Thiết kế Rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học toán 1

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC

VŨ THỊ KIỀU OANH

THIẾT KẾ RUBRIC ĐÁNH GIÁ
KĨ NĂNG VẼ HÌNH HÌNH HỌC
TRONG DẠY HỌC TOÁN 1
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục Tiểu học

Hà Nội - 2017


TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC

VŨ THỊ KIỀU OANH

THIẾT KẾ RUBRIC ĐÁNH GIÁ
KĨ NĂNG VẼ HÌNH HÌNH HỌC
TRONG DẠY HỌC TOÁN 1
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục Tiểu học

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học

TS. PHẠM ĐỨC HIẾU

Hà Nội - 2017

LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên em xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo Phạm Đức
Hiếu đã tận tình hƣớng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ em trong suốt quá trình nghiên
cứu và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp.
Em chân thành cảm ơn các thầy/cô trong khoa Giáo dục Tiểu học,
Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội 2 đã tận tình truyền đạt kiến thức trong
những năm em học tập. Vốn kiến thức đƣợc tiếp thu trong quá trình học
không chỉ là nền tảng cho quá trình nghiên cứu khóa luận mà còn là hành
trang quí báu để em bƣớc vào đời một cách vững chắc và tự tin.
Em chân thành cảm ơn các thầy/cô tại các trƣờng Tiểu học Thanh Lâm
A, Tiểu học Thanh Lâm B, Tiểu học Đồng Xuân, Tiểu học Hùng Vƣơng, Tiểu
học Việt Hùng đã giúp đỡ em trong quá trình tìm hiểu cơ sở thực tiễn cho
khóa luận.
Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn đến bố mẹ của em - ngƣời đã luôn lo
lắng, quan tâm và động viên em vƣợt qua mọi khó khăn trong suốt thời gian
em học tập xa nhà.
Cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến những ngƣời bạn,
những ngƣời đã luôn bên cạnh động viên, giúp đỡ và quan tâm em trong suốt
thời gian vừa qua.
Em xin trân trọng cảm ơn!
Xuân Hòa, ngày 6 tháng 4 năm 2017
Sinh viên
Vũ Thị Kiều Oanh


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dƣới sự
hƣớng dẫn khoa học của thầy Phạm Đức Hiếu. Các kết quả nghiên cứu của đề
tài này là trung thực và chƣa công bố dƣới bất kỳ hình thức nào trƣớc đây.

Những số liệu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá đƣợc chính tác
giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi rõ trong phần tài liệu tham khảo.
Xuân Hòa, ngày 6 tháng 4 năm 2017
Người thực hiện

Vũ Thị Kiều Oanh


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU ……………………………………………………………

1

1. Lí do chọn đề tài ……………………………………………….

1

2. Mục đích nghiên cứu …………………………………………..

2

3. Nhiệm vụ nghiên cứu ………………………………………….

2

4. Khách thể nghiên cứu ………………………………………....

2

5. Đối tƣợng nghiên cứu ………………………………………....

2

6. Phƣơng pháp nghiên cứu ………………………………………

3

7. Phạm vi nghiên cứu ……………………………………………

3

8. Cấu trúc khóa luận …………………………………………….

3

NỘI DUNG …………………………………………………………..

4

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ
RUBRIC ĐÁNH GIÁ KỸ NĂNG VẼ HÌNH HÌNH HỌC TRONG
DẠY HỌC TOÁN 1 ………………………………………………...

4

1.1. Những vấn đề chung về đánh giá ……………………………

4

1.1.1. Khái niệm về đánh giá ………………………………….

4

1.1.2. Mục đích của đánh giá trong giáo dục ………………....

5

1.1.3. Các lĩnh vực đánh giá …………………………………..

7

1.1.4. Quy trình đánh giá ……………………………………..

8

1.1.5. Các xu hướng đổi mới trong đánh giá ………………….

9

1.2. Nội dung dạy học hình hình học và kĩ năng vẽ hình hình học
trong toán 1 ………………………………………………………

11

1.2.1. Các hình hình học trong toán 1 …………………………

11

1.2.2. Kĩ năng vẽ hình hình học trong toán 1 ………………....

11

1.3. Rubric ………………………………………………………..

12

1.3.1. Khái niệm ……………………………………………….

12


1.3.2. Phân loại ………………………………………………..

13

1.3.3. Nguyên tắc và quy trình thiết kế rubric …………………

15

1.3.4. Áp dụng rubric trong dạy học …………………………

19

CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG ĐÁNH GIÁ KĨ NĂNG VẼ HÌNH
HÌNH HỌC TRONG DẠY HỌC TOÁN 1 …………………………

22

2.1. Mục đích, đối tƣợng khảo sát ………………………………..

22

2.1.1. Mục đích khảo sát ………………………………………

22

2.1.2. Đối tượng khảo sát ……………………………………...

22

2.2. Nội dung khảo sát ……………………………………………

22

2.3. Phƣơng pháp khảo sát ……………………………………….

23

2.4. Công cụ khảo sát …………………………………………….

23

2.5. Kết quả khảo sát ……………………………………………..

27

CHƢƠNG 3: THIẾT KẾ RUBRIC ĐÁNH GIÁ KỸ NĂNG VẼ
HÌNH HÌNH HỌC TRONG DẠY HỌC TOÁN 1 ……………….....

