huy n tho i thu hút h n ng i, báo chí vi t v nh ng bài hát c a chàng nh c ư ề ạ ồ ườ ế ề ữ ủ ạ
s Tr nh Công S n v i ti ng hát Khánh Ly, h ca t ng m t “n hoàng chân t”, ĩ ị ơ ớ ế ọ ụ ộ ữ đấ
h nh c i nh c l i Khánh Ly là m t ca s t Dalat . “M t ca s t Dalat” chao iọ ắ đ ắ ạ ộ ĩ ừ ộ ĩ ừ ơ
nghe mà vui s ng quá, b n bè tôi, gia ình b m anh ch tôi, hình nh t t c ướ ạ đ ố ẹ ị ư ấ ả
ng i dân Dalat và riêng tôi b ng c m th y hãnh di n vô cùng, sung s ng nh là ườ ỗ ả ấ ệ ướ ư
ng i nhà mình v a gi t gi i huy ch ng vàng th v n h i ! Không ph i “th y ườ ừ ậ ả ươ ế ậ ộ ả ấ
sang b t quàng làm h ” nh ng t lâu ã có gì thân th ng, t lâu c thành ph u ắ ọ ư ừ đ ươ ừ ả ố đề
mong có m t ngày c n c s nghe c gi ng hát c a cô Khánh Ly mà dân Dalat ã ộ ả ướ ẽ đượ ọ ủ đ
coi là “Khánh Ly c a dân Dalat”, t lâu m i ng i u mong có m t ngày ti ng hát ủ ừ ọ ườ đề ộ ế

c a cô s vang lên v t ra ngoài thành ph nh bé này bay cao bay xa kh p n i, ủ ẽ ượ ố ỏ để ắ ơ
chúng tôi không mong gì h n là Khánh Ly s n i ti ng.ơ ẽ ổ ế
Và ngày ó ã n . Ti ng hát Khánh Ly b t u vang lên trên ài phát thanh tr c ti p đ đ đế ế ắ đầ đ ự ế
ài Saigon, chúng tôi xúm nhau l ng nghe, qua nh ng bài ca c a nh c s Tr nh Công đ ắ ữ ủ ạ ĩ ị
S n gi ng ca Khánh Ly qu th t m i l làm sao, nó bu n lênh ênh, nó rã r i làm ngây ơ ọ ả ậ ớ ạ ồ đ ờ
ng t c lòng ng i . C thành ph nh m i mê theo ti ng hát này v i nh ng bài ca ấ ả ườ ả ố ư ả ế ớ ữ
m i l này . Bà ch tôi ang h c d i Sàigòn trong th g i v nhà ch vi t “ …ch ớ ạ ị đ ọ ướ ư ử ề ị ế ị
c gì có em ây ch d n em i nghe Khánh Ly hát v i anh Tr nh Công S n, ướ ở đ để ị ẫ đ ớ ị ơ
nh ng bài hát th t hay và bu n l m, em bi t không Khánh Ly hát hay vô cùng, ch m tữ ậ ồ ắ ế ỉ ộ
mình cô hát mà càng nghe càng mê, nghe mãi không chán và không mu n v , t i nào ch ố ề ố ị
v i anh H ng c ng i nghe c , ông l m em i c ngàn ng i toàn là sinh viên h c ớ ư ũ đ ả đ ắ ơ ả ườ ọ
sinh, n nghe Khánh Ly hát, em mà c nghe cô khánh Ly hát Di m X a ch c em đế đượ ễ ư ắ
mê l m và ch c em c ng s khóc nh ch khi nghe Khánh Ly hát nh ng bài ca v quê ắ ắ ũ ẽ ư ị ữ ề
h ng chi n tranh c a anh S n, nghe bu n không t c. Em i, nhìn cô ươ ế ủ ơ ồ ả đượ ơ
Khánh Ly trên sân kh u th t d th ng và th t là xinh l m, ch và b n bè mê cô ch t ấ ậ ễ ươ ậ ắ ị ạ ế
thôi......”
R i sau này nh ng cu n b ng akai “Tr nh Công S n Khánh Ly hát cho quê h ng ồ ữ ộ ă ị ơ ươ
Vi t Nam” c phát hành, nh b o v t quý giá . Chúng tôi v n nhà là m máy ệ đượ ư ả ậ ề đế ở
ch y b ng, ti ng hát ch l i vang lên não nùng bu n th m n quay qu t . Ti ng hát ạ ă ế ị ạ ồ ả đế ắ ế
ch vang v ng kh p n i kh p ph và tôi nh b nh b ng theo ti ng hát c a ch vây ị ọ ắ ơ ắ ố ư ề ồ ế ủ ị
quanh, trên ng n tr ng tôi i ngang nh ng quán chè, quán café, quán nào c ng đườ đế ườ đ ữ ũ
y ti ng hát c a ch bay ra níu b c chân tôi “M a v n m a bay trên t ng tháp đầ ế ủ ị ướ ư ẫ ư ầ
nh ..dài tay em m y thu m t xanh xao …” ti ng hát ã ngày ngày a tôi i h c và ỏ ấ ở ắ ế đ đư đ ọ
theo tôi tan tr ng v . B n bè t l i c ng nghe ch hát “Tr i còn làm m a m aườ ề ạ ụ ạ ũ để ị ờ ư ư
r i mênh mang …t ng ngón tay bu n em mang em mang i v giáo ng….”. ơ ừ ồ đ ề đườ
Trong nh ng chi u tr i Dalat m a t xám, nh ng êm gió l ng rì rào m y ữ ề ờ đổ ư ướ ữ đ ộ ấ
anh em tôi l i xúm nhau cùng b n bè pha café m máy ch y b ng ngân nga “M u ạ ạ ở ạ ă ầ
n ng hay là m u m t em …mùa thu qua ây ã bao l n …” c b n ong a hátắ ầ ắ đ đ ầ ả ọ đ đư
theo vui bu n ê mê v i ch Khánh Ly, ti ng hát ch là h nh phúc là ni m vui m để ồ đ ớ ị ế ị ạ ề đầ
m c a chúng tôi .ấ ủ

Ti ng hát “ u phi n lênh ênh”c a ch làm tôi yêu nh ng bài hát c a Tr nh Công S n,ế ư ề đ ủ ị ữ ủ ị ơ
mà lúc ó tôi không có nhu c u c n bi t Tr nh Công S n là ai, tôi ch yêu bài hát và ti ngđ ầ ầ ế ị ơ ỉ ế
hát, mãi v sau nhìn l i tôi m i ch t nh n ra tôi ã l n lên gi a nh ng bài ca tuy t ề ạ ớ ợ ậ đ ớ ữ ữ ệ
di u này và ng i nh c s ã trong tim tôi t bao gi .ệ ườ ạ ĩ đ ở ự ờ
T t M u Thân ! m t cái t t th t kinh hoàng, làm thay i suy t ng c a tôi v ế ậ ộ ế ậ đổ ưở ủ ề
cu c s ng, trong u óc non n t c a m t cô bé thành ph nh tôi lúc ó m i th t ộ ố đầ ớ ủ ộ ố ư đ ớ ậ
s bi t mùi v chi n tranh khi m t êm v i bom r i n n ngay bên nhà mình, sáng ự ế ị ế ộ đ ớ ơ đạ ổ
ra v i nh ng c n nhà nát, nh ng ng g ch v n, nh ng v ng máu en th m ớ ữ ă đổ ữ đố ạ ụ ữ ũ đ ẩ
tràn lan ây ó và nh ng oàn ng i t thôn p lân c n h i h b ng b con cái nh đ đ ữ đ ườ ừ ấ ậ ố ả ồ ế ỏ
