Giáo án tổng hợp Lịch sử 8 Tiết 49

Ngày soạn: 26/3/2015
Ngày giảng: 28/3/2015
Lớp 8A+8B.

Tiết 49

Bài 30
PHONG TRÀO YÊU NƯỚC CHỐNG PHÁP
TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN NĂM 1918
A. Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức:
- Phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX (Hoàn cảnh, lãnh đạo, nội dung).
- Những cái mới, tiến bộ của PT yêu nước đầu TK XX so với cuối TK XIX.
- Đặc điểm của PTGPDT thời kì chiến tranh (1914 – 1918)
- Yêu cầu lịch sử và hoạt động bước đầu trên con đường cứu nước của lãnh tụ
Nguyễn Ai Quốc.
2. Kỹ năng:
- Giúp HS làm quen với phương pháp đối chiếu, so sánh các sự kiện lịch sử.
- Kĩ năng quan sát nhận định, đánh giá tư tưởng, hành động của các vị anh
hùng dân tộc.
- Tổng kết kinh nghiệm, rút ra bài học.
3. Thái độ:
- Nêu gương tinh thần yêu nước của các chiến sĩ CM đầu TK XX, trong chiến
tranh (1914 – 1918) và của lãnh tụ Nguyễn Ai Quốc.
- Nâng cao nhận thức của HS về bản chất tàn bạo của chế độ thuộc địa.
- Hiểu thêm giá trị của độc lập, tự do.
B. Chuẩn bị:
- Tài liệu thơ văn yêu nước đầu TK XX (Tư liệu)
- Chân dung các nhà yêu nước: Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh, Đội Cấn
(SGK), Nguyễn Tất Thành (Tư liệu)
- Tranh ảnh: Tàu đô đốc La-tu-sơ Tơ-rê-vin (SGK)

- BĐVN, Cuộc hành trình cứu nước của Nguyễn Ai Quốc.
C. Tiến trình bài dạy
1. Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra 15 phút. Hãy trình bày về tình hình các giai cấp,
tầng lớp trong xã hội VN cuối thế kỷ XIX-đầu thế kỉ XX theo mẫu dưới đây. Mỗi ý
đúng về nghề nghiệp được 1 đ, mỗi ý đúng về thái độ 1đ.
1


Giai cấp, tầng
Nghề nghiệp
lớp
Địa chủ phong Kinh doanh ruộng
kiến
đất
Nông dân
Làm ruộng, đóng
mọi thứ thuế
Công nhân
Bán sức lao động,
làm thuê.
Tư sản
Kinh doanh công,
thương nghiệp

Thái độ đối với độc lập dân tộc

Đánh mất ý thức dân tộc, lam tay sai cho đế quố

Có ý thức dân tộc sâu sắc, sẵn sàng hưởng ứn

gia các cuộc đấu tranh. Họ là lực lượng CM đôn
Kiên quyết chống đế quốc, giành độc lập, xoá
độ phong kiến, họ là lực lượng lãnh đạo CM.
Chưa có thái độ hưởng ứng hay tham gia các cu
động CM đầu thế kỉ XX. Một bộ phận có ý th
tộc nhưng cơ bản là thoả hiệp với đế quốc.
Tiểu tư sản
Làm công ăn lương, Có ý thức dân tộc, tích cực tham gia vào các cu
buôn bán nhỏ
động cứu nước đầu thế kỷ XX.
3. Bài mới: Sau khi phong trào Cần Vương thất bại, nhiều cuộc đấu tranh yêu
nước chống Pháp theo hướng mới lại tiếp tục nổ ra vào đầu TK XX và trong thời kì
CTTG I. Nổi bật là những hoạt động yêu nước của lãnh tụ Nguyễn Ai Quốc sau khi
ra đi tìm đường cứu nước. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những vấn đề trên.
Phương pháp
Nội dung
GV gọi HS đọc SGK “Trong số . . độc lập” I. Phong trào yêu nước trước
(trang 143 – 144).
chiến tranh thế giới thứ nhất.
GV: Tình hình Nhật Bản vào đầu thế kỉ XX như 1. Phong trào Đông Du (1905–
thế nào?
1909).
HS: Nhớ lại kiến thức cũ trả lời.
GV: Động cơ nào khiến PBC sang NB mà
không sang TQ?
HS: NB cũng là một nước đồng chủng, đồng - Năm 1904, Hội Duy tân thành
văn nhưng lại giàu mạnh vì đi theo con đường lập do cụ Phan Bội Châu đứng
tư bản châu Âu…có thể nhờ cậy được.
đầu, khởi xướng phong trào
GV giới thịêu chân dung cụ PBC (h.102 SGKtr Đông du.

144)
GV: Ý định chuyến xuất dương năm 1905 của - Phong trào hoạt động thuận
cụ Phan là gì? Kết quả của chuyến đi này ra lợi, có lúc số du học sinh lên
sao?
đến 200 người.
HS: Nhờ Nhật giúp khí giới, tiền bạc để đánh
Pháp. Nhật hứa đào tạo cán bộ cho cuộc bạo
động vũ trang.
Tháng 9-1908, TD Pháp cấu kết
GV: Diễn biến chính của PTĐD? phân tích bản với Nhật trục xuất những người
chất của PT: bạo động.
yêu nước VN, phong trào Đông
HS: Khác với phong trào CV, chủ trương bạo du tan rã.
động của PBC được triển khai trước hết bằng
việc chuẩn bị lực lượng, tuyên truyền yêu nước,
tính đến khả năng liên kết quốc tế chống chủ
nghĩa đế quốc.
2