37

3.1. Nguyên tắc thiết kế rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học
trong dạy học toán 1 ……………………………………………...

37

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo nguyên tắc chung trong kiểm tra
đánh giá ……………………………………………………….

37

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo quy trình thiết kế rubric đánh giá ..

37

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo phù hợp với mục tiêu, nội dung
chương trình dạy học hình học toán 1 ………………………...

37

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo phù hợp với đặc điểm của học sinh
lớp 1 …………………………………………………………..

38

3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế của
nhà trường ……………………………………………………..

39

3.2. Quy trình thiết kế rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học
trong dạy học toán cho học sinh 1 ………………………………..

40


3.3. Rubric đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học của học sinh trong
dạy học toán 1 ……………………………………………………

42

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ………………………………………

44

TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………..

45


MỤC LỤC BẢNG
Trang
Bảng 1. Tầm quan trọng của kĩ năng vẽ hình hình học trong nội

27

dung dạy học hình hình học ở Tiểu học
Bảng 2. Tầm quan trọng của kĩ năng vẽ hình hình học trong nội

28

dung dạy học hình học lớp 1
Bảng 3. Thực trạng kĩ năng vẽ hình hình học của học sinh lớp 1

29

hiện nay
Bảng 4. Tầm quan trọng của việc đánh giá kĩ năng vẽ hình hình

30

học của học sinh lớp 1
Bảng 5. Hiệu quả của hoạt động đánh giá kĩ năng vẽ hình hình

31

học của học sinh tại các trƣờng Tiểu học hiện nay
Bảng 6. Hoạt động đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học của học

32

sinh
Bảng 7. Thời điểm thực hiện hoạt động đánh giá kĩ năng vẽ

33

hình hình học của học sinh
Bảng 8. Phƣơng thức đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học của

34

học sinh
Bảng 9. Những đối tƣợng có thể tham gia đánh giá kĩ năng vẽ

35

hình hình học của học sinh
Bảng 10. Rubric kiểu chỉnh thể đánh giá kĩ năng vẽ hình hình

42

học của học sinh trong dạy học toán 1
Bảng 11.Rubric kiểu phân tích đánh giá kĩ năng vẽ hình hình
học của học sinh trong dạy học toán 1

43


MỤC LỤC HÌNH
Trang
Hình 1. Quy trình đánh giá

9

Hình 2. Sự tác động lẫn nhau giữa các đối tƣợng tham gia đánh

10

giá trong dạy học

Hình 3. Chiều đánh giá của rubric

13

Hình 4. Quy trình thiết kế rubric

19

Hình 5. Biểu đồ thể hiện tầm quan trọng của kĩ năng vẽ hình hình

27

học trong nội dung dạy học hình hình học ở Tiểu học
Hình 6. Biểu đồ thể hiện tầm quan trọng của kĩ năng vẽ hình hình

28

học trong nội dung dạy học hình học lớp 1
Hình 7. Biểu đồ thể hiện thực trạng kĩ năng vẽ hình hình học của

39

học sinh lớp 1 hiện nay
Hình 8. Biểu đồ thể hiện tầm quan trọng của việc đánh giá kĩ

30

năng vẽ hình hình học của học sinh lớp 1
Hình 9. Biểu đồ thể hiện hiệu quả của hoạt động đánh giá kĩ năng

31

vẽ hình hình học của học sinh tại các trƣờng Tiểu học hiện nay
Hình 10. Biểu đồ thể hiện hoạt động đánh giá kĩ năng vẽ hình

32

hình học của học sinh
Hình 11. Biểu đồ thể hiện thời điểm thực hiện hoạt động đánh giá

33

kĩ năng vẽ hình hình học của học sinh
Hình 12. Biểu đồ thể hiện phƣơng thức đánh giá kĩ năng vẽ hình

34

hình học của học sinh
Hình 13. Biểu đồ thể hiện những đối tƣợng có thể tham gia đánh
giá kĩ năng vẽ hình hình học của học sinh

35


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Chƣơng trình toán học tiểu học có vị trí và tầm quan trọng trong việc
đặt nền móng cho việc hình thành và phát triển tƣ duy cũng nhƣ nhân cách,
thẩm mĩ cho học sinh. Đặc biệt môn toán lớp 1 có vị trí nền tảng, là điểm xuất
phát của một bộ môn khoa học, cung cấp cho các em những kiến thức đầu

