Bài 5. Dinh dưỡng nitơ ở thực vật

SINH HỌC LỚP 11 – BAN CƠ BẢN
NĂM HỌC 2011 - 2012

Giáo viên giảng dạy: Phạm Văn An
Trường THPT Hoà Phú – Chiêm Hoá – Tuyên Quang


- Thế nào là nguyên tố dinh dưỡng thiết yếu
trong cơ thể thực vật?
- Vì sao phải bón phân hợp lý cho cây trồng?
Làm thế nào giúp cho quá trình chuyển hoá
các hợp chất khoáng ở trong đất từ dạng không
tan thành dạng ion dễ hấp thụ đối với cây?


I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ

Em hãy mô tả thí nghiệm,
từ đó rút ra nhận xét về vai
trò của nitơ đối với sự phát
triển của cây?
- Vai trò chung:
+ Là nguyên tố dinh
dưỡng thiết yếu,
+ Có vai trò đặc biệt quan
trọng đối với thực vật.


I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ

- Vai trò cấu trúc: Nitơ là

thành phần của hầu hết
các hợp chất trong cây
(prôtêin, axit nuclêic,
diệp lục, ATP ...) cấu tạo
nên tế bào, cơ thể.
- Vai trò điều tiết: Nitơ là
thành phần các enzim,
hoocmon ... điều tiết các
quá trình sinh lý, sinh
hóa trong tế bào, cơ thể.


I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ

Dấu hiệu thiếu nitơ ở lá cà
chua

Dấu hiệu thiếu nitơ ở cây
ngô


I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ

Cây dứa trồng trong đất đủ
các nguyên tố khoáng

Cây dứa trồng trong đất
thiếu nitơ

I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT

Gồm:
- Quá trình khử nitrat.
- Quá trình đồng hoá NH3 trong mô thực vật.
Rễ cây hấp thụ nitơ ở dạng NH4+ và NO3- từ đất, nhưng
nitơ trong các hợp chất hữu cơ cấu thành cơ thể thực
vật chỉ tồn tại ở dạng khử. Từ đó hãy giả thiết phải có
quá trình gì xảy ra trong cây?
1. Quá trình khử nitrat
Là quá trình chuyển hoá NO3- thành NH3 trong mô
thực vật theo sơ đồ:
NO3- (nitrat) → NO2- (nitrit) → NH4+ (amoni)


I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT

1. Quá trình khử nitrat
2. Quá trình đồng hoá NH3 trong mô thực vật
NH3 tích lũy nhiều trong mô sẽ gây độc cho tế bào, nhưng
khi cây sinh trưởng mạnh thì lại thiếu hụt NH3. Vậy, cơ thể
thực vật đã giải quyết mâu thuẫn đó như thế nào?
- Amin hoá trực tiếp các axit xêtô:
axit xêtô + NH3 → axit amin
- Chuyển vị amin:
a.a + axit xêtô → a.a mới + a. xêtô mới
- Hình thành amít:
a.a đicacbôxilic + NH3 → amít

I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT

1. Quá trình khử nitrat
2. Quá trình đồng hoá NH3 trong mô thực vật
* Ý nghĩa của việc hình thành amít:
+ Giải độc cho cây khi NH3 tích luỹ nhiều.
+ Nguồn dự trữ nhóm amin cần cho quá trình
tổng hợp axít amin khi cần thiết.


I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
III. NGUỒN CUNG CẤP NITƠ TỰ NHIÊN CHO CÂY

1. Nitơ trong không khí:
Vsv cố định nitơ

N2 (80% khí quyển)

→ NH3 (cây hấp thụ)

2. Nitơ trong đất:
Nitơ trong đất

Nitơ hữu cơ

Vsv phân giải

NH4+ và NO3
Cây hấp thụ


I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
III. NGUỒN CUNG CẤP NITƠ TỰ NHIÊN CHO CÂY
IV. QUÁ TRÌNH CHUYỂN HOÁ NITƠ TRONG ĐẤT VÀ CỐ ĐỊNH NITƠ

1. Quá trình chuyển hoá nitơ trong đất:


Hãy chỉ ra vai trò của vi khuẩn đất trong quá trình
chuyển hoá nitơ trong tự nhiên?


I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
III. NGUỒN CUNG CẤP NITƠ TỰ NHIÊN CHO CÂY
IV. QUÁ TRÌNH CHUYỂN HOÁ NITƠ TRONG ĐẤT VÀ CỐ ĐỊNH NITƠ

1. Quá trình chuyển hoá nitơ trong đất:
- Trong điều kiện có O2:
VK amôn hoá

VK nitrat hoá

Chc
→

NH4+
- Trong điều kiện thiếu O2:

→

NO3-

VK phản nