Bao cao tot nghiep PHIM TÀI LIỆU “SỰ LỰA CHỌN” ĐỀ TÀI: TẢO HÔN PHÁT SÓNG TRÊN VTV3 ĐÀI TRUYỀN HÌNH VIỆT NAM

MỤC LỤC


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

MỞ ĐẦU
1.

Mục đích:

-

Bộ phim đề cập tới đề tài “Tảo hôn”, là đề tài nóng được toàn xã hội quan
tâm, một hiện tượng hiện vẫn còn tồn tại nhiều ở các vùng núi cao, vùng sâu
vùng xa, ảnh hưởng nghiêm trọng tới nền kinh tế, trình độ học vấn và nền
văn hóa của quốc gia. Bộ phim được triển khai một cách tự nhiên và không
có sự sắp đặt của đạo diễn, thông qua lời tâm sự của một cô gái trẻ lấy chồng
sớm, về cuộc đời của cô, những mâu thuẫn nảy sinh trong cuộc sống sau hôn
nhân, cách giải quyết, ước mơ cùng sự giải thoát cho số phận,…bộ phim là
không chỉ dừng lại ở giá trị hiện thực rõ nét, mà còn bởi giá trị nhân văn sâu
sắc.

-

Tác phẩm là sự lựa chọn của sinh viên để thể hiện năng lực biên tập và tổ
chức sản xuất, là điều kiện và cơ hội tốt để sinh viên thể hiện những khả
năng và kiến thức đã học trên giảng đường Đại học. Tác phẩm có tốt hay

-

không, sẽ góp phần đánh giá năng lực của sinh viên.

Việc lựa chọn đề tài và xử lí đề tài không chỉ thể hiện sự đầu tư nghiêm túc và
có mục đích của sinh viên, mà tác phẩm còn là 1 sản phẩm có giá trị về mặt
nội dung và có tư tưởng thẩm mĩ rõ ràng, có ảnh hưởng sâu sắc khi đề cập tới
cuộc đời nhân vật, đặc biệt là khi tác phẩm đề cập tới vấn đề Tảo hôn, vấn đề
còn nhiều nan giải mà chính quyền Đảng và Nhà nước ta vẫn chưa có biện

-

pháp tối ưu để giải quyết, có thể được phát sóng nếu chất lượng tác phẩm tốt.
Những nhiệm vụ đặt ra khi thực hiện tác phẩm:
+
Đảm bảo tiến độ thực hiện tác phẩm, dưới sự giám sát chặt chẽ của giáo
viên hướng dẫn và ban chủ nhiệm Khoa. Tích cực tiếp thu những lời hướng
dẫn, chỉ dạy trong quá trinh xây dựng kịch bản , trong quá trình quay và hậu
kì tác phẩm. Điều chỉnh cho hợp lí các phân đoạn, lời bình, các tuyến nhân
vật, sửa chữa một cách tích cực.
+
Đảm bảo về mặt nội dung, tác phẩm phải có giá trị hiện thực và có tác
động mạnh tới người xem, định hướng cho người ta lẽ phải, lối suy nghĩ tích
2


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp
cực, phản ánh được chân thực cuộc sống sau hôn nhân của những người phụ
nữ trẻ, để cảnh tỉnh cho họ, để hướng cho họ tới những lối thoát mà bản thân
họ đã dần có hình dung về nó, từ đó mở rộng phạm vi ảnh hưởng tới những
người khác, để tác phẩm đạt đến giá trị thẩm mĩ và nhân văn đích thực,
hướng con người tới cuộc sống lạc quan, yêu đời, văn minh, hiện đại, nhưng
vẫn nhắc nhở về những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc miền núi.
+

Đảm bảo chất lượng tác phẩm: dựa trên đề cương đã có, thực tế, liên hệ
nhanh chóng và đảm bảo đủ chất liệu để có thể hoàn thiện tác phẩm với ý đồ
đã xây dựng. Xử lí nhanh và kịp thời những tình huống xấu có thể xảy ra.
+
Nghiêm túc và kỉ luật trong quá trình thực hiện tác phẩm, không gian
lận,..báo cáo tiến độ làm việc thường xuyên với giáo viên hướng dẫn để thay
2.
-

đổi đề tài nếu tình hình thực tế khó khăn,…
Phương pháp thực hiện:
Tác phẩm có chủ thể xưng “Tôi”, với sự tham gia và vào cuộc trực tiếp của
tác giả, là nơi để tác giả thể hiện quan điểm cũng như thái độ của mình trước

-

cuộc sống thông qua câu chuyện về cuộc đời của 1 nhân vật.
Tác phẩm có sử dụng phương pháp đa dạng, linh hoạt, trực tiếp đi sản xuất,
liên hệ, ghi hình chứ không hoàn toàn sử dụng tư liệu đã có.
+
Dựng xen kẽ thực tại – quá khứ - tương lai, có sử dụng tư liệu xưa cũ,
…
+
+

3.
-

Kết cấu tác phẩm: Kết cấu vòng tròn
Sử dụng nhiều phương pháp thực hiện và đặt góc máy phong phú:

Ngược sáng, quay chộp, quay lén,…
Mô tả khái quát về tác phẩm tốt nghiệp đã thực hiện
Hình thức: Phim tài liệu nghệ thuật
Nội dung: Khắc họa chân thực cuộc đời sau tào hôn của những con người nơi
dẻo cao Sapa – Lào Cai qua câu chuyện cảm động nhưng không hề bi lụy của
một người con gái Mông có học thức, từ đó toát lên vẻ đẹp kiên cường và
đầy nhẫn nhịn của người phụ nữ Việt Nam, đồng thời thể hiện khát vọng

-

chinh phục những đỉnh cao hạnh phúc của con người.
Nơi đăng tải, phát sóng: VTV3, VTV5
Vai trò của bản thân: Trực tiếp tham gia tổ chức sản xuất bộ phim, đạo diễn, quay
phim, dựng phim và trực tiếp là 1 trong 2 chủ thể chính của câu chuyện.
3


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

-

Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của các phẩm tốt nghiệp:
+
Đây là một tác phẩm khó, động chạm đến những vấn đề vô cùng nhạy
cảm và nhức nhối còn đang tồn tại ở nhiều vùng đất xa xôi của tổ quốc, do
đó, việc thực hiện gặp vô vàn khó khăn, đòi hỏi sự nỗ lực và tham gia tích
cực của sinh viên, dấn thân và chấp nhận thử thách, nguy hiểm. Tác phẩm
cần nhiều chất liệu chân thực, nên phải sử dụng những góc máy, các phương
pháp quay trộm, quay lén, chộp giật,…do đó, nếu hoàn thành, về mặt lý luận,

nó sẽ là một tác phẩm tốt thể hiện năng lực và thái độ làm việc nghiêm túc
của sinh viên, là một bộ phim có độ xử lí tinh tế và nhạy bén, kết tinh những
thủ pháp và phương pháp làm phim một cách đầy đủ và táo bạo.
+
Về mặt thực tiễn: Đây là tác phẩm với chủ đề Tảo hôn, thông qua nhân
vật người phụ nữ Mông và các câu chuyện xung quanh cuộc đời cô, đã phần
nào cảnh tỉnh một thế hệ người trẻ hiện vẫn đang bị vùi dập và chìm đắm
trong sự lạc hậu và mê muội của hủ tục, thông qua vẻ đẹp của người phụ nữ
và nỗi khổ của họ, góp phần khuyến khích và gửi nhiều thông điệp tới nhiều
đối tượng liên quan, cùng hỗ trợ để thay đổi các vùng miền dân tộc, bảo tồn
nhưng văn minh, giúp cho xã hội ngày một tốt đẹp.

4


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

NỘI DUNG CHI TIẾT
1.

Nội dung tác phẩm tốt nghiệp
Đề tài: Tảo hôn
Tên tác phẩm: Sự lựa chọn
Thời lượng: 25 phút
Thể loại: Phim tài liệu nghệ thuật
Thời gian thực hiện: 1 tháng
Kết cấu: Vòng tròn
Phương pháp thực hiện: Xen kẽ với việc sử dụng nhiều tư liệu cổ,
…
Nội dung:

Bộ phim là hành trình đi tìm kiếm chất liệu nghệ thuật của nhân vật tôi

“tác giả”, mong muốn làm được một tác phẩm chân thực và giàu ý nghĩa về
vấn đề tảo hôn, thế nhưng đi đến đâu, nhân vật tôi cũng không được nhận sự
giúp đỡ của mọi người, bởi họ lẩn tránh và ngại nói lên sự thật. Trong lúc lo
lắng và cảm thấy tuyệt vọng, nhân vật tôi đã quyết định leo núi Phanxipang,
ngọn núi cao nhất Đông Dương để nhằm cứu vãn cho tác phẩm của mình, và
một cách tình cờ, , cô đã gặp “Chị Lý Thị Yả”, cô gái là hướng dẫn viên du
lịch trong hành trình chinh phục của nhân vật Tôi, đồng thời, cũng là cô gái
Tảo hôn với cuộc đời éo và cảm động. Một cách hết sức tự nhiên, cô hướng
dẫn viên du lịch đã trở thành nhân vật cho tác phẩm về Tảo hôn của tác giả.
Bằng những chất liệu có thật, sự thật được hiện lên qua lời kể nhiều cảm xúc
trong đêm vắng tại căn phòng nhỏ lụp xụp trên lán 2800m, câu chuyện về Tảo
hôn và sau Tảo hôn, số phận của những người phụ nữ dưới chế độ Tảo hôn
vẫn còn tồn tại ở nhiều vùng núi ở nước ta đã được hiện lên rõ nét, chân thực
và đọng lại nhiều dư âm sâu sắc.
Nhân vật tôi và nhân vật tảo hôn bắt đầu hành trình vượt núi của mình
trong sương sớm, những hình ảnh về núi đồi, cảnh lội suối, leo núi,…tất cả
đều đem lại cho tác giả một sự trải nghiệm đầy thú vị. Đặc biệt khi lên tới lán
nghỉ 2800m, ở đó, nhân vật tôi đã được chứng kiến cuộc sống và công việc
5


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp
của những người poster (hướng dẫn viên du lịch) tại đây, được gặp và trò
chuyện với một người phụ nữ già mà có vẻ như, bà rất được mọi người quý
mến. Trong tối ngày hôm đó, nhân vật tôi và chị Yả đã ngủ cùng nhau trong
phòng nhỏ tại cái lán ở 2800m, cái phòng mà hàng ngày, người phụ nữ già
vẫn hay ngủ, nhưng hôm nay bà nhường lại nó cho hai người.
Cuộc đời chị Yả và câu chuyện về gia đình chị được bắt đầu bằng sự

tích về Tảo hôn, về những bí ẩn được chôn giấu tại bãi đá cổ ở Sapa. Sự tích
đã phần nào lí giải những giá trị văn hóa xoay quanh tục “Bắt vợ”, nhưng
cũng giải thích được cái biến thiên, thay đổi theo chiều hướng tiêu cực của tục
lệ này. Và chị Lý Thị Yả chính là nạn nhân của cái tục lệ bị tha hóa ấy. Chị đã
kể về cuộc sống của chị, của gia đình, những mâu thuẫn trong gia đình với
những người em dâu, anh em trai, những tủi nhục mà chị phải chịu trong suốt
5 năm làm dâu tại nhà Bá Má A Chơ.
Câu chuyện của chị không phải về sự đói nghèo, khó khăn vì cái ăn, cái
mặc, mà nỗi buồn được tạo nên bởi mối quan hệ nhạt nhòa, lạnh lẽo như
những bóng ma của các thành viên trong gia đình,…nó còn day dứt, ám ảnh
hơn nhiều vì chị là người con gái có học, có trí tuệ và tình cảm sâu sắc, và chị
ý thức được sự bức bối cùng nỗi khổ về tinh thần của mình…
Khác với chị, nhiều người con gái khác ở Sín Chải, Sapa cũng có
những nỗi khổ riêng, và tất cả, đều là hậu quả của nạn “Tảo hôn”. Người thì
bị gia đình hắt hủi do bị nhà chồng trả về, người thì con sinh ra bệnh tật,
nghèo khó,…và cái hậu quả nghiêm trọng nhất, chính là các em nhỏ với sự
thờ ơ của gia đình, đói nghèo, thất học, lang thang,…
Bộ phim có kết cấu đặc biệt, đan xen giữa thực tại và quá khứ, giữa
thực tại và tương lai, kết cấu vòng tròn, xen kẽ các điểm nhìn khác nhau như
đối thoại, tạo nên sự tự nhiên của tác phẩm. Đặc biệt, câu chuyện tưởng
6


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp
chừng như đứt quãng lại được lien kết chặt với nhau bởi những đoạn tâm sự
của chị, câu chuyện về cuộc đời chị Yả chính là cầu nối gắn kết mọi khoảng
cách, tạo nên điểm nhấn cho tác phẩm.
Với đề tài tảo hôn, một trong những đề tài nóng được toàn xã hội quan
tâm, nhưng chưa có bộ phim nào đi sâu, đi sát vào đời sống thực, khai thác
được tâm lí thực của những nạn nhân, do đó, bộ phim mong muốn gửi gắm

một thông điệp tới những nhà quản lí, những người dân tại các vùng núi cao,
cần phải tỉnh táo, ý thức được hiện thực của mình, nhằm thay đổi cuộc đời, số
phận. Hiện đã có nhiều người phụ nữ bước đầu ý thức được và có khát vọng
giải thoát một cách rõ nét, và chị Lý Thị Yả là một trong số những người như
vậy. Thế nhưng, nếu một mình chị thì chưa đủ, phụ nữ vùng cao cần có sự
giác ngộ, giúp đỡ của các cấp chính quyền, địa phương,…
Bộ phim cũng mở rộng phạm vi ảnh hưởng tới nhiều đối tượng khác,
không chỉ dừng lại ở phụ nữ miền núi, mà còn là lời răn mang ý nghĩa nhân
văn sâu sắc về cuộc đời, về sự lựa chọn trong cuộc sống.

7


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

Kịch bản chi tiết của tác phẩm
ST

Cụm hình ảnh (Các

Thời

Nội dung tóm

T

góc độ, các cỡ cảnh,

lượng

tắt

1

các động tác máy)
Mở đầu phim: Hình

1 phút

Lời bình - off

Ghi chú

Tóm

tắt

nội Tôi đã dành một khoảng thời gian khá dài Nhạc dồn dập, tiết tấu

ảnh đẹp về hành trình

dung

và

định cho việc lang thang trên những mảnh đất dựng nhanh và gấp gáp

làm tác phẩm phim tốt

hướng tư tưởng, xa xôi của tổ quốc để tìm kiếm chất liệu, thể hiện sự kịch tính, éo

nghiệp, sự lảng tránh

chủ

và xua đuổi của người

thiệu

dân, sự bất hợp tác của

phim

đề,
vào

giới tìm kiếm cảm xúc cho bộ phim tốt nghiệp le của bộ phim, cũng
bộ với cái tên rất hoa mỹ của mình: Những như tạo ấn tượng mạnh
cuộc đời trên núi,… và tôi cứ đi như thế, cho khán giả

các cấp chính quyền,

trong tâm trạng và nỗi sợ hãi vì sự lẩn

địa phương,…hình ảnh

tránh của những con người chất phác,

những em bé mặt mũi

những người mà nếu như trong kịch bản,

lấm lem, những cô gái

họ chính là các nhân vật của tôi,… tuổi trẻ,

H’mông sợ sệt e dè núp

khát vọng, và sự lựa chọn cho chính mình,

sau cánh cửa,…1 vài

tôi đã dường như phải bỏ cuộc trong cái

hình ảnh về hành trình

hành trình chinh phục ấy, tôi quyết định leo
8


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

leo Phan, cuộc nói

lại ngọn núi Phanxipang, trong nỗi tuyệt

chuyện giữa hai chị em

vọng của mình, và lúc tôi hoàn toàn bất

để gợi mở nội dung câu

lực, tôi đã gặp chị_Người con gái tảo hôn

chuyện,…

khi mới 13 tuổi, người ta vẫn gọi chị là Lý

Lên tên phim: Sự lựa

Thị Yả, cô hướng dẫn viên địu con leo núi.

chọn

Bộ phim của tôi vẫn có nội dung tảo hôn
như dự kiến, nhưng nó đã mang một cái

2

Trường

đoạn

1:

Những số phận:
-

5 phút

Dùng

tên khác, cái tên: Sự lựa chọn…
những Không dùng lời bình, đề hoàn toàn là tiếng Sử dụng kỹ thuật dựng

hình ảnh đắt giá, hiện trường

phim hiện đại, xen kẽ

1:

có chọn lọc để

nhiều tình tiết để khắc

Chằng đường lên

tái hiện và vẽ ra

hoạc rõ bối cảnh trò

núi, những bước

bối

của

chuyện và không gian

chân chậm chạp,

cuộc trò chuyện

cảm xúc, dựng ngược

những ngọn núi

giữa nhân vật và

sáng,…có tạo cảm giác

mấp

và

tác giả, phần nào

ghê rợn, lạnh lùng và

quãng đường khó

khắc họa được

xót xa.

nhọc, nhan khổ

cuộc sống của

Cụm

cảnh

mô

cảnh

9


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

để chinh phục

chị. Có dụng ý

đỉnh núi,… (đủ

dựng rõ ràng.

cỡ cảnh)
-

Cụm cảnh 2: Lán
2800m, nơi các
đoàn du lịch leo
núi nghỉ chân và
ăn

uống,

qua

đêm,…chú ý cận
cảnh

họ

nấu

nướng, bếp lửa,
…
-

Cụm cảnh 3: Tái
hiện không gian
trò chuyện (Quay
lén chiếc buồng
nhỏ của người
10


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

phụ nữ trên núi,
…sự sắp xếp đồ
đạc

lộn

ngổn

xộn,
ngang,

không

còn

có

chỗ để ngủ,…
dàn xếp cuộc trò
chuyện 1 cách tự
nhiên không để
cho

nhân

vật

biết,…
-

Ánh đèn mờ ảo,
quay ngược sáng
hình ảnh người
phụ nữ mở cánh
cửa chiếc buồng,
ánh sáng hắt ra

11


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

bên ngoài tối đen
đầy dụng ý,…và
câu chuyện về
cuộc đời Tảo hôn
bắt đầu
Trường đoạn 2: Bí ẩn

5p

Sự tích và lời Câu chuyện về cuộc đời người con dâu của Sử dụng cách dựng

những kí tự của sự

nguyền sinh sôi Tảo Hôn được bắt đầu bằng một lời phim tài liệu khoa học,

sinh sôi

tại bãi đá cổ ở nguyền mà người H’Mông vẫn thường lưu có phân tích, lí giải, đồ
Cụm cảnh

Sapa,

phải truyền trong dân gian. Trải qua hàng ngàn họa về vũ trụ và sự di

1: Hình ảnh đẹp về

chăng, chính đây năm với những vết tích xưa cũ, thung lung chuyển, hình thành của

Sapa và những phong

là

cảnh đặ trưng: Ruộng

những

bậc thang, sườn núi

nhân

dốc,

sàn,…hình

buộc hàng ngàn nguyền của tổ tiên loài người tại bãi đá cổ mạnh và sự kì vĩ, bí ẩn

ảnh đẹp về bãi đã cổ

con người vào ở Sapa. Các nhà khoa học nghiên cứu vẫn của núi rừng, của tổ tiên

hùng vĩ

cuộc

nhà

một

trong Mường Hoa nằm e ấp trên dòng suối lớn khối đá cổ, dùng đồ họa
nguyên thuộc địa phận ba xã Hầu Thào, Sử Pán và khắc sâu vào các chi tiết

đã

đời

trói Tả Van, đã ôm giữ những bí ẩn về lời trên đá tạo ấn tượng

Tảo thường lui tới đây để khảo sát, thăm thú và ta ngày trước.

khôn đầy nước không ngừng miệt mài để giải thích về sự
12


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

Cụm cảnh

mắt sự ngây dại. kì bí ẩn dưới từng thớ đá, những đường

2: Cận cảnh những kí

nét, hoa văn in khắc, phải chăng chính là

tự kì lạ trên bãi đá cổ,

mô phỏng về đời sống sinh hoạt hàng ngày,

chủ yếu là đặc tả những

những tập tục từ ngàn đời xưa mà con cháu

hình thù kì dị, tái hiện

phải gìn giữ. Lời nguyền trên bãi đá cổ

phần nào đời sống phồn

được tổ tiên truyền lại như tục phải tế thần

thực và gợi nhắc tới lời

núi rừng vào các dịp lễ. Hay việc cưới vợ

nguyền và sự tích của

gả chồng theo tập tục, tục chọc sàn, kéo vợ

bãi đá, nơi khởi nguồn

của người Mông... đều có liên quan đến lời

của mọi sự sinh sôi,…

nguyền.

Cụm cảnh 2: Hình ảnh

Phỏng vấn: người dân Thào Thị Dịu

phỏng vấn một người

(dân tộc H’Mông)

Mông tại Sapa về sự

Sự kì bí của lời nguyền được chứng minh

tích kỳ bí,…

bằng nhiều cuộc tranh cãi của các nhà khoa
học với những quan điểm trái chiều nhau,
thế nhưng, với những người dân bản địa,
thì bãi đã cổ là nơi cất giữ tập tục bắt buộc
13


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

mà họ phải tuân theo, trong đó có tục lệ
Tảo hôn. Các biểu tượng về tính âm
dương, vòng xoáy thái cực, những hình thù
con người, động vật, hệ mặt trời,…tất cả
suy cho cùng cũng chỉ nhằm tới giá trị sinh
tồn, vạn vật vô biên, con người bé nhỏ, và
muốn tồn tại, cần phải có cộng đồng, bởi

vậy, việc sinh sôi nảy nở để tồn tại trong vũ
trụ là lời nguyền không thể làm trái. Thế
nhưng, người Mông đã tồn tại không phải
bởi sự ép buộc của tạo hóa ấy, mà còn bởi
tình yêu. Tục lệ bắt vợ, kéo vợ ban đầu đơn
thuần là sự thử thách của người con gái với
người con trai, để chứng mình tình yêu của
mình, chàng trai phải vượt qua sự chống
cự, và sử dụng tất cả những gì mà mình có:
Sức khỏe, địa vị, tiền bạc, đồng loại,…và
14


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

nét văn hóa đẹp ấy đã trở thành truyền
thống được lưu truyền từ đời này sang đời
khác. Nhưng câu chuyện tập tục không
dừng lại ở đó, mà nhiều thế lực có địa vị
trong xã hội cũ, họ đã lợi dụng truyền
thống đậm đà bản sắc này, dùng nó làm
công cụ cho những thú vui của mình, họ ép
buộc con người ta, kéo vợ dưới hình thức
cưỡng chế, gài nợ, mua chuộc, thậm chí tra
tấn,…mà người đời còn gọi đó là những
thể thức dưới thời trung cổ… và nó dần trở
thành một tục lệ cay nghiệt cho tới ngày
nay.

15

Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

3

Trường đoạn 2: Lấy vợ 10 phút Thông qua hình Không bình mà dùng tiếng hiện trường và Xử dụng nhạc nền tùy
để làm ruộng và sinh

ảnh

con

hội, tục lệ về bắt phỏng tập tục bắt vợ.

