Thiết kế Rubric đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 5

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOAGIÁO
GIÁO DỤC
DỤC TIỂU
HỌC
KHOA
TIỂU
HỌC

ĐINH THỊ PHƯƠNG
ĐINH THỊ PHƯƠNG

THIẾT KÊ RUBRIC ĐÁNH GIÁ Kỹ NĂNG
VẼ HÌNH HÌNH HỌC TRONG DẠY HỌC TOÁN 5
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

THIẾT KẾ RUBRIC

Chuyên
ngành: Giáo
Tiểu học
ĐÁNH GIÁ
KỸ NĂNG
VẼdục
HÌNH
HÌNH HỌC

TRONG DẠY HỌC TOÁN 5

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Chuyên ngành: Giáo dục Tiểu học

HÀ NỘI - 2017


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC

ĐINH THỊ PHƯƠNG

THIẾT KẾ RUBRIC
ĐÁNH GIÁ KỸ NĂNG VẼ HÌNH HÌNH HỌC
TRONG DẠY HỌC TOÁN 5

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục Tiểu học
Người hướng dẫn khoa học

TS. PHẠM ĐỨC HIẾU

HÀ NỘI - 2017


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành khóa luận này, em xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy
Phạm Đức Hiếu đã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình viết khóa luận tốt
nghiệp.
Em xin cảm ơn thầy/cô tại các trường Tiểu học Thanh Lâm A, Tiểu học
Thanh Lâm B, Tiểu học Đồng Xuân, Tiểu học Hùng Vương, Tiểu học Việt
Hùng đã giúp đỡ em trong quá trình tìm hiểu cơ sở thực tiễn cho khóa luận.

Em xin cảm ơn thầy/cô trong khoa Giáo dục Tiểu học, trường Đại học Sư
phạm Hà Nội 2 đã tận tình truyền đạt kiến thức trong những năm em học tập.
Với vốn kiến thức được tiếp thu trong quá trình học không chỉ là nền tảng cho
quá trình nghiên cứu khóa luận mà còn là hành trang quí báu để em bước vào
đời một cách vững chắc và tự tin.
Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn đến bố mẹ của em - người đã luôn lo lắng,
quan tâm và động viên em vượt qua mọi khó khăn trong suốt thời gian em
học tập xa nhà.
Cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến những người bạn những người đã luôn bên cạnh động viên, giúp đỡ và quan tâm em trong suốt
thời gian vừa qua.
Xuân Hòa, ngày 16 tháng 4 năm 2017
Người thực hiện
Đinh Thị Phương


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự
hướng dẫn khoa học của TS. Phạm Đức Hiếu. Các kết quả nghiên cứu trong
đề tài này là trung thực và chưa công bố dưới bất kỳ hình thức nào trước đây.
Những số liệu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá được chính tác
giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi rõ trong phần tài liệu tham khảo.

Xuân Hòa, ngày 16 tháng 4 năm 2017
Người thực hiện
Đinh Thị Phương


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU .............................................................................................................

1
1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................
1
2. Mục đích nghiên cứu ......................................................................................
2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu......................................................................................
2
4. Khách thể nghiên cứu .....................................................................................
2
5. Đối tượng nghiên cứu .....................................................................................
2
6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................
2
7. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................
3
8. Cấu trúc khóa luận ..........................................................................................
3
NỘI DUNG ................................................................................................ 4
Chương 1: Cơ sở lý luận của nghiên cứu thiết kế Rubric đánh giá kỹ
năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 5........................................................
4
1.1. Những vấn đề chung về đánh giá ................................................................
4
1.1.1. Khái niệm về đánh giá ...............................................................................
4
1.1.2. Mục đích đánh giá .....................................................................................
5
1.1.3. Các đối tượng đánh giá ..............................................................................
7
1.1.4. Quy trình đánh giá .....................................................................................

9
1.1.5. Các xu hướng đổi mới trong đánh giá ........................................................
9
1.2. Nội dung dạy học hình hình học và kỹ năng vẽ hình hình học trong
Toán 5 .................................................................................................................
10
1.2.1. Nội dung dạy học hình hình học trong Toán 5...........................................
10
1.2.2. Kỹ năng vẽ hình hình học trong Toán 5 ....................................................
12
1.3. Rubric ...........................................................................................................
12
1.3.1. Khái niệm Rubric.......................................................................................
12
1.3.2. Phân loại Rubric ........................................................................................
13
1.3.3. Nguyên tắc và quy trình thiết kế Rubric .....................................................
14


1.3.4. Áp dụng Rubric trong dạy học ................................................................
19
Chương 2: Thực trạng đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học trong dạy học
Toán 5 .................................................................................................................
22
2.1. Mục đích, đối tượng khảo sát ................................................................22
2.1.1 Mục đích khảo sát ......................................................................................
22
2.1.2. Đối tượng khảo sát ....................................................................................
22