d i, bao gia ình nheo nhóc g ng gánh nhau kéo v thành ph “t n n”, nh ng ạ đ ồ ề ố ị ạ ữ
ng i già nua còn ph i chen chúc nhau t m trú kh p các tr ng h c, nhà th , chùa ườ ả ạ ở ắ ườ ọ ờ
chi n, l p h c c a tôi bi n thành nhà t m cho c m y ch c gia ình kh n kh ề ớ ọ ủ ế ở ạ ả ấ ụ đ ố ổ
và còn bao nhiêu là ng i khác ph i ch u c nh màn nhà tan c a s p, nh ng hình nh ườ ả ị ả ử ậ ữ ả
au th ng ó in m mãi mãi trong tôi .đ ươ đ đậ
Có l vì m t ph n nh ng hình nh chi n tranh c a cái t t M u Thân nên tôi ph i ẽ ộ ầ ữ ả ế ủ ế ậ ả
s ng s , n c m t tôi a ra khi nghe ti ng ch vang v ng “ i bác êm êm v ngữ ờ ướ ắ ứ ế ị ọ Đạ đ đ ọ
v thành ph ng i phu quét ng d ng ch i ng nghe ….” Tôi b ng th ng ề ố ườ đườ ừ ổ đứ ỗ ươ
t n c tôi quá, th ng nh ng ng i dân tôi b t h nh và th ng c chính mình đấ ướ ươ ữ ườ ấ ạ ươ ả
“ng i già co ro em bé lõa l …t ng h t c m khô, trong mi ng h ng h ..” anh ã ườ ồ ừ ạ ơ ế ữ ờ đ
nói dùm tôi ch ã hát dùm tôi bao nhiêu là tình c m ã không nói c trong trái tim nhị đ ả đ đượ ỏ
này. R i m t ngày i h c v th y Trâm cô b n hàng xóm ng khóc thút thít “Anh ồ ộ đ ọ ề ấ ạ đứ
Quang tao m t r i” Tôi l ng c ng i không tin c tai mình, th t sao ? mau v yấ ồ ặ ả ườ ả ậ ậ
sao ? Tôi nh anh Quang ng p lòng, anh Quang m i vào lính ây thôi mà, và m i ngày ớ ậ ớ đ ớ
nào anh còn ch y ch i ánh banh v i anh em tôi, anh còn tr quá tôi không t ng ạ ơ đ ớ ẻ ưở
t ng ra c anh ã không còn n a . N m ch t tay Trâm mà lòng tôi ray r t v i ượ đượ đ ữ ắ ặ ứ ớ
ti ng hát k l c a ch , ch k cho ch hay ch k cho tôi “Tôi có ng i yêu ch t ế ể ể ủ ị ị ể ị ị ể ườ ế
tr n Ba Gia ….tôi có ng i yêu v a ch t êm qua … ch t th t tình c ch t ch ng ậ ườ ừ ế đ ế ậ ờ ế ẳ
h n hò ..không h n thù n m ch t nh mẹ ậ ằ ế ư ơ” Mãi v sau tôi v n thích hát bài hát này tôi ề ẫ
hát hoài nh n m lòng, sáng tr a chi u t i tôi rên “Tôi có ng i yêu ch t tr n ư ằ ư ề ố ư ử ườ ế ậ
Chu Prong …tôi có ng i yêu n m ch t trôi sông ….” Anh tôi la “bài này ng i ta ườ ằ ế ườ

c m y mày hát coi ch ng b b t óấ đấ ừ ị ắ đ ”, tôi ch hi u t i sao ng i ta c m mà c m ả ể ạ ườ ấ ấ
cái gì, k ! tôi v n c hát vì ngoài ph ti m nào, nhà nào c ng v n vang ti ng ch ệ ẫ ứ ố ệ ũ ẫ ế ị
Khánh Ly hát su t ngày ó, có th y b t b gì âu , có ai b tù vì hát âu, ông anh tôi chố đ ấ ắ ớ đ ị ở đ ỉ
có d a tôi là gi i, tôi ch ng s ! Tôi càng hát b o d nhiên ch hát trong nhà thôi, tôi ọ ỏ ẳ ợ ạ ĩ ỉ ở
ch ng dám hát cho ng i khác nghe, tôi v n hay x u h .ẳ ườ ố ấ ổ
“Anh n m xu ng cho h n thù vào lãng quên Ti n a nhau trong m t ngày bu n tằ ố ậ ễ đư ộ ồ Đấ
ôm anh a vào c i ngu n R i t ó, trong tr i r ng, ã v ng anh Nh cánh chim,đư ộ ồ ồ ừ đ ờ ộ đ ắ ư
b r ng, nh trái tim b tình N i ây m t l n, nhìn anh n nh ng xót xa ành nóiỏ ừ ư ỏ ơ đ ộ ầ đế ữ đ
cùng h không!ư
M c dù tôi bi t anh Tr nh Công S n vi t bài này cho ông L u Kim C ng nh ng ặ ế ị ơ ế ư ươ ư
b t c lúc nào khi nghe ch hát nh ng l i này tôi b ng th ng ch xót xa, tôi c m ấ ứ ị ữ ờ ỗ ươ ị ả
th y rõ ràng nh ch hát cho chính ng i th ng c a ch , gi ngấ ư ị ườ ươ ủ ị ọ
ch au th ng n c n “b n bè còn ó anh nh không anh ….ng i tình còn ây ị đ ươ ứ ở ạ đ ớ ườ đ
anh nh không anh …” làm tôi ngh n ngào, ngh t th . Tôi nh n cái ch t kinh ớ ẹ ẹ ở ớ đế ế
hoàng t c t i c a ng i thi u úy không quân trên Pleiku mà tôi ã c nghe k l iứ ưở ủ ườ ế đ đượ ể ạ
m y n m tr c, m t chuy n th ng tâm và au n vì chính ch Khánh Ly là n n ấ ă ướ ộ ệ ươ đ đớ ị ạ
nhân, là ng i ph i ch ng ki n c nh ng i mình th ng k t trong chi c máy bay ườ ả ứ ế ả ườ ươ ẹ ế
r c l a . Có l không có gì au lòng h n khi chính m t mình nhìn th y ng i thân ự ử ẽ đ ơ ắ ấ ườ
mình ngã xu ng ngay tr c m t mà mình bó tay không làm gì c, au n nào ố ướ ặ đượ đ đớ
l n h n, ó là v t th ng lòng c a ch mà không bi t vô tình hay c ý anh Tr nh ớ ơ đ ế ươ ủ ị ế ố ị
Công S n ã di n t c tình c m ó b ng nh ng l i nh c quá thi t tha c m ơ đ ễ đạ đượ ả đ ằ ữ ờ ạ ế ả
ng nh v y. Nh ng ch a h t, cu c i không ng nh là nh m nh oan độ ư ậ ư ư ế ộ đờ ờ ư đị ệ
khiên, khi n ch ph i gánh ch u nhi u l n, khi ng i ch th ng c l n l t ra iế ị ả ị ề ầ ườ ị ươ ứ ầ ượ đ
ch v n còn ph i ch u ng và ti p t c c t ti ng au th ng “ …b n bè còn ó để ị ẫ ả ị đự ế ụ ấ ế đ ươ ạ đ
anh nh không anh ..ng i tình còn ây anh nh không anh ?” Ti ng hát ch làm ớ ườ đ ớ ế ị
tim tôi se l i và tôi ch c dù âu, n i nào thì ai c ng nh ch và ai c ng th ng ch ạ ắ ở đ ơ ũ ớ ị ũ ươ ị
vô cùng .
