Bài 1. Sự hấp thụ nước và muối khoáng ở rễ

NĂM HỌC 2013- 2014

SINH HỌC 11
CƠ BẢN

GV: THÂN THỊ DIỆP NGA


A - CHUYỂN HOÁ VẬT CHẤT VÀ NĂNG
LƯỢNG Ở THỰC VẬT


BÀI 1

SỰ HẤP THỤ NƯỚC VÀ
MUỐI KHOÁNG Ở RỄ


- Cho sơ đồ sau:
MT ?

Cây xanh

? MT

Hãy điền thông tin thích hợp vào dấu "? "


I. RỄ LÀ CƠ QUAN HẤP THỤ NƯỚC:
1. Hình thái của hệ rễ

Hình 1.1
Cấu tạo bên ngoài của hệ rễ

Hình 1.2
Lông hút của rễ

Dựa vào hình 1.1 hãy mô tả cấu tạo bên ngoài của hệ rễ?

(Rễ chính, rễ bên, lông hút, miền sinh trưởng kéo dài,
đỉnh sinh trưởng. Đặc biệt là miền lông hút phát triển.)


I. RỄ LÀ CƠ QUAN HẤP THỤ NƯỚC:
1. Hình thái của hệ rễ

Hình 1.1
Cấu tạo bên ngoài của hệ rễ

Hình 1.2
Lông hút của rễ

Dựa vào hình 1.2 hãy tìm ra mối liên hệ giữa nguồn
nước ở trong đất và sự phát triển của hệ rễ? (Rễ cây phát
triển hướng tới nguồn nước.)


2. Rễ cây phát triển nhanh bề mặt hấp thụ
- Rễ đâm sâu, lan rộng và
sinh trưởng liên tục => số
lượng khổng lồ các lông hút

=> làm tăng diện tích bề mặt
tiếp xúc với đất => cây hấp
thụ được nhiều nước và
muối khoáng.

Hình 1.1
Cấu tạo bên ngoài của hệ rễ

Bộ rễ thực vật trên cạn phát triển thích nghi với chức
năng hấp thụ nước và muối khoáng như thế nào?


2. Rễ cây phát triển nhanh bề mặt hấp thụ

- Tế bào lông hút có thành
tế bào mỏng, không thấm
cutin, có áp suất thẩm thấu
lớn.
Hình 1.1
Cấu tạo bên ngoài của hệ rễ

Tế bào lông hút có cấu tạo phù hợp với chức năng
hút nước và khoáng như thế nào?


2. Rễ cây phát triển nhanh bề mặt hấp thụ
Môi trường ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển
của lông hút như thế nào?

(Trong môi trường quá ưu

trương, quá axit hay thiếu ôxi
thì lông hút sẽ biến mất => cây
héo chết).


II . CƠ CHẾ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở
RỄ CÂY.
1. Hấp thụ nước và các ion khoáng từ đất vào tế bào
lông hút.
a.Hấp thụ nước
- Nước được hấp thụ liên tục từ đất vào tế bào lông
hút luôn theo cơ chế thẩm thấu: đi từ môi trường nhược
trương vào dung dịch ưu trương của các tế bào rễ cây
nhờ sự chênh lệch áp suất thẩm thấu (hay chênh lệch thế
nước)
Nước được hấp thụ từ đất vào tế bào lông hút theo cơ
chế nào? Giải thích?


Nguyên nhân cây hút nước
Thoát hơi nước ở lá
Nồng độ các chất tan cao

Tại sao cây hút nước được?


b. Hấp thụ muối khoáng
- Các ion khoáng xâm nhập vào tế bào rễ cây một cách
chọn lọc theo hai cơ chế :
• Thụ động: Cơ chế khuếch tán từ nơi nồng độ cao đến nồng

độ thấp.
• Chủ động: Di chuyển ngược chiều gradien nồng độ và cần
năng lượng.

Các ion khoáng được hấp thụ vào tế bào lông hút
như thế nào?


C¸c c¬ chÕ hÊp thô ion kho¸ng?