2.2. Nội dung khảo sát .........................................................................................
22
2.3. Phương pháp khảo sát ...................................................................................
23
2.4. Công cụ khảo sát ...........................................................................................
23
2.5. Kết quả khảo sát............................................................................................
25
Chương 3: Thiết kế Rubric đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học trong dạy
học Toán 5 ...........................................................................................................
36
3.1. Nguyên tắc thiết kế Rubric đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học trong
dạy học Toán cho học sinh lớp 5................................................................ 36
3.1.1. Đảm bảo nguyên tắc chung trong kiểm tra đánh giá ................................
36
3.1.2. Đảm bảo quy trình thiết kế Rubric đánh giá ..............................................
36
3.1.3. Đảm bảo phù hợp với mục tiêu, nội dung chương trình dạy học
hình học Toán 5 ................................................................................................
36
3.1.4. Đảm bảo phù hợp với đặc điểm của học sinh lớp 5................................
37
3.1.5. Đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường .............................
37
3.2. Quy trình thiết kế Rubric đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học trong
dạy học Toán 5 ................................................................................................
38
3.3. Rubric đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 5 ..................
43
3.3.1. Rubric tổng hợp đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học trong dạy

học Toán 5 ................................................................................................ 43
3.3.2. Rubric phân tích đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học trong dạy
học Toán 5 ................................................................................................ 44
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ..............................................................................
50


MỤC LỤC HÌNH
Trang
Hình 1: Quy trình đánh giá……………………………………………

9

Hình 2: Quy trình thiết kế Rubric đánh giá kỹ năng…………………..

18

Hình 3: Tầm quan trọng của kỹ năng vẽ hình hình học trong nội dung
dạy học hình hình học ở Tiểu học…………………………………….

25

Hình 4: Tầm quan trọng của kỹ năng vẽ hình hình học trong nội dung
dạy học hình hình học lớp 5…………………………………………..

26

Hình 5: Thực trạng kỹ năng vẽ hình hình học của học sinh lớp 5 hiện
nay ……………………………………………………………………

27

Hình 6: Tầm quan trọng của việc đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học
trong dạy học Toán cho học sinh lớp 5……………………………….

28

Hình 7: Hiệu quả của hoạt động đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học tại
trường Tiểu học hiện nay………………………………………………

29

Hình 8: Hoạt động đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học của học sinh….

30

Hình 9: Thời điểm giáo viên thực hiện hoạt động đánh giá kỹ năng vẽ
hình hình học………………………………………………………….

31

Hình 10: Phương thức đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học của học
sinh…………………………………………………………………….

32

Hình 11: Đối tượng tham gia đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học của
học sinh………………………………………………………………..

33

MỤC LỤC BẢNG
Trang
Bảng 1: Ví dụ Rubric tổng hợp………………………………………..

13

Bảng 2: Ví dụ Rubric phân tích……………………………………….

14

Bảng 3: Viết tiêu chí theo thang Bloom………………………………

18

Bảng 4: Tầm quan trọng của kỹ năng vẽ hình hình học trong nội dung
dạy học hình hình học ở Tiểu học……………………………………..

25

Bảng 5: Tầm quan trọng của kỹ năng vẽ hình hình học trong nội dung
dạy học hình hình học lớp 5…………………………………………...

26

Bảng 6: Thực trạng kỹ năng vẽ hình hình học của học sinh lớp 5 hiện
nay …………………………………………………………………….

27

Bảng 7: Tầm quan trọng của việc đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học
trong dạy học Toán cho học sinh lớp 5……………………………….

28

Bảng 8: Hiệu quả của hoạt động đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học
tại trường Tiểu học hiện nay…………………………………………..

29

Bảng 9: Hoạt động đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học của học sinh…

30

Bảng 10: Thời điểm giáo viên thực hiện hoạt động đánh giá kỹ năng
vẽ hình hình học……………………………………………………….

31

Bảng 11: Phương thức đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học của học
sinh ……………………………………………………………………

32

Bảng 12: Đối tượng tham gia đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học của
học sinh………………………………………………………………..

33

Bảng 13: Hình thức Rubric tổng hợp………………………………….

34

Bảng 14: Hình thức Rubric phân tích…………………………………

35

Bảng 15: Rubric tổng hợp đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học trong
dạy học Toán 5………………………………………………………...

43

Bảng 16: Rubric phân tích đánh giá kỹ năng vẽ hình hình tam giác…

44

Bảng 17: Rubric phân tích đánh giá kỹ năng vẽ hình hình thang…….

46


Bảng 18: Rubric phân tích đánh giá kỹ năng vẽ hình hình tròn,
đường tròn…………………………………………………………….

48


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài

Toán học là môn học có vai trò quan trọng ở tất cả các cấp học. Kiến thức
Toán học không chỉ phục vụ để học tốt môn Toán hay các vấn đề Toán học
mà còn góp phần quan trọng trong học tập các môn học khác. Để tiếp thu tốt
các kiến thức Toán học ở bất cứ bậc học nào thì kiến thức nền tảng là rất quan
trọng - đó chính là kiến thức Toán được học ở giai đoạn Tiểu học. Trong đó,
lớp 5 - lớp cuối cấp Tiểu học, có vai trò chuyển cấp, là cầu nối quan trọng để
các em tiếp thu tốt kiển thức ở cấp Trung học Cơ sở. Do đó, các kiến thức
trong chương trình Toán 5 được tập trung rà soát lại, đồng thời nâng cao hơn
về yêu cầu tư duy, tưởng tượng, sáng tạo so với các lớp học trước đó.
Đặc biệt, với các nội dung liên quan đến vẽ hình hình học thì kỹ năng vẽ
hình hình học liên tục cần tới trong quá trình học Toán của các em. Nội dung
Toán 5 có nội dung về hình học không gian là phần kiến thức mới, đòi hỏi tư
duy tưởng tượng không gian. Nội dung này đòi hỏi học sinh phải có kỹ năng
vẽ hình học phẳng tốt hơn cả thì mới có thể dễ dàng tưởng tượng, hình dung
về loại hình này. Tuy nhiên đa số học sinh vẫn còn lúng túng trong khi vẽ một
số hình. Vì vậy cần có đánh giá kịp thời kỹ năng vẽ hình của các em để có
những thay đổi hay hỗ trợ kịp thời với từng mức độ kỹ năng của học sinh.
Việc đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 5 hiện nay
chưa thực sự đạt hiệu quả. Một trong những nguyên nhân dẫn tới thực trạng
trên là do việc đánh giá chủ yếu vẫn nặng về giáo điều, chưa sử dụng được
công cụ hỗ trợ một cách hợp lí, có hệ thống. Rubric là công cụ đánh giá hữu
hiệu, làm cho người học và người dạy trở nên gần gũi, kết quả đánh giá trở
nên rõ ràng, minh bạch hơn. Hơn nữa, Rubric tác động tích cực đến thái độ
của người học bởi qua các tiêu chí đánh giá mà giáo viên thiết kế, họ thấy rõ
được mong đợi của giáo viên theo tiêu chí nào đó, đồng thời người học xác
định được mục đích học tập của mình. Thực tế cho thấy Rubric đã và đang
được sử dụng phổ biến trên thế giới. Song với nền giáo dục tại Việt Nam thì
1

thuật ngữ này vẫn còn khá lạ lẫm. Đến nay đã có nghiên cứu về thiết kế
Rubric cho một số nội dung của Toán học nhưng chủ yếu dành cho cấp học
Trung học Cơ sở và Trung học Phổ thông, chưa có nghiên cứu nào trong Toán
Tiểu học nói chung, đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học nói riêng. Hơn nữa,
khi tiếp xúc với loại công cụ này, khó khăn mà giáo viên dễ gặp phải là công
cụ đánh giá này đòi hỏi người thiết kế dành khá nhiều thời gian, công sức.
Nếu có bản thiết kế sẵn hoặc có một mẫu gợi ý thiết kế dễ hiểu, dễ làm thì
việc áp dụng Rubric vào đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học chắc chắn sẽ
được sử dụng rộng rãi và đem lại hiệu quả thiết thực.
Từ những lí do trên tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Thiết kế Rubric đánh
giá kỹ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 5”.
2. Mục đích nghiên cứu
Thiết kế Rubric đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 5.
Qua đó góp phần nâng cao hiệu quả dạy học và góp phần đổi mới các phương
pháp kiểm tra - đánh giá.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về thiết kế Rubric đánh giá kỹ năng vẽ hình hình
học trong dạy học Toán 5.
- Làm rõ thực trạng đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 5.
- Thiết kế Rubric mẫu để đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học trong dạy học
Toán 5.
4. Khách thể nghiên cứu
- Hoạt động đánh giá kỹ năng vẽ hình trong dạy học môn Toán.
5. Đối tượng nghiên cứu
- Phương pháp đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 5 bằng
Rubric.
6. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
- Phương pháp điều tra.
2

- Phương pháp xử lí số liệu.
7. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nội dung: Kỹ năng vẽ các hình hình học trong chương trình Toán 5
hiện hành.
- Phạm vi điều tra: Điều tra thực trạng tại trường Tiểu học Thanh Lâm A (Mê
Linh - Hà Nội), Tiểu học Thanh Lâm B (Mê Linh - Hà Nội), Tiểu học Đồng
Xuân (Phúc Yên - Vĩnh Phúc), Tiểu học Hùng Vương (Phúc Yên - Vĩnh
Phúc), Tiểu học Việt Hùng (Đông Anh - Hà Nội).
8. Cấu trúc khóa luận
Ngoài Phụ lục, phần Mở đầu, phần Kết luận và kiến nghị, Tài liệu tham
khảo, cấu trúc khóa luận gồm 03 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận của nghiên cứu thiết kế Rubric đánh giá kỹ năng
vẽ hình hình học trong dạy học Toán 5
Chương 2: Thực trạng đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học trong dạy học
Toán 5
Chương 3: Thiết kế Rubric đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học trong dạy
học Toán 5

3


NỘI DUNG
Chương 1: Cơ sở lý luận của nghiên cứu thiết kế Rubric đánh
giá kỹ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 5
1.1. Những vấn đề chung về đánh giá
1.1.1. Khái niệm về đánh giá
Khái niệm đánh giá được hiểu theo nghĩa chung nhất là quá trình thu thập
thập, tổng hợp và diễn giải thông tin hỗ trợ cho việc ra quyết định.