Ba ng i anh tôi l n l t b ng viên, làm thân trai i lính xa nhà, nên m tôi b ng ườ ầ ượ ị độ đ ẹ ỗ
ít nói, t l h n và g y h n i, m thích nghe ch hát, m hay nh c tôi “con cái ư ự ơ ầ ẳ đ ẹ ị ẹ ắ để
bài t i hôm qua m nghe ó con” tôi bi t bài gì r i , khi ti ng ch ray r t c t lên ố ẹ đ ế ồ ế ị ứ ấ

“ êm nay hòa bình sao m t m ch a vui ..me hãy ra xem ng ph ng p ng i Đ ắ ẹ ư đườ ố ậ ườ
… êm nay hòa bình ….” là tôi th y m ng i th t yên, giòng n c m t a ra, m t đ ấ ẹ ồ ậ để ướ ắ ứ ộ
lúc lâu m quay i d u kín nh th ng r i nói nh “Sao cô y có th hát bu n n ẹ đ ấ ớ ươ ồ ỏ ấ ể ồ đế
th !” Vâng gi ng hát bu n, bài hát bu n và lòng ng i nghe c ng bu n, tôi th ng ế ọ ồ ồ ườ ũ ồ ươ
m tôi xót xa . Bây gi tôi th ng nh me tôi nhi u h n n a m i l n tôi nghe l i ẹ ờ ươ ớ ề ơ ữ ỗ ầ ạ
ch hát “ êm nay hòa bình sao m t m không vui…”, gi ng ch v n bu n ray r t, ị Đ ắ ẹ ọ ị ẫ ồ ứ
lênh ênh u u n và tôi thì bu n h n vì m tôi không còn bên tôi n a .đ ẩ ồ ơ ẹ ữ
Tôi ngh nói v ch Khánh Ly mà không nói v nh c s Tr nh Công S n thì th t h i ĩ ề ị ề ạ ĩ ị ơ ậ ơ
thi u sót nên ây tôi xin c nh c m t chút v anh Tr nh Công S n trong cái ế ở đ đượ ắ ộ ề ị ơ
duyên g p g bu i u tiên mà tôi c nghe anh hát .ặ ỡ ổ đầ đượ
N m tôi h c Tam tr ng BTX, nhân d p anh Tr nh Công S n lên Dalat ch i, ă ọ đệ ườ ị ị ơ ơ
cô hi u tr ng và m t s giáo s ng i Hu có m i anh n hát cho n sinh c a ệ ưở ộ ố ư ườ ế ờ đế ữ ủ
tr ng tôi nghe, d p y anh n v i ca s Hà Thanh . N i vui m ng hân hoan c a ườ ị ấ đế ớ ĩ ỗ ừ ủ
b n n sinh chúng tôi th t v b , sáng hôm ó trong h i tr ng ông ngh t, m y ọ ữ ậ ỡ ờ đ ộ ườ đ ẹ ấ
tr m cô h c sinh ng ng i kín mít, khi c gi i thi u lên sân kh u anh Tr nh ă ọ đứ ồ đượ ớ ệ ấ ị
Công S n ng bên trái và ca s Hà Thanh ng cách xa m y b c phía bên ph i ơ đứ ở ĩ đứ ấ ướ ả
anh. L n u tiên tôi c th y nh c s Tr nh Công S n, anh tr l m, h i g y ầ đầ đượ ấ ạ ĩ ị ơ ẻ ắ ơ ầ
làm dáng ng i thêm nh , khuôn m t x ng x ng v i g ng kính c n i m i, ườ ỏ ặ ươ ươ ớ ọ ậ đồ ồ
anh ôm cây àn guitar tr c ng c .đ ướ ự
B n con gái chúng tôi v tay reo m ng khi th y anh xu t hi n và d nhiên bao nhiêu ọ ỗ ừ ấ ấ ệ ĩ
cái mi ng cùng la l n “Cô Khánh Ly âu ? cô Khánh Ly âu ? “ D th a nh c s sao ệ ớ đ đ ạ ư ạ ĩ
cô Khánh Ly không i v i ông ? anh Tr nh Công S n m m c i t t n anh nói “ đ ớ ị ơ ỉ ườ ừ ố
Khánh Ly b n nhi u vi c Saigòn nên không th i lên Dalat c, nh ng hôm ậ ề ệ ở ể đ đượ ư
nay chúng ta có ca s Hà Thanh s hát cho chúng ta nghe” anh ch v phía cô Hà ĩ ẽ ỉ ề
Thanh, r i nh c c ánh m t nghi ng c a l h c trò v tài ngh “hát nh c ồ ư đọ đượ ắ ờ ủ ũ ọ ề ệ ạ
TCS” c a Hà Thanh, anh ti p thêm “Hà Thanh ã hát nh c Tr nh Công S n lâu l m ủ ế đ ạ ị ơ ắ
r i, t lúc chúng tôi còn tr Hu ….”ồ ừ ẻ ở ế
Nghe danh ti ng hát cô Hà Thanh t lâu mà bây gi tôi m i th y m t cô, dáng cô cao, ế ừ ờ ớ ấ ặ
n c da tr ng, m t cô t i sáng r ng r , cô m c chi c áo dàiướ ắ ặ ươ ạ ỡ ặ ế
màu xanh lá cây nh t nh t, su t bu i trình di n cô ch c i hi n hòa duyên dáng và hát ạ ạ ố ổ ễ ỉ ườ ề

thôi ch không nói gì c .ứ ả
B t u ch ng trình nh c s Tr nh Công S n c m micro t gi i thi u m t bài ắ đầ ươ ạ ĩ ị ơ ầ ự ớ ệ ộ
hát quen thu c c a anh, anh d o àn và nói m t chút v bài hát r i quay ra m cho ộ ủ ạ đ ộ ề ồ đệ
cô Hà Thanh hát, liên ti p trong bu i trình di n là nh ng bài tình ca n i ti ng c a ế ổ ễ ữ ổ ế ủ
anh Di m x a, H tr ng, N ng th y tinh, Nhìn nh ng muà thu i …. Cô Hà Thanh ễ ư ạ ắ ắ ủ ữ đ
