Chuyển biến kinh tế xã hội huyện thanh oai, tỉnh hà tây từ năm 1986 đến năm 2008

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

MAI THÚC HIỆP

CHUYỂN BIẾN KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN THANH OAI,
TỈNH HÀ TÂY TỪ NĂM 1986 ĐẾN NĂM 2008

Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam
Mã số: 62 22 03 13

LUẬN ÁN TIẾN SĨ SỬ HỌC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Đinh Quang Hải

HÀ NỘI, 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng, bản Luận án tiến sĩ “Chuyển biến kinh tế - xã
hội huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây từ năm 1986 đến năm 2008” là công trình
nghiên cứu do tôi viết C c s
tin cậ

c n x c trun t

iệu tr c
c c

n t

iệu tron

nn u nc t

uận n đảm ảo độ

Tôi xin c ịu trách nhiệm

về lời cam đoan nà
Hà Nội, ngày 19 tháng 4 năm 2017
TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Mai Thúc Hiệp


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
Chương 1:
1.1.
1.2.
1.3.
Chương 2:

2.1.

2.2.

1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN

ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
Các sách công trình nghiên cứu chung về kinh tế - xã hội và s
nghiệp đổi mới về kinh tế - xã hội của Việt Nam
Các công trình nghiên cứu về lịch sử kinh tế - xã hội của tỉnh Hà
Tây và huyện Thanh Oai
Nhận xét về tình hình nghiên cứu và những vấn đề tiếp t c cần
nghiên cứu
NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG VÀ QUÁ TRÌNH CHUYỂN
BIẾN KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN THANH OAI TỪ NĂM
1986 ĐẾN NĂM 1996
Khái quát về huyện Thanh Oai và những yếu t t c độn đến quá
trình chuy n biến kinh tế - xã hội huyện Thanh Oai từ năm 1986
đến năm 2008
Chuy n biến kinh tế - xã hội huyện Thanh Oai từ năm 1986 đến
năm 1996

Tiểu kết chương 2
Chương 3: QUÁ TRÌNH CHUYỂN BIẾN KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN
THANH OAI TỪ NĂM 1996 ĐẾN NĂM 2008
3.1. B i cảnh lịch sử mới và chủ tr ơn đẩy mạnh công nghiệp hóa,
hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn của Đảng
3.2. Chuy n biến kinh tế - xã hội huyện Thanh Oai từ năm 1996 đến
năm 2008
Tiểu kết chương 3
Chương 4: MỘT SỐ NHẬN XÉT VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA
4.1. Nhận xét về quá trình chuy n biến kinh tế - xã hội huyện Thanh
Oai từ năm 1986 đến năm 2008
4.2. Những vấn đề đặt ra
Tiểu kết chương 4
KẾT LUẬN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

7
7
15
20

24

24
45
73
75
75
81
113
117
117
135
147
151
154


NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN

CCKT

: Cơ cấu kinh tế

CNXH

: Chủ n ĩa xã ội

CNH

: Công nghiệp hóa

HĐH

: Hiện đại hóa

HĐND

: Hội đ ng nhân dân

HTX

: Hợp tác xã

LHPN

: Liên hiệp ph nữ

MTTQ

: Mặt trận Tổ qu c

UBND

: Ủy ban nhân dân

XHCN

: Xã hội chủ n ĩa


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bản 2 1: Tìn

ìn c ăn nuôi qua c c năm ở Thanh Oai ..................................... 51

Bảng 2.2: Giá trị sản xuất nông nghiệp theo giá so sánh từ năm 1991
đến năm 1995 .......................................................................................... 52
Bảng 2.3: Một s sản phẩm thủ công nghiệp chủ yếu của Thanh Oai trong những
năm đầu đổi mới ...................................................................................... 54
Bảng 2.4: Tổng sản phẩm trên địa bàn huyện phân theo ngành kinh tế .................. 58
Bảng 2.5: Giá trị tổng sản

ợng công nghiệp ngoài qu c doanh từ năm 1990 đến

năm 1995 (t eo i c địn năm 1989) ................................................... 60
Bảng 3.1: Tổng sản phẩm trên địa bàn huyện phân theo ngành kinh tế .................. 80
Bảng 3.2: S cơ sở sản xuất công nghiệp ngoài qu c doanh từ 1996 – 2008 ......... 82
Bảng 3.3: Giá trị 10 ngành công nghiệp ngoài qu c doanh .................................... 83
Bản 3 4: Năn suất lúa cả năm từ năm 2000 đến 2008 .......................................... 86
Bảng 3.5: Tình hình c ăn nuôi qua c c năm ở Thanh Oai....................................... 88
Bảng 3.6: Một s sản phẩm chủ yếu của các làng nghề ở Thanh Oai
từ năm 1996 đến năm 2000 ..................................................................... 91

Bảng 3.7: V n đầu t xâ

n cơ ản ở Thanh Oai phân theo ngành kinh tế

từ năm 1995 đến 2008......................................................................... 93
Bản 3 8: Cân đ i ao động xã hội huyện Thanh Oai từ 2000 – 2008..................... 101
Bảng 3.9: Lao động trong các ngành kinh tế qu c dân huyệnThanh Oai
từ 2005 – 2008 ......................................................................................... 102
Bảng 3.10: S nghiệp phát tri n giáo d c của Thanh Oai từ 2000 – 2008 ................... 105


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nghiên cứu về quá trình chuy n biến kinh tế - xã hội ở Việt Nam cũn
n

tại c c địa p

ơn

k ôn c ỉ cho chúng ta thấ rõ ơn

i cảnh lịch sử, mà

còn giúp tìm và nhận biết t n đặc thù trong s phát tri n của tình hình kinh tế xã hội đất n ớc và của từn địa p

ơn tron

iai đoạn hiện nay.

Từ th c trạng kinh tế - xã hội ở khu v c nông thôn của Việt Nam trong
nhữn năm qua và xu

ớng vận động của nó cho thấy nội dung nghiên cứu về

kinh tế - xã hội c ý n ĩa rất quan trọng, rất cần thiết đ ợc nghiên cứu một cách
toàn diện và có hệ th ng không chỉ đ i với c c n à ãn đạo, quản lý mà còn cần
thiết đ i với giới nghiên cứu.
Từ năm 1986 đ đ a đất n ớc thoát khỏi cuộc khủng hoản

Đảng

Cộng sản Việt Nam đã chủ tr ơn tiến hành công cuộc đổi mới đất n ớc một
cách toàn diện tron đ
c âm đ

ấy trọn tâm à đổi mới kinh tế - xã hội. Với p

ơn

p t tri n kinh tế nông nghiệp, nông thôn bằng giải phóng và sử

d ng hợp lý ngu n ao động, xây d ng và từn

ớc chuy n dịc cơ cấu kinh

tế đi cùn với nó là việc điều tiết xã hội cho phù hợp là công việc quan trọng
àn đầu trong công cuộc xây d ng chủ n

ĩa xã ội ở Việt Nam hiện nay.

Nằm trong s vận động chung của cả n ớc, từ sau năm 1986 đến năm
2008, huyện Thanh Oai, tỉn Hà Tâ đã c n ữn t a đổi rất mạnh mẽ về nhiều
mặt tron đ c nhữngchuy n biến quan trọng về kinh tế - xã hội.
Huyện Thanh Oai có nhiều đi m đặc thù,so với các huyện thị khác của
tỉnh Hà Tây, do vị trí là cửa ngõ phía Tây Nam của thủ đô Hà Nội hiện nay, của
tỉn Hà Tâ tr ớc đâ

nên huyện Thanh Oai chịu nhiều t c động lớn tới s thay

đổi và phát tri n Tr ớc hết là đã từn

ớc thoát khỏi tình trạng khủng hoảng

kéo dài, và có tấc độ phát tri n khá toàn diện, khai thác, phát huy ngày càng t t
tiềm năn

ợi thế của một huyện đ ng bằng có vị trí thuận lợi. Kết quả à đã c

những chuy n biến về kinh tế, kéo theo những chuy n biến về xã hội đã làm bộ
mặt của huyện Thanh Oai có nhữn t a đổi khá mạnh mẽ và toàn diện.

1


Tuy nhiên, bên cạnh những thành t u đạt đ ợc trong thời kỳ này, huyện
Thanh Oai v n còn gặp nhiều k
có của địa p

ơn và c

k ăn

ếu kém c

a xứng với tiềm năn v n

a đ p ứn đ ợc xu thế phát tri n chung của đất n ớc

trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại

a Đ

à s chuy n dịch còn

chậm, thiếu cân đ i đời s ng nhân dân còn thấp, vấn đề môi tr ờng và nhiều
vấn đề xã hội khác rất nóng bỏn c

a đ ợc giải quyết triệt đ . Một trong những

n u ên n ân cơ ản d n tới những hạn chế, yếu kém này là s nhận thức quá
trình chuy n biến của các nhà quản ý c
của địa p

ơn

ên cạnh đ

a t ơn xứng với tình hình th c tiễn

à những yếu t khách quan từ ên n oài t c động.

Việc nghiên cứu về kinh tế - xã hội của huyện Thanh Oai từ đổi mới
(1986) đến tr ớc khi hợp nhất vào Hà Nội (2008) sẽ góp phần làm phong phú
ơn ức tranh chung về nôn t ôn đ ng bằng Bắc Bộ thời kỳ đổi mới, nhất là
nhữn đi m nhấn ở vùng ngoại thành Hà Nội; Từ th c trạn đ cho thấy xu
thế; việc phân tích những nhân t t c độn

n u ên n ân động l c của quá

trình biến đổi kinh tế - xã hội giúp cho các nhà quản lý, các nhà hoạc định
chính sách có th đề ra nhữn địn
kế tiếp của địa p

ớng và giải pháp cho thời kỳ phát tri n

ơn

Xuất phát từ những lý do trên, tôi l a chọn nghiên cứu đề tài:“Chuyển
biến kinh tế - xã hội huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây từ năm 1986 đến năm 2008”
làm đề tài luận án tiến sĩ ịch sử của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
- Làm rõ quá trình chuy n biến về kinh tế - xã hội của huyện Thanh Oai từ
năm 1986 đến năm 2008
- Rút ra một s đặc đi m từ s chuy n biến về kinh tế - xã hội huyện
Thanh Oai từ năm 1986 đến năm 2008 và những vấn đề đặt ra.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Trình bày khái quát về vị tr địa ý điều kiện t nhiên và th c trạng tình
hình kinh tế – xã hội của huyện T an Oai tr ớc năm 1986

2


- Trên ĩn v c kinh tế, luận án sẽ tập trung nghiên cứu làm sáng rõ
chuy n biến của những ngành kinh tế cơ ản, các thành phần và vùng kinh tế từ
năm 1986 đến năm 2008
- Trên ĩn v c xã hội, luận án tập trung nghiên cứu làm rõ về các vấn đề
về cơ cấu ao động xã hội cơ cấu ân c
văn

t u n ập đời s ng vật chất và đời s ng

a tin t ần của nhân dân, về hiện trạng và những vấn đề xã hội n

ao

động, việc làm và cả nhữn đổi thay trong l i s ng gắn liền với quá trình hình
thành và phát tri n của huyện Thanh Oai từ năm 1986 đến năm 2008.
- Luận án sẽ phân tích và tìm ra những nguyên nhân chủ yếu đ n đến s
chuy n biến về kinh tế - xã hội của huyện T an Oai; đ ng thời tìm ra những t n tại
và những hạn chế Trên cơ sở đ rút ra n ững nhận xét đ n

i về quá trình

chuy n biến kinh tế - xã hội của huyện Thanh Oai.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đ i t ợng nghiên cứu của luận án là chuy n biến về kinh tế - xã hội của
huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây (từ năm 2008 thuộc thành ph Hà Nội) từ năm

1986 đến năm 2008.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nghiên cứu về thời gian
Luận án nghiên cứu Chuy n biến kinh tế - xã hội của huyện Thanh Oai,
tỉnh Hà Tây từ năm 1986 đến năm 2008 qua ai iai đoạn (1986 – 1996) và
(1996 – 2008) Năm 1986 à năm bắt đầu của thời kỳ đổi mới toàn diện đất n ớc
và cũn

à của huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây. Năm 1996 à năm bắt đầu đẩy

mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa theo chủ tr ơn Đại hội Đảng lần thứ VIII
của Đảng. M c năm 2008 à năm u ện T an Oai cũn n

toàn ộ tỉnh Hà

Tâ đã đ ợc sáp nhập vào thành ph Hà Nội.
- Phạm vi không gian nghiên cứu
Phạm vi không gian nghiên cứu à địa bàn huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây
từ năm 1986 đến năm 2003, bao g m 24 xã và 1 thị trấn. Từ năm 2003 đến năm

3


2008 nghiên cứu trên phạm vi 21 xã và 1 thị trấn (Năm 2003 c 3 xã t uộc
huyện Thanh Oai tiến hành sáp nhập với thị xã Hà Đôn

à Đ ng Mai, Phú

L ơn và P ú Lãm)
Ngoài ra, trong quá trình th c hiện, luận n cũn đề cập đến một s địa

p

ơn

ân cận có trạng thái kinh tế - xã hội t ơn đ ng với Thanh Oai nhằm so

sánh làm rõ m i quan hệ và t c động l n nhau của c c địa p

ơn nà

- Phạm vi nội dung nghiên cứu
Nội dung nghiên cứu chủ yếu là quá trình phát tri n các ngành kinh tế chủ
yếu và một s t a đổi trên ĩn v c xã hội; m i quan hệ giữa phát tri n kinh tế
với th c trạng xã hội của huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây từ năm 1986 đến năm
2008.
4. Cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và nguồn tài liệu
4.1. Cơ sở lý luận
Nghiên cứu đ ợc th c hiện d a trên cơ sở lý luận là nhữn quan đi m của
chủ n

ĩa u vật biện chứng và chủ n

Lênin t t ởng H C

ĩa u vật lịch sử, của chủ n

ĩa M c -

Min và quan đi m của Đảng Cộng sản Việt Nam về

phát tri n kinh tế - xã hội và đổi mới kinh tế - xã hội ở Việt Nam.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Đ th c hiện các m c tiêu nghiên cứu của đề tài, tác giả luận án sử d ng
chủ yếu p
p

ơn p p n

iên cứu lịch sử và lôgic, kết hợp chặt chẽ với các

ơn p p n iên cứu k c n

:p

ơn p p p ân t c

tổng hợp, th ng kê,

so s n đ i chiếu, và điều tra khảo sát th c tiễn, phỏng vấn nhân chứng lịch sử.
+P

ơn p p ịch sử nhằm trình bày b i cảnh, chủ tr ơn và iện pháp,

quá trình chuy n biến theo trình t thời gian với kết quả c th của quá trình
chuy n biến kinh tế - xã hội của huyện.
+P

ơn p p ô ic n ằm làm rõ m i liên hệ giữa chủ tr ơn

iện pháp

với quá trình tri n khai th c hiện; từ đ k i qu t n ững thành t u, hạn chế và
rút ra một s kinh nghiệm.
+ Đ ng thời sử d n p

ơn p p t n kê đ th n kê địn

liệu, s kiện về những vấn đề iên quan đến đề tài; p

4

ợng các s

ơn p p so s n đ đ i


chiếu đến quá trình chuy n biến giữa ai iai đoạn và giữa huyện Thanh Oai với
các huyện, thị k c c nét t ơn đ ng. Tác giả luận n cũn c ú trọng sử d ng
p

ơn p p điền ã điều tra khảo sát th c địa đ thẩm định và làm phong phú

thêm ngu n t

iệu của luận án.

4.3. Nguồn tài liệu
- Các văn kiện, chỉ thị, nghị quyết, báo cáotổng kết và p
nhiệm v

ơn

ớng

àn năm về phát tri n kinh tế - xã hội của huyện Thanh Oai. Ngoài ra

là các văn ản chỉ đạo, sổ sách ghi chép th ng kê, nhật ký, h i ký của các cá
nhân là những nhân chứng lịch sử đã từn t am ia ãn đạo trong quá trình phát
tri n kinh tế của huyện.
- Các công trình nghiên cứu c
b nh : s c

ài

- Ngu n t

iên quan đến đề tài luận n đã đ ợc công

o tạp chí, bài viết, luận văn uận án tron và n oài n ớc…
iệu điều tra khảo sát th c tế: Đâ

àn u nt

iệu quan trọng

trong quá trình nghiên cứu những chuy n biến về kinh tế - xã hội ở một địa
p

ơn c nét đặc t ù n
- T

u ện Thanh Oai.

iệu điều tra xã hội học: tiến àn điều tra bằng phiếu điều tra tại

nhữn địa àn man t n đi n hình của huyện trong quá trình chuy n biến về
kinh tế và xã hội trong thời kỳ từ 1986 đến năm 2008
5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
- Luận án phân tích, làm rõ b i cảnh lịch sử và những yếu t t c động quá
trình chuy n biến kinh tế - xã hội của huyện Thanh Oai từ năm 1986 đến năm
2008.
- Luận án ph c d ng lại bức tran t ơn đ i toàn diện, có hệ th ng về quá
trình chuy n biến kinh tế - xã hội huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây từ năm 1986
đến năm 2008
- Nhận xét đ n

i về những thành t u, hạn chế và nguyên nhân của quá

trình chuy n biến kinh tế - xã hội huyện Thanh Oai từ năm 1986 đến năm 2008
và nêu một s vấn đề đặt ra đ i với quá trình chuy n biến đ kinh tế - xã hội
huyện Thanh Oai trong thời gian tới.

5


6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
6.1. Ý nghĩa lý luận
Là một công trình nghiên cứu về lịch sử kinh tế - xã hội, luận án góp phần
bổ sun t êm cơ sở lý luận về phát tri n kinh tế - xã hội trong thời kỳ đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập qu c tế ở Việt Nam và làm phong phú

thêm ngu n t

iệu về kinh tế và xã hội của huyện Thanh Oai trong gần 20 năm

th c hiện đ ờng l i đổi mới của Đảng.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận án góp phần cung cấp cơ sở th c tiễn đ i với quá trình phát tri n
kinh tế - xã hội ở c c địa p
hoạc định chủ tr ơn
hội của huyện tron

ơn và đặc biệt đ i với huyện Thanh Oai trong việc

c n s c và iện pháp th c hiện phát tri n kinh tế - xã
iai đoạn hiện na ; Đ ng thời luận án còn là tài liệu ph c v

cho công tác nghiên cứu, học tập về lịch sử huyện Thanh Oai nói riêng và thành
ph Hà Nội nói chung.
7. Kết cấu luận án
Ngoài mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và ph l c nội dung luận án
đ ợc b c c t àn 4 c

ơn :

Chương 1: Tổn quan về tìn

ìn n

iên cứu iên quan đến đề tài uận

án
Chương 2: N ữn

ếu t t c độn và qu trìn c u n iến kin tế - xã

ội u ện T an Oai từ năm 1986 đến năm 1996
Chương 3: Quá trình chuy n biến kinh tế - xã hội huyện Thanh Oai từ
năm 1996 đến năm 2008
Chương 4: Một s nhận xét và những vấn đề đặt ra

6


Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH
NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
Những thành t u to lớn trong công cuộc đổi mới, nhất là những chuy n
biến về kinh tế, xã hội của Việt Nam tron

ơn ai m ơi năm qua đã t u út

đ ợc s quan tâm của c c n à ãn đạo, các nhà hoạc định chính sách, chiến
ợc phát tri n kinh tế - xã hội, các nhà nghiên cứu ở cả trong và ngoài n ớc.
Nếu n

tr ớc đâ

biến đan
xu

ớng nghiên cứu chủ yếu là tập trung vào những chuy n

iễn ra ở nôn t ôn đời s ng của nông dân, nông nghiệp, thì hiện nay

ớn đ đã mở rộng ra nhiều đ i t ợng, nhiều khu v c, nhiều mặt của đời

s ng kinh tế, những vấn đề xã hội. Mỗi ngành khoa học lại có một
nhau trong cách tiếp cận, nghiên cứu và đ n

i

c độ khác

Tu n iên về cơ ản, những

côn trìn nà đều căn cứ vào hoàn cảnh lịch sử c th của đất n ớc và địa
p

ơn đ có một cái nhìn toàn diện, chân xác về những chuy n biến lớn và từ

đ đề xuất nhữn địn

ớng, giải pháp cho thời kỳ phát tri n tiếp theo.

Hiện na đã c n iều côn trìn n iên cứu t uộc c c ĩn v c k c n au
đề cập đến tìn

ìn c u n iến kin tế - xã ội từ sau năm 1986 đến na ở Việt

Nam n i c un và k u v c đ n

p
n

ằn sôn H n

tỉn Hà Tâ (na t uộc t àn

Hà Nội mở rộn ) và u ện T an Oai n i riên
m côn trìn n

C t

iên cứu về n ữn nội un trên đâ n

c ia t àn mấ

sau:

1.1. Các công trình nghiên cứu về kinh tế - xã hội và sự nghiệp đổi
mới về kinh tế - xã hội của Việt Nam
Cu n sách “Triết lý về mối quan hệ giữa cái kinh tế và cái xã hội trong
phát triển” do Phạm Xuân Nam (chủ biên),(2001), Nxb Khoa học xã hội. Là
iên quan đến nhiều ngành khoa học và

công trình nghiên cứu có phạm vi rộn
th c tiễn sin động. Nội un c n

à đ a ra n ận thức về các khái niệm triết lý,

cái kinh tế cái xã hội, triết lý của chủ n ĩa M c - Lênin về s nhân bản hóa các

m i quan hệ kinh tế, xã hội trong phát tri n. Bên cạn đ

7

côn trìn nà còn


phân tích khá kỹ về s kết hợp giữa cái kinh tế và cái xã hội trong quá trình
chuy n sang nền kinh tế thị tr ờn địn

ớng xã hội chủ n ĩa đẩy mạnh công

nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam

N

vậy, công trình nghiên cứu của

Phạm Xuân Nam giúp luận án tiếp cận đ ợc một s lý thuyết và mô hình phát
tri n qua đ c c i n ìn s n rõ ơn tron n ận thức và đ n
biến về kinh tế - xã hội Việt Nam cũn n

n ữn địa p

i n ững chuy n

ơn c th đi n hình.

