Biện pháp tăng cường giáo dục ngoài giờ lên lớp cho sinh viên ngành giáo dục quốc phòng và an ninh ở trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh trường đại học sư phạm hà nội 2

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH
--------------

NGUYỄN THỊ THANH TÂM

BIỆN PHÁP TĂNG CƢỜNG GIÁO
DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP CHO
SINH VIÊN NGÀNH GIÁO DỤC QUỐC
PHÒNG VÀ AN NINH Ở TRUNG TÂM
GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành : Giáo dục quốc phòng và an ninh

HÀ NỘI - 2017


TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG HÀ NỘI 2
--------------

NGUYỄN THỊ THANH TÂM

BIỆN PHÁP TĂNG CƢỜNG GIÁO
DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP CHO
SINH VIÊN NGÀNH GIÁO DỤC QUỐC
PHÒNG VÀ AN NINH Ở TRUNG TÂM
GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành : Giáo dục quốc phòng và an ninh

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học

Thƣợng tá. ThS Nguyễn Văn Phong

HÀ NỘI - 2017


LỜI CẢM ƠN
Khóa luận tốt nghiệp là cả một công trình vô cùng quan trọng đúc kết kiến
thức của cả quá trình xuyên suốt 4 năm là sản phẩm tâm huyết của sinh viên. Vì
vậy, em rất kính trọng và tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy Thượng tá.ThS Nguyễn
Văn Phong người đã tận tình chỉ bảo, giúp đỡ hướng dẫn em hoàn thành khóa
luận này.
Em cũng xin được chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Trung tâm
Giáo dục quốc phòng và an ninh Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, các bạn
sinh viên khóa 39 đã động viên tạo điều kiện giúp đỡ để khóa luận của em được
hoàn thành.
Do kiến thức của em có hạn và mới được làm quen với phương pháp
nghiên cứu khoa học nên chắc chắn khóa luận của em còn rất nhiều khiếm
khuyết. Vì vậy, em rất mong nhận được sự góp ý nhiệt tình từ thầy cô và các bạn
đồng nghiệp để đề tài của em được hoàn thiện hơn nữa.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 28 tháng 4 năm 2017
Sinh viên

Nguyễn Thị Thanh Tâm

LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan những vấn đề em trình bày trong khóa luận là kết quả
nghiên cứu của riêng bản thân em dưới sự hướng dẫn tận tình, tâm huyết của
thầy Nguyễn Văn Phong. Đề tài chưa từng được công bố ở bất cứ công trình
nào. Bài khóa luận tốt nghiệp này không trùng với bất cứ kết quả nghiên cứu
nào của các tác giả khác.
Nếu sai em xin hoàn toàn chịu trách nhiệm!
Hà Nội, ngày 28 tháng 4 năm 2017
Sinh viên

Nguyễn Thị Thanh Tâm


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu............................................................... 3
4. Gỉa thuyết khoa học ........................................................................................ 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3
7. Cái mới khoa học của khóa luận.................................................................... 4
8. Phƣơng pháp nghiên cứu................................................................................ 4
9. Kết cấu của đề tài ............................................................................................ 4
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN TĂNG CƢỜNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ
LÊN LỚP CHO SINH VIÊN…………………………………………………..6
1.1. Vài nét về lịch sử vấn đề nghiên cứu .......................................................... 6
1.2. Một số khái niệm .......................................................................................... 8
1.2.1. Khái niêm hoạt động giáo dục? ................................................................. 8

1.2.2. Khái niệm hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp? .................................... 9
1.3. Một số vấn đề cơ bản của các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ..... 10
1.3.1.Vai trò của các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ............................. 10
1.3.2. Các yếu tố ảnh hưởng .............................................................................. 11
1.4. Mối quan hệ giữa hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp với các hoạt
động khác ........................................................................................................... 14
1.4.1. Mối quan hệ giữa hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp với hoạt động
giáo dục ngoài xã hội ......................................................................................... 14


1.4.2. Mối quan hệ giữa hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp với giờ học
chính khóa .......................................................................................................... 14
1.4.3. Mối quan hệ giữa hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp với các hoạt
động khác ............................................................................................................ 14
Tiểu kết chƣơng 1 .............................................................................................. 16
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ
LÊN LỚP CHO SINH VIÊN NGÀNH GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN
NINH Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 .................................................. 17
2.1. Thực trạng các hoạt động ngoài giờ lên lớp cho sinh viên ngành Giáo
dục quốc phòng và an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh
Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội 2 ................................................................. 17
2.1.1. Đặc điểm của sinh viên ngành Giáo dục quốc phòng và an ninh ở
Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Trường Đại học Sư phạm Hà
Nội 2 .................................................................................................................... 17
2.1.2. Ý nghĩa của hoạt động giáo giáo dục ngoài giờ lên lớp đối với sinh viên
ngành Giáo dục quốc phòng và an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và
an ninh Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 .................................................... 18
2.1.3. Thực trạng ................................................................................................ 19
2.2. Đánh giá thực trạng và nguyên nhân ....................................................... 32