hát r t nh nhàng i u ngh , lâu lâu anh Tr nh Công S n hát theo ph h a trong ấ ẹ đ ệ ệ ị ơ ụ ọ
m t vài bài th t nh p nhàng . Gi ng cô Hà Thanh trong veo, cao vút, nghe nh c s ng ộ ậ ị ọ ạ ố
nên th y cô hát nh c TCS hay quá, bài nào c ng c chúng tôi v tay r m r m. ấ ạ ũ đượ ỗ ầ ầ
Trong bu i trình di n này tôi nh nh t và nh mãi là lúc anh Tr nh Công S n gi i ổ ễ ớ ấ ớ ị ơ ớ
thi u bài “ Nh cánh v c bay”, anh nói ây là m t bài hát anh m i sáng tác cho m t cu cệ ư ạ đ ộ ớ ộ ộ
tình ã m t, không nh t thi t c a ai, có th là cu c tình c a b t c ng i b n nào đ ấ ấ ế ủ ể ộ ủ ấ ứ ườ ạ
ãđ…có cu c tình , anh nói nh v y và anh r t thích bài hát này, anh v a d t l i thì ộ ư ậ ấ ừ ứ ờ
m t cô n sinh v t h i “D th a, t i sao l i “Nh cánh v c bay” ? Anh S n ộ ữ ụ ỏ ạ ư ạ ạ ư ạ ơ
nhìn xu ng khán gi , h i m m c i r i tr l i gi ng ch m ch m “À nh th này, ố ả ơ ỉ ườ ồ ả ờ ọ ậ ậ ư ế
khi mình i theo sau nh ng ng i con gái m c chi c áo dài ki u decoletté, mình đ ữ ườ ặ ế ể
th y m t hình nh hay hay, là chi c khuy cài sau c áo c a các cô trông nh m t ấ ộ ả ở ế ổ ủ ư ộ
cánh chim, m t cánh chim v c nho nh ….”, anh ng ng m t lúc m t nhìn xa xa r i ộ ạ ỏ ừ ộ ắ ồ
m i ti p “.. khi ng i con gái ph tình mình, là ng i con gái quay l ng b mình mà ớ ế ườ ụ ườ ư ỏ
i , mình nhìn v i theo, th y th p thoáng theo t ng b c chân c a ng i con gái, đ ớ ấ ấ ừ ướ ủ ườ
nh p nhô hai cánh chim bay, cánh v c bay bay càng lúc càng xa, b mình l i n i ây ấ ạ ỏ ạ ơ đ
m t mình…” Chúng tôi òa ra, p quá, l quá, d th ng quá, nên th quá, tôi bái ph c ộ đẹ ạ ễ ươ ơ ụ
cái ông nh c s Tr nh Công S n này vô cùng, ch có d i con m t ngh s giàu t ng ạ ĩ ị ơ ỉ ướ ắ ệ ĩ ưở
t ng c a anh hình nh n s c a chi c khuy áo dài decoletté m i c nhìn ra ượ ủ ả đơ ơ ủ ế ớ đượ
là cánh v c bay bay d u v i nh v y, p quá là p . Bài hát còn p h n c b i ạ ị ợ ư ậ đẹ đẹ đẹ ơ ả ộ
ph n, h i tr ng m y tr m n sinh im ph ng ph c khi âm thanh ti ng àn guitarầ ộ ườ ấ ă ữ ă ắ ế đ
anh d o b t u vang lên và cô Hà Thanh c t ti ng hát “N ng có h ng b ng ôi môiạ ắ đầ ấ ế ắ ồ ằ đ
em ..M a có bu n b ng ôi m t em ….tóc em t ng s i nh r t xu ng thành h ư ồ ằ đ ắ ừ ợ ỏ ớ ố ồ
n c lênh ênh” . Chúng tôi l ng i mà nghe, bài hát hay quá, cô Hà Thanh hát hay quá . ướ đ ặ đ
H i ó tôi ch a ý l i hát m y hay ph i nói là ch a ng m m y, ch c m th y là êmồ đ ư để ờ ấ ả ư ấ ấ ỉ ả ấ
m và hay quá th thôi, sau này l n lên qua m i tình th d i r i i l y ch ng, đề ế ớ ố ơ ạ ồ đ ấ ồ

h nh phúc gia ình m m nh ng nh ng ngày m a , nh ng ngày n ng, vui bu n ạ đ đầ ấ ư ữ ư ữ ắ ồ
nhìn b u tr i trong xanh tôi hay ch t nh l i hát anh S n ã vi t, tôi m i th m ầ ờ ợ ớ ờ ơ đ ế ớ ấ
thía, ng m ngùi a l “ N i em v ngày vui không em ..n i em v tr i xanh không ậ ứ ệ ơ ề ơ ề ờ
em …”, tôi nghe ó nh l i h i th m y âu lo, c a m t t m lòng ng p tràn yêu ở đ ư ờ ỏ ă đầ ủ ộ ấ ậ
th ng t m t ng i tình ôn h u, tôi ã yêu em và tôi mãi mong em h nh phúc dù ươ ừ ộ ườ đ ậ đ ạ
em n i nào, dù em v i ai tôi v n yêu em, tôi v n th ng em vô vàn . Sau này tôi ở ơ ở ớ ẫ ẫ ươ
may m n còn c g p anh S n nhi u l n n a c nghe anh hát nhi u ắ đượ ặ ơ ề ầ ữ để đượ ề
h n, có nhi u k ni m d th ng h n, nh l n g p anh Hu mùa Hè 74, c ng ơ ề ỷ ệ ễ ươ ơ ư ầ ặ ở ế ũ
m t bu i v n ngh b túi thân m t, gi a các sinh viên vây quanh anh S n l i àn, l i ộ ổ ă ệ ỏ ậ ữ ơ ạ đ ạ
hát, l i nói v nh ng bài ca c a anh, hôm ó anh cho chúng tôi nghe m y sáng tác m i ạ ề ữ ủ đ ấ ớ
c a anh, tôi nh có bài “Bi t âu ngu n c i”, “Ng u nhiên” và “ tr ” (lúc ó anh ủ ớ ế đ ồ ộ ẫ Ở ọ đ
g i là “Cõi t m”), chúng tôi r t thích thú v i giai i u m i l âm h ng ca dao trongọ ạ ấ ớ đ ệ ớ ạ ưở
nh ng bài hát này, và anhữ
S n t p cho chúng tôi cùng hát “Em i qua chuy n ò l ng nghe con sông n m ơ ậ đ ế đ ắ ă
k ..tr ng i tr ng r t t mày i nh chóng v …Em i qua chuy n ò i a vui ể ă ơ ă ấ ệ đ ớ ề đ ế đ ố
nh ngày h i …tôi xin làm quán i bu n chân em ghé ch i”. Tôi nh mãi i u b vui ư ộ đợ ồ ơ ớ đ ệ ộ
t i, thân hình h i ong a c a anh khi anh t p bài “ tr ” làm cho t t c chúngươ ơ đ đư ủ ậ Ở ọ ấ ả
tôi hân hoan theo anh, trên chuy n v c b n c nhâm nhi nh ng câu hát này hoài và ê a ế ề ả ọ ứ ữ
mãi n t n Saigon, êm ó tôi còn nh thêm ánh m t th t trìu m n c a anh chàng đế ậ đ đ ớ ắ ậ ế ủ
sinh viên khác tr ng nhìn mãi tôi r i b t ch c anh S n hát nho nh “…Tim em ườ ồ ắ ướ ơ ỏ
ng i tr là tôi …mai kia v ch n xa x m c ng g n ….”, nh là duyên n , câu hát ườ ọ ề ố ă ũ ầ ư ợ
khi n sau này ng i y “ tr ” r i òi “ luôn” trong tim tôi cho n ngày nay.ế ườ ấ ở ọ ồ đ ở đế
Bu i trình di n c a anh Tr nh Công S n tr ng BTX n m ó làm cho tôi vui ổ ễ ủ ị ơ ở ườ ă đ
hoài, vui su t ngày, cho n bây gi nh l i còn th y vui, và tôi nh mãi bu i u tiên ố đế ờ ớ ạ ấ ớ ổ đầ
c h i ng ó, c ng m anh àn, nghe anh hát, và nh t là gi ng nói, l i k đượ ộ ộ đ đượ ắ đ ấ ọ ố ể
chuy n nhè nh th t có duyên c a anh, tôi th y là mình may m n quá, ngh l i tôi ệ ẹ ậ ủ ấ ắ ĩ ạ
c m th y h nh phúc vô cùng ã c g p anh, và tôi th t s hãnh di n c s ng vàả ấ ạ đ đượ ặ ậ ự ệ đượ ố
l n lên gi a nh ng bài ca anh vi t, anh ã cho th h chúng tôi nhi u quá, m i bài hát ớ ữ ữ ế đ ế ệ ề ỗ
c a anh là m t k ni m trong tôi . Không bao gi tôi quên c tâm h n hi n hòa ủ ộ ỷ ệ ờ đượ ồ ề
và con ng i tài hoa c bi t c a anh, nên v i tôi dù anh S n ã ra i v ch n xa ườ đặ ệ ủ ớ ơ đ đ ề ố

x m cu i tr i nh ng yêu th ng c a anh v n còn mãi n i ây cho ng i và cho ă ố ờ ư ươ ủ ẫ ơ đ ườ
i .đờ
M t Bài Th Hay c a Tr nh Công S nộ ơ ủ ị ơ
M t nhóm nh ng ng i yêu th m i tôi tham gia ch n m t chùm nh ng bài th ộ ữ ừờ ơ ờ ọ ộ ữ ơ
tình hay c a th k . Tôi ti n c m t bài, ó là ca t bài hát êm th y ta là thác c aủ ế ỷ ế ử ộ đ ừ Đ ấ đổ ủ
Tr nh Công S n. M t êm b c chân v gác nh , ch t th y oá hoa t ng vi Bàn ị ơ ộ đ ướ ề ỏ ợ ấ đ ườ
tay ng t hoa t ph n , gi ây ã quên v n x a M t hôm b c qua thành ph ắ ừ ố ọ ờ đ đ ườ ư ộ ướ ố
l , Thành ph ã i ng tr a, i ta có khi t a lá c , Ng i hát ca r t t do. Nhi u ạ ố đ đ ủ ư Đờ ự ỏ ồ ấ ự ề
khi b ng nh tr nh nhà T nh ng ph kia tôi v . Ngày xuân b c chân ng i r tỗ ư ẻ ớ ừ ữ ố ề ướ ườ ấ
nh , mùa xuân ã qua bao gi Nhièu êm th y ta là thác T nh ra có khi còn nghe * ẹ đ ờ đ ấ đổ ỉ
M t hôm b c chân v gi a ch , ch t th y vui nh tr th i ta có khi là m ộ ướ ề ữ ợ ợ ấ ư ẻ ơ Đờ đố
l a M t hôm nhóm trong v n khuya. V n khuya oá hoa nào m i n i ta có ử ộ ườ ườ đ ớ ở Đờ
ai v a qua, Nhi u khi th y tr m nghìn n m m Tôi th y quanh ây h nh i ừ ề ấ ă ấ ộ ấ đ ồ ư Đờ
ta h t mang i u m i lế đ ề ớ ạ
Tôi ã s ng r t h . Lòng tôi có ôi l n khép c a, R i bên v t th ng tôi quì. Vì đ ố ấ ơ ờ đ ầ ử ồ ế ươ
em ã mang l i kh n nh B tôi ng bên i kia.đ ờ ấ ỏ ỏ đứ đờ
Ca t bài này (tách kh i nh c) hoàn toàn ng c nh m t bài th ... M t bài th ừ ỏ ạ đứ đượ ư ộ ơ ộ ơ
hay.