tiên, hỗ trợ học sinh học tập các môn học khác, là cơ sở cho việc học tập toán
học ở các cấp học cao hơn cũng nhƣ giải quyết hiệu quả các tình huống toán
học trong cuộc sống hàng ngày.
Môn toán ở tiểu học cung cấp cho học sinh các kĩ năng tính toán cơ bản
nhƣ kĩ năng đặt tính, kĩ năng tóm tắt đề bài, kĩ năng giải toán, kĩ năng vẽ hình
hình học… của học sinh. Trong đó kĩ năng vẽ hình hình học đóng một vai trò
quan trọng, thể hiện đƣợc khả năng nhận diện hình, sử dụng các dụng cụ học
tập để vẽ hình, cũng nhƣ khả năng tƣ duy của học sinh, góp phần giúp các em
học tập tốt hơn trong môn toán nói riêng cũng nhƣ trong các bộ môn khoa học
khác nói chung. Tuy nhiên, việc đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy
học toán 1 vẫn còn gặp nhiều khó khăn và chƣa đem lại hiệu quả cao. Giáo
dục nƣớc ta hiện nay vẫn đang trong quá trình đổi mới, theo Thông tƣ 30 và
Thông tƣ 22 của bộ GD - ĐT thì việc đánh giá theo phƣơng pháp truyền thống
là không còn phù hợp và cần phải thay đổi cho phù hợp với sự phát triển của
giáo dục và xã hội.
Qua thực tiễn nghiên cứu, hầu hết các quốc gia có nền giáo dục tiên
tiến đều đã sử dụng công cụ để cụ thể hóa chuẩn thành các tiêu chí kiểm tra
đánh giá đó là Rubric. Rubric là công cụ có rất nhiều ƣu điểm trong việc đánh
giá kết quả học tập của ngƣời học, đặc biệt chúng có thể đáp ứng đƣợc những
yêu cầu trong thực hiện đổi mới đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học và
giúp định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh. Nếu Rubric đƣợc nghiên

1


cứu và vận dụng tốt vào đánh giá trong dạy học phân môn Toán ở nhà trƣờng
Tiểu học sẽ mang lại nhiều hiệu quả và khắc phục đƣợc những nhƣợc điểm
của các phƣơng pháp đánh giá truyền thống. Tuy nhiên, hiện nay ở nƣớc ta,
công cụ này vẫn chƣa đƣợc sử dụng một cách rộng rãi trong thực tiễn đánh
giá trong dạy học nói chung và trong phân môn Toán nói riêng.

Chính vì những điều nêu trên, tôi quyết định chọn đề tài “Thiêt kế
rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học Toán 1” nhằm nâng
cao hiệu quả của việc đánh giá trong hoạt động dạy và học môn Toán 1.
2. Mục đích nghiên cứu
- Thiết kế Rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học toán
1. Qua đó góp phần nâng cao hiệu quả dạy học và đổi mới các phƣơng pháp
kiểm tra - đánh giá theo các phƣơng diện: mục đích, chủ thể, công cụ đánh
giá.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lí luận về thiết kế rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình
hình học trong dạy học toán 1.
- Làm rõ thực trạng đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học
toán 1.
- Thiết kế rubric đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học môn
toán cho học sinh lớp 1.
4. Khách thể nghiên cứu
- Hoạt động đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học môn toán.
5. Đối tƣợng nghiên cứu
- Phƣơng pháp đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học toán 1
bằng rubric.

2


6. Phƣơng pháp nghiên cứu
- Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu
- Phƣơng pháp điều tra
- Phƣơng pháp xử lí số liệu
7. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nội dung: kĩ năng vẽ các hình hình học trong trƣơng trình

toán 1 hiện hành
- Phạm vi điều tra: Các trƣờng Tiểu học Thanh Lâm A (Thanh Lâm,
Mê Linh, Hà Nội), Tiểu học Thanh Lâm B (Thanh Lâm, Mê Linh, Hà Nội),
tiểu học Đồng Xuân (Đồng Xuân, Phúc Yên, Vĩnh Phúc), tiểu học Hùng
Vƣơng (Phúc Yên, Vĩnh Phúc), Tiểu học Việt Hùng (Việt Hùng, Đông Anh,
Hà Nội).
8. Cấu trúc khóa luận
Ngoài Phụ lục, phần Mở đầu, phần Kết luận, Tài liệu tham khảo, cấu
trúc khóa luận gồm 3 chƣơng:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận của nghiên cứu thiết kế rubric đánh giá kỹ
năng vẽ hình hình học trong dạy học toán 1
Chƣơng 2: Thực trạng đánh giá kĩ năng vẽ hình hình học trong dạy học
toán 1
Chƣơng 3: Thiết kế rubric đánh giá kỹ năng vẽ hình hình học trong dạy
học toán 1

3


NỘI DUNG
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ
RUBRIC ĐÁNH GIÁ KỸ NĂNG VẼ HÌNH HÌNH HỌC
TRONG DẠY HỌC TOÁN 1
1.1 . Những vấn đề chung về đánh giá
1.1.1. Khái niệm về đánh giá
Khái niệm đánh giá đƣợc hiểu theo nghĩa chung nhất là quá trình thu
thập thập, tổng hợp và diễn giải thông tin hỗ trợ cho việc ra quyết định.
Theo Nitko và Brookhart [11], đánh giá trong giáo dục là một khái
niệm rộng, nó đƣợc định nghĩa nhƣ một quá trình thu thập thông tin và sử
dụng các thông tin này để ra quyết định về học sinh, về chƣơng trình, về nhà