2.2.1. Đánh giá chung ........................................................................................ 32
2.2.2. Nguyên nhân của thực trạng ................................................................... 33
Tiểu kết chương 2................................................................................................ 34
Chƣơng 3: BIỆN PHÁP TĂNG CƢỜNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN
LỚP CHO SINH VIÊN NGÀNH GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN
NINH Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 ................................................. 35


3.1. Một số nguyên tắc để xây dựng các biện pháp ........................................ 35
3.1.1. Nguyên tắc tính Đảng trong tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp ........................................................................................................................ 35
3.1.2. Nguyên tắc tính khoa học trong tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp.................................................................................................................. 36
3.2. Biện pháp tăng cƣờng giáo dục ngoài giờ lên lớp cho sinh viên ngành
Giáo dục quốc phòng và an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an
ninh Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội 2 ........................................................ 37
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho sinh viên ngành Giáo dục quốc phòng và an
ninh về các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ............................................ 37
3.2.2. Đổi mới phương pháp tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
............................................................................................................................. 38
3.2.3. Đẩy mạnh thi đua, khen thưởng ............................................................ 40
3.2.4. Phát huy, sử dụng hợp lý cơ sở vật chất để tổ chức các hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp .......................................................................................... 41
3.3. Mối quan hệ của các biện pháp................................................................. 42
3.4. Đánh giá tính khả thi và tính khoa học của các biện pháp .................... 43
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................ 43
3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm ........................................................................... 43
3.4.3. Nội dung khảo nghiệm ............................................................................. 44
3.4.4. Phương pháp khảo nghiệm ..................................................................... 44

3.4.5 Kết quả khảo nghiệm ................................................................................ 44
Tiểu kết chƣơng 3 .............................................................................................. 48
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................................... 49
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................... 1


DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1: Thực trạng nhận thức của sinh viên chuyên ngành Giáo dục quốc
phòng và an ninh về vị trí, vai trò của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
2………………………………………………………………………………..23
Bảng 2.2: Thực trạng nhận thức về thực tiễn của sinh viên chuyên ngành Giáo
dục quốc phòng và an ninh đối với hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở Trung
tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
2………………………………………………………………………………..24
Bảng 2.3: Thực trạng về hoạt động của sinh viên chuyên ngành Giáo dục quốc
phòng và an ninh đối với hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở Trung tâm Giáo
dục quốc phòng và an ninh Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2.
…………………………………………………………………………..…….29
Bảng 3.1: Kết quả trưng cầu ý kiến của sinh viên về mức độ cần thiết và mức độ
khả thi của các biện pháp tăng cường giáo dục ngoài giờ lên lớp cho sinh viên
ngành Giáo dục quốc phòng an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an
ninh Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2………………..……………………44


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Giáo dục có vai trò đặc biệt quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống
xã hội. Nó là nhân tố quyết định đến sự phát triển của kinh tế - đất nước. Vì

vậy, Đảng và Nhà nước đã xác định: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu.”
Ngày nay, trong điều kiện công nghiệp hóa – hiện đại hóa và phát triển
kinh tế thị trường, giáo dục phải đương đầu với nhiều thách thức to lớn để đáp
ứng những yêu cầu của xã hội. Trong nhà trường có 2 hệ thống giáo dục cơ
bản: Một là các hoạt động giáo dục trong hệ thống các môn học cơ bản, hai là
hoạt động giáo dục ngoài hệ thống các môn học. Giáo dục của nhà trường chỉ
thực sự có hiệu quả khi có sự phối hợp hài hòa cả hai hệ thống giáo dục trên.
Và đấy là lí do khiến giáo dục không chỉ bó hẹp trong không gian lớp học mà
còn mở rộng trong các không gian với các hoạt động tương ứng.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt động được tổ chức diễn ra ngoài
giờ lên lớp chính khóa nhằm giáo dục sinh viên theo mục tiêu giáo dục. Là sự
tiếp nối hoạt động giáo dục trên lớp, gắn lý thuyết với thực tế tạo nên sự
thống nhất giữa nhận thức và hành động. Giáo dục ngoài giờ lên lớp là một
trong những mảng hoạt động giáo dục quan trọng, có ý nghĩa rất lớn đối với
quá trình giáo dục sinh viên đó là: Hỗ trợ đắc lực cho hoạt động giáo dục trên
lớp vì thời gian trên lớp của sinh viên chỉ có giới hạn (nhất là hình thức đào
tạo theo hệ thống tín chỉ) giảng viên có thể đi sâu vào những chi tiết, cung cấp
cho sinh viên nhiều kiến thức ngoài sách giáo trình, góp phần phát triển và
hoàn thiện nhân cách, bồi dưỡng năng khiếu và tài năng sáng tạo của sinh
viên. Nội dung rất phong phú thể hiện qua các hoạt động do nhà trường tổ
chức.
Trong thời đại hiện nay đất nước ta đang hướng tới sự giáo dục cho
sinh viên đầy đủ các tố chất: Đức, trí, thể, mỹ. Hơn nữa, hoạt động giáo dục

1


ngoài giờ lên lớp còn là cầu nối tạo ra mối quan hệ hai chiều giữa nhà trường
và xã hội, giữa giờ học chính khóa và giáo dục ngoài giờ lên lớp, góp phần
đạt hiệu quả cao trong điều chỉnh và định hướng giáo dục.

Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đối với sinh viên ngành Giáo dục
quốc phòng và an ninh có tác dụng củng cố thêm kiến thức, rèn luyện kỹ năng
quân sự cần thiết cho sinh viên. Ngành Giáo dục quốc phòng và an ninh mang
tính đặc thù bao gồm cả lý thuyết và thực hành đòi hỏi người dạy và người
học vận dụng thành thạo trong hoạt động thực tiễn. Thông qua hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp sinh viên sẽ có những kỹ năng hết sức cần thiết như: Kỹ
năng ứng xử, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng vận dụng lý thuyết với thực hành,…
Trong thực tế, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của sinh viên ở
Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
2 còn rất yếu, chưa đảm bảo tính thống nhất, tập trung còn đơn điệu.
Do vậy, việc tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp còn mang tính chất
hình thức nên chưa phát huy được vai trò bổ trợ, củng cố và mở rộng tri thức
cho các môn học cơ bản nhằm hình thành những phẩm chất nhân cách toàn
diện cho sinh viên của con người mới. Vấn đề ở đây là làm thế nào để hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp thực sự phát triển rộng rãi và phát huy hiệu
quả trong sinh viên, giúp sinh viên có được kết quả học tập tốt.
Xuất phát từ những lý do trên em đã mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Biện
pháp tăng cường giáo dục ngoài giờ lên lớp cho sinh viên ngành Giáo dục
quốc phòng và an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2” làm khóa luận nghiên cứu của em.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn đề tài nhằm đề xuất biện
pháp tăng cường giáo dục ngoài giờ lên lớp cho sinh viên ngành Giáo dục

2


quốc phòng và an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Trường
Đại học Sư phạm Hà Nội 2.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu
Nghiên cứu quá trình giáo dục ngoài giờ lên lớp cho sinh viên ngành
Giáo dục quốc phòng và an ninh ở Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho sinh viên ngành Giáo dục
quốc phòng và an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Trường
Đại học Sư phạm Hà Nội 2.
4. Gỉa thuyết khoa học
Hiệu quả của việc tăng cường các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
cho sinh viên ngành Giáo dục quốc phòng và an ninh phụ thuộc vào nhiều yếu
tố và rất quan trọng. Vì vậy, nếu đề xuất được những biện pháp tăng cường
nhằm phát huy các yếu tố tích cực và hạn chế các yếu tố tiêu cực ảnh hưởng
đến hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp thì hiệu quả sẽ rất cao.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của đề tài.
- Xác định thực trạng các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho sinh
viên ngành Giáo dục quốc phòng và an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc
phòng và an ninh Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2.
- Đề xuất biện pháp tăng cường hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
cho sinh viên ngành Giáo dục quốc phòng và an ninh ở Trung tâm Giáo dục
quốc phòng và an ninh Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2.
6. Phạm vi nghiên cứu
- Về khách thể điều tra và địa bàn nghiên cứu: Em tiến hành nghiên cứu
thực trạng các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của sinh viên ngành Giáo

3


dục quốc phòng và an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2.

- Về nội dung nghiên cứu: Đề tài đi sâu nghiên cứu đề xuất biện pháp
tăng cường hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho sinh viên ngành Giáo
dục quốc phòng và an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2.
7. Cái mới khoa học của khóa luận
- Tạo được không khí vui tươi cho sinh viên, giúp sinh viên tiếp thu
được nhiều kinh nghiệm hơn, biết nhiều các kỹ năng, năng động, tích cực hơn
trong các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Từ đó, giúp sinh viên học tập
tốt và hiệu quả hơn, sẽ không tham gia vào các tệ nạn xã hội. Tìm ra được các
biện pháp tăng cường giáo dục ngoài giờ lên lớp cho sinh viên ngành Giáo
dục quốc phòng và an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2.
8. Phƣơng pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra, khảo sát thống kê toán học
9. Kết cấu của đề tài
Đề tài gồm 3 chương, ngoài ra còn có phần mở đầu, kết luận và kiến
nghị:
Chƣơng 1. Cơ sở lý luận tăng cường giáo dục ngoài giờ lên lớp cho sinh
viên.
Chƣơng 2. Thực trạng các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho sinh viên
ngành Giáo dục quốc phòng và an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và
an ninh Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2.

