Một Số Vấn Đề Về Tích Hợp Tư Tưởng Hồ Chí Minh Trong Giảng Dạy Môn Lịch Sử Ở Nhà Trường Phổ Thông

MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ TÍCH HỢP
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
TRONG GIẢNG DẠY MÔN LỊCH SỬ
Ở NHÀ TRƯỜNG PHỔ THÔNG

Ban Tuyên giáo Trung ương


I.

NGUỒN GỐC TƯ TƯỞNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH

II.

CÁC GIAI ĐOẠN HÌNH THÀNH TTHCM VỀ ĐẠO ĐỨC

III. NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA TƯ TƯỞNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH
IV. NHỮNG YÊU CẦU CHỦ YẾU CỦA ViỆC LÀM THEO TẤM GƯƠNG
ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH
V.

YÊU CẦU, NGUYÊN TẮC CỦA ViỆC TÍCH HỢP TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ
MINH, CuỘC ĐỜI SỰ NGHIỆP HỒ CHÍ MINH TRONG HỌC TẬP LỊCH
SỬ

VI. SỬ DỤNG NỘI DUNG TÍCH HỢP HỌC TẬP VÀ LÀM THEO TẤM
GƯƠNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở
TRƯỜNG PHỔ THÔNG


I. NGUỒN GỐC TƯ TƯỞNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH

1. Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh bắt nguồn từ truyền thống đạo
đức của dân tộc Việt Nam
- Phẩm chất đạo đức truyền thống của dân tộc ta được thể hiện trên ba
mặt: quan hệ với thiên nhiên, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và cuộc sống
cộng đồng Việt Nam.
- Nhiều truyền thống đạo đức: cần cù trong lao động, tình nghĩa thuỷ
chung với đồng bào, yêu nước nồng nàn, dũng cảm chiến đấu, anh dũng
bất khuất trước quân thù...


+ Chân lý bình thường: "đói cho sạch, rách cho thơm"...
+ Coi trọng đạo lý làm người: "có nghĩa có nhân", "chị ngã em
nâng", "một con ngựa đau cả tàu không ăn cỏ", "nhiễu điều phủ
lấy giá gương, người trong một nước thì thương nhau cùng”;
+ Đề cao sức mạnh đoàn kết "một cây làm chẳng nên non, ba
cây chụm lại nên hòn núi cao";
+ Đề cao tinh thần đấu tranh anh dũng, kiên cường bất khuất
trước quân thù, "thà chết vinh còn hơn sống nhục",
+ Những đền miếu được xây dựng để nhân dân thờ cúng, suy tôn
các anh hùng dân tộc.


Chủ tịch Hồ Chí Minh:
- Sớm tiếp thu được những truyền thống đạo đức tốt đẹp
của dân tộc. yêu nước, tinh thần dân tộc, sự cố kết cộng
đồng, lòng nhân ái, khoan dung, vị tha, tình đoàn kết.
- Trong quá trình ra đi tìm đường cứu nước những truyền
thống này ngày càng phát triển và được củng cố vững chắc
trong Hồ Chí Minh.

2. Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là sự kế thừa và phát
triển những tư tưởng đạo đức tốt đẹp truyền thống của
nhân loại, cả phương Đông và phương Tây
“Khổng Tử, Jêsu, Mác, Tôn Dật Tiên chẳng đã có những
điểm chung đó sao? Họ đều mưu cầu hạnh phúc cho mọi
người, nếu hôm nay họ còn sống trên đời này, nếu họ họp lại
một chỗ, tôi tin rằng họ nhất định chung sống với nhau rất
hoàn mĩ như những người bạn thân thiết. Tôi cố gắng làm
người học trò nhỏ của các vị ấy”.


Cụ thể:
- Quan điểm Nho giáo “nhân tri sơ tính bản thiện”, “ tính
tương cận, tập tương viễn”, “Học nhi thời tập chi” “ kỷ sở
bất dục, vật thi ư nhân” “ Dân tri sở dục Thiên tất tòng chi”.
Nhận thức của Hồ Chí Minh: “Hiền, dữ phải đâu là tính sẵn,
Phần nhiều do giáo dục mà nên”.
- Giê-su: những lời răn dạy của Giê-su là sự hối cải, tình yêu
vô điều kiện, tha thứ tội lỗi và khoan dung và về Thiên
đường.