Cu n sách “Con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp
nông thôn ở Việt Nam”(2002) Ban T t ởng - Văn

a Trun

ơn

Bộ Nông

nghiệp và Phát tri n nông thôn, Nxb Chính trị qu c ia Côn trìn nà đã trìn
bày khá chi tiết về quá trình phát tri n của nông nghiệp và nông thôn Việt Nam
qua các thời kỳ đặc biệt là trong thời kỳ đổi mới từ năm 1986 đến na

ơn nữa

trên cơ sở những thành quả đạt đ ợc côn trìn đã tổng kết những bài học kinh
nghiệm trong quá trình th c hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp
nông thôn ở n ớc ta, những thời cơ t c t ức…
Từ những s liệu và các đ n

i c th đã đ ợc công b , công trình

giúp luận n c c i n ìn rõ ơn về nông thôn và th c trạng của nông thôn Việt
Nam trong quá trình th c hiện đổi mới o Đảng khởi x ớng.
Công trình “Quá trình chuyển biến về kinh tế - xã hội của vùng nông thôn
huyện Gia Lâm - Hà Nội từ năm 1981 đến năm 1986”, (2002), Trần Thị T ờng
Vân, Luận án tiến sĩ ịch sử Đâ c t

coi là công trình sử học đầu tiên nghiên

cứu t ơn đ i toàn diện và hệ th ng về các mặt kinh tế - xã hội của vùng nông
thôn trên địa bàn thành ph Hà Nội iai đoạn đầu thời kỳ đổi mới đất n ớc. Luận

án ngoài việc phân tích, trình bày s đổi mới từn

ớc cơ c ế quản lý kinh tế

nông thôn Gia Lâm trên một s mặt chủ yếu, còn tập trung nghiên cứu s chuy n
dịc cơ cấu kinh tế nông thôn và s chuy n dịch của từng ngành kinh tế...
Huyện Gia Lâm của Hà Nội với huyện Thanh Oai của tỉnh Hà Tây có khá
nhiều nét t ơn đ ng. Thứ nhất, về mặt k ôn
p

ian đâ đều là nhữn địa

ơn nằm ở khu v c đ ng bằng châu thổ sông H n

thổ n

ỡng và nhữn nét văn

a cũn n

8

mặt bằn

c điều kiện về khí hậu,
ân tr tr ớc k i

ớc vào

thời kỳ đổi mới toàn diện o Đảng Cộng sản Việt Nam khởi x ớng. Thứ hai,
trong quá trình phát tri n đặc biệt à iai đoạn đổi mới và đổi mới toàn diện giữa
ai địa p

ơn nà cùn c ịu s t c động to lớn của qu trìn đô t ị hóa, s phát

tri n mạnh mẽ của các c m, khu công nghiệp... và là nhữn địa p

ơn nổi lên

những vấn đề xã hội nổi cộm trong nhữn năm đổi mới....
Nhìn chung, công trình nghiên cứu chuy n biến kinh tế - xã hội khu v c
nông thôn ở Gia Lâm - Hà Nội rất c ý n ĩa tron việc nghiên cứu về Thanh
Oai từ 1986 đến 2008 về cả hai khía cạnh chính về lý luận cũn n

t

c tiễn.

Từ việc tham khảo công trình này, tác giả luận án sẽ có nhữn cơ sở quan trọng
đ so sánh s phát tri n giữa ai địa p

ơn “cấp huyện” của thành ph Hà Nội

và tỉnh Hà Tây về; cơ c ế chính sách, tấc độ phát tri n kinh tế; nhữn t a đổi về
xã hội và chính sách xã hội...
Cu n sách “Người nông dân châu thổ Bắc kỳ” (2003) của Pierre Gurou,
Nxb Trẻ, (dịchtiếng Việt), là công trình nghiên cứu đi n hình của Pierre Gourou
về đ ng bằng châu thổ sông H ng, cái nôi của nền văn min Việt Nam Đâ

à

công trình nghiên cứu đặc sắc về địa ý n ân văn Cu n s c đã đ ợc xuất bản
lần đầu tiên từ năm 1936 và đ ợc tái bản nhiều lần đến nay công trình này v n
mang tính thời s .
Côn trìn đi sâu n iên cứu về nông thôn, nông dân v n à ĩn v c thu
hút nhiều học giả quan tâm Đặc biệt hiện nay, nông nghiệp, nông dân, nông
t ôn đ ợc nhiều n ớc chú trọng thì mô hình nông nghiệp ia đìn đặc biệt quan
tâm trở lại. Vì vậy, trong công trình nghiên cứu nà Pierre Gourou đề cập sâu về
kinh tế ia đìn nôn

ân và n ững quy luật của n đã rất gần với s phát tri n ở

nông thôn Việt Nam. C th

Pierre Gourou đã p ân t c k

sâu sắc về môi

tr ờng vật chất tron đ tập trung phân tích về địa hình, khí hậu, tài nguyên
n ớc; phân tích bản chất c

ân nôn t ôn ịch sử di dân, mật độ dân s , vận

động dân s , làng mạc, nhà cửa p

ơn tiện s ng, thâm canh trong nông nghiệp,

9

cây lúa, những cây tr ng thứ yếu trao đổi, buôn bán, tính chất của công nghiệp
nông thôn, các nhân t phân b công nghiệp, vấn đề dân s , vấn đề văn

a

Mặc dù công trình nghiên cứu rất c u ên sâu nà đã xuất hiện c c đâ
gần một thế kỷ n

n

à một trong những công trình tham khảo có giá trị, giúp

cho tác giả luận n c c i n ìn rõ ơn về những yếu t t c độn đến s phát tri n
kinh tế - xã hội khu v c đ ng bằng sông H n

tron đ c tỉnh Hà Tây và

huyện Thanh Oai.
Côn trìn “Nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong quá trình đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta” của Hoàng Ngọc Hòa(2008), Nxb
Chính trị qu c gia, là một công trình nghiên cứu công phu và toàn diện về nông
nghiệp, nông dân, nông thôn ở Việt Nam, góp phần làm sáng tỏ ơn n ững quan
đi m, chủ tr ơn c n s c của Đảng, tìm ra những nguyên nhân thành công và
hạn chế. Với 8 c
nôn ” coi đâ

ơn s c côn trìn tập trung khá sâu về những vấn đề về “tam

à n ững vấn đề quan trọng bậc nhất trong quá trình phát tri n của

Việt Nam đ ng thời chỉ rõ những kinh nghiệm về c n s c đ i với nông nghiệp
ở một s n ớc trên thế giới và trong khu v c. Không những vậy, công trình còn
tổng kết những thành t u về nông nghiệp, nông dân, nông thôn ở Việt Nam sau 20
năm đổi mới, d báo thời cơ t c t ức và những vấn đề đặt ra.
Qua công trình nghiên cứu này, giúp chúng tôi có cái nhìn sâu, rộn

ơn

về những chính sách về vai trò của nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong quá
trìn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam. Cu n sách là một tài
liệu tham khảo hữu ích trong khi th c hiện đề tài luận án.
Công trình “Những chuyển biến kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Dương từ
1945 đến 2005”, Nguyễn Văn Hiệp, (2007), Luận án tiến sĩ ịch sử Đâ