4


Chƣơng 3 . Biện pháp tăng cường giáo dục ngoài giờ lên lớp cho sinh viên
ngành Giáo dục quốc phòng và an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và

an ninh Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2.

5


Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN TĂNG CƢỜNG GIÁO DỤC
NGOÀI GIỜ LÊN LỚP CHO SINH VIÊN
1.1. Vài nét về lịch sử vấn đề nghiên cứu
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp từ lâu đã trở thành đề tài nghiên
cứu phong phú và hấp dẫn đối với các nhà nghiên cứu khoa học xã hội và
càng ngày họ càng phát hiện ra vai trò to lớn của hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp trong việc hình thành và phát triển nhân cách toàn diện của con
người. Vì vậy, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một phần quan trọng
trong chương trình giáo dục ở hầu hết các nước trên thế giới.
Trong lịch sử, tư tưởng giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục xã hội, giáo
dục gia đình đã được nhiều tác giả đề cập đến:
C.Mác (1818 – 1883) và F.Anghen (1820 – 1895) đã có nhiều đóng góp
lớn cho nền giáo dục hiện đại: Cung cấp cho khoa học giáo dục một phương
pháp luận vững chắc để xây dựng lý luận giáo dục, vạch ra qui luật tất yếu
của xã hội tương lai là đào tạo, giáo dục con người phát triển toàn diện muốn
vậy phải kết hợp giữa giáo dục đạo đức, thể dục, trí dục và lao động trong
việc thực hiện giáo dục kỹ thuật tổng hợp, trong hoạt động thực tiễn và hoạt
động xã hội. [3, 4]
V.I.Lênin (1870 – 1924) là người tiếp tục sự nghiệp của C.Mác và
F.Anghen. Ông đề cao vấn đề phát triển toàn diện con người. Việc hình thành
con người phát triển toàn diện không chỉ là trách nhiệm của riêng nhà trường
mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội, của gia đình, đoàn thể, và tự rèn luyện
của thế hệ trẻ. Trong bài phát biểu “ nhiệm vụ của Đoàn thanh niên” (1920).
Người nói “chỉ có thể trở thành người cộng sản khi biết lao động và hoạt động

xã hội cùng với công nhân và nông dân”. [3]

6


N.K Corupxkaia (1869 – 1939) – nhà giáo dục học Xô Viết vĩ đại, bà
đã phân tích rất sâu sắc ý nghĩa của lao động, đặc biệt quan tâm tới vai trò của
giáo dục của tổ chức Đoàn thanh niên, Đội thiếu niên. Bà là người xây dựng
nền móng lý luận giáo dục tập thể, là một trong những người sáng lập tổ chức
Đoàn, Đội trong nhà trường Xô Viết. [3, 4]
A.X Macarencô (1888 – 1939) là nhà lý luận và thực tiễn xuất sắc của
nền giáo dục xã hội chủ nghĩa, người đã có công làm một cuộc thực nghiệm
giáo dục trong gần 20 năm ở “trại lao động Gooki và Dzezinxki” nhằm cải tạo
trẻ em phạm pháp. Thành công của cuộc thực nghiệm giáo dục của
Macarencô đã chứng minh chân lý giáo dục của học thuyết Mác – Lênin và
khái quát thành giáo dục xã hội chủ nghĩa.
+ Giáo dục trong hoạt động xã hội.
+ Giáo dục trong tập thể và bằng tập thể.
+ Giáo dục trong lao động.
+Giáo dục bằng tiền đồ viễn cảnh.
Như vậy, từ luận điểm của C.Mác về bản chất xã hội của con người là
“tổng hòa các mối quan hệ xã hội” đến luận điểm về sự kết hợp giáo dục, xây
dựng môi trường giáo dục,….là một chặng đường dài hơn nửa thế kỷ XX và
đây là cơ sở lý luận cơ bản của việc tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp hiện nay.
Ngày nay, cùng với xu thế hội nhập và sự phát triển của các quốc
gia…giáo dục của các nước đang có định hướng cơ bản nhằm tạo một thế hệ
năng động, sáng tạo, thích nghi với hoàn cảnh sống luôn thay đổi, trong đó kỹ
năng sống là thành tố cốt lõi của chất lượng giáo dục. Điều này được thể hiện
trong khẳng định của UNSECO là:

+ Giáo dục thường xuyên, giáo dục suốt đời.
+ Nhà trường mở, giáo dục mở.