c bài th ta i vào th gi i m m c a gác nh và m l a, c a lá c và l i kh n Đọ ơ đ ế ớ ơ ơ ủ ỏ đố ử ủ ỏ ờ ấ
nh , c a óa hoa m i n và b c chân ng i r t nh ... Trong th gi i nh nh ỏ ủ đ ớ ở ướ ườ ấ ẹ ế ớ ỏ ẹ
này có thác . S mãnh li t c a tình yêu th ng c so sánh v i bão táp (c n bão t i đổ ự ệ ủ ườ đượ ớ ơ ớ
r i, ti ng rì r m n c, l a ...Maiacopxki). C n bão nào r i c ng tan. Tr n bão nào ồ ế ầ ướ ử ơ ồ ũ ậ
c ng l i tan hoang, phá phách. Thác c ng mãnh li t. Nh ng ây là s mãnh li t ũ để ạ đổ ũ ệ ư đ ự ệ
v nh c u và không h có s phá phách. Thác là “tình yêu vô cùng”.ĩ ử ề ự đổ
Không th không nói n không gian thành ph trong bài th này:ể đế ố ơ
M t hôm b c qua thành ph l Thành ph ã i ng tr a...ộ ướ ố ạ ố đ đ ủ ư
D t Nguy n Bính, ph ã vào th . Và ti p theo ph t nh là ph huy n, ph nh , ễ ừ ễ ố đ ơ ế ố ỉ ố ệ ố ỏ
ph bu n, ph c ng, ph núi... Nh ng ch a có thành ph . Tr nh Công S n phát ố ồ ố ả ố ư ư ố ị ơ
hi n ch t th c a thành ph :nh ng gi c m và nh ng chi u l ng gió, không gian ệ ấ ơ ủ ố ữ ấ ơ ữ ề ộ
m u áo bay lên và nh ng con ng n m nghe n ng m a... (h n là thành ph bi t ầ ữ đườ ằ ắ ư ẳ ố ế

n ng i ngh s ã d c h t tinh hoa nhân lo i hoá nó). ng th i c m nh n ơ ườ ệ ĩ đ ố ế để ạ Đồ ờ ả ậ
sâu s c âm h ng bi k ch c a thành ph “ hoang vu”, thành ph “ không h n”.ắ ưở ị ủ ố ố ồ
Vì em ã mang l i kh n nh B tôi ng bên i kia.đ ờ ấ ỏ ỏ đứ đờ
R t có th bên i kia là “ sa m c thành ph ”, n i ám nh không riêng gì c a ng i ấ ể đờ ạ ố ỗ ả ủ ườ
ngh s du ca.ệ ĩ
Tình yêu không bao gi c và hình nh c ng không bao gi m i. n t ng tính ờ ũ ư ũ ờ ớ Ấ ượ
hi n i trong th Tr nh Công S n là c m quan thành ph c a tác gi . Nh c s ệ đạ ơ ị ơ ở ả ố ủ ả ạ ĩ
Nguy n Xuân Khoát và nh c s V n Cao h t s c coi tr ng ca t trong nh c Tr nh ễ ạ ĩ ă ế ứ ọ ừ ạ ị
Công S n. Nguy n Xuân Khoát: “ Tr nh Công S n vi t d nh l y ch t trong túiơ ễ ị ơ ế ễ ư ấ ữ ừ
ra”. V n Cao: “ v i nh ng l i, ý p và c áo n b t ng ”, “ S n, nh c và ă ớ ữ ờ đẹ độ đ đế ấ ờ ở ơ ạ
th quy n vào nhau n khó phân nh cái nào là chính, cái nào là ph ”. Th Vi t ơ ệ đế độ đị ụ ơ ệ
hi n i không th thi u nh ng bài th hay trong ca khúc Tr nh Công S n.ệ đạ ể ế ữ ơ ị ơ
“Tài hoa, tinh tuý ã c t cánh t nh ng ca khúc u tay và c chi m m t ng đ ấ ừ ữ đầ độ ế ộ đườ
bay ngo n m c, s u mu n c a v n ch ng lãng m n th k này.” (L i c a Kim ạ ụ ầ ộ ủ ă ươ ạ ế ỷ ờ ủ
Ng c, nh c s Hà n i tr l i bài ph ng v n c a Hoàng Ng c Hi n v ca khúc Tr nh ọ ạ ĩ ộ ả ờ ỏ ấ ủ ọ ế ề ị
Công S n)ơ
Trích H i Ký c a Ph m Duyồ ủ ạ
Rút t H i Ký III : Th i Phân Chia Qu c C ngừ ồ ờ ố ộ
Ð u th p niên 70 là lúc Nh c Vi t, trong ph m vi ca khúc, phát tri n n t t . Có ầ ậ ạ ệ ạ ể đế ộ độ
s thành công c a nh ng bài hát thông th ng và ch c coi là nh c th ng ph mự ủ ữ ườ ỉ đượ ạ ươ ẩ
-- m nh danh là nh c vàng -- v i nh ng tình c m d dãi phù h p v i tu i choai ệ ạ ớ ữ ả ễ ợ ớ ổ
choai, v i em gái h u ph ng và lính a tình, tuy không c coi tr ng nh ng l i ớ ậ ươ đ đượ ọ ư ạ
r t c n thi t cho vài t ng l p xã h i trong th i chi n. R i có phong trào du ca và tâm ấ ầ ế ầ ớ ộ ờ ế ồ
ca v i nh ng bài hát phi-th ng-m i, i kèm v i tình ca quê h ng và tr ng ca, nói ớ ữ ươ ạ đ ớ ươ ườ
lên c ph n nào tâm th cđượ ầ ứ
c a th i i và c thanh niên sinh viên công nh n. Trong ph m vi gi i trí, phòngủ ờ đạ đượ ậ ạ ả
trà tr thành cái m t c a m i ng i : th ng gia, công ch c, t ch c, quân nhân, ở ố ủ ọ ườ ươ ứ ư ứ
th ng ph binh và c các bà n i tr n a... ai ai c ng thích i nghe nh c và giúp cho ươ ế ả ộ ợ ữ ũ đ ạ
ca s chuyên nghi p, nh c s sáng tác, nh c công ánh àn th ng ti n trong ngh ĩ ệ ạ ĩ ạ đ đ ă ế ề
mình. Cánh tay n i dài c a phòng trà là quán cà phê có nghe nh c, thu hút ông o sinh ố ủ ạ đ đả

viên, h c sinh. Nh c tr ra i, em l i cho nh c Vi t m t s bài hát m i, sôi n i, ọ ạ ẻ đờ đ ạ ạ ệ ộ ố ớ ổ
m s c h n tr c. M t r ng nhân tài tr trung xu t hi n qua nh ng ban nh c đậ ắ ơ ướ ộ ừ ẻ ấ ệ ữ ạ
b n ng i (g i là combo), s d ng nh c khí i n t v i âm thanh m i l . M i ố ườ ọ ử ụ ạ đ ệ ử ớ ớ ạ ườ
n m v tr c, trong n c ch có ba nhà s n xu t a hát. Bây gi , r t nhi u ă ề ướ ở ướ ỉ ả ấ đĩ ờ ấ ề
ng i -- t Ng c Chánh (SHOTGUNS) qua Duy Khánh (TR NG S N) t i ườ ừ ọ ƯỜ Ơ ớ