Chủ nghĩa Tam Dân của Tôn Dật Tiên: ba nguyên lý:
- Dân tộc: giành lại chủ quyền quốc gia để xây dựng đất nước độc
lập. Tôn Trung Sơn nhận thấy tinh thần nhân dân Trung Hoa quá suy đồi
chỉ biết bám vào gia tộc và tông tộc cho nên tái xây dựng sức mạnh dân
tộc.
- Dân quyền: nhân dân phải có bốn (4) 'chánh quyền' căn bản: bầu cử,
đề nghị dự luật, biểu quyết bãi nhiệm chính quyền hay công chức, và

phúc phủ quyết luật pháp.
- Dân sinh: chính quyền phải chăm lo đến đời sống của nhân dân bởi
vì quốc gia không thể hùng cường nếu dân tộc không được ấm no.
Chính sách 'bình quân địa quyền' (canh giả hữu kỳ điền hay người
cày có ruộng).


3. Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là sự kết hợp giữa đạo
đức truyền thống với tư tưởng đạo đức cộng sản
- Tiếp thu những tư tưởng đạo đức cộng sản do C.Mác,
Ph.Ăngghen, V.I. Lênin và những nhà cách mạng nêu ra.
- Lênin là người “đã nêu cho chúng ta một tấm gương sáng
về sự giản dị vĩ đại và sự khiêm tốn cao độ”. “là đạo đức vĩ
đại và cao đẹp của người thầy, đã ảnh hưởng lớn lao tới của
các dân tộc châu Á và đã khiến cho trái tim của họ hướng về
Người không gì ngăn cản nổi”


II. CÁC GIAI ĐOẠN HÌNH THÀNH TTHCM VỀ ĐẠO ĐỨC

1.Giai đoạn thứ nhất: từ thuở niên thiếu đến năm 1911.
- Do ảnh hưởng sự giáo dục của gia đình, đặc biệt là bố mẹ,
thầy giáo và tác động của điều kiện xã hội ở quê hương
- Nguyễn Sinh Cung - Nguyễn Tất Thành đã biểu hiện những
phẩm chất đạo đức của một người con ngoan, trò giỏi.
- Lớn lên, tác động của xã hội làm phát triển mạnh mẽ hơn ở
Nguyễn Tất Thành lòng yêu nước, nghĩa đồng bào.


2. Giai đoạn thứ hai (1911 – 1941): đi tìm đường cứu nước, trở thành

người cộng sản và rồi về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam.
- Ở nước ngoài Nguyễn ái Quốc có ý chí quyết tâm đấu tranh chống ách
áp bức bóc lột, yêu thương nhân loại, tinh thần đoàn kết quốc tế.
- Người tiếp nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, trong đó có những nguyên tắc
đạo đức cách mạng của giai cấp vô sản, những tinh hoa đạo đức của nhân
loại, kể cả tư tưởng đạo đức tiến bộ của phương Tây nói chung, của giai
cấp tư sản nói riêng.
- Nguyễn ái Quốc đã xây dựng đạo đức cách mạng Việt Nam. Đạo đức
cách mạng này đã tôi luyện nhân dân, các chiến sĩ cách mạng trong cuộc
đấu tranh bất khuất chống kẻ thù, trong cảnh lao tù tàn khốc.


3. Giai đoạn thứ ba (1941 – 1969) trực tiếp về những lãnh đạo cách
mạng Việt Nam
Biểu hiện tấm gương sáng về đạo đức cách mạng của HCM
- “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước
ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng
có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành. Riêng phần tôi thì làm một cái
nhà nho nhỏ, nơi có non xanh, nước biếc để câu cá, trồng hoa, sớm chiều
làm bạn với các cụ già hái củi, em trẻ chăn trâu, không dính líu gì với
vòng danh lợi”.
- Đồng thời, Người còn phát triển và hoàn chỉnh hệ thống tư tưởng vớ
những quan điểm về Cần, kiệm, liêm, chính, chi công vô tư, về trung
với nước, hiếu với dân.