7


+ Tăng cường giáo dục cộng đồng, giáo dục gia đình.
+ Giáo dục cho mọi người.
+ Giáo dục hướng tới bốn trụ cột: Học để biết, học để làm, học để
chung sống, học để tự khẳng định mình.
Có thể nói việc ra đời của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một
đóng góp nhằm vận dụng những lý luận của chủ nghĩa Mác và xuất phát từ
thực tiễn giáo dục con người Việt Nam trong thời kì công nghiệp hóa – hiện
đại hóa. Do đó, việc tăng cường các biện pháp hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp là một đòi hỏi cấp thiết.
1.2. Một số khái niệm
1.2.1. Khái niêm hoạt động giáo dục?
Hoạt động giáo dục có thể hiểu theo 2 nghĩa:
- Theo nghĩa rộng: Hoạt động giáo dục là loại hình giáo dục đặc thù của xã
hội loài người nhằm tái sản xuất những nhu cầu và năng lực của con người để
duy trì phát triển xã hội, để hoàn thiện các mối quan hệ xã hội thông qua các
hình thức, nội dung, biện pháp tác động có hệ thống, có phương pháp, có chủ
định, đối tượng nhằm hình thành, hoàn thiện nhân cách trên tất cả các mặt:
Đức, trí, thể, mĩ.
- Theo nghĩa hẹp: Hoạt động giáo dục là hoạt động của nhà giáo dục được
tổ chức theo kế hoạch chương trình, nhằm hoàn thành nhân sinh quan phẩm
chất đầy đủ, đồng thời bồi dưỡng thị hiếu thẩm mĩ và phát triển thể chất của
sinh viên thông qua hệ thống tác động sư phạm tới tư tưởng, lối sống của sinh
viên với các biện pháp giáo dục gia đình và xã hội phát huy mặt tốt khắc phục
mặt hạn chế, tiêu cực trong suy nghĩ và hành động của các em.

Trong nhà trường hoạt động giáo dục được chia ra làm hai bộ phận chủ
yếu:

8


- Các hoạt động giáo dục trong hệ thống các môn học và các lĩnh vực học
tập khác.
- Các hoạt động giáo dục ngoài các môn học và các lĩnh vực học tập, có
thể kể đến các hoạt động giáo dục trong nhà trường như: Hoạt động giáo dục
thể chất, trí tuệ, đạo đức, thẩm mĩ, dân số, môi trường và hoạt động giáo dục
chính trị - tư tưởng, pháp luật…
Để hoạt động giáo dục mang lại hiệu quả thì phải được tổ chức thuận lợi
phù hợp với các hoạt động của sinh viên, phải tiến hành và gắn liền với đời
sống học đường của các em.
1.2.2. Khái niệm hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp?
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt động được tổ chức ngoài giờ
học trên lớp. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp giúp các em có thể tham
gia các hoạt động thực tiễn, được hòa mình vào đời sống xã hội có thêm
những hiểu biết, học thêm được những kinh nghiệm giao tiếp để làm tăng
thêm vốn sống của mình, để rèn luyện trở thành người có nhân cách.
Theo tác giả Đặng Vũ Hoạt, “Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là việc
tổ chức giáo dục thông qua hoạt động thực tiễn của sinh viên về khoa học kỹ
thuật, hoạt động công ích, hoạt động xã hội, hoạt động nhân văn, nghệ thuật,
thẩm mĩ, thể dục thể thao, vui chơi giải trí, …. giúp các em hoàn thành và
phát triển nhân cách.
Theo quan điểm của em: “Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt
động có mục đích, có kế hoạch, có tổ chức, được thực hiện ngoài giờ các môn
học trên lớp, là con đường gắn lý thuyết với thực tiễn nhằm hình thành và
phát triển nhân cách toàn diện cho sinh viên”.