à côn

trình khá thành công trong việc nghiên cứu quá trình chuy n biến kinh tế - xã hội
trên địa bàn một tỉnh. Ngoài việc làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và th c tiễn
cho việc phát tri n cách mạng xã hội chủ n

ĩa ở Việt Nam cũn n

p

c d ng

bức tranh toàn cảnh về kinh tế - xã hội, công trình này còn cung cấp những luận

10

cứ khoa học cho việc hoàn thiện đ ờng l i đấy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại
hóa của Đản và N à n ớc, nhằm th c hiện thắng lợi m c tiêu ân iàu n ớc
mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn min
Công trình nghiên cứu chuy n biến kinh tế - xã hội tỉn Bìn D ơn c
giá trị tham khảo quan trọn đ i với luận án bởi lẽ: Thứ nhất, tỉn Bìn D ơn
là tỉnh giáp với thành ph H Chí Minh, nhữn năm đổi mới đã trở thành một
đi m sáng trong vùng trọn đi m kinh tế ở p

ơn Nam S phát tri n của Bình

D ơn đã từn đ ợc coi là m u hình cho cả n ớc k i

ớc vào n

ỡng cửa công

nghiệp hóa, hiện đại hóa, có th nâng từ th c tiễn lên thành lý luận, góp phần
tăn n an t c độ phát tri n kinh tế của cả n ớc nói chung; Thứ hai, từ những
bài học kinh nghiệm đ ợc rút ra của một tỉnh có t c độ phát tri n nhanh, luận án
c c i n ìn c ân x c ơn n ững yếu t khách quan, chủ quan của s phát tri n ở
một địa p

ơn n ất là tại c c địa p

ơn

i p c c đô t ị lớn của cả n ớc...

Công trình nghiên cứu về“Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
ở Việt Nam” của Vũ Đìn B c (2008), Nxb Chính trị qu c gia đ ợc biên soạn
trên cơ sở tổng hợp nội dung của 11 đề tài thuộc công trình khoa học cấp nhà
n ớc “Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”. Với 5 c

ơn nội dung

giúp tác giả luận án có nhận thức t t ơn về mô hình kinh tế thị tr ờn địn

ớng

xã hội chủ n ĩa ở Việt Nam trong b i cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế qu c
tế cũn n

c c điều kiện bảo đảm cho s vận hành s phát tri n kinh tế - xã hội

trong một phạm vi nhất định trong tổng th của một qu c gia.
Cu n “Phá rào trong kinh tế vào đêm trước Đổi mới” của Nhà nghiên
cứuĐặng Phong, (2009) doNxb Tri Thức xuất bản. Công trình này giới thiệu 20
đi n cứu trong tổng s gần một trăm tr ờng hợp phá rào của nền kinh tế Việt
Nam thời kỳ tr ớc Đổi mới trên các lãnh v c nông nghiệp (khởi đi từ khoán ở
tỉn Vĩn P ú c o đến nôn tr ờng Sông Hậu), trong công nghiệp (từ Nhà máy
dệt Nam Địn đến Nhà máy thu c
Côn t

ơn t

c Thành ph H C

Vĩn Hội), trong phân ph i

u t ôn (từ

Min đến cơ c ế một giá và xóa bỏ tem

11


phiếu của tỉnh Long An) và trong ngoại t

ơn (từ c c 'imex' đến vai trò đầu tàu

của Vietcombank Thành ph H Chí Minh)
“Phá rào”, ở đâ

c ỉ àn động của nhữn

ãn đạo ở cấp cơ sở v ợt

qua các hàng rào th chế đ thảo gỡ ách tắc của nền kinh tế kế hoạch hóa tập
trung. Th c tiễn nà đ ợc xem là khởi động công cuộc đổi mới t
sách của ãn đạo ở cấp Trun
Việt Nam Cũn n

ơn mà t c iả đã trìn

u và c n

à tron Tư duy kinh tế

tập sách này, Phá rào căn cứ trên chứng cứ cá nhân của các

tác nhân tham gia những cuộc đột phá nói trên. Hai tập s c

ođ

ìn t àn

một tổng th và cần đ ợc đọc chung với nhau. Là tập hợp sử liệu đầ đủ nhất
c o đến nay về quá trình chuy n đổi của Việt Nam sang nền kinh tế thị
tr ờng, Phá rào và Tư duy kinh tế Việt Nam hẳn là bộ sách quy chiếu đ i với
những ai mu n nghiên cứu iai đoạn lịch sử này.
Ngoài ra, nghiên cứu về chuy n biến kinh tế - xã hội còn có một s các
công trình tiêu bi u n

:

Côn trìn “Sự biến đổi Văn hóa làng nghề ở châu thổ Sông Hồng từ
1986 đến nay”,(Qua khảo s t tr ờng hợp một s

àn Sơn Đ ng, Bát Tràng (Hà

Nội) Đ ng Xâm (Th i Bìn ) Vũ Điệu Trung, (2007), Luận án Tiến sĩ Văn
học

u tại Viện Nghiên cứu Văn

an

ệ thuật Việt Nam. Đâ

khá công phu nghiên cứu về s biến đổi văn

a àn n

a

à côn trìn

ề qua khảo sát một s

làng nghề nổi tiếng thuộc khu v c đ ng bằng Bắc Bộ Côn trìn đã tập trung
phân tích những biến đổi văn

a c ủ yếu thông qua những chỉ s trong phát

tri n kinh tế, từ đ rút ra n ững nhận xét về biến đổi văn
nhất à “văn

a àn n

ề” Côn trìn nà

huyện Thanh Oai, tỉn Hà Tâ

à địa p

a mà tron đ

ớn

à một tài liệu tham khảo có ích khi

ơn c s

ợng làng nghề truyền th ng

đôn đảo tron đ c n ững làng nghề truyền th ng từ âu đời và nổi tiếng trên
phạm vi cả n ớc.

12


Công trình “Quá trình chuyển biến kinh tế, xã hội tỉnh Thái Nguyên từ năm
1997 đến năm 2010”, Hoàng Thị Mỹ Hạnh (2013), Luận án tiến sĩ ịch sử. Công
trình nghiên cứu về một tỉnh các thủ đô Hà Nội k ôn xa nơi đan đẩy mạnh s
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Đản Côn trìn đã tập trung phân tích
quá trình phát tri n kinh tế từ sau Đại hội VII (1996) của Đảng; phân tích những
vấn đề xã hội và đặc biệt là những vấn đề xã hội nổi cộm mới nảy sinh trong quá
trình phát tri n đ Công trình giúp luận án có cái nhìn toàn diện ơn về m i quan
hệ giữa phát tri n kinh tế với những vấn đề xã hội và cách thức giải quyết những
vấn đề xã hội trong giai đoạn hiện na k i đ a ra n ữn đề xuất và kiến nghị...
Công trình “Quá trình chuyển biến kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai từ năm
1991 đến năm 2010”, Nguyễn Thị Nguyền (2013), Luận án tiến sĩ ịch sử. Nếu
công trình “Quá trình chuy n biến kinh tế, xã hội tỉnh Thái Nguyên từ năm
1997 đến năm 2010” nghiên cứu một tỉnh cách thủ đô Hà Nội không xa, thì
công trình này nghiên cứu quá trình chuy n biến của một tỉnh thuộc khu v c
miền núi phía Bắc. Tác giả đã k

côn p u tiến hành khảo sát quá trình phát

tri n của tỉnh Lào Cai từ năm 1991 và mạnh dạnh có nhữn đ n
những thành t u và hạn chế tron qu trìn nà