III. Nội dung cơ bản của t tởng đạo đức Hồ Chí Minh
Thứ nhất, đạo đức Hồ Chí Minh là đạo đức mới, đối lập với
đạo đức cá nhân chủ nghĩa, ích kỉ. nội dung đầu tiên của
đạo đức Hồ Chí Minh là đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân.

Thứ hai, đạo đức Hồ Chí Minh là đạo đức cách mạng. Đạo
đức cách mạng thể hiện ở mặt trung với nớc, hiếu với dân,
dũng cảm, không sợ khó khăn gian khổ trong đấu tranh và lao
động; khiêm tốn, không kiêu căng, tự phụ , công thần; giữ vũng
cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô t, bảo đảm tinh thần
đoàn kết dân tộc, hữu nghị với nhân dân các nớc


Thứ ba, yêu thơng con ngời, sống có tình, có nghĩa là
một trong những phẩm chất đạo đức cao đẹp nhất. Đây
là phẩm chất thể hiện mối quan hệ giữa con ngời trong
cuộc sống đời thờng: yêu cha mẹ, kính trọng ông bà, ngời
già, thơng yêu ngời nghèo khổ
Thứ t, tinh thần quốc tế trong sáng, thuỷ chung là một
trong những đặc điểm quan trọng nhất của đạo đức
cộng sản chủ nghĩa. Nội dung của tinh thần quốc tế đợc
Hồ Chí Minh diễn tả trong hai câu thơ:
Quan sơn muôn dặm một nhà,
Bốn phơng vô sản đều là anh em.


IV. Những yêu cầu chủ yếu của việc làm theo tấm g
ơng đạo đức của Hồ Chí Minh
-Tự nguyện, tự giác trên cơ sở giác ngộ lí tởng cách mạng,
nung nấu lòng yêu nớc, giữ vững t cách đạo lí Việt Nam.
- Quyết tâm sửa chữa khuyết điểm với tinh thần tấn công kẻ
thù nội xâm cực kỳ nguy hiểm.
- Xây dựng những phẩm chất tốt đẹp đi đôi với đấu tranh
chống những sai lầm, khuyết điểm, trái với đạo đức cách
mạng.

- Nói đi đôi với làm, rèn luyện đạo đức, phẩm chất trong học
tập lí luận, tu dỡng giác ngộ t tởng và hành động thực tiễn.
- Kết hợp việc học tập, giáo dục đào đức với việc thực hiện
nghiêm chỉnh, tuân thủ pháp luật Nhà nớc, kỉ luật lao động.


-Giữ vững, phát huy đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân
tộc, kết hợp với việc tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại, tiếp
nhận có lựa chọn cái mới, tiến bộ, chống những điều lai căng,
lố bịch.
- Tu dỡng đạo đức cách mạng phải đi đôi với việc đấu tranh
với bản thân, với những âm mu diễn biến hoà bình. Đây
là cuộc đấu tranh không kém phần gay go, gian khổ, so với
cuộc đấu tranh chống ngoại xâm, xây dựng đất nớc.
-Việc tu dỡng đạo đức phải tiến hành suốt đời, bền bỉ,
không đợc buông thả, lơ là, mất cảnh giác.


5. Yêu cầu, nguyên tắc của việc tích hợp t tởng Hồ
Chí Minh, cuộc đời sự nghiệp Hồ Chí Minh trong học
tập lịch sử .
Trớc hết, cần xác định rõ rằng, đây là dạy học bộ môn
lịch sử chứ không phải dạy về tiểu sử Hồ Chí Minh, không
thể lấy việc kể chuyện về đạo đức cách mạng, về cuộc đời
và hoạt động cách mạng của Hồ Chí Minh thay cho việc dạy
học lịch sử mà là đợc tiến hành tích hợp nội dung bài học
lịch sử với nội dung t tởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách
mạng.
Thứ hai, việc giáo dục t tởng về tấm gơng đạo đức Hồ
Chí Minh phải dựa trên cơ sở sự kiện lịch sử cơ bản, chính

xác, cơ bản, điển hình, tức phải dựa theo chuẩn kiến thức,
kĩ năng và hớng thái độ của các môn học ở trờng phổ thông
mà Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành.


Thứ ba, việc giáo dục đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh
nói phải đợc tiến hành trên cơ sở nguyên tắc phơng pháp
luận về s phạm sau đây:
- Trình bày, khai thác nội dung sự kiện
- Nêu kết luận khái quát về sự kiện
- Vận dụng sáng tạo, cụ thể những kiến thức khoa học
về nội dung sự kiện trong hoạt động thực tiễn về tiếp thu
kiến thức mới.
Th t, việc giáo dục tấm gơng đạo đức Hồ Chí Minh cần
cần chú ý:
- Làm cho học sinh tự nguyện, năng động, tự giác, tích
cực học tập lịch sử, tích hợp về tấm gơng đạo đức Hồ Chí
Minh
- Bồi dỡng năng lực, rèn luyện năng lực trong việc học
tập, tự giáo dục, vận dụng kiến thức đã học.


Thứ năm, tuân thủ những nguyên lý giáo dục nói chung,
giáo dục thái độ, tình cảm, t tởng nói riêng là học đi đôi với
hành, tự nguyện tự giác, tránh việc áp đặt, cỡng bức, mệnh
lệnh.
Thứ sáu, phải tạo điều kiện cần thiết về thiết bị, đổi
mới phơng pháp dạy học, các phơng tiện dạy học để có hiệu
quả giáo dục đợc nâng cao.

6. Sử dụng nội dung tích hợp học tập và

làm theo

tấm gơng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học lịch sử ở
trờng phổ thông
- Sử dụng nội dung tích hợp học tập và làm theo tấm gơng
đạo đức Hồ Chí Minh để xác định mục tiêu bài học.
- Sử dụng nội dung tích hợp học tập và làm theo tấm gơng
đạo đức Hồ Chí Minh để tổ chức các hoạt động học tập,
thông tin kiến thức đã đợc xác định trong các địa chỉ tích
hợp giáo dục t tởng, tỡnh , thái độ HS.
- a dng húa cỏc hỡnh thức tổ chức dạy học trong tích hợp học
tập và làm theo tấm gơng đạo đức Hồ Chí Minh nh tổ chức
các chuyên đề chuyên môn, các hoạt động ngoại khóa, tổ chức
dạy học tại thực địa, nghe các nhân chứng lịch sử nói
chuyện
- Trên cơ sở bảo bảo những yêu cơ bản tối thiểu của chuẩn


những t liệu làm phong phú, có sức hấp dẫn đối với bài
học, làm cho HS hứng thú trong giờ học, thông qua đó giáo
dục HS học tập và làm theo tấm gơng đạo đức Hồ Chí Minh.
-Sử dụng có hiệu quả các thiết bị dạy học đã có, tự làm,
hoặc su tầm trong dạy học tích hợp nội dung đạo đức Hồ Chí
Minh.
- Trong kiểm tra đánh giá, trên cơ sở đánh giá bám sát
chuẩn kiến thức, kĩ năng bảo đảm những yêu cầu tối thiểu
cần đa nội dung tích hợp nội dung học tập t tởng, đạo đức

Hồ Chí Minh trong kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS
bộ môn.


MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC TƯ TƯỞNG, ĐẠO
ĐỨC HỒ CHÍ MINH THÔNG QUA
MÔN LỊCH SỬ
TRƯỜNG PHỔ THÔNG
Ban Tuyên giáo Trung ương


MỘT SỐ ĐIỂM CẦN LƯU Ý
 KHÔNG TÁCH RIÊNG NỘI DUNG GIÁO DỤC TƯ TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC

HỒ CHÍ MINH
 BÁM SÁT CHƯƠNG TRÌNH MÔN HỌC, LỒNG GHÉP PHÙ HỢP TRONG
TỪNG BÀI HỌC CỤ THỂ
 KẾT HỢP HÀI HÒA CÁC LOẠI PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC, CÁC LOẠI BÀI
HỌC
 CHÚ Ý TỚI VIỆC BỔ SUNG TƯ LIỆU, LÀM PHONG PHÚ VÀ SINH
ĐỘNG BÀI HỌC
 HÌNH THÀNH CHO HỌC SINH KĨ NĂNG TỰ HỌC, THẢO LUẬN NHÓM,
SƯ TẦM TƯ LIỆU, THUYẾT TRÌNH
 ĐẢM BẢO TÍNH PHÙ HỢP VỚI ĐẶC TRƯNG MÔN HỌC, VỚI KHẢ
NĂNG CỦA HỌC SINH


MỘT SỐ VẤN ĐỀ CẦN LÀM RÕ ĐỂ GIÁO DỤC TƯ TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC
HỒ CHÍ MINH THÔNG QUA MÔN LỊCH SỬ
 NHỮNG YẾU TỐ CÓ TÍNH NỀN TẢNG GÓP PHẦN HÌNH THÀNH TƯ

TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH
 SỬ DỤNG KIẾN THỨC MÔN HỌC LỊCH SỬ PHỔ THÔNG ĐỂ LÀM RÕ
NHỮNG YẾU TỐ NÊU TRÊN (BỔ SUNG KIẾN THỨC NGOÀI SGK)
 CHỌN MỘT SỐ GIÁ TRỊ TƯ TƯỞNG, PHẨM CHẤT ĐẠO ĐỨC CÁCH
MẠNG TIÊU BIỂU CỦA HỒ CHÍ MINH (SÁT VỚI YÊU CẦU, ĐỐI
TƯỢNG)
 LÝ GIẢI VỀ TÍNH CHÂN THỰC LỊCH SỬ ĐỐI VỚI NHỮNG GIÁ TRỊ ĐÓ
 VAI TRÒ CỦA CÁC GIÁ TRỊ TƯ TƯỞNG, PHẨM CHẤT ĐẠO ĐỨC CÁCH
MẠNG HỒ CHÍ MINH ĐỐI VỚI SỰ NGHIỆP CÁCH MẠNG VÀ ĐỜI
SỐNG XÃ HỘI CỦA NƯỚC TA
 MỘT SỐ BIỂU HIỆN TỰ GIÁC, TÍCH CỰC HỌC TẬP VÀ LÀM THEO TẤM
GƯƠNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH TRONG NHÀ TRƯỜNG
 MỘT SỐ LUẬN ĐIỆU XUYÊN TẠC ĐỐI VỚI HỒ CHÍ MINH
 ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP HẠN CHẾ TÁC ĐỘNG TIÊU CỰC CỦA NHỮNG
LUẬN ĐIỆU XUYÊN TẠC


BIỆN PHÁP 1: THUYẾT TRÌNH
 MỤC ĐÍCH: LÝ GIẢI MỘT VẤN ĐỀ CỤ THỂ, GẮN VỚI SỰ KIỆN, TRONG

MỘT BỐI CẢNH LỊCH SỬ, NHẰM GIÚP CHO HỌC SINH NHẬN THỨC ĐÚNG
VỀ TƯ TƯỞNG CÁCH MẠNG, ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG CỦA BÁC HỒ.
 NỘI DUNG CỦA THUYẾT TRÌNH: ĐƯA RA NHỮNG CỨ LIỆU LỊCH SỬ, LẬP

LUẬN THEO LOGIC (ĐẶT VẤN ĐỀ, LÝ GIẢI, KHẲNG ĐỊNH, KẾT LUẬN)
 CÁC BƯỚC TỔ CHỨC THỰC HIỆN:
- GIÁO VIÊN NÊU VẤN ĐỀ VÀ GỢI Ý HƯỚNG GIẢI QUYẾT
- HỌC SINH VẬN DỤNG KIẾN THỨC ĐỂ TRÌNH BÀY NHẬN THỨC CỦA BẢN

THÂN ĐỐI VỚI VẤN ĐỀ
- GIÁO VIÊN KẾT LUẬN VẤN ĐỀ