trƣờng và đƣa ra các chính sách giáo dục. Các quyết định liên quan đến học
sinh bao gồm hoạt động giảng dạy trong lớp, xếp chỗ (xếp chỗ cho học sinh
vào các chƣơng trình học khác nhau), hƣớng dẫn và tƣ vấn, tuyển chọn học
sinh để cấp học bổng… xác nhận năng lực học sinh [12].
Như vậy, đánh giá trong giáo dục là một quá trình thu thập, tổng hợp
diễn giải thông tin về đối tượng cần đánh giá (hiểu biết hay năng lực của học
sinh, chương trình, nhà trường…) một cách có hệ thống nhằm mục đích hiểu
biết sâu và sử dụng các thông tin này để đưa ra quyết định về học sinh, về
chương trình, về nhà trường hay đưa ra các chính sách giáo dục.
Đánh giá trong lớp học là một thuật ngữ chung, đó là một quá trình thu
thập, tổng hợp, diễn giải thông tin hay dữ liệu liên quan đến việc học tập và
trải nghiệm của học sinh nhằm mục đích phát triển một sự hiểu biết sâu về
điều gì học sinh biết, học sinh hiểu và học sinh làm đƣợc, nhƣ là kết quả của
sự trải nghiệm giáo dục của chính các em, để đƣa ra quyết định giáo dục liên

4


quan đến học sinh. Nhƣ vậy đánh giá bao gồm tất cả các cách thức giáo viên
thu thập và sử dụng các loại thông tin định tính, định lƣợng thu thập đƣợc
trong quá trình giảng dạy trên lớp học nhằm đƣa ra những phán xét, nhận
định, quyết định [9]. Các thông tin này cũng đƣợc chính học sinh sử dụng để
cải tiến học tập, đồng thời giúp giáo viên hiểu học trò mạnh điểm gì, yếu điểm
gì… để lập kế hoạch giảng dạy và điều chỉnh việc giảng dạy… phân loại, xếp
hạng và thiết lập một môi trƣờng tƣơng tác văn hóa xã hội giúp cho học sinh
học tập tiến bộ hơn [9].
1.1.2. Mục đích của đánh giá trong giáo dục
Để tối ƣu hóa việc giảng dạy nhằm đảm bảo thúc đẩy học tập/phát triển
nhân cách học sinh, mỗi giáo viên phải hiểu rõ mục đích hay triết lí đánh giá.
Mục đích của đánh giá chủ yếu là:

- Hiểu rõ hành vi khởi điểm và bố trí học sinh phù hợp.
- Quy hoạch hoạt động dạy học và điều chỉnh hợp lí các bƣớc dạy học.
- Chẩn đoán khó khăn trong học tập của học sinh và cung cấp thông
tin phản hồi cho hoạt động học tập.
- Đánh giá thành quả học tập và báo cáo kết quả học tập.
Cụ thể:
 Đánh giá để phát triển học tập, đánh giá nhƣ là quá trình học và đánh
giá quá trình học tập.
- Đánh giá để phát triển học tập hay đánh giá vì sự tiến bộ của người
học: là xác định đƣợc rõ mức độ đạt kiến thức, kĩ năng bằng cách nào học
sinh đạt đƣợc, sự tiến bộ của các em thế nào, học sinh đang gặp khó khăn gì
trong việc đạt mục tiêu học tập… Đánh giá để phát triển học tập đòi hỏi giáo
viên sử dụng thông tin về kết quả kiểm tra, đánh giá để cải thiện hoạt động
giảng dạy, phát triển năng lực của học sinh. Kiểm tra, đánh giá vì sự tiến bộ
nghĩa là đánh giá phải diễn ra trong suốt quá trình dạy học, phải cung cấp
những thông tin phản hồi giúp giáo viên biết từng học sinh tiến bộ đến đâu,

5


những lĩnh vực nào có sự tiến bộ, chỗ nào còn yếu để điều chỉnh quá trình dạy
học. Đánh giá để phát triển học tập hay sự tiến bộ của học sinh thay vì để xếp
hạng, mà chủ yếu phản hồi cho ngƣời học biết những điểm mạnh điểm yếu để
học sinh điều chỉnh cách học, cải thiện thành tích, đánh giá phải làm sao để
học sinh không sợ hãi, không bị thƣơng tổn để thúc đẩy học sinh nỗ lực học
tập. Đánh giá vì sự tiến bộ của học sinh còn có ý nghĩa là sự đánh giá phải
diễn ra trong suốt quá trình dạy học, giúp học sinh so sánh phát hiện mình
thay đổi thế nào trên con đƣờng đạt mục tiêu học tập của cá nhân đã đặt ra.
- Đánh giá như một phương pháp học tập/ đánh giá là hoạt động học
tập: cho phép học sinh phản ánh nói ra những suy nghĩ, kể cả những suy nghĩ