Xuất phát từ vị trí, vai trò của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp thì hiện
nay hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đã trở thành chương trình bắt buộc,

9


và là một bộ phận trong quá trình giáo dục toàn diện sinh viên trong chính
khóa chứ không phải ngoại khóa.
1.3. Một số vấn đề cơ bản của các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
1.3.1.Vai trò của các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một bộ phận hữu cơ cùng với
hoạt động dạy học tạo nên sự hài hòa, cân đối của quá trình sư phạm tổng thể
nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục của cấp học. Hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp bao giờ cũng có hai mặt: Một là tác động có mục đích, có kế hoạch
của nhà giáo dục; mặt khác là sự hưởng ứng tích cực, chủ động của người
học. Hai mặt này thể hiện bản chất của quá trình giáo dục biến quá trình giáo
dục thành quá trình tự giáo dục ở đối tượng giáo dục.
Trong quá trình này, giảng viên giữ vai trò chủ đạo - là người cố vấn
hướng dẫn tổ chức các hoạt động cho sinh viên. Vai trò chủ đạo của giảng
viên không chỉ được thể hiện ở nhiều dạng hoạt động mà còn thể hiện là
người cố vấn quá trình tương tác các hoạt động như: Lập kế hoạch tổ chức các
hoạt động, kiểm tra đánh giá kết quả của sinh viên,…
Đối với sinh viên ngành Giáo dục quốc phòng và an ninh hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp có vai trò, tác dụng rất lớn, là sự tiếp nối hoạt động trên
lớp với các hoạt động ngoài giờ lên lớp cụ thể:
- Bổ trợ cho việc học trên lớp nhằm mang lại hiệu quả cao: Thời gian học
trên lớp ít mà nội dung môn học ngành Giáo dục quốc phòng và an ninh lại
trìu tượng trong khi đó nếu được giải quyết ở những buổi ngoại khóa ngoài
giờ lên lớp sẽ rất hợp lí, khoa học và kiến thức của các sinh viên Giáo dục
quốc phòng và an ninh được mở rộng hơn.

- Là con đường gắn lý thuyết với thực hành, gắn lý luận với thực tiễn: Là
môi trường gắn sinh viên với đời sống thực tế xã hội, tạo nên sự thống nhất
giữa nhận thức và hành động, góp phần hình thành nhân cách cao đẹp cho

10


sinh viên. Ngoài ra, còn giúp sinh viên vận dụng tri thức để giải quyết các vấn
đề, biết điều chỉnh hành vi đạo đức lối sống phù hợp, thông qua hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp sinh viên còn có thể bộc lộ khả năng, năng khiếu
của mình.
- Là môi trường nuôi dưỡng và phát triển nhân cách của sinh viên: Sinh
viên được trải nghiệm thực tế cuộc sống, làm quen với môi trường nghiêm
khắc của quân đội, chuẩn bị hành trang ra cuộc sống. Hoạt động có nhiều nội
dung và phương pháp phong phú, đa dạng dễ hấp dẫn sinh viên. Phạm vi rộng
rãi, không bị gò ép. Vì vậy, nếu tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
một cách khoa học, hợp lí phù hợp với tâm sinh lý của sinh viên thì hiệu quả
sẽ cao góp phần hoàn hoàn thiện mục tiêu chung.
- Củng cố kiến thức chuyên ngành, rèn luyện kỹ năng thực hành, kỹ năng
sống cho sinh viên: Sinh viên được rèn luyện trong một môi trường nghiêm
khắc, kỉ luật cao nên sẽ rèn luyện được ý thức tốt, học được các kỹ năng giao
tiếp, kỹ năng ứng xử, kỹ năng tổ chức, kỹ năng hòa nhập,…Do kiến thức môn
Giáo dục quốc phòng và an ninh rất trìu tượng nên nếu giảng viên tổ chức
được các hoạt động ngoại khóa ngoài giờ lên lớp cho sinh viên thì sinh viên
sẽ nắm chắc hơn.
1.3.2. Các yếu tố ảnh hưởng
1.3.2.1. Nội dung của hoạt động
Nội dung hoạt động phù hợp với lứa tuổi, phong phú, đa dạng, cập nhật
được các thông tin mở rộng kiến thức cho các môn học sẽ làm cho sinh viên
hào hứng, có tác dụng bổ trợ kịp thời giờ học trên lớp và giáo dục tư tưởng,

kỹ năng sống cho sinh viên.
Nội dung cần đảm bảo sự cân đối giữa kiến thức chuyên môn, kiến thức
văn hóa liên quan đến thực tiễn học tập phù hợp với lứa tuổi bám sát từng chủ