Cụm cảnh 1: hình ảnh

vợ, bắt chồng, Phỏng vấn dưới dạng trò chuyện tâm sự vui ở những lễ hội,…

đẹp về lễ hội bắt vợ,

về cơm cúng ma (Quay lén) nhân vật kể chuyện về việc giữ tiếng hiện trường tại

chợ tình yêu ở Sín

làng,…về những mình bị bắt như thế nào?

một số hoàn cảnh đặc

Chải,…và

số

hủ tục kì dị đã

biệt như lúc tiếng sáo,

huyện khác của Lào

làm nên cái nếp

Cai….

dựng tiếp nối, có dùng

về những lễ cưới không

sinh hoạt khác Mổ trượt rồi, hạt thóc trật vương…”
thường và thiếu
văn minh….Bên Vẫn còn hạt thóc trên nương

được báo trước, sự kịch

cạnh đó, trình độ

nghệ thuật sắp đặt,…

tính trong cuộc kéo vợ,

của người dân

đủ cỡ hình bắt, lôi, bê,

còn quá thấp, đã Lên tới Sín chải Sapa, người ta sẽ không đặc tả, và trung cảnh.

…chú ý đặc tả khuôn

tạo điều kiện để thể không biết đến gia đình Bá Lý A Chơ,

mặt sợ hãi và bối rối

hủ tục tái sinh gia đình người Mông giàu có nhất bản Sín

của người con gái, ánh

liên tục và bám Chải nghèo khó. Và chị là một trong số

một

Cụm cảnh 2: Hình ảnh

những

lễ nhạc để tạo ấn tượng mạnh trong đoạn mô vào cụm cảnh và ý

“ Con chim Pệ mổ tìm hạt thóc

Làm dâu, em phải ở Mường Người ta”

nghĩa hình ảnh (Nhạc

tiếng khèn,…). Kỹ thuật
kĩ xảo đổ màu, đổ hình,
tái hiện hình ảnh bằng
Chú ý các cỡ hình cận

16


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

mắt và thái độ kiên

riết

quyết nhưng bồng bột

sống,…sự

của những đứa con trai

nối về trình độ

chưa đủ vị thành niên,

kém,…tạo

…

sự tiếp nối cúa

Phỏng vấn nhân vật:

hủ tục, ngày nào

Chị kể về cuộc bắt vợ,

hủ tục còn, thì

về hành trình chị tiến

chừng đó con

tới hôn nhân ntn?

người

Cụm cảnh 3: Hình ảnh

ngẩng mặt lên

về nhân vật trong cuộc

được…

sống hôn nhân của

Những tác động

mình

1

sau

khi

lấy

lấy

cuộc
tiếp
nên

không

chiều

chồng, sinh con, hình

phiên,

ảnh chị lên nương, lên

bao

rẫy, chị chuẩn bị cơm

dẳng. Làm phép

nước

thử so sánh “sự

cho

gia

đình

hệ

luân

đời

lụy
dai

những người con dâu bị bắt về đây, không
phải bởi vì yêu, mà là vì cái tập tục đã bị
tha hóa ấy. Sống trong một gia đình được
coi là “quý tộc” của vùng đất Mông, không
thiếu thốn bất cứ thứ gì, chỉ thiếu thốn sự
cảm thông và thấu hiểu. Ngày xưa, người
ta về làm dâu khổ lắm, ngày ngày phải làm
những công việc nặng nhọc, gánh gồng,
chẳng khác gì con trâu, con bò ngoài
ruộng, giờ cũng lấy nhau, cũng có tình

cảm, tục giam vợ 3 ngày không còn khắt
khe như trước nữa, bởi nếu người con gái
không thuận, thì nhà trai phải thả ngay,…
thế nhưng, một khi đã bị bắt, thì hiếm có
đứa con gái nào lại từ chối và trở về cả, bởi
họ cũng có tình cảm, hay bởi họ còn quá
trẻ để ý thức được tương lai của mình, hay
17


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

mình,…

bóc

lột”

hiện

Cụm cảnh 4: Không

hình trong cuộc

gian và những bí ẩn và

sống của những

điều kì lạ đến mâu

nạn nhân Tảo

thuẫn trong căn nhà

hôn

còn một lí do nào khác, ẩn giấu sau sự giàu
có và sung túc của những gia đình có
quyền thế nơi đây.

“xưa

giàu nhất bản Sín Chải

và Phỏng vấn con trai ông Chơ về việc bắt
nay”, nếu ngày vợ và trả tiền cho nhà vợ.