không đúng và tự đánh giá sự tiến bộ của mình theo mục tiêu học tập cá nhân
[14]. Khi xem đánh giá với tƣ cách là một quá trình học tập, thì học sinh
không chỉ là ngƣời bị đánh giá mà còn là ngƣời cùng tham gia đánh giá, giáo
viên giúp học sinh học sinh học cách tự phản hồi để biết cách mình mắc lỗi,
thiếu hoặc yếu ở điểm nào để điều chỉnh hoạt động học của chính mình. Đánh
giá nhƣ là hoạt động học tập đòi hỏi giáo viên phải chỉ dẫn cho học sinh cách
thức đánh giá thế nào, học sinh phải học đƣợc cách đánh giá của giáo viên,
phải biết đánh giá lẫn nhau và biết tự đánh giá. Có nhƣ vậy, học sinh mới chủ
động tự phản hồi, giám sát kết quả học tập của mình tiến bộ đến đâu, tốt hay
chƣa tốt thế nào. Đánh giá phải tạo ra, nâng cao năng lực đánh giá của chính
ngƣời học, tức là giúp các em hình thành khả năng tự đánh giá, đánh giá lẫn
nhau,… để phát triển năng lực tự học của từng học sinh. Đây cũng là mục tiêu
giáo dục.
- Đánh giá kết quả học tập: hỗ trợ giáo viên cách sử dụng chứng cứ để
xác nhận kết quả học tập của học sinh theo mục tiêu và chuẩn. Sau khi học
sinh kết thúc một giai đoạn học thì tổ chức đánh giá tổng kết; kết quả đánh giá
thƣờng là những điểm số dùng để xếp hạng, phân loại học sinh, đối chiếu với
mục tiêu và chuẩn để biết học sinh đã đạt đƣợc ở mức độ nào [9].

6


1.1.3. Các lĩnh vực đánh giá
- Đối tƣợng đánh giá trong giáo dục:
Các đối tƣợng đánh giá trong giáo dục rất đa dạng: đánh giá về nhận
thức, thái độ, hành vi của con ngƣời trong tình huống nhất định [14].
Trong giáo dục, trƣớc hết là đánh giá học sinh, đánh giá giáo viên [16].
Tất cả những ngƣời tham gia vào tiến trình giáo dục đều có thể là đối tƣợng
để đánh giá. Tất nhiên, sự đánh giá ở mỗi đối tƣợng phải đƣợc xem xét theo
những tiêu chuẩn và tiêu chí riêng cho phù hợp. Những tiêu chuẩn và tiêu chí

đó phải thật rõ ràng, cụ thể và việc đánh giá phải đảm bảo sự tôn trọng đối với
con ngƣời. Trong giáo dục, việc đánh giá đƣợc tiến hành ở nhiều cấp độ khác
nhau nhƣ: đánh giá hệ thống giáo dục, đánh giá một nhà trƣờng, một cơ sở
giáo dục và đào tạo, đánh giá hoạt động dạy học và giáo dục của giáo viên,
kết quả học tập của học sinh, các thành tố của quá trình giáo dục, dạy học…
Đánh giá hệ thống giáo dục của một quốc gia nhƣ: đánh giá chất lƣợng,
hiệu quả của công tác tổ chức, quản lý, đào tạo, đánh giá kết quả của một
cuộc cải cách giáo dục, đánh giá hiệu quả công tác quản lý, chỉ đạo các hoạt
động giáo dục của sở Giáo dục và Đào tạo, phòng Giáo dục và Đào tạo…[16]
Đối với nhà trƣờng và cơ sở giáo dục và đào tạo, đánh giá theo một số
lĩnh vực nhƣ: chƣơng trình giáo dục, học liệu; trình độ chuyên môn và nhân
cách giáo viên; cơ sở vật chất, kĩ thuật, phƣơng pháp và công nghệ dạy học;
kết quả học tập của học sinh; hiệu quả quản lý nhà trƣờng [16].
Đánh giá các bộ phận cấu thành cảu quá trình giáo dục nhƣ: Đánh giá
các mục tiêu giáo dục, nhằm giúp cho việc lựa chọn mục tiêu hợp lý hơn,
đánh giá các chƣơng trình đào tạo, mục đích là xem xét tính khả thi và hiệu
quả của chƣơng trình ở các mặt ( mục tiêu chƣơng trình, cấu trúc nội dung
chƣơng trình, phƣơng pháp giảng dạy và học tập dự kiến áp dụng cũng nhƣ
các nguồn tài liệu, thiết bị, đội ngũ, tài chính, mức độ thực hiện chƣơng
trình); đánh giá các phƣơng pháp và kĩ thuật đƣợc sử dụng trong giáo dục

7


hoặc giảng dạy [4]. Sau đây sẽ đề cập cụ thể hơn một vài lĩnh vực đánh giá
trong giáo dục.
 Đánh giá kết quả học tập của ngƣời học
 Đánh giá chƣơng trình
 Đánh giá giáo viên, giảng viên
 Đánh giá nhà trƣờng và các cơ sở giáo dục và đào tạo