nh ng ng i c a các hãng khác (NHÃ CA, H A MI, S N CA, SÓNG NH C)... làm ữ ườ ủ Ọ Ơ Ạ
ngh s n xu t b ng nh c, m i tháng tung ra nh ng ch ng trình nh c r t h p ề ả ấ ă ạ ỗ ữ ươ ạ ấ ấ
d n, k c c nh c l n tân nh c, nh c tr l n nh c già (nh c ti n chi n). Hàng ẫ ể ả ổ ạ ẫ ạ ạ ẻ ẫ ạ ạ ề ế
tr m, hàng ngàn (hàng v n, n u k c Saigon và các t nh) c a hàng sang b ng, càng làm ă ạ ế ể ả ỉ ử ă
cho b ng nh c phát tri n d d i.ă ạ ể ữ ộ
Trong b i c nh sinh ng nh v y, ph n chính y u là sáng tác ph m ph i r t ố ả độ ư ậ ầ ế ẩ ả ấ
phong phú. Vào lúc này, ngoài nh ng ng i i tr c nh V Thành, Cung Ti n, Ph mữ ườ đ ướ ư ũ ế ạ
Ðình Ch ng, Lâm Tuy n, Hoàng Tr ng, V n Ph ng, V n Gi ng, Ng c Bích, ươ ề ọ ă ụ ă ả ọ
Hoàng Thi Th , Tr n Ng c, Y Vân, Lê Dinh, Anh B ng, Trúc Ph ng, Duy Khánh, ơ ầ ọ ằ ươ
Tr n Thi n Thanh t c Nh t Tr ng, Lam Ph ng, Ð L , Ph m Th M ... ã ầ ệ ứ ậ ườ ươ ỗ ễ ạ ế ỹ đ
xu t hi n m t s ng i m i nh Thanh Trang, Tr m T Thiêng, Anh Vi t Thu, ấ ệ ộ ố ườ ớ ư ầ ử ệ
Lê Uyên Ph ng, Ngô Th y Miên, T Công Ph ng, V Thành An, Nguy n Ánh 9, Lê ươ ụ ừ ụ ũ ễ
H u Hà, Nguy n Trung Cang... Tân Nh c ã có t i b n i nh c s và có hàng tr m, ự ễ ạ đ ớ ố đờ ạ ĩ ă
hàng ngàn ca khúc c so n ra và hát lên. Trong H i Ký này, tôi ch nh c t i nh ng đượ ạ ồ ỉ ắ ớ ữ
ng i ánh d u th i i m t cách sâu m b ng tác ph m c a mình. Ng i n i ườ đ ấ ờ đạ ộ đậ ằ ẩ ủ ườ ổ
nh t là Tr nh Công S n. Tr c tiên, ng i ta bi t t i anh nh Quán V N. Quán do ấ ị ơ ướ ườ ế ớ ờ Ă
nhóm sinh viên mang tên KHAI HOÁ ch tr ng. Nhóm này ã làm nhà xu t b n ủ ươ đ ấ ả
(QU NG HOÁ) r i khi phong trào phòng trà th nh hành, nhóm m quán cà phê ngay Ả ồ ị ở ở
trung tâm Saigon, trên n n Khám L n c trong khu Ð i H c V n Khoa, sinh viên t iề ớ ũ ạ ọ ă ớ
u ng cà phê nghe b ng nh c và nghe Khánh Ly hát. Bài hát c a Tr nh Công S n c ố ă ạ ủ ị ơ đươ
nghe t i quán V N lúc u là L i Bu n Thánh. C ng nh nh c Ð ng Th Phong, bài ạ Ă đầ ờ ồ ũ ư ạ ặ ế
hát tân lãng m n (néoromantique) này nói v n i bu n. Bài L i Bu n Thánh th t là ạ ề ỗ ồ ờ ồ ậ
bu n, nh bài hát bu n làm cho ng i Âu Châu ph i t t là Ch Nh t Bu n tôi ã nói ồ ư ồ ườ ả ự ử ủ ậ ồ đ
t i trong m t ch ng sách. Trong bài hát c a mình, h Tr nh c ng nói t i ngày ch ớ ộ ươ ủ ọ ị ũ ớ ủ
nh t bu n:ậ ồ

Chi u ch nh t bu n N m trong c n gác ìu hiu Ôi ti ng hát xanh xao c a m t ề ủ ậ ồ ằ ă đ ế ủ ộ
bu i chi u Tr i m a, tr i m a không d t Ô hay mình v n cô liêu...ổ ề ờ ư ờ ư ứ ẫ
Tho t nghe ã th y ngay là ti ng hát au n, th y m a m m trong lòng (nh ạ đ ấ ế đ đớ ấ ư ả đạ ư
th Verlaine), th y s cô n, hoang v ng. Sinh ra Ban Mê Thu t (hay ơ ấ ự đơ ắ ở ộ
Pleiku?), s ng Hu , m a ám nh Tr nh Công S n r t nhi u cho nên c ng v n là ố ở ế ư ả ị ơ ấ ề ũ ẫ
n i bu n c a ngày ch nh t mùa m a trong bài Tu i Ðá Bu n :ỗ ồ ủ ủ ậ ư ổ ồ
Tr i còn làm m a, m a r i mênh mang T ng ngón tay bu n em mang em mang Ði ờ ư ư ơ ừ ồ
v giáo ng, ngày ch nh t bu n...ề đườ ủ ậ ồ
Nh c Tr nh Công S n là nh c nói v QUÊ H NG, TÌNH YÊU, và THÂN PH N CON ạ ị ơ ạ ề ƯƠ Ậ
NG I. Hãy nói v tình khúc Tr nh Công S n, nói v thân ph n Ng i Tình trong ƯỜ ề ị ơ ề ậ ườ
giai o n quê h ng nát này. T khi Tân Nh c Vi t Nam ra i u th p niên đ ạ ươ đổ ừ ạ ệ đờ đầ ậ
40, ã có nh ng tình khúc c a Lê Th ng, Lê Yên, Hoàng Giác, Dzoãn M n... Lúc ó là đ ữ ủ ươ ẫ đ
th i bình, khi tình còn xanh và yêu ch a lo s . Ngôn ng tình yêu th t là bình d , i ờ ư ợ ữ ậ ị đố
t ng là cô hái m , cô láng gi ng, cô lái ò, cô hái hoa hay anh Tr ng Chi. T khi ượ ơ ề đ ươ ừ
n c Vi t b chia ôi, nh c tình mi n Nam m s c h n và trong m i n m ướ ệ ị đ ạ ề đậ ắ ơ ườ ă
u, vì cu c i ch a th c s b e do , ng i ta v n có nh ng bài hát h u tình đầ ộ đờ ư ự ự ị đ ạ ườ ẫ ữ ữ
hay th t tình, xinh xinh, hi n lành, lúc u còn m i m , d n dà ngôn ng tình yêu ấ ề đầ ớ ẻ ầ ữ
tr thành sáo ng . T i lúc i s ng tr nên b p bênh, thanh niên c g i i lính r tở ữ ớ đờ ố ở ấ đượ ọ đ ấ
nhi u (ch t tr n c ng nhi u) bi t bao nhiêu ôi l a ph i xa nhau (có khi v nh ề ế ậ ũ ề ế đ ứ ả ĩ
vi n xa nhau) tình khúc mi n Nam thay i ngôn ng . Nh c tình không còn là nh cễ ề đổ ữ ạ ạ
lãng m n, nh c c m tính v i câu hát m u i hay h n d i n a ! Bây gi là nh ng ạ ạ ả ớ đắ đ ố ờ ỗ ữ ờ ữ