Đâ

i về

à một công trình tham

khảo rất có ích với luận án khi tìm và nhận biết những m c quan trọng trong
chuy n biến kinh tế - xã hội khi nghiên cứu.
Công trình“Chuyển biến kinh tế, xã hội huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang từ
năm 1986 đến năm 2010” Lê H n Sơn (2016), Luận án tiến sĩ ịch sử. Công
trìn đã n iên cứu về một huyện miền núi của tỉnh Hà Giang từ năm 1986 đến
năm 2010 Với 4 c

ơn của luận án, tác giả đã k ắc họa khá toàn diện diện mạo

của quá trình chuy n biến về kinh tế - xã hội trên cơ sở đ rút ra n ững nhận xét
và đ n

i trong quá trình phát tri n...
Công trình “Quá trình biến đổi xã hội trong hai mươi năm đầu đổi mới ở

TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai và Bình Dương”, N u ễn T an Lon , (2016),
Luận án tiến sĩ ịch sử. Đâ à côn trìn tập trung nghiên cứu về biến đổi xã hội ở

13

a địa p

ơn

Đi m nổi bật nhất của công trình là phân tích khá rõ về biến đổi

cơ cấu dân s , những vấn đề xã hội nổi bật và những chính sách xã hội đ ợc th c
t i tron 20 năm đầu đổi mới ở TP. H C Min Đ n Nai và Bìn D ơn
Công trình “Kinh tế, xã hội và văn hóa làng Vân (xã Vân Hà, huyện Việt
Yên, tỉnh Bắc Giang) thế kỷ XVII – XIX”, N ô Văn C ờng, (2017), Luận án tiến sĩ

lịch sử. Công trình nghiên cứu về lịch sử làng xã ở tỉnh Bắc Giang và lịch sử làng
xã trong phạm vi toàn qu c Qua đ

p p ần nhìn nhận nhữn nét c un và t n đa

dạng, riêng biệt của làng xã Việt Nam truyền th ng. Các kết quả của Luận án có th
đ ợc sử d ng trong việc nghiên cứu, tìm hi u làng xã, nông thôn xứ Bắc trong lịch
sử. Kết quả nghiên cứu trong Luận án đã góp thêm luận cứ khoa học cho việc đề ra
các chính sách, giải p p đ i với phát tri n làng nghề đ i với quản lý xã hội ở nông
thôn; bảo t n, phát huy các giá trị di sản lịch sử văn
công việc xây d ng nông thôn mới đan

a đ ng thời góp phần vào

iễn ra.

Đi m chung của các công trình này là đã nghiên cứu khá sâu về tình hình
chuy n biến kinh tế - xã hội ở c c địa p

ơn c th . Từ đ

àm rõ và sâu sắc

ơn t n đún đắn của đ ờng l i đổi mới o Đản đề x ớn và ãn đạo Đ ng
thời c c côn trìn còn đ n

i về thành t u, hạn chế của quá trình chuy n biến

kinh tế xã hội, chỉ ra nguyên nhân của những thành t u, hạn chế đ và rút ra một
s kinh nghiệm chủ yếu về s vận d ng, th c hiện đ ờng l i đổi mới của Đảng
đ góp phần vào việc hoạc định chính sách xây d ng, phát tri n nền kinh tế, xã
hội sau này.
Ngoài ra còn phải k đến khá nhiều công trình nghiên cứu, bài viết
n

:“Trao đổi ý kiến những vấn đề lý luận của chủ nghĩa xã hội - Đổi mới cơ

chế quả lý kinh tế ở Việt Nam” Phạm Văn N

iên và N u ễn Dan Sơn, (chủ

biên), (1990) Nxb S Thật; Thực trạng nông nghiệp, nông thôn và nông dân
Việt Nam (1976 - 1990)” - Nguyễn Sinh Cúc,(1991), Nxb Th ng kê;“Thực
trạng kinh tế - xã hội nông thôn sau nghị quyết 10” - Nguyễn Sinh Cúc,
(1991), Tạp chí Thông tin lý luận; “Đổi mới kinh tế - xã hội. Thành tựu, vấn
đề và giải pháp” - Viện Khoa học Xã hội Việt Nam, Phạm Xuân Nam (chủ

14

biên), (1991), Nxb Khoa học xã hội;“Sự chuyển biến đời sống nông dân đồng
bằng sông Hồng” - Nguyễn Ngọc Cơ (1993), Tạp chí Nghiên cứu lịch sử s ;
“Đổi mới hoàn thiện chính sách và cơ chế quản lý kinh tế ở nước ta” - GS.TS
Nguyễn Đìn B c và GS TS N ô Đìn Giao (đ ng chủ biên), (1993), Nxb
Chính trị qu c gia; “Đổi mới quản lý kinh tế nông nghiệp - Thành tựu, vấn đề
và triển vọng” - Nguyễn Văn B c (c ủ biên), (1994), Nxb Chính trị qu c gia;
“Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa nền
kinh tế quốc dân” - Nguyễn Đìn Giao (c ủ biên), (1994), Nxb Chính trị qu c
gia; “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế: tiến hay lùi” - Phạm Đìn Huấn, (1994),
Nghiên cứu kinh tế, s 1; “Vai trò của các chính sách đối với sự phát triển
kinh tế - xã hội nông thôn nước ta trong những năm đổi mới” - Nguyễn Văn
Bích, (1994), Tạp chí Quản lý kinh tế nông nghiệp, s 5; “Đổi mới và chuyển
dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa” - Bùi Tất Thắng, (1994),
Nghiên cứu kinh tế s 2; “Kinh tế nông thôn” - Lê Nghiêm và Nguyễn Đìn
Nam, (1995), Nxb Nông nghiệp; “Mấy vấn đề về con đường phát triển nông
nghiệp, nông thôn trong thời kỳ mới” - Chử Văn Lâm (1995), Tạp chí Quản lý
kinh tế, s 5; “Sự phân hóa hộ nông dân trong phát triển sản xuất hàng hóa”
- Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trun

ơn (N u ễn Xuân Khoát chủ

biên), (1995), Nxb Chính trị qu c gia;“Nông nghiệp Việt Nam trong bước
chuyển sang nền kinh tế thị trường” - Hà Vinh, (1997), Nxb Khoa học xã hội;
“Đổi mới chính sách xã hội, luận cứ và giải pháp” - Phạm Xuân Nam (chủ
biên), (1997), Nxb Chính trị qu c gia; “Kinh tế hộ nông dân” - Đào T ế
Tuấn, (1997), Nxb Chính trị qu c gia; “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn
- Những vấn đề lý luận và thực tiễn” - Lê Đìn T ắng (chủ biên), (1998), Nxb
Nông nghiệp; “Đổi mới cơ chế quản lý kinh tế nông nghiệp ở Việt Nam” Tr ơn T ị Tiến, (1999), Nxb Chính trị qu c gia; “Đổi mới tổ chức và quản

lý các hợp tác xã trong nông nghiệp, nông thôn ở Việt Nam” - Nguyễn Thế
Nhã (chủ biên), (1999), Nxb Chính trị qu c gia; “Nhìn lại quá trình đổi mới
tư duy lý luận của Đảng 1986 - 2005”tập I, II -PGS.TS Tô Huy Rứa, GS.TS

15


Hoàng Chí Bảo, PGS.TS Trần Khắc Việt, PGS.TS Lê Ngọc Tòn (đ ng chủ
biên), (2005), Nxb Lý luận Chính trị, H, 2005...
C c côn trìn trên đâ đã p c t ảo những nét lớn về quá trình phát tri n,
đổi mới t

u kin tế của Việt Nam ở một thời kỳ lịch sử quan trọng của đất

n ớc tron đ đi sâu vào tìm i u, nghiên cứu về quá trình chuy n đổi kinh tế xã hội từ thời cơ c ế kế hoạch hóa tập trung bao cấp san cơ c ế thị tr ờng gắn
liền với vai trò ãn đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam th hiện trên tất cả các
mặt: quan hệ đ i với t

iệu sản xuất mà trọng tâm là quan hệ đ i với ruộn đất,

quan hệ phân ph i sản phẩm, c c c

ơn trìn đầu t p t tri n, quá trình

chuy n dịc cơ cấu kinh tế... Các s liệu th n kê t

iệu k

sin động th hiện

s tâm huyết và nghiêm túc của các tác giả Hơn vậy, các tác giả đã c n ững
nhận địn

đ n

i x c đ n n ất à đ n

i về hạn chế, yếu kém, sai lầm

khuyết đi m trong quá trình th c hiện chính sách trong việc đẩy mạnh phát tri n
kinh tế - xã hội của đất n ớc...
Nhữn côn trìn trên đâ đã iúp c o t c iả luận án có thêm những hi u
biết sâu rộn

ơn về lý luận cơ sở lý luận, về p

ơn p p tiếp cận đặc biệt là

những s liệu đã đ ợc xử lý, ki m nghiệm trong th c tiễn

điều đ t

c s có

ích cho tác giả luận án trong khi th c hiện đề tài.
1.2. Các công trình nghiên cứu về lịch sử, kinh tế - xã hội của tỉnh Hà
Tây và huyện Thanh Oai
1.2.1. Các công trình nghiên cứu về tỉnh Hà Tây
Nhóm vấn đề đi sâu vào vấn đề lịch sử, truyền th ng, lịch sử kinh tế,
những vấn đề về quản lý kinh tế, phát tri n kinh tế - xã hội, những biến động về

xã hội của tỉn Hà Tâ tr ớc năm 2008 đã đ ợc đề cập trong một s công trình
s c đã xuất bản và bài viết trên một s bài báo và tạp c
còn c

n

n tron t

c tế

a n iều, thiếu chiều sâu và toàn diện. Các công trình và bài viết đ c t

tập hợp thành một nhóm công trình sau:

16


“Hà Tây thế và lực mới trong thế kỷ XXI”, (2004), Nxb Chính trị qu c
ia Côn trìn nà đ ợc viết bằng hai thứ tiếng Việt - An
phần chính g m: Làm quen với con n

đ ợc kết cấu làm 5

ời và mản đất Hà Tây, giới thiệu chung

về c c iai đoạn phát tri n, những di tích lịch sử - văn

a n ững nền tản cơ

bản về kinh tế - xã hội; giới thiệu về chính trị - an ninh - qu c phòng, về kết cấu

hạ tầng của Hà Tây, các ngành kinh tế trọn đi m qu trìn đa ạng hóa nền
kinh tế từ năm 1986 qu trìn sắp sếp đổi mới doanh nghiệp trong và ngoài qu c
doanh, về các làng nghề truyền th ng, các c m, các khu công nghiệp, các d án
hợp tác qu c tế, nhữn đặc thù về văn

a - xã hội... từ đ rút ra n ững bài học

thành công và những thách thức p a tr ớc.
Nội dung cu n s c đã cun cấp những thông tin quý báu, toàn diện trên
nhiều ĩn v c về tỉnh Hà Tây và một s địa p

ơn của huyện Thanh Oai trong

nhữn năm đầu thế kỷ XXI. Tuy nhiên, hạn chế lớn nhất của công trình này là
giới thiệu có tính chất đơn ẻ c
tổng hợp và c

a p ải là một công trình nghiên cứu mang tính

a p ân t c đ ợc sâu rộng trạng thái kinh tế - xã hội của tỉnh Hà

Tây trong một thời gian dài.
Công trình “Địa chí Hà Tây” – Đặn Văn Tu và N u ễn Tá Nhí (chủ
biên) (2007) do Sở Văn

a T ôn tin Hà Tâ xuất bản, là một công trình

nghiên cứu côn p u trên cơ sở bổ sung cu n “Địa chí Hà Tây” xuất bản năm
1999 Côn trìn đã qu t nhiều nhà nghiên cứu có uy tín của Viện Hán nôm,
Viện Sử học Tr ờn Đại học Khoa học Xã hội và N ân văn Đ ợc cấu trúc theo

5 phần lớn là: Đất và n

ời Hà Tây, Lịch sử truyền th ng, kinh tế văn

a - xã

hội và Chủ tịch H Chí Minh với Hà Tây.
Về mặt học thuật, “Địa chí Hà Tây” gi n n

một cu n “từ đi n” cơ ản

mà bất kỳ ai nghiên cứu về địa p

ơn nà cũn p ải tham khảo một cách

nghiêm túc. Với gần 900 tran

đã cun cấp những vấn đề cơ ản nhất về

lịch sử, truyền th n

văn

địa c

a kin tế - xã hội, an ninh - qu c phòng,... phân tích

nhữn đi m mạnh, yếu, những thành t u và hạn chế của tỉnh Hà Tây su t chiều
dài của lịch sử đến khi sáp nhập vào Hà nội năm 2008 Cu n “Địa chí Hà Tây”

17


cũn

àn c o từng huyện, thị xã nằm trên địa bàn một un

trình bày nhữn nét cơ ản nhất c t n đặc thù của địa p
tổng th của tỉnh và cả n ớc. Với luận án, rõ ràn đâ

ợng nhất địn đ
ơn đ nằm trong

à côn trìn t am k ảo có

giá trị to lớn.
Cu n “Lịch sử Đảng bộ tỉnh Hà Tây tập IV (1975 – 2008)” o Ban C ấp
àn Đảng bộ tỉnh Hà Tây xuất bản năm 2008 Côn trìn nà p ản ánh quá
trìn

ãn đạo cách mạng của Đảng bộ tỉnh Hà Tây từ năm 1975 đến năm 2008

trải qua 8 kỳ Đại hội tron đ c 4 Đại hội ở thời kỳ sáp nhập các tỉn Hà Đôn
Sơn Tâ và Hòa Bìn t àn tỉn Hà Sơn Bìn

Đ n c ú ý à từ khi tỉnh Hà Tây

đ ợc tái lập, Ban Chấp àn Đảng bộ tỉn Hà Tâ đã c n ững chủ tr ơn

iải

pháp lãnh đạo quá trình phát tri n kinh tế - xã hội, tạo s chuy n biến cơ ản,
vững chắc trong một thời ian ài t eo

ớng công nghiệp hóa, hiện đại hóa

nông nghiệp nông thôn, giữ gìn và phát huy bản sắc văn

a ân tộc...