- Chủ thể đánh giá trong giáo dục:
Trong giáo dục, mỗi con ngƣời đều có thể là đối tƣợng đánh giá, đồng
thời cũng lại là chủ thể đánh giá [1]. Các nhà giáo dục bên trong một cơ sở
giáo dục và đào tạo tham gia trực tiếp vào quá trình đào tạo là những ngƣời
đánh giá thƣờng xuyên nhất nhƣ: giáo viên tiến hành các hoạt động đánh giá
học sinh của mình, đánh giá về rèn luyện đạo đức, đánh giá kết quả học tập…
Việc đánh giá này nhằm đảm bảo các mối liên hệ giữa ngƣời đánh giá và đối
tƣợng đƣợc đánh giá.
+ Đánh giá bởi các chuyên gia hoặc ngƣời độc lập. Họ đƣợc trao quyền
tạm thời hoặc thƣờng xuyên đánh giá sự cải cách, đánh giá các cơ sở giáo dục
hoặc một hành động giáo dục cụ thể
+ Đánh giá những ngƣời xung quanh mình. Công cụ đánh giá này thu
đƣợc những thông tin đa dạng
+ Tự đánh giá bản thân về bản chất là sự tự nhận xét, đánh giá. Để tự
đánh giá cần phải tiến hành thu thập thông tin, phải phân tích, so sánh, tổng
hợp… để rút ra nhận định, kết luận về bản thân và có những điều chỉnh phù
hợp. Nhƣ vậy tự đánh giá không chỉ là một phƣơng tiện bổ ích mà còn là một
cách tốt để rèn tính tự lập của học sinh.
1.1.4. Quy trình đánh giá
Tùy thuộc vào đối tƣợng đánh giá, cấp độ và phạm vi đánh giá mà mỗi
loại hình đánh giá sẽ đƣợc tiến hành theo các bƣớc cụ thể [11]. Tuy nhiên,
một quy trình đánh giá chung thƣờng bao gồm các bƣớc sau:

8


Quyết định mục đích

Xây dựng các tiêu chí

Lựa chọn phƣơng thức thu thập thông tin

Tiến hành thu thập thông tin

Đối chiếu thông tin thu thập với các tiêu chí

Hình thành nhận định, kết luận, quyết định
Hình 1: Quy trình đánh giá
1.1.5. Các xu hướng đổi mới trong đánh giá
Cùng với sự phát triển kinh tế, sự thay đổi của xã hội, đòi hỏi giáo dục
phổ thông nói chung, giáo dục tiểu học nói riêng phải có sự thay đổi [1; 9].
Dƣới đây là một số xu hƣớng đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của
học sinh hiện nay.
- Chuyển từ chủ yếu sử dụng đánh giá kết quả học tập cuối môn học,
khóa học (đánh giá tổng kết) nhằm mục đích xếp hạng, phân loại sang sử
dụng đa dạng các loại hình đánh giá, coi trọng đánh giá thƣờng xuyên, định kì
sau từng phần, từng chƣơng nhằm mục đích phản hồi điều chỉnh quá trình
giảng dạy và học tập (đánh giá quá trình).

9


- Chuyển dần từ chủ yếu đánh giá kiến thức, kĩ năng sang đánh giá
năng lực của ngƣời học. Tức là chuyển trọng tâm đánh giá chủ yếu ghi nhớ,
hiểu kiến thức, sang đánh giá năng lực vận dụng, giải quyết những vấn đề của
thực tiễn cuộc sống, đặc biệt chú trọng đánh giá các năng lực tƣ duy bậc cao
nhƣ năng lực giải quyết vấn đề, tƣ duy sáng tạo.
- Chuyển từ đánh giá một chiều (giáo viên đánh giá), sang đánh giá đa
chiều (không chỉ giáo viên đánh giá mà học sinh cùng đánh giá - tự đánh giá,
đánh giá lẫn nhau)

Ai đánh giá?

Học sinh 2
Học sinh 1

Học sinh 3

Giáo viên
Hình 2: Sự tác động lẫn nhau giữa các đối tƣợng tham gia
đánh giá trong dạy học
-

Chuyển đánh giá từ một hoạt động độc lập với quá trình dạy học

sang hoạt động đánh giá đƣợc tích hợp vào quá trình dạy học, xem đánh giá là
một phƣơng pháp dạy học.
-

Sử dụng công nghệ thông tin trong kiểm tra, công cụ đánh giá: sử

dụng các phần mềm thẩm định các đặc tính đo lƣờng của công cụ đánh giá
(độ tin cậy, độ khó).

10


1.2. Nội dung dạy học hình hình học và kĩ năng vẽ hình hình học trong
toán 1
1.2.1. Các hình hình học trong toán 1

Phân môn hình học chƣơng trình toán 1 gồm:
- Hình vuông, hình tròn, hình tam giác
- Điểm, đoạn thẳng
- Đo độ dài đoạn thẳng
- Thực hành vẽ đoạn thẳng có độ dài cho trƣớc
- Điểm ở trong, điểm ở ngoài một hình
=> Đây là những đơn vị nhỏ nhất trong hình học nên học sinh cần phải
có kĩ năng vẽ hình để có thể tiếp tục học các nội dung hình hình học ở các lớp
trên.
Căn cứ vào mạch kiến thức của chƣơng trình toán 1 cùng với kiến thức
về số học, giải toán có lời văn thì dạy các yếu tố hình học là cơ hội tốt nhất để
phát triển năng lực trí tuệ.
1.2.2. Kĩ năng vẽ hình hình học trong toán 1
Đối với học sinh lớp 1, khi học các yếu tố hình học học sinh phải
đƣợc nhận biết bằng các hình ảnh trực quan, vật thật. Thông qua đó, học
sinh nhận biết đƣợc điểm là gì, đoạn thẳng là gì, cách sử dụng các dụng cụ
vẽ hình hình học.
- Học sinh phải có khả năng nhận diện các hình hình học
- Học sinh có khả năng lựa chọn đƣợc công cụ vẽ hình và biết sử dụng
các kí hiệu hình học cho đúng.
- Hình vẽ đúng, đẹp, sạch sẽ, đảm bảo thời gian vẽ hình
- Khi vẽ hình học sinh cần nắm đƣợc các kĩ năng vẽ hình hình học cơ
bản nhƣ:
+ Kĩ năng nhận biết hình hình học
+ Kĩ năng lấy điểm, xác định khoảng cách giữa các điểm