Theo Nitko và Brookhart [1], đánh giá trong giáo dục là một khái niệm
rộng, nó được định nghĩa như một quá trình thu thập thông tin và sử dụng các
thông tin này để ra quyết định về học sinh, về chương trình, về nhà trường và
đưa ra các chính sách giáo dục. Các quyết định liên quan đến học sinh bao
gồm hoạt động giảng dạy trong lớp, xếp chỗ (xếp chỗ cho học sinh vào các
chương trình học khác nhau), hướng dẫn và tư vấn, tuyển chọn học sinh để
cấp học bổng… xác nhận năng lực học sinh.
Như vậy, đánh giá trong giáo dục là một quá trình thu thập, tổng hợp diễn
giải thông tin về đối tượng cần đánh giá (hiểu biết hay năng lực của học sinh,
chương trình, nhà trường…) một cách có hệ thống nhằm mục đích hiểu biết
sâu và sử dụng các thông tin này để đưa ra quyết định về học sinh, về chương
trình, về nhà trường hay đưa ra các chính sách giáo dục.
Đánh giá trong lớp học là một thuật ngữ chung, đó là một quá trình thu
thập, tổng hợp, diễn giải thông tin hay dữ liệu liên quan đến việc học tập và
trải nghiệm của học sinh nhằm mục đích phát triển một sự hiểu biết sâu về
điều gì học sinh biết, học sinh hiểu và học sinh làm được, như là kết quả của
sự trải nghiệm giáo dục của chính các em, để đưa ra quyết định giáo dục liên
quan đến học sinh. Như vậy đánh giá bao gồm tất cả các cách thức giáo viên
thu thập và sử dụng các loại thông tin định tính, định lượng thu thập được
trong quá trình giảng dạy trên lớp học nhằm đưa ra những phán xét, nhận
định, quyết định [2]. Các thông tin này cũng được chính học sinh sử dụng để
cải tiến học tập, đồng thời giúp giáo viên hiểu học trò mạnh điểm gì, yếu điểm
4


gì để lập kế hoạch giảng dạy và điều chỉnh việc giảng dạy, phân loại, xếp
hạng và thiết lập một môi trường tương tác văn hóa xã hội giúp cho học sinh
học tập tiến bộ hơn [2].
1.1.2. Mục đích của đánh giá trong giáo dục
Việc đánh giá học sinh nhằm các mục đích sau:

- Làm sáng tỏ mức độ đạt được và chưa đạt được về các mục tiêu dạy học,
tình trạng kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, thái độ của học sinh so với yêu cầu của
chương trình; phát hiện những sai sót và nguyên nhân dẫn tới những sai sót
đó, giúp học sinh điều chỉnh hoạt động học tập của mình.
- Công khai hóa các nhận định về năng lực, kết quả học tập của mỗi em
học sinh và cả tập thể lớp, tạo cơ hội cho các em có kỹ năng tự đánh giá, giúp
các em nhận ra sự tiến bộ của mình, khuyến khích động viên và thúc đẩy việc
học tập ngày một tốt hơn.
- Giúp giáo viên có cơ sở thực tế để nhận ra những điểm mạnh, điểm yếu
của mình, tự điều chỉnh, hoàn thiện hoạt động dạy, phấn đấu không ngừng
nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học.
Như vậy việc đánh giá kết quả học tập của học sinh nhằm:
- Nhận định thực trạng, định hướng điều chỉnh hoạt động học tập của học
sinh.
- Tạo điều kiện nhận định thực trạng, định hướng điều chỉnh hoạt động
giảng dạy của giáo viên.
- Trong nhà trường, việc đánh giá kết quả học tập của học sinh được thực
hiện thông qua việc kiểm tra và thi theo những yêu cầu chặt chẽ.
Vì thế kiểm tra và đánh giá là hai việc luôn đi kèm với nhau tuy rằng
không phải mọi việc kiểm tra đều nhằm mục đích đánh giá. [3]
Trong đánh giá giáo dục hiện nay thường xảy ra theo các hướng:
- Đánh giá để phát triển học tập, đánh giá như là quá trình học và đánh
giá quá trình học tập.
- Đánh giá để phát triển học tập hay đánh giá vì sự tiến bộ của người học.

5


Xác định được rõ mức độ đạt kiến thức, kỹ năng bằng cách nào học sinh
đạt được, sự tiến bộ của các em thế nào, học sinh đang gặp khó khăn gì trong

việc đạt mục tiêu học tập… Đánh giá để phát triển học tập đòi hỏi giáo viên
sử dụng thông tin về kết quả kiểm tra, đánh giá để cải thiện hoạt động giảng
dạy, phát triển năng lực của học sinh. Kiểm tra, đánh giá vì sự tiến bộ nghĩa là
đánh giá phải diễn ra trong suốt quá trình dạy học, phải cung cấp những thông
tin phản hồi giúp giáo viên biết từng học sinh tiến bộ đến đâu, những lĩnh vực
nào có sự tiến bộ, chỗ nào còn yếu để điều chỉnh quá trình dạy học. Đánh giá
để phát triển học tập hay sự tiến bộ của học sinh thay vì để xếp hạng, nhằm
chủ yếu phản hồi cho người học biết những điểm mạnh điểm yếu để học sinh
điều chỉnh cách học, cải thiện thành tích, đánh giá phải làm sao để học sinh
không sợ hãi, không bị thương tổn để thúc đẩy học sinh nỗ lực học tập. Đánh
giá vì sự tiến bộ của học sinh còn có ý nghĩa là sự đánh giá phải diễn ra trong
suốt quá trình dạy học, giúp học sinh so sánh phát hiện mình thay đổi thế nào
trên con đường đạt mục tiêu học tập của cá nhân đã đặt ra.
- Đánh giá như một phương pháp học tập/đánh giá là hoạt động học tập:
Cho phép học sinh phản ánh nói ra những suy nghĩ, kể cả những suy nghĩ
không đúng và tự đánh giá sự tiến bộ của mình theo mục tiêu học tập cá nhân
[4]. Khi xem đánh giá với tư cách là một quá trình học tập, thì học sinh không
chỉ là người bị đánh giá mà còn là người cùng tham gia đánh giá, giáo viên
giúp học sinh học cách tự phản hồi để biết mình mắc lỗi, thiếu hoặc yếu ở
điểm nào để điều chỉnh hoạt động học của chính mình. Đánh giá như là hoạt
động học tập đòi hỏi giáo viên phải chỉ dẫn cho học sinh cách thức đánh giá
thế nào, học sinh phải học được cách đánh giá của giáo viên, phải biết đánh
giá lẫn nhau và biết tự đánh giá. Có như vậy, học sinh mới chủ động tự phản
hồi, giám sát kết quả học tập của mình tiến bộ đến đâu, tốt hay chưa tốt thế
nào. Đánh giá phải tạo ra, nâng cao năng lực đánh giá của chính người học,
tức là giúp các em hình thành khả năng tự đánh giá, đánh giá lẫn nhau,… để
phát triển năng lực tự học của từng học sinh. Đây cũng là mục tiêu giáo dục.

