Bai 4 saccarozo tinh bot xenlulozo

Khóa h c Hoá h c – L p 12 –Th y Ph m Ng c S n

Saccarozo, mantozo, tinh b t, xenlulozo

SACCAROZO, MANTOZO, TINH B T, XENLULOZO
(TÀI LI U BÀI GI NG)

Giáo viên: PH M NG C S N
ây là tài li u tóm l

c các ki n th c đi kèm v i bài gi ng “Saccarozo, mantozo, tinh b t, xenlulozo” thu c Khóa

h c Hóa h c – L p 12 – Th y Ph m Ng c S n t i website Hocmai.vn.
có th n m v ng ki n th c ph n
“Saccarozo, mantozo, tinh b t, xenlulozo”, B n c n k t h p xem tài li u cùng v i bài gi ng này.

I. SACCAROZ
Saccaroz có công th c phân t là C12H22O11.
Trong phân t saccaroz g c glucoz và g c fructoz liên k t v i nhau qua nguyên t oxi
gi a C1 c a glucoz và C2 c a fructoz (C1 – O – C2). V y, c u trúc phân t saccaroz đ c bi u di n nh
sau :

1. Ph n ng v i Cu(OH)2
2C12H22O11 + Cu(OH)2  (C12H21O11)2Cu + 2H2O
2. Ph n ng thu phân
Dung d ch saccaroz không có tính kh nh ng khi đun nóng v i axit thì t o thành dung d ch có
tính kh là do nó b thu phân thành glucoz và fructoz :
H ,t o

C12H22O11 + H2O  C6H12O6 + C6H12O6
Saccaroz

Glucoz
Fructoz
i, ph n ng này x y ra nh enzim.

Trong c th ng
II. TINH B T
Tinh b t là ch t r n vô đ nh hình, màu tr ng, không tan trong n c ngu i. Trong n c nóng t
65OC tr lên, tinh b t chuy n thành dung d ch keo nh t, g i là h tinh b t.
Tinh b t là h n h p c a hai polisaccarit : amiloz và amilopectin. C hai đ u có công th c phân t
là (C 6 H10 O5 )n trong đó C 6 H10 O5 là g c   glucoz .
Amiloz chi m t 20-30% kh i l ng tinh b t. Trong phân t amiloz các g c   glucoz n i v i
mantoz ) t o thành m t chu i dài không phân nhánh (hình
nhau b i liên k t   1, 4  glucozit (nh
2.6a). Phân t kh i c a amiloz vào kho ng 150 000 - 600 000 ( ng v i n kho ng 1000 – 4000). Phân t
amiloz không du i th ng mà xo n l i thành hình lò xo. M i vòng xo n g m 8 m t xích   glucoz (hình
2.6b).
Amilopectin chi m kho ng 70 – 80% kh i l ng tinh b t. Amilopectin có c u t o phân nhánh. C
kho ng 20 – 30 m t xích   glucoz n i v i nhau b i liên k t   1, 4  glucozit thì t o thành m t chu i.
Do có thêm liên k t t C1 c a chu i này v i C6 c a chu i kia qua nguyên t O (g i là liên k t
  1, 6  glucozit) nên chu i b phân nhánh nh mô t
hình 2.7. Phân t kh i c a amilopectin vào
kho ng t 300 000 – 3 000 000 ( ng v i n t 2000 đ n 200 000).

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -

Khóa h c Hoá h c – L p 12 –Th y Ph m Ng c S n

đ

1. Ph n ng thu
a) Thu phân nh
Dung d ch tinh b
c dung d ch có ph n

Saccarozo, mantozo, tinh b t, xenlulozo

phân
xúc tác axit
t không có ph n ng tráng b c nh ng sau khi đun nóng v i axit vô c loãng ta
ng tráng b c. Nguyên nhân là do tinh b t b thu phân hoàn toàn cho glucoz :
H ,t o

(C6H10O5)n + nH2O  nC6H12O6
b) Thu phân nh enzim
Ph n ng thu phân tinh b t c ng x y ra nh m t s enzim. Nh enzim  và amilaza (có trong
n c b t và trong m m lúa) tinh b t b thu phân thành đextrin (C6H10O5)x (x < n) r i thành mantoz ,
mantoz b thu phân thành glucoz nh enzim mantaza.
2. Ph n ng màu v i dung d ch iot
Thí nghi m : Nh dung d ch iot vào ng nghi m đ ng dung d ch h tinh b t ho c vào m t c t c a
c khoai lang.
Hi n t ng : ng nghi m đ ng dung d ch h tinh b t c ng nh m t c t c khoai lang đ u nhu m
màu xanh tím. Khi đun nóng, màu xanh tím bi n m t, khi đ ngu i màu xanh tím l i xu t hi n.
Gi i thích : Do có c u trúc hình lò xo, tinh b t h p ph iot t o ra màu xanh tím. Khi đun nóng, iot

b gi i phóng ra kh i phân t tinh b t làm m t màu xanh tím đó. Khi đ ngu i, iot b h p ph tr l i làm
dung d ch có màu xanh tím. Ph n ng này đ c dùng đ nh n ra tinh b t b ng iot và ng c l i.
III. XENLULOZ
Xenluloz có công th c (C6H10O5)n có phân t kh i r t l n (kho ng 1.000.000 – 2.400.000).
Xenluloz là m t polime h p thành t các m t xích  - glucoz n i v i nhau b i các liên k t
1,4glicozit, phân t xenluloz không phân nhánh, không xo n.

Các m t xích -glucoz trong phân t xenluloz
M i m t xích C6H10O5 có 3 nhóm OH t do, nên có th vi t công th c c u t o c a xenluloz là
[C6H7O2(OH)3]n.
T ng t tinh b t, xenluloz không có tính kh ; khi thu phân xenluloz đ n cùng thì thu đ c glucoz .
M i m t xích C6H10O5 có 3 nhóm OH t do nên xenluloz có tính ch t c a ancol đa ch c.
1. Ph n ng c a polisaccarit
H SO ,t o

2 4  nC H O
(C6H10O5)n + nH2O 
6 12 6
Ph n ng thu phân c ng x y ra trong d dày đ ng v t nhai l i (trâu, bò,...) nh enzim xenlulaza.
2. Ph n ng c a ancol đa ch c

H SO ,t o

2 4  [C H O (ONO ) ] + 3nH O
[C6H7O2(OH)3]n + 3nHNO3 
6 7 2
2 3 n
2
Xenluloz trinitrat là ch t d cháy và n m nh.
Xenluloz

tác d ng v i anhiđrit axetic (CH3CO)2O sinh ra xenluloz
triaxetat
[C6H7O2(OCOCH3)3]n, là m t lo i ch t d o có th kéo thành s i.
S n ph m c a ph n ng gi a xenluloz v i CS2 (cacbon đisunfua) và NaOH là m t dung d ch r t
nh t g i là visco. Khi b m dung d ch nh t này qua nh ng l r t nh (đ ng kính 0,1 mm) ngâm trong
dung d ch H2SO4, loãng xenluloz đ c gi i phóng ra d i d ng nh ng s i dài và m nh óng m t nh t
g i là t visco.

Giáo viên: Ph m Ng c S n
Ngu n:

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

Hocmai.vn

- Trang | 2 -