11


+ Kĩ năng đặt thƣớc

+ Kĩ năng vạch đƣờng thẳng bằng bút, phấn
+ Kĩ năng kí hiệu hình
+ Kĩ năng sử dụng các dụng cụ vẽ hình
Ví dụ: Vẽ đoạn thẳng AB dài 4 cm:
- Đầu tiên, học sinh phải xác định đoạn thẳng AB đƣợc nối bởi 2 điểm
A và B
- Lấy điểm A, sau đó đặt thƣớc kẻ để xác định điểm B: đặt điểm A
trùng với mốc 0 của thƣớc kẻ và xác định điểm B trùng với tọa độ 4 cm trên
thƣớc kẻ. Chú ý đặt thƣớc cho thẳng và giữ không cho thƣớc cố định khi xác
định điểm.
- Nối 2 điểm A và B ta đƣợc đoạn thẳng AB
Cần chú ý không đƣợc quên đánh dấu 2 đầu mút của đoạn thẳng và kí
hiệu điểm đƣợc viết bằng chữ cái in hoa.
1.3. Rubric
1.3.1. Khái niệm
Rubric là một cách đánh giá, công cụ đánh giá đƣợc sử dụng khá rộng
rãi trong thực tiễn giáo dục và dạy học hiện nay trên thế giới.
Rubric là bảng mô tả chi tiết có tính hệ thống (theo chuẩn, tiêu chí và
mức) những kết quả (kiến thức, kỹ năng, thái độ) mà ngƣời học nên làm và
cần phải làm để đạt dƣợc mục tiêu cuối cùng khi thực hiện một nhiệm vụ cụ
thể. Các Rubric dùng trong dạy học đƣợc thiết kế cho các mục đích đánh giá
khác nhau, song đều dựa trên cùng một nguyên tắc chung: so sánh, đối chiếu
và kiểm chứng kết quả đạt đƣợc với các chuẩn và tiêu chí đã đƣợc thống nhất
xây dựng trƣớc khi thực hiện hoạt động [5; 11].
Theo Trần Kiều và Nguyễn Thị Lan Phƣơng, Rubric là bản mô tả đầy
đủ những gì ngƣời học cần chứng tỏ để đƣợc xếp hạng năng lực giỏi, khá,
trung bình,yếu, kém đối với yêu cầu môn học [15].

12

Tóm lại, Rubric hiểu đơn giản là một phiếu hướng dẫn đánh giá theo
tiêu chí, là một công cụ đo lường mô tả các tiêu chí dựa trên sự thực hiện,
hành vi hoặc sản phẩm được so sánh và đo lường (các tiêu chí được thiết lập
cho một nhiệm vụ cụ thể và mức độ thành tích gắn liền với từng tiêu chí).
Có thể coi mỗi Rubric là một ma trận 2 chiều giúp xác định giá trị kết
quả mà ngƣời học đạt đƣợc tại một “tọa độ” của kiến thức, kỹ năng hoặc thái
độ[5].
“Tọa độ giá trị” này của ngƣời học đƣợc xác định và mô tả chi tiết theo
chuẩn tiêu chí (chỉ số) và mức chất lượng
Mức chất lƣợng

Tiêu
chí
Giá trị Lngƣời học

Hình 3: Chiều đánh giá của rubric
1.3.2. Phân loại
Trong thực tiễn dạy học, cùng với các công cụ khác vẫn thƣờng đƣợc
dung để đánh giá kết quả học tập, Rubric đƣợc thiết kế theo nhiều mẫu, dạng
khác nhau tùy theo mục đích đánh giá. Tính ƣu việt của Rubric nằm ở chỗ nó
cho phép cùng một lúc có thể vừa cho điểm vừa xếp hạng kết quả thực hiện
nhiệm vụ học tập của ngƣời học [5].

13


Căn cứ vào chức năng và mục đích đánh giá, có thể chia Rubric thành 2
loại nhƣ sau:
- Rubric kiểu chỉnh thể (Holistic rubrics): các cấp độ của thành tích

đƣợc liệt kê ở cột đầu tiên, và các mô tả cho mỗi cấp độ của thành tích cho tất
cả các tiêu chí đƣợc liệt kê trông cột thứ hai.
+ Một rubric kiểu chỉnh thể trình bày một mô tả của mỗi cấp độ thành
tích và cung cấp một số điểm số dựa vào ấn tƣợng tổng thể về sự thực hiện
của học sinh ở nhiệm vụ.
+ Ƣu điểm: cho điểm nhanh, cung cấp một tổng quan về thành tích của
học sinh, hiệu quả khi cho điểm nhóm lớn.
+ Nhƣợc điểm: không cung cấp thông tin chi tiết, không chẩn đoán, có
thể khó khăn cho ngƣời đánh giá khi quyết định một điểm số tổng thể.
Rubric kiểu chỉnh thể đƣợc dùng khi:
+ Muốn một phản ánh nhanh về thành tích.
+ Một hƣớng đơn là đủ để xác định chất lƣợng.
Ví dụ:
Điểm