6

- Đánh giá về kết quả học tập: Hỗ trợ giáo viên cách sử dụng chứng cứ để
xác nhận kết quả học tập của học sinh theo mục tiêu và chuẩn. Sau khi học
sinh kết thúc một giai đoạn học thì tổ chức đánh giá tổng kết; kết quả đánh giá
thường là những điểm số dùng để xếp hạng, phân loại học sinh, đối chiếu với
mục tiêu và chuẩn để biết học sinh đã đạt được ở mức độ nào [2].
Từ các hướng trên có thể thấy mục đích đánh giá kết quả học tập là:
- Đánh giá vì sự tiến bộ của người học.
- Đánh giá để phát triển năng lực học sinh.
- Đánh giá nhằm xếp loại, phân loại học sinh.
1.1.3. Các đối tượng đánh giá
- Đối tượng đánh giá trong giáo dục:
Các đối tượng đánh giá trong giáo dục rất đa dạng: đánh giá về nhận thức,
thái độ, hành vi của con người trong tình huống nhất định [4].
Trong giáo dục, trước hết là đánh giá học sinh, đánh giá giáo viên [5]. Tất
cả những người tham gia vào tiến trình giáo dục đều có thể là đối tượng để
đánh giá. Tất nhiên, sự đánh giá ở mỗi đối tượng phải được xem xét theo
những tiêu chuẩn và tiêu chí riêng cho phù hợp. Những tiêu chuẩn và tiêu chí
đó phải thật rõ ràng, cụ thể và việc đánh giá phải đảm bảo sự tôn trọng đối với
con người. Trong giáo dục, việc đánh giá được tiến hành ở nhiều cấp độ khác
nhau như: đánh giá hệ thống giáo dục, đánh giá một nhà trường, một cơ sở
giáo dục và đào tạo, đánh giá hoạt động dạy học và giáo dục của giáo viên,
kết quả học tập của học sinh, các thành tố của quá trình giáo dục, dạy học…
Đánh giá hệ thống giáo dục của một quốc gia như: đánh giá chất lượng,
hiệu quả của công tác tổ chức, quản lý, đào tạo, đánh giá kết quả của một
cuộc cải cách giáo dục, đánh giá hiệu quả công tác quản lý, chỉ đạo các hoạt
động giáo dục của sở Giáo dục và Đào tạo, phòng Giáo dục và Đào tạo… [5]
Đối với nhà trường và cơ sở Giáo dục và Đào tạo, đánh giá theo một số
lĩnh vực như: chương trình giáo dục, học liệu; trình độ chuyên môn và nhân
cách giáo viên; cơ sở vật chất, kỹ thuật, phương pháp và công nghệ dạy học;

7


kết quả học tập của học sinh; hiệu quả quản lý nhà trường. [5]
Đánh giá các bộ phận cấu thành của quá trình giáo dục như: Đánh giá các
mục tiêu giáo dục, nhằm giúp cho việc lựa chọn mục tiêu hợp lý hơn, đánh
giá các chương trình đào tạo, mục đích là xem xét tính khả thi và hiệu quả của
chương trình ở các mặt (mục tiêu chương trình, cấu trúc nội dung chương
trình, phương pháp giảng dạy và học tập dự kiến áp dụng cũng như các nguồn
tài liệu, thiết bị, đội ngũ, tài chính, mức độ thực hiện chương trình); đánh giá
các phương pháp và kỹ thuật được sử dụng trong giáo dục hoặc giảng dạy [6].
Sau đây sẽ đề cập cụ thể hơn một vài lĩnh vực đánh giá trong giáo dục:
 Đánh giá kết quả học tập của người học.
 Đánh giá chương trình.
 Đánh giá giáo viên, giảng viên.
 Đánh giá nhà trường và các cơ sở Giáo dục và Đào tạo.
- Chủ thể đánh giá trong giáo dục:
Trong giáo dục, mỗi con người đều có thể là đối tượng đánh giá, đồng thời
cũng lại là chủ thể đánh giá [7]. Các nhà giáo dục bên trong một cơ sở Giáo
dục và Đào tạo tham gia trực tiếp vào quá trình đào tạo là những người đánh
giá thường xuyên nhất như: giáo viên tiến hành các hoạt động đánh giá học
sinh của mình, đánh giá về rèn luyện đạo đức, đánh giá kết quả học tập…
Việc đánh giá này nhằm đảm bảo các mối liên hệ giữa người đánh giá và đối
tượng được đánh giá.
+ Đánh giá bởi các chuyên gia hoặc người độc lập: Họ được trao quyền
tạm thời hoặc thường xuyên đánh giá sự cải cách, đánh giá các cơ sở giáo dục
hoặc một hành động giáo dục cụ thể.
+ Đánh giá những người xung quanh mình: Công cụ đánh giá này thu
được những thông tin đa dạng.