– Sapa,… hình ảnh bữa

trước, ở nữ, điều

quần, bố, các con, và

này rõ ràng hơn, Khi kéo được vợ về, tục trả nợ là tục lệ bắt
thì đến nay, việc buộc của các gia đình nhà trai, càng trả

các con dâu, cận cảnh

Tảo

cơm gia đình, quay

các món ăn, đồ dùng
trong bếp, trong nhà,
bàn thờ tổ tiên,…và
thấp thoáng đâu đó là

còn cao, thì tức là giá trị của người con gái
khiến cho nhiều càng lớn, hay là địa vị và danh dự của nhà
nam giới có ước trai sẽ được khẳng định với bản làng, và
hôn

mơ, khát vọng quyền sở hữu của họ. Nói một cách đúng
thụt lùi đi ý chí, hơn, việc lấy vợ chẳng khác gì bỏ tiền để

trung cổ,…

…đó là một hình mua một món đồ. Và người ta mua, là để
thức bị bóc lột yêu nhau, để đối xử tốt với nhau hay là để

Phỏng vấn nhân vật:

và cưỡng bức về mua một thứ dụng cụ lao động?

những dụng cụ thời

18


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

Lời tâm sự của chị về

mặt ý thức, và lẽ

cuộc đời làm dâu sau

đương

khi lấy chồng….

cuộc sống khó

Cụm cảnh 5: Hình ảnh

trong gia đình được coi

khăn vất vả, họ Như con trâu nặng nề đeo ách,
sẽ đem sự tù
Như thân trâu măng buộc cọc tre ;
túng phải chịu
Kéo cày từ sớm đến khuya,
đựng bóc lột

là “quý tộc” của cái

người vợ mình Phận làm dâu chẳng có mùa nghỉ ngơi.

bản Mông nghèo khó

(sai khiến, đánh Chỉ có thác: ve trời lột xác.
đập,…), những
Sống trong gia đình được coi là giàu có ấy,
đứa trẻ chưa
chị đã từng hạnh phúc, bởi chị có một
hiểu biết dạy
người chồng tử tế, cũng biết lo lắng cho
nhau, và hành hạ
chị, cũng giúp chị chăm sóc con, và quan
nhau,…
trọng là chị không phải vất vả như những

người chồng, hình ảnh
về các thế hệ con cháu

ấy, họ lao động kiếm
sống như thế nào?...
Phỏng vấn nhân vật: để
chị giãi bày về người
chồng của mình và
những khó khăn trong
cuộc sống
Phỏng vấn 1 trong

nhiên,

Phỏng vấn con trai ông Chơ về việc bắt
vợ để sinh con và làm việc là chính.

người con gái khác vì cái ăn, cái mặc. Thế

nhưng, nỗi đau và sự tủi nhục khi sống
trong một gia đình giàu có nó thể hiện ở
19


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

những anh chồng trẻ
đang bế con trong lúc
ăn cơm,…
Cụm cảnh 6: Hình ảnh
gia đình, của cải, vàng
bạc, các gian phòng
khép kín, những đứa trẻ
không học hành mà
ngày nào cũng chỉ chạy
quanh

nhà

và

xem

mối quan hệ và các đối xử của các thành
viên với nhau. Bữa cơm gia đình thân mật
là thế, có bố, có các anh chị em, và những
câu chuyện vui đùa về cuộc sống vẫn cứ
được tiếp nối trên mặt bàn với những thức
ăn, và rượu, nhưng có ai biết được, đằng

sau nó là những khoảng cách vô hình
không bao giờ có thể hàn gắn.
(Để nguyên tiếng hiện trường….)

tivi,...
Phỏng vấn nhân vật: Chị kể về mối quan
Trường đoạn 3: Những
nghịch lý trong sự có

hệ của chị với các thành viên trong gia
đình, với những người con dâu khác.

lý

Chị không hề biết tên của cô em dâu vừa

Cụm cảnh 1: Quay

mới về, cũng không biết quê quán, gia

chộp giật được những

đình người em dâu thứ hai đã ở cùng nhà
20


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

hình ảnh về mâu thuẫn
của các con dâu trong

gia đình “quý tộc người
Mông”, bát đĩa vỡ, con
cái nheo nhóc khóc lóc,
…
Cụm cảnh 2: Vợ chồng
đánh chửi nhau, lôi
chuyện tiền mua vợ ra
để hành hạ vợ, cận
cảnh những đoạn người
chồng mắng nhiếc, cầm
dao và gậy đánh vợ,…
hình ảnh người vợ để
mất con trâu bị chồng
đánh

đập,…bắt

trâu cày ruộng,…

làm

được hơn 5 năm,…và như chị, họ cũng
vậy. Không ai biết ai là ai? Và điều đáng
ngạc nhiên hơn là họ không cần biết,
không cần quan tâm, thậm chí là thờ ơ nó
như phản xạ tự nhiên đến khó hiểu. Bởi
nguyên nhân rất đơn giản rằng, họ không
cần phải biết. Trong nhà, chỉ cần biết mặt,
biết bố mẹ là ai, biết chồng, và biết con
mình là đứa nào trong số chục đứa trẻ kia,

với người phụ nữ, thế là đủ. Xót xa thay
cho những cuộc đời trẻ mà không có bạn
bè, có những tiếng cười và sự hồn nhiên
của tuổi mới lớn được phát triển, được giao
lưu với bên ngoài, họ bị cái gong làm vợ
trói buộc chặt trong căn nhà Tảo hôn tưởng
như là tự do. Thậm chí, ngay cả trong nhà,
các thành viên cũng chỉ như những con rối,
21