bài hát nh c nh i c a nh ng tình nhân yêu nhau trong c n mê s ng. Nh c tr thành ứ ố ủ ữ ơ ả ạ ở
não n và ánh vào não tính. Nh c tình bây gi là tình ca c a ng i m t trí. Tình khúc ề đ ạ ờ ủ ườ ấ
Tr nh Công S n ra i, t giàn phóng là Quán V N c ho ti n Khánh Ly a vútị ơ đờ ừ Ă đượ ả ễ đư
vào phòng trà, r i vào b ng cassette và ch trong m t th i gian ng n chinh ph c ồ ă ỉ ộ ờ ắ ụ
c t t c ng i nghe. So v i tình khúc c a ba b n ch c n m qua, ngôn ng đượ ấ ả ườ ớ ủ ố ụ ă ữ
trong nh c Tr nh Công S n r t m i, ch t ch a nh ng hình nh l lùng, quy n ạ ị ơ ấ ớ ấ ứ ữ ả ạ ế
r nh c n m a h ng, thu h ng hoang, d u i àng, cánh v c bay... Tình yêu ũ ư ơ ư ồ ở ồ ấ đ ạ đ ạ
trong nh c c a anh là nh ng c m xúc d d i nh trái phá con tim mù loà, nh n i ạ ủ ữ ả ữ ộ ư ư ỗ
ch t c n au th t dài, nh v t th ng m r ng... Cu c i là h vô ch ngh a, ế ơ đ ậ ư ế ươ ở ộ ộ đờ ư ủ ĩ

con ng i s ng trong c nh Chúa, Ph t b loài ng i. Cu c i còn là ám ông ườ ố ả ậ ỏ ườ ộ đờ đ đ
nh ng c ng là quán không. Con ng i là cát b i m t nhoài, bao nhiêu n m làm ki p ư ũ ườ ụ ệ ă ế
con ng i, ch t m t chi u tóc tr ng nh vôi... T t c nói lên s mu n phi n, auườ ợ ộ ề ắ ư ấ ả ự ộ ề đ
n... Bu n t i cho thân ph n con ng i nên nhánh c c ng xót xa, phi n á c ng đớ ồ ủ ậ ườ ỏ ũ ế đ ũ
u phi n, và ch còn nh ng m a và m a xoa d u v t th ng m l n! Hãy nghe ư ề ỉ ữ ư ư để ị ế ươ ở ớ
thêm nh ng câu hát v m a trong Di m X a :ữ ề ư ễ ư
M a v n hay m a cho i bi n ng Làm sao em bi t bia á không au ? Xin hãy ư ẫ ư đờ ể độ ế đ đ
cho m a qua mi n t r ng Ngày sau s i á c ng c n có nhau...ư ề đấ ộ ỏ đ ũ ầ
Di m X a cho th y rõ ti ng hát t o n c a n i tâm v n i au con ng i ễ ư ấ ế đứ đ ạ ủ ộ ề ỗ đ ườ
trong tình yêu, th y thêm s hoang v ng c a tâm h n. B ám nh b i m a n ấ ự ắ ủ ồ ị ả ở ư đế độ
còn nhìn ra m u s c c a m a -- m a h ng -- Tr nh Công S n nói lên n i bàng hoàngầ ắ ủ ư ư ồ ị ơ ỗ
c a con ng i khi th y cái ch t n m ngay trong s s ng :ủ ườ ấ ế ằ ự ố
Ng i ng i xu ng xin m a y Trên hai tay c n au dài Ng i n m xu ng nghe ườ ồ ố ư đầ ơ đ ườ ằ ố
ti ng ru Cu c i ó có bao lâu mà h ng h ?ế ộ đờ đ ữ ờ
Nguy n Ðình Toàn g i nh c Tr nh Công S n là nh ng b n tình ca không có h nh ễ ọ ạ ị ơ ữ ả ạ
phúc, nh ng bài hát cho quê h ng v . C ng là ph n ng c a ng i au n ữ ươ đổ ỡ ũ ả ứ ủ ườ đ đớ
tr c hoàn c nh t n c, nh ng nó là s ch u ng và ch tướ ả đấ ướ ư ự ị đự ế
l m h n là s n i sùng và ch i b i. Có l vì tác gi là ng i l n lên Hu , m t thành ị ơ ự ổ ử ớ ẽ ả ườ ớ ở ế ộ
ph nên th , hi n hoà, không ch p nh n b o ng. Tôi v n cho ng i Vi t ba ố ơ ề ấ ậ ạ độ ẫ ườ ệ ở
mi n t n c có nh ng ph n ng khác nhau tr c nh ng hoàn c nh khó kh n. ề đấ ướ ữ ả ứ ướ ữ ả ă
Ví d ng i con gái mi n B c th t tình thì ph n ng b ng s iên gi -- CHÈO có ụ ườ ề ắ ấ ả ứ ằ ự đ ả
v Vân D i Gi Ðiên -- hay iên th t r i nguy n r a, ch i b i cu c i (nh ông ở ạ ả đ ậ ồ ề ủ ử ớ ộ đờ ư
giáo Phú Nhu n nói ch ng trên). S ph n ng c a ng i gái Hu là buông xuôi ở ậ ở ươ ự ả ứ ủ ườ ế
(fatalisme), m t ng i tình là nàng có th âm u xu ng sông t t . Còn mi n ấ ườ ể đ đầ ố ự ử ở ề
Nam à ? Không oong gì c , ng i th t tình s t ch ng nh cô Qu n.đơ ả ườ ấ ẽ đố ồ ư ờ
V ph n nh c, toàn th ca khúc Tr nh Công S n không c u k , r c r i vì n m ề ầ ạ ể ị ơ ầ ỳ ắ ố ằ
trong m t s nh c i u n gi n, r t phù h p v i ti ng th dài c a th i i. Bài ộ ố ạ đ ệ đơ ả ấ ợ ớ ế ở ủ ờ đạ
hát ch c n m t chi c àn guitare m theo, n u hoà âm ph i khí r m rà thì khôngỉ ầ ộ ế đ đệ ế ố ườ
h p v i nh ng bài hát so n theo th ballade này. T nh c tình yêu, thân ph n con ợ ớ ữ ạ ể ừ ạ ậ
ng i, Tr nh Công S n chuy n qua nh c th n tho i quê h ng. Âm nh c mi n ườ ị ơ ể ạ ầ ạ ươ ạ ở ề

Nam trong th i gian này th t phong phú. V n có nh ng bài hát so n cho tu i choai ờ ậ ẫ ữ ạ ổ
choai : Em 16, Em M i Bi t Yêu Ðã Bi t S u, Túp L u Lý T ng, Ng i Tình ớ ế ế ầ ề ưở ườ
Chung Vách, Ng i Tình Chung Th y và cho ng i lính C ng Hoà : Lính Mà Em, ườ ủ ườ ộ
Lính Dù Lên Ði m, Lính Ngh Gì, Lính Xa Nhà, L i Ng i Lính Xa, Lính Tr n Mi nể ĩ ờ ườ ậ ề
Xa, Anh Là Lính Ða Tình, Ng i Lính Chung Tình, Ðám C i Nhà Binh... Và có thêm ườ ướ