Nội dung của cu n s c đã cun cấp khá phong phú nhữn t

iệu về

kinh tế - xã hội qua từng thời kỳ của tỉnh Hà Tây, không chỉ vậy, với những
s liệu th n kê đ ợc công b đã t
tổng th

ơn về nhữn địn

c s giúp cho tác giả luận án có cái nhìn

ớng, chính sách, s t a đổi c t n đột phá

trong chuy n biến ở Hà Tây nói chung và huyện Thanh Oai nói riêng từ năm
1986 đến năm 2008
Ngoài ra còn có khá nhiều công trình nghiên cứu, bài viết đề cập đến các
ĩn v c khác của tỉn Hà Tâ n

:“Tài liệu triển khai Chỉ thị, Nghị quyết của

Đảng, Nhà nước về lãnh đạo đổi mới phát triển du lịch trong tình hình mới”, Hà
Tâ

năm 1994;“Tổng điều tra nông thôn năm 1994”, Tập I, II, III, Nxb Th ng

kê, H, 1995; Hà Tâ

năm 1995; “Tình hình cơ bản các doanh nghiệp nhà nước,

doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn tỉnh Hà Tây” Hà Tâ
“Di tích Hà Tây” - Sở văn

a T ôn tin Hà Tâ

năm 1997;

năm 1999; “Đầu tư trực tiếp

nước ngoài tại Hà Tây - Tiềm năng và triển vọng” - Lê Đìn Vân Tạp chí Ngoại
t

ơn

s 45 năm 2000; “Hà Tây 10 năm xây dựng và phát triển kinh tế xã

hội” - Khuất Hữu Sơn Tạp chí Ngoại t

ơn s 45 năm 2000; “Khoa học công

nghệ - động lực phát triển kinh tế xã hội Hà Tây” - Nguyễn Minh Mận, Tạp chí

18


Ngoại t

ơn

s 45 năm 2000; “Nông nghiệp Hà Tây 10 năm đổi mới” -

Nguyễn Công Tít, Tạp chí Ngoại t

ơn s 45 năm 2000; “Văn hóa truyền thống

Hà Tây với Thăng Long - Hà Nội”, Sở Văn

a - Thông Tin Hà Tây, Tạp c Văn

học nghệ thuật, H, 2002: “Một số vấn đề về Văn hiến Hà Tây, truyền thống và
hiện đại” - Trung tâm bảo t n và phát huy nghệ thuật dân tộc, H, 2004; “Quy
hoạch tổng thể kinh tế - xã hội tỉnh Hà Tây thời kỳ 1995 - 2010”, “Đổi mới và
nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước ở Hà Tây”- Trần T ờng
Lân, Tạp chí Thị tr ờng và giá cả, s t n 11 năm 2004; “Kết quả bước đầu và
định hướng phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp Hà Tây đến năm 2010”Nguyễn Xuân Chinh, Tạp chí Kinh tế và d báo, s 11 năm 2004;– D ơn Việt
Tiến, Tạp c

T an niên năm 2006; “Hà Tây: nông thôn thức giấc” - Ngọc

Tiến, Tạp chí nông nghiệp Việt Nam, s 50 năm 2006; Các Niên giám thống kê

của Tổng c c Th ng kê và C c Th ng kê Hà Tây từ năm 1991 đến năm 2008
Nhữn côn trìn trên đâ đã c n ữn đ n
toàn diện về hiện trạn môi tr ờng chung toàn tỉn

i k

sâu sắc t ơn đ i

c đi sâu đ n

i một s

vấn đề trọn đi m, tiềm năn tài n u ên t iên n iên của mỗi địa p
giải pháp bảo t n thiên nhiên, những giá trị văn
Những kết quả nghiên cứu trên đâ t

ơn

a tru ền th n

c s là nhữn t

n ững
âu đời...

iệu quý, tin cậy cho

chúng tôi th c hiện luận án một cách thuận lợi.
Tuy nhiên, nhìn một cách tổng th , nhữn côn trìn đã côn
Tâ cũn n

u ện T an Oai

về Hà

ới dạng này hay dạng khác còn nhiều hạn chế.

Đa s các công trình mới chỉ đề cập đến những khía cạnh nhỏ, ở một s
c th và trong một thời gian ngắn. Hầu n

c

ĩn v c

a c một công trình nào phản

ánh toàn diện những chuy n biến về kinh tế - xã hội của tỉn Hà Tâ c t n đặc
thù cao ở khu v c đ ng bằng sông H ng nằm trong s t a đổi lớn lao của đất
n ớc từ năm 1986 đến năm 2008
1.2.2. Các công trình nghiên cứu về huyện Thanh Oai
Công trình “Lịch sử Đảng bộ huyện Thanh Oai 1930 - 2008” do Ban
Chấp àn Đảng bộ huyện Thanh Oai xuất bản năm 2008 Đâ

à một công

trìn đề cập khá toàn diện về huyện Thanh Oai qua các thời kỳ lịch sử. Trong

19

đ

t ời kỳ từ năm 1986 đến năm 2008 đ ợc phản ánh khá c th , chi tiết trên

hầu hết c c ĩn v c cơ ản đặc biệt là nhữn t a đổi về kinh tế - xã hội.
Tuy nhiên, công trình “Lịch sử Đảng bộ huyện Thanh Oai 1930 - 2008” là
một cu n s c đ ợc th c hiện
c

ới

c độ Lịch sử Đảng, nên về cơ ản v n

a đề cập sâu tới những chuy n biến nội tại, những nguyên nhân của quá

trình này mà chỉ dừng lại ở việc “cun cấp những con s ” của các nhiệm kỳ
Đại hội Đảng bộ huyện.
Công trình “Thanh Oai hành trình đổi mới và phát triển”, (2010), nhà
xuất bản Văn
văn

a - Thông tin góp phần hi u rõ ơn về truyền th ng lịch sử,

a và qu trìn đổi mới của huyện T an Oai n

kết cấu hạ tần t u út đầu t

: Qu trìn mở rộng

đẩy mạnh phát tri n công nghiêp - ti u thủ

công nghiệp, chuy n đổi vật nuôi cây tr ng... Công trình này giúp luận án bổ
sung thêm nhữn t

iệu c th về chuy n biến trên một s

ĩn v c cơ ản

của huyện trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp,
nông thôn.
Công trình “Đảng bộ huyện Thanh Oai (Hà Nội) lãnh đạo xây dựng đời
sống văn hóa cơ sở trong năm 2001 – 2010”, Nguyễn P

ơn T ủy, (2014),

Luận văn t ạc sỹ lịch sử, chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam.
Đâ

à côn trìn n

iên cứu tr c tiếp đến một ĩn v c quan trọng

tại huyện Thanh Oai từ năm 2001 đến năm 2010
đan tiến àn đẩy mạnh s

à t ời kỳ địa p

ơn

nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông

nghiệp nông thôn. Khoảng thời gian này, những vấn đề về văn

a c n ững

biến đổi cùng với s phát tri n về kinh tế - xã hội một cách rõ nét. Công
trìn đã đề cập đ ợc b i cảnh lịch sử t c độn đến việc chuy n biến của một
địa p

ơn cấp huyên thuộc vùn ven đô mặt k

nhữn đ n
v c văn

c côn trìn cũn đ a ra

i về thành t u và hạn chế của quá trình phát tri n trên ĩn
a C n vì vậy, công trình có những tham khảo quý báu trong

quá trình tiến hành luận án.
Bên cạn đ , một vài luận án, luận văn n
biến kinh tế - xã hội tại c c địa p

iên cứu về quá trình chuy n

ơn k u v c đ ng bằng sông H ng, một s

20