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

Phỏng vấn nhân vật:
Cụm hình ảnh đẹp về
những người phụ nữ
đang lao động trong gia
đình, cảnh gia đình với
những đứa trẻ, đàn lợn,
đàn

gà,…ruộng

ngôi nhà,…

đất,

lạnh lẽo, ăn và làm, chứ không hề có bất cứ
quan hệ thân thiết nào, …Trước đây, chị là
một hướng dẫn viên du lịch nổi tiếng vì

xinh gái nhất bản Pho, nói năng hoạt bát,
giao tiếp tiếng Anh còn thạo hơn cả người
dưới xuôi,…thế mà kể từ khi lấy chồng,
niềm đam mê ấy dần trở thành một thú
chơi xa xỉ, thay vào đó là hàng ngày phải
đối diện với sự ghẻ lạnh của những chị em
trong nhà,…
Phỏng vấn chị nhân vật: Nỗi buồn của
chị, một trong những người con gái có
hoài bão…; Chị nói về tình cảm với
chồng…
Phỏng vấn 2 chị gái đi đường về chuyện
22


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

chồng con
Trải qua suốt 53 năm nay, nạn Tảo hôn đã
cơ bản được xỏa bỏ trên cả nước, nhưng
không hiểu tại sao? Và tại ai mà “những
cuộc đời trên núi” _ nạn tảo hôn vẫn diễn
ra tự nhiên, hoang dã đến đau lòng giữa
một đất nước đang bước vào giai đoạn
Công nghiệp hóa – hiện đại hóa.
Đây là gia đình một cô gái trẻ mới 15 tuổi,
nhưng đã lấy chồng tới hai lần, 1 lần là vì
cô không sinh được con, và phải trở lại gia
đình trong sự ghẻ lạnh của người cha. Họ
nói cô là ma về làm hại cho dân làng, nên

gia đình phải lập bàn thờ cúng tổ, cúng ma,
…khói lửa chập chờn, những bóng phụ nữ
23


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

với nắm rau lợn băm chặt lởn vởn đến rợn
người, nào có khác với Mị của gần 50 năm
về trước, cũng cái máng lợn ấy, gánh củi
ấy, đàn lợn ấy, một cái ô vuông trăng trắng
nhìn ra ngoài, không biết là sương, hay là
nắng,…(quay trộm). Không lấy được
chồng là một cái tội.
Trong chuỗi ngày dài của mình sống cùng
người Mông, chị Yả còn đưa tôi đến thăm
cụ Lý Y Cha, người đàn bà bất hạnh nhất
bản Sín Chải khi để mất 3 người con trai
và 2 người con gái vì để họ mắc bệnh.
Phỏng vấn một người

Người ta nói rằng, vì cụ cả gan lấy anh của

làm văn hóa tại bản Pho

mình, vì cụ quá đẹp, vì cụ là nguyên nhân

Cụm cảnh 3: Hình ảnh

của những mâu thuẫn trong dòng họ, thế

bàn thờ cúng tổ tiên,
24


Báo cáo tác phẩm tốt nghiệp

làm phép của một gia
đình có con gái đi lấy
chồng

nhưng

không

sinh được con nên bị

nên đó là cái giá mà cụ phải trả…
Phỏng vấn cụ về sự nghèo khó, chồng
con

đuổi về nhà,….đủ cỡ
trung cảnh, cận cảnh,

Nói như tổ tiên và thần thánh thì là như

toàn cảnh về đứa con

vậy, thế nhưng, cụ nào có biết rằng những

ngây dại, đáng thương

đứa con cụ mất, không phải bởi họ phải

mới chỉ 13 tuổi. Quay

gánh tội cho cụ, mà bởi những chứng bệnh

trộm hình ảnh những

mà Hôn nhân cận huyết đã gây ra. Cụ nói

người phụ nữ trong gia

không hiểu tại sao chúng mất, chắc là vì

đình ấy: chặt rau cho

đói quá, thấy cứ ốm, nhà lại không có tiền,

lợn trong ánh nến mờ

nên là đành để mất:…

ảo và ma quái bên cạnh
bàn thờ…quay ngược

Phỏng vấn cụ về cảm xúc khi chứng kiến
những đứa con chết vì bệnh tật.

sáng,…
Cụm cảnh 4: Hình ảnh

Gia đình giờ còn 4 người con gái, và 2 anh
25