Củng cố: Dựa vào đâu Hội Duy tân chủ trương
bạo động vũ trang để giành độc lập? Em nghĩ gì
về chủ trương này?
* Nguyên nhân thất bại của PTĐD -> dẫn câu
nói của Bác Hồ: “Đưa hổ cửa trước, rước beo
cửa sau” -> GV nêu bài học rút ra từ thực tế
PT.
GV: Khi phong trào Đông Du đang diễn ra sôi
nổi thì xuất hiện cụôc vận động ĐKNT => HS
đọc SGK “Tháng 3-1907, . . ĐKNT” (tr.144)

GV: Lãnh đạo phong trào là ai? Vì sao gọi là
Đông Kinh Nghĩa Thục?
HS: Lãnh đạo phong trào là Lương Văn Can.
Giải thích theo SGK.
GV giới thiệu một vài nét về Lương Văn Can.
GV: Chủ trương, nhiệm vụ, tính chất và hoạt
động của ĐKNT?
HS: Dạy học các bài học về các ngành khoa
học. Có nhiệm vụ bồi dưỡng lòng yêu nước,
truyền bá nội dung học tập và nếp sống mới.
Tính chất tiến bộ vì vận động yêu nước mang
màu sắc dân chủ, nếp sống mới, chống phong
kiến.
HS thảo luận: ĐKNT có gì khác với các nhà
trường đương thời? (về tổ chức, hoạt động, nội
dung dạy và học)
Đại diện HS trả lời: ĐKNT hoạt động như một
tổ chức CM chứ không chỉ đơn thuần làm
nhiệm vụ dạy học. ĐKNT có sư phân công,
phân nhiệm, mục đích rõ ràng.
Củng cố: ĐKNT có ảnh hưởng gì đến PT chống
Pháp ở nước ta?
HS: Đã nâng cao lòng yêu nước và chí tiến thủ
quả quần chúng, truyền bá một nền tư tưởng,
học thuật mới, một nếp sống mới, hỗ trợ phong
trào Đông du, Duy tân. ĐKNT chống nền giáo
dục cũ, cổ vũ cái mới(học chữ Quốc ngữ) đả
phá và lên án phong tục tập quán lạc hậu. Tố
cáo tội ác, thức tỉnh đồng bào.
GV: Một trong những nội dung tư tưởng cơ bản

của phái “ôn hòa”, tiêu biểu là Phan Châu Trinh
và tư tưởng yêu nước của ông.
HS đọc SGK “Cũng trong .. thương nghiệp” (tr.
145).
3

2. Đông kinh nghĩa thục
(1907):
- 3-1907, Lương Văn Can,
Nguyễn Quyền… mở một
trường học tại Hà Nội, lấy tên
là ĐKNT.

- Tuy chỉ hoạt động trong thời
gian ngắn nhưng ĐKNT đã cổ
động CM, phát triển văn hoá,
ngôn ngữ dân tộc.

3. Cuộc vận động Duy tân và


GV: Lãnh đạo phong trào là ai? Hình thức hoạt phong trào chống thuế ở
động?
Trung Kì (1908)
HS: Là Phan Châu Trinh. Hình thức hoạt động - Lãnh đạo: Phan Châu Trinh,
giống với ĐKNT nhưng phạm vi rộng hơn như Huỳnh Thúc Kháng.
mở trường, diễn thuyết về các đề tài sinh hoạt - Hình thức hoạt động phong
xã hội, tình hình thế giới, tuyên truyền, đả phá phú, ảnh hưởng rất lớn đến xã
các phong tục, tập quán lạc hậu, đả phá mê tín hội VN lúc bấy giờ.
dị đoan; đả kích quan lại xấu xa, cổ động việc

mở mang công thương nghiệp.
GV giới thiệu một vài nét về Phan Châu Trinh ở
hình 104 SGK.
GV phân tích tính chất của PT => Diễn biến và
ảnh hưởng của cuộc vận động Duy tân (sử dụng
BĐVN).
HS: Năm 1908, dưới ảnh hưởng trực tiếp từ
phong trào Duy tân, một phong trào chống đi
phu, chống sưu thuế diễn ra rầm rộ ở Quảng - Pháp đàn áp, phong trào bị
Nam, Quảng Ngãi, rồi lan các tỉnh Trung Kì, dập tắt.
làm cho thực dân Pháp run sợ, thẳng tay đàn áp,
toà tuyên án xử tử nhiều nhà yêu nước, đày
PCT ra Côn Đảo.
* Củng cố: So sánh chủ trương của PBC và
PCT có điểm giống và khác nhau?
Giống: Đều mong muốn giành độc lập dân tộc,
cải cách đưa đất nước phát triển.
Khác: với PBC chủ trương dùng bạo động kết
hợp với cải cách XH để giành độc lập, PCT chủ
trương tiến hành vận động cải cách, cải cách
được tiến hành từ hai phái: nhà nước thực dân
và tự thân vận động.
+Đối với nhà nước thực dân: PCT viết thư gửi
toàn quyền Pôn-Bo (1906)
+Đối với quần chúng: Ong hô hào mở trường
học, khai trí, bài trừ hủ tục, cổ động chấn hưng
thực nghiệp.
4. Củng cố - dặn dò:
4.1. Củng cố: Đã củng cố từng phần.
4.2. Hướng dẫn tự học:

* Bài vừa học: Học theo phần củng cố.
* Bài sắp học: Tiết 49 phần II bài 30 “ Phong trào yêu nước chống Pháp từ
đầu thế kỷ XX đến năm 1918”.
D. Rút kinh nghiệm

4