11


đề hoạt động. Nếu nội dung nghèo nàn lạc hậu không phù hợp với lứa tuổi sẽ
khó thu hút các thành viên tham gia, kết quả hạn chế.
Thời gian tổ chức các hoạt động phải đảm bảo cân đối với các hoạt
động khác của nhà trường. Nếu thời lượng quá nhiều sẽ ảnh hưởng đến các
môn văn hóa, nếu quá ít sẽ khó hình thành được những kĩ năng cần thiết.
Nội dung của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho sinh viên ngành
Giáo dục quốc phòng và an ninh phải thể hiện được nội dung đặc thù của
ngành như các hoạt động học tập rèn luyện kỹ năng quân sự về kĩ thuật, chiến
thuật, điều lệnh, các động tác, cử động phải chuẩn chỉnh nhằm hoàn thiện kỹ
năng, kỹ xảo, bản lĩnh ý chí, đạo đức, kỉ luật, tinh thần đoàn kết, tác phong
nhanh nhẹn cho sinh viên.
1.3.2.2. Hình thức của hoạt động
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp bao giờ cũng hào hứng, tự tin vì
nó không bị gò bó, ép buộc như nội dung học chính khóa, tạo không gian mở
và gây hứng thú học tập cho sinh viên.
Hình thức mang tính chất đặc thù môn học nên nó được tổ chức rất
phong phú, đa dạng với nhiều hình thức khác nhau: Hình thức hoạt động
nhóm, tiểu đội (tổ học tập), trung đội ( đội hình cả lớp), hình thức các câu lạc
bộ, các cuộc thi, hội thao, … Các hình thức này rất linh hoạt và giải quyết
được vấn đề đảm bảo cho quá trình hoạt động.
Ngoài ra, còn có hình thức tham gia dã ngoại là hình thức gắn con
người với thực tế, giữa lý thuyết với thực hành, giữa lý luận với thực tiễn.
Hình thức này sinh viên rất hào hứng, sôi nổi, sinh viên sẽ thấy được thực tế

cuộc sống không những củng cố thêm kiến thức mà còn xây dựng được trách
nhiệm, nghĩa vụ của bản thân với quê hương đất nước.
1.3.2.3. Cơ sở vật chất để tổ chức các hoạt động

12


Để tổ chức chương trình hoạt động thì cơ sở vật chất không những làm
tăng tính hấp dẫn mà còn là điều kiện để các hoạt động đạt hiệu quả cao.
Chẳng hạn để tổ chức một chương trình giao lưu văn nghệ thì không thể thiếu
các phương tiện : Loa đài, âm ly, máy chiếu…
Trong thực tế kinh phí cho các hoạt động còn ít, cơ sở vật chất còn
thiếu nên ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả các hoạt động. Như vậy, cơ sở
vật chất là điều kiện thuận lợi giúp hoạt động đạt kết quả cao. Nếu thiếu cơ sở
vật chất thì hiệu quả các hoạt động sẽ không cao. Vì vậy, cơ sở vật chất cần
được phục vụ tương đối đầy đủ để phục vụ cho các hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp.
1.3.2.4. Năng lực của sinh viên
Năng lực của sinh viên là yếu tố quan trọng cho thành công của mỗi
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Vì hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
đòi hỏi sinh viên phải có năng lực đặc trưng hiểu biết nhiều lĩnh vực, năng
động, sáng tạo, luôn có ý thức tìm tòi cái mới,…
Trong thực tế hiện nay, nhiều sinh viên còn có suy nghĩ không coi
trọng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, dẫn tới tư tưởng ngại làm, ngại
suy nghĩ tìm tòi, năng lực thực hiện còn hạn chế chính điều này làm cản trở
cho việc tổ chức các hoạt động.
Đặc biệt, sinh viên ngành Giáo dục quốc phòng và an ninh lại có tính
đặc thù hơn các ngành khác được rèn luyện nghiêm hơn nên phải có tác
phong nhanh nhẹn, ý thức kỉ luật, tính tự giác cao.
1.3.2.5. Tính tích cực và chủ động của sinh viên

Sinh viên là chủ thể của hoạt động có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả
thực hiện chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
Sinh viên – chủ thể hoạt động có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả tổ
chức các hoạt động. Do vậy, để tổ chức hoạt động có hiệu quả cao nhất cần

13


giúp sinh viên hiểu được mục tiêu của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là
mục tiêu phát triển con người.
Chính hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp sẽ phát huy được tính tích
cực của các em từ đó giúp các em phát triển được kiến thức, khả năng, thái độ
và hoàn thiện được nhân cách của mình, giúp các em có hứng thú học tập
hơn.
1.4. Mối quan hệ giữa hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp với các hoạt
động khác
1.4.1. Mối quan hệ giữa hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp với hoạt động
giáo dục ngoài xã hội
- Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp được tiến hành trong và ngoài
nhà trường có tác dụng nâng cao chất lượng giáo dục ngoài xã hội. Giáo dục
gia đình và ngoài xã hội tạo điều kiện thuận lợi để tổ chức tốt các hoạt động
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
1.4.2. Mối quan hệ giữa hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp với giờ học
chính khóa
- Hai hoạt động này đều có bản chất là hoạt động giáo dục. Chúng có
tác động qua lại với nhau. Hoạt động dạy học chính khóa cung cấp tri thức
các môn học để việc tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đạt hiệu
quả cao. Thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có thể củng cố và
hình thành tri thức đã được học trên lớp, gắn lý thuyết với thực hành, bồi
dưỡng năng khiếu cho sinh viên từ đó sinh viên học tốt hơn.