Mô tả

5

Hoàn thành các bài tập đầy đủ, đúng hạn, chất lƣợng tốt

4

Hoàn thành các bài tập đầy đủ, đúng hạn, chất lƣợng tƣơng đối tốt

3

Hoàn thành hầu hết các bài tập, đúng hạn

2

Hoàn thành hầu hết các bài tập, còn mắc lỗi

1

Hoàn thành đƣợc một số bài tập, mắc nhiều lỗi

0

Không thực hiện đƣợc nhiệm vụ
- Rubric kiểu phân tích (Analytic rubrics): các tiêu chí luôn đƣợc liệt kê

ở cột bên trái với các mô tả của các cấp độ thành tích ngang qua cá hàng cho
mỗi tiêu chí.
+ Một rubric kiểu phân tích trình bày một mô tả của mỗi cấp độ thành
tích cho mỗi tiêu chí, và cung cấp một điểm số riêng cho mỗi tiêu chí.

14


+ Ƣu điểm: cung cấp chi tiết hơn các phản hồi về sự thực hiện của học
sinh, cho điểm nhất quán hơn giữa các học sinh và tỉ lệ.
+ Nhƣợc điểm: Tốn thời gian hơn
Rubric kiểu phân tích dùng khi:
+ Muốn biết sự mạnh, yếu.
+ Muốn phản hồi chi tiết về sự thực hiện của học sinh.
Ví dụ: Rubric phân tích: Hát và múa bài “Cái cây xanh xanh”
Tiêu chí

Hát

Múa

Hoàn thành tốt

Hoàn thành

Chƣa hoàn thành

Điểm: 3

Điểm: 2

Điểm:1

Đã thuộc lời bài

Đã thuộc lời bài

Chƣa thuộc bài

hát, hát tròn chữ,

hát, hát tròn chữ,

hát

trôi chảy, có ngữ

trôi chảy, chƣa có

điệu hay.

ngữ điệu.

Múa đúng nhịp,

Múa đúng động

Chƣa thuộc động

hay, đẹp.

tác vẫn còn ngập

tác múa.

ngừng.

1.3.3. Nguyên tắc và quy trình thiết kế rubric
 Nguyên tắc
Một Rubric đƣợc thiết kế tốt cần đáp ứng đƣợc những nguyên tắc cơ
bản sau [5]:
-

Lý tƣởng hóa: Các mô tả tiêu chí cần phải đƣợc diễn đạt theo phổ

(dải) đi từ mức cao nhất đến mức thấp nhất (hoặc ngƣợc lại).
-

Phân hóa: Các mô tả tiêu chí cần phải chỉ ra đƣợc ranh giới (sự

khác biệt) giữa các mức/cấp độ hoàn thành đối với từng ngƣời học và giữa
các ngƣời học với nhau.

15


-

Khách quan hóa: các mô tả tiêu chí cần phải thể hiện đƣợc hết các

đặc tính, khía cạnh của hoạt động hoặc kết quả sản phẩm thực hiện (theo mục
tiêu), bởi lẽ tiêu chí đánh giá chính là sự “diễn đạt lại mục tiêu” một cách cụ
thể.
- Kích thích, tạo động lực phát triển: các mô tả tiêu chí cần phải chỉ
ra đƣợc những định hƣớng mà ngƣời học ngƣời dạy cần hƣớng tới để thực
hiện mục tiêu, giúp ngƣời học/ngƣời dạy tự đánh giá, đánh giá và cùng đánh
giá.
 Quy trình thiết kế
- Các phần của một rubric:
Một rubric bao gồm bốn phần cơ bản:
(1) Mô tả nhiệm vụ: Kết quả đƣợc đánh giá
(2) Các đặc điểm đƣợc đánh giá (các hàng): Các kĩ năng, kiến thức,
hoặc hành vi đƣợc biểu lộ.
(3) Các cấp độ tinh thông (các cột): Dấu hiệu dùng đề miêu tả các cấp
độ tinh thông nên tế nhị và rõ ràng.
(4) Mô tả của mỗi đặc điểm ở mỗi cấp độ tinh thông.
Về mặt lý thuyết, bất kỳ một hoạt động đánh giá nào cũng đều dựa trên
việc so sánh, đối chiếu và kiểm chứng đặc tính giá trị (tiêu chí cụ thể) của sự

vật, hiện tƣợng với một chuẩn đã đƣợc thừa nhận nào đó. Các tiêu chí đƣợc
đánh giá theo cấp độ tƣơng ứng với các mức chất lƣợng, giá trị của sự vật
hiện tƣợng và có thể đƣợc mã hóa (ví dụ bằng điểm số chất lƣợng) [11]. Do
vậy, muốn thiết kế đƣợc Rubric trong dạy học, trƣớc hết cần phải xác định:
- Chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ.
- Mục tiêu (môn học, nhiệm vụ công việc)
- Nhiệm vụ, đối tƣợng đánh giá
- Các tiêu chí (mô tả lại mục tiêu một cách chi tiết)
- Mức đạt mục tiêu (xếp hạng các tiêu chí)

16