+ Tự đánh giá bản thân về bản chất là sự tự nhận xét, đánh giá: Để tự đánh
giá cần phải tiến hành thu thập thông tin, phải phân tích, so sánh, tổng hợp…
để rút ra nhận định, kết luận về bản thân và có những điều chỉnh phù hợp.
8


Như vậy tự đánh giá không chỉ là một phương tiện bổ ích mà còn là một cách
tốt để rèn tính tự lập của học sinh.
1.1.4. Quy trình đánh giá
Tùy thuộc vào đối tượng đánh giá, cấp độ và phạm vi đánh giá mà mỗi
loại hình đánh giá sẽ được tiến hành theo các bước cụ thể [7]. Tuy nhiên, một
quy trình đánh giá chung thường bao gồm các bước sau:
Xác định mục đích đánh giá

Xác định tiêu chuẩn đánh giá

Thu thập các thông tin đánh giá

Đối chiếu các tiêu chuẩn với các thông tin đã thu thập

Kết luận và đưa ra những quyết định
Hình 1: Quy trình đánh giá
1.1.5. Các xu hướng đổi mới trong đánh giá
Cùng với sự phát triển kinh tế, sự thay đổi của xã hội, đòi hỏi giáo dục phổ
thông nói chung, Giáo dục Tiểu học nói riêng phải có sự thay đổi [2;7]. Dưới
đây là một số xu hướng đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học
sinh hiện nay.
- Chuyển từ chủ yếu sử dụng đánh giá kết quả học tập cuối môn học, khóa
học (đánh giá tổng kết) nhằm mục đích xếp hạng, phân loại sang sử dụng đa

9


dạng các loại hình đánh giá, coi trọng đánh giá thường xuyên, định kì sau
từng phần, từng chương nhằm mục đích phản hồi điều chỉnh quá trình giảng
dạy và học tập (đánh giá quá trình).
- Chuyển dần từ chủ yếu đánh giá kiến thức, kỹ năng sang đánh giá năng
lực của người học. Tức là chuyển trọng tâm đánh giá chủ yếu ghi nhớ, hiểu
kiến thức, sang đánh giá năng lực vận dụng, giải quyết những vấn đề của thực
tiễn cuộc sống, đặc biệt chú trọng đánh giá các năng lực tư duy bậc cao như
năng lực giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo.
- Chuyển từ đánh giá một chiều (giáo viên đánh giá), sang đánh giá đa
chiều (không chỉ giáo viên đánh giá mà học sinh cùng đánh giá - tự đánh giá,
đánh giá lẫn nhau).
- Chuyển đánh giá từ một hoạt động độc lập với quá trình dạy học sang
hoạt động đánh giá được tích hợp vào quá trình dạy học, xem đánh giá là một
phương pháp dạy học.
- Sử dụng công nghệ thông tin trong kiểm tra, đánh giá: sử dụng các phần
mềm thẩm định các đặc tính đo lường của công cụ đánh giá (độ tin cậy, độ
khó…).
1.2. Nội dung dạy học hình hình học và kỹ năng vẽ hình hình học trong
Toán 5
1.2.1. Nội dung dạy học hình hình học trong Toán 5
Phân môn hình học trong chương trình Toán 5 gồm [8]:
- Hình tam giác.
- Diện tích hình tam giác.
- Hình thang.
- Diện tích hình thang.
- Hình tròn. Đường tròn.
- Chu vi hình tròn.

- Diện tích hình tròn.
- Giới thiệu biểu đồ hình quạt.

10


- Hình hộp chữ nhật. Hình lập phương.
- Diện tích xung quanh và diện tích toàn phần của hình hộp chữ nhật.
- Diện tích xung quanh và diện tích toàn phần của hình lập phương.
- Thể tích của một hình.
- Xăng-ti-mét khối. Đề-xi-mét khối.
- Mét khối.
- Thể tích hình hộp chữ nhật.
- Thể tích hình lập phương.
- Giới thiệu hình trụ. Giới thiệu hình cầu.
Hình học trong môn Toán 5 gồm các nội dung:
- Hình thành các biểu tượng hình học mới: hình tam giác, hình thang, hình
tròn, đường tròn, hình lập phương, hình hộp chữ nhật, hình trụ, hình cầu.
- Tính chu vi, diện tích của một số hình học:
o Giới thiệu diện tích một hình.
o Hình thành công thức, kỹ năng tính chu vi và diện tích: hình tam giác,
hình thang, hình tròn, đường tròn, hình hộp chữ nhật, hình lập phương.
- Tính thể tích của hình hộp chữ nhật, hình lập phương.
- Thực hành vẽ hình tam giác, hình thang, hình tròn, đường tròn.
Như vậy, với nội dung hình học Toán 5 và các nội dung hình học đã học ở
lớp dưới, việc đánh giá chỉ yêu cầu học sinh thực hành vẽ được các hình học
phẳng cơ bản. Cụ thể, Toán 5 giới thiệu và hình thành kỹ năng vẽ hình liên
quan tới hình tam giác, hình thang, hình tròn, đường tròn. Đối với các hình
không gian: hình hộp chữ nhật, hình lập phương, hình trụ, hình cầu thì
chương trình không đi vào rèn kỹ năng vẽ hình mà bên cạnh việc giới thiệu để

học sinh nhận biết đặc điểm hình thì chỉ đưa ra các công thức tính toán liên
quan để các em có thể áp dụng làm bài tập, tính toán.
Tóm lại, khi đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học ở học sinh lớp 5, giáo viên
chỉ đánh giá kỹ năng vẽ các hình học phẳng được giới thiệu mà thôi.