C¬ chÕ hÊp thô ion kho¸ng
chñ ®éng
DungdÞch
®Êt

TB l«ng
hót


2. Dòng nước và các ion khoáng đi từ lông hút vào
mạch gỗ của rễ.

?
?
Quan sát hình vẽ → Hãy ghi tên các con đường vận
chuyển nước và ion khoáng vào vị trí có dấu "?" trong
sơ đồ?

2. Dòng nước và các ion khoáng đi từ lông hút vào
mạch gỗ của rễ.
 Có 2 con đường vận chuyển :
1. Con đường gian bào
(bị ngăn trở bởi đai Caspari
không thấm nước)

Là con đường đi theo không gian giữa các
tế bào và không gian giữa các bó sợi
xenlulôzơ bên trong thành tế bào.
2.Con đường tế bào chất đi
xuyên qua tế bào chất của
các tế bào.
Nội bì


2. Dòng nước và các ion khoáng đi từ lông hút vào
mạch gỗ của rễ.
+ Con đường gian bào: Từ lông hút  khoảng gian bào các TB vỏ
 Đai caspari  Trung trụ  Mạch gỗ.
+ Con đường tế bào chất: Từ lông hút  Các tế bào vỏ 
Đai
caspari  Trung trụ  mạch gỗ.

? Đai Caspari có vai trò gì ?
Nội bì

 Đai Caspari có vai trò
điều chỉnh dòng vận chuyển
vào trung trụ.

2. Dòng nước và các ion khoáng đi từ lông hút vào
mạch gỗ của rễ.

Vì sao nước từ lông hút vào mạch gỗ của rễ theo một
chiều? (Sự chênh lệch áp suất thẩm thấu của tế bào theo
hướng tăng dần từ ngoài vào).


 Điểm

khác biệt cơ bản giữa cơ chế hấp thụ nước và cơ chế
hấp thụ ion khoáng là gì ?

 Cơ chế hấp thụ nước: H2O đi từ nơi có nồng độ chất tan thấp
 nơi có nồng độ chất tan cao.
 Cơ chế hấp thụ ion khoáng: Ion khoáng đi từ nơi có nồng độ
chất tan cao  nơi có nồng độ thấp hơn. Ngoài ra, ion khoáng
còn được hấp thụ theo cơ chế chủ động


III. ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG ĐỐI VỚI
QUÁ TRÌNH HẤP THU NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở
RỄ CÂY
Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ nước và các
ion khoáng là : Nhiệt độ, ánh sáng, ôxy, pH., đặc điểm lý hoá
của đất.....

Hãy cho biết môi trường có ảnh hưởng đến quá

trình hấp thụ nước và muối khoáng của rễ cây như
thế nào? Cho ví dụ?


III. ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG ĐỐI VỚI
QUÁ TRÌNH HẤP THU NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở
RỄ CÂY
Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ nước và các
ion khoáng là : Nhiệt độ, ánh sáng, ôxy, pH., đặc điểm lý hoá
của đất.....

Rễ cây ảnh hưởng đến môi trường như thế
nào? Ý nghĩa của vấn đề này trong thực tiễn.
Hệ rễ cây ảnh hưởng đến môi trường: Rễ tiết các chất làm
thay đổi tính chất lý hoá của đất.


CỦNG CỐ
Chon phương án đúng
1. Sự hút khoáng thụ động của tế bào phụ thuộc vào:
A. Chênh lệch nồng độ ion.
B. Hoạt động trao đổi chất.

C. Cung cấp năng lượng.
D. Hoạt động thẩm thấu.


2.Sự xâm nhập chất khoáng chủ động của tế bào
phụ thuộc vào:
A.

B.
C.
D.

Gradien nồng độ chất tan.
Hiệu điện thế màng.
Trao đổi chất của tế bào.
Tham gia của năng lượng.


3- Rễ cây hút nước nhờ bộ phận nào?
A.
B.
C.
D.

Đỉnh sinh trưởng.
Rễ chính.
Rễ phụ
Miền lông hút


4- Đâu là vai trò quan trọng của nước?
A.
B.
C.
D.

Dung môi hoà tan các chất
Tham gia quá trình trao đổi chất

Giảm nhiệt độ cơ thể
Thành phần cấu tạo cơ thể