1.4.3. Mối quan hệ giữa hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp với các hoạt
động khác
Theo nghĩa rộng bao gồm tất cả các hoạt động được tổ chức ngoài các
giờ học trên lớp. Theo nghĩa hẹp nó là môn học giáo dục ngoài giờ lên lớp.

14


Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có mối quan hệ chặt chẽ với các hoạt
động khác có thể chuyển hóa cho nhau.
Các hoạt động văn hóa quần chúng thực chất cũng là các hoạt động giáo dục
với nội dung văn hóa – văn nghệ có định hướng giáo dục thẩm mỹ, đạo đức
và hành vi xã hội.
Tóm lại, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có mối quan hệ chặt chẽ,
tác động qua lại với các hoạt động giáo dục trong nhà trường, gia đình và xã
hội. Đặc biệt bổ trợ, thúc đẩy cho các hoạt động giảng dạy đạt kết quả, là điều
kiện tốt để sinh viên phát huy vai trò chủ thể, tính tích cực, chủ động sáng tạo,
trong cuộc sống. Do vậy, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là con đường
để thực hiện mục tiêu đổi mới giáo dục, tạo ra những sản phẩm con người
năng động, sáng tạo, thích ứng với nền kinh tế tri thức.

15


Tiểu kết chƣơng 1
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một biện pháp của quá trình giáo dục
trong nhà trường, là sự tiếp nối các hoạt động trên lớp với các hoạt động
ngoài giờ lên lớp, có vai trò quan trọng trong việc tạo nên những con người
đáp ứng môi trường giáo dục toàn diện.
Đã có nhiều tác giả nghiên cứu về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Tuy

nhiên làm thế nào để các hoạt động mang lại hiệu quả cao nhất, phát huy được
hết tác dụng của mình đáp ứng nguồn nhân lực cho công cuộc đổi mới là điều
hết sức cần thiết. Hiện nay sinh viên đại học là lứa tuổi phát triển mạnh mẽ về
nhiều mặt: Thể chất, trí tuệ, tình cảm, nhu cầu giao tiếp với bạn bè,…. Vì vậy,
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có vai trò quan trọng và ảnh hưởng
không nhỏ tới sự phát triển nhân cách của các sinh viên nói chung và sinh
viên ngành Giáo dục quốc phòng và an ninh nói riêng.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố. Vì
vậy, cần có biện pháp tăng cường hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp một
cách có hiệu quả đối với sinh viên ngành Giáo dục quốc phòng và an ninh góp
phần nâng cao chất lượng giáo dục.

16


Chƣơng 2
THỰC TRẠNG CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN
LỚP CHO SINH VIÊN NGÀNH GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN
NINH Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
2.1. Thực trạng các hoạt động ngoài giờ lên lớp cho sinh viên ngành Giáo
dục quốc phòng và an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh
Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội 2
2.1.1. Đặc điểm của sinh viên ngành Giáo dục quốc phòng và an ninh ở
Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Trường Đại học Sư phạm Hà
Nội 2
Ngành Giáo dục quốc phòng và an ninh là một ngành cử nhân sư phạm
trực thuộc Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, số lượng sinh viên chính quy
là hơn 300 sinh viên. Hiện nay, Trung tâm đã đào tạo được một khóa ra
trường (k38) và đang đào tạo bốn khóa (k39, k40, k41, k42). Số lượng sinh

viên ngày càng đông nên các hoạt động ở Trung tâm được đẩy mạnh và chất
lượng đào tạo tốt hơn.
Do đặc thù của ngành nên sinh viên chuyên ngành Giáo dục quốc
phòng và an ninh buộc phải ăn ở và sinh hoạt tập trung, thực hiện các chế độ
nề nếp đầy đủ trong ngày và trong tuần theo quy định của Trung tâm.
Về học tập sinh viên được biên chế thành các tiểu đội, trung đội, đại đội
để tiện lợi cho nhiệm vụ học tập; rèn luyện nề nếp, ý thức của sinh viên và
được sự quản lý của cán bộ khung đại đội là hai thầy trong Trung tâm. Đối
với sinh viên chuyên ngành Giáo dục quốc phòng và an ninh hệ đào tạo 4
năm, Trung tâm luôn có sự đầu tư quan tâm sát sao trên tất cả các lĩnh vực:
Luôn có cơ sở vật chất, trang bị kĩ thuật, phương tiện dạy học tương đối đầy

17