11


1.2.2. Kỹ năng vẽ hình hình học trong Toán 5
Việc hình thành và phát triển kỹ năng vẽ hình hình học giúp các em khắc
sâu và nắm được các nội dung hình học, có óc tưởng tượng phong phú về
hình vẽ và hình trong thực tế, tạo cho học sinh có hứng thú đối với môn hình
học… Một lần nữa khẳng định rằng: việc hình thành và phát triển kỹ năng vẽ
hình hình học ở học sinh lớp 5 là rất quan trọng.
Liên quan tới vẽ các hình hình học phẳng mà học sinh được học thì kỹ
năng vẽ hình hình học trong Toán 5 bao gồm:
- Kỹ năng lấy điểm.
- Kỹ năng đặt thước.
- Kỹ năng vạch đường thẳng bằng bút, phấn.
- Kỹ năng tính góc để vẽ.
- Kỹ năng kí hiệu hình.
- Kỹ năng sử dụng compa, e-ke trong vẽ hình.
1.3. Rubric
1.3.1. Khái niệm Rubric
Rubric là một cách đánh giá, là một công cụ đánh giá được sử dụng khá
rộng rãi trong thực tiễn giáo dục và thực tiễn trên thế giới hiện nay.
Các Rubric dùng trong dạy học được thiết kế cho các mục đích đánh giá
khác nhau, song đều dựa cùng trên một nguyên tắc chung: so sánh, đối chiếu,
kiểm chứng kết quả đạt được với các chuẩn và tiêu chí đã được thống nhất
xây dựng trước khi thực hiện hoạt động. Rubric là một cách đánh giá, công cụ

đánh giá được sử dụng khá rộng rãi trong thực tiễn giáo dục và dạy học hiện
nay trên thế giới.
Rubric là bảng mô tả chi tiết có tính hệ thống (theo chuẩn, tiêu chí và mức)
những kết quả (kiến thức, kỹ năng, thái độ) mà người học nên làm và cần phải
làm để đạt được mục tiêu cuối cùng khi thực hiện một nhiệm vụ cụ thể. Các
Rubric dung trong dạy học được thiết kế cho các mục đích đánh giá khác
nhau, song đều dựa trên cùng một nguyên tắc chung: so sánh, đối chiếu và

12


kiểm chứng kết quả đạt được với các chuẩn và tiêu chí đã được thống nhất
xây dựng trước khi thực hiện hoạt động. [9;10]
Theo Trần Kiều và Nguyễn Thị Lan Phương, Rubric là bản mô tả đầy đủ
những gì người học cần chứng tỏ để được xếp hạng năng lực giỏi, khá, trung
bình, yếu, kém đối với yêu cầu môn học. [11]
Tóm lại, Rubric là một công cụ dùng để đánh giá kết quả học tập của
người học, được thể hiện bằng bản mô tả các tiêu chí đánh giá theo các cấp
độ khác nhau trên cơ sở các yêu cầu, mục tiêu cần đạt của môn học.
1.3.2. Phân loại Rubric
Trong thực tiễn dạy học, cùng với các công cụ khác vẫn thường được dùng
để đánh giá kết quả học tập, Rubric được thiết kế theo nhiều mẫu, dạng khác
nhau tùy theo mục đích đánh giá. Tính ưu việt của Rubric nằm ở chỗ nó cho
phép cùng một lúc có thể vừa cho điểm vừa xếp hạng kết quả thực hiện nhiệm
vụ học tập của người học [9].
Căn cứ vào chức năng và mục đích đánh giá, có thể chia Rubric thành 2
loại như sau:
- Tổng hợp (Holistic)
Rubric tổng hợp thường được sử dụng để đánh giá một cách tổng thể toàn
bộ quá trình thực hiện nhiệm vụ hoặc sản phẩm cụ thể. Rubric tổng hợp

không đòi hỏi sự mô tả chi tiết về các tiêu chí (chỉ số) thực hiện của từng
công đoạn hay kết quả trung gian. [12]
Ví dụ:
Bảng 1: Ví dụ Rubric tổng hợp
Điểm

Mô tả

3

Hoàn thành các bài tập đầy đủ, đúng hạn, chất lượng tốt.

2

Hoàn thành hầu hết các bài tập, đúng hạn.

1

Không thực hiện được một số nhiệm vụ, mắc nhiều lỗi.
13


- Phân tích (Analytic)
Rubric phân tích được sử dụng để đánh giá cho điểm từng công đoạn hoặc
kết quả trung gian trong quá trình người học thực hiện nhiệm vụ. Các điểm
đánh giá thành phần sẽ được cộng lại thành điểm tổng kết cuối cùng [13].
Rubric phân tích đòi hỏi phải có sự mô tả chi tiết (đặc tả) các chỉ số tương
ứng với tiêu chí, mức/cấp độ và điểm số [12].
Ví dụ:
Bảng 2: Ví dụ Rubric phân tích

Tiêu chí

Hoàn thành tốt

Hoàn thành

Chưa hoàn thành

Điểm: 3

Điểm: 2

Điểm:1

Đã thuộc lời bài hát, Đã thuộc lời bài
Hát

hát tròn chữ, trôi hát, hát tròn chữ, Chưa thuộc bài
chảy, có ngữ điệu trôi chảy, chưa có hát
hay.

Múa

Múa đúng nhịp, hay,
đẹp.

ngữ điệu.
Múa đúng động tác
vẫn

còn

ngập

ngừng.

Chưa thuộc động
tác múa.

1.3.3. Nguyên tắc và quy trình thiết kế Rubric
 Nguyên tắc thiết kế Rubric
Một Rubric được thiết kế tốt cần đáp ứng được những nguyên tắc cơ bản
sau [9]:
- “Lý tưởng hóa”: Các mô tả tiêu chí cần phải được diễn đạt theo phổ (dải)
đi từ mức cao nhất đến mức thấp nhất (hoặc ngược lại).
- Phân hóa: Các mô tả tiêu chí cần phải chỉ ra được ranh giới (sự khác
biệt) giữa các mức/cấp độ hoàn thành đối với từng người học và giữa các
người học với nhau.
- Khách quan hóa: Các mô tả tiêu chí cần phải thể hiện được hết các đặc
14


tính, khía cạnh của hoạt động hoặc kết quả sản phẩm thực hiện (theo mục
tiêu), bởi lẽ tiêu chí đánh giá chính là sự “diễn đạt lại mục tiêu” một cách cụ
thể.
- Kích thích, tạo động lực phát triển: Các mô tả tiêu chí cần phải chỉ ra
được những định hướng mà người học người dạy cần hướng tới để thực hiện
mục tiêu, giúp người học/người dạy tự đánh giá, đánh giá và cùng đánh giá.
 Quy trình thiết kế chung của Rubric:

Về mặt lý thuyết, bất kỳ một hoạt động đánh giá nào cũng đều dựa trên
việc so sánh, đối chiếu và kiểm chứng đặc tính giá trị (tiêu chí cụ thể) của sự
vật, hiện tượng với một chuẩn đã được thừa nhận nào đó. Các tiêu chí được
đánh giá theo cấp độ tương ứng với các mức chất lượng, giá trị của sự vật
hiện tượng và có thể được mã hóa (ví dụ bằng điểm số chất lượng) [10].
Theo Lê Thị Ngọc Nhẫn [10] thì để xây dựng các tiêu chí đánh giá môn
học, kỹ năng theo Rubric một cách hiệu quả, giáo viên cần thực hiện theo các
bước sau đây:
Bước 1: Chuẩn bị
- Giáo viên nghiên cứu nội dung, chương trình, mục tiêu, chuẩn kiến thức, kỹ
năng cần đạt của từng môn học.
- Lựa chọn hình thức trình bày Rubric phù hợp.
- Phân công nhiệm vụ cho các thành viên trong tổ bộ môn xây dựng các tiêu
chí.
- Nghiên cứu cách viết các tiêu chí đánh giá nhận thức người học:
Theo Bloom [17] nhận thức trong quá trình học tập có các cấp độ sau:
1) Biết: ghi nhớ, nhận biết, tái hiện.
2) Hiểu: thông hiểu, diễn đạt theo ngôn ngữ của mình.
3) Ứng dụng: vận dụng vào các tình huống khác nhau và vào thực tiễn.
4) Phân tích: tách các thành tố của một kiến thức.
5) Tổng hợp: khái quát từ nhiều thành tố thành một vấn đề lớn.
6) Đánh giá: xem xét toàn bộ quá trình, đưa ra nhận định tổng quát.

15


Tuy nhiên, ở cấp Tiểu học, với trình độ tâm lí, nhận thức của học sinh,
thang đánh giá sử dụng phù hợp bao gồm 3 mức độ:
1) Biết
2) Hiểu

3) Ứng dụng
Thang Bloom tu chỉnh (Bloom’s Revised Taxonomy) gồm các cấp độ như
sau:
1) Nhớ (điều chỉnh bậc thấp nhất là “nhớ” thay vì là “biết”)
2) Hiểu
3) Vận dụng
4) Phân tích
5) Đánh giá
6) Sáng tạo (bỏ đi bậc “tổng hợp” và thêm vào bậc cao nhất là “sáng tạo”)
Theo mô hình phát triển kỹ năng của Dreyfus [14], quá trình một người
học hình thành và phát triển kỹ năng bao gồm 5 mức:
1) Người tập sự - ở giai đoạn này, các nhiệm vụ học tập chưa được đặt trong
bối cảnh tình huống cụ thể để người học có thể nhận diện ra chúng mà không
cần đến kinh nghiệm về các tình huống đó. Họ được cung cấp các nguyên tắc
để giúp họ đưa ra quyết định dựa trên những đặc điểm “không mang tính tình
huống” (non-situational). Trách nhiệm cá nhân chỉ dừng lại ở việc tuân thủ
các nguyên tắc và không hề có sự điều chỉnh những nguyên tắc này.
2) Người bắt đầu - người học bắt đầu nhận diện các tình huống mang tính
hoàn cảnh và áp dụng các quy tắc cho từng hoàn cảnh riêng biệt, bắt đầu trải
nghiệm những tình huống ngoại lệ. Tuy nhiên quyết định của họ vẫn được
đưa ra dựa trên việc áp dụng các quy tắc.
3) Người có năng lực - giai đoạn này người học đối diện với nhiều nguyên tắc
hơn và bắt đầu học cách tổ chức sắp xếp các nguyên tắc/ý kiến, lựa chọn được
các thông tin tương thích, có liên quan, điều chỉnh được các nguyên tắc để
hành động phù hợp với những tình huống bất ngờ và bắt đầu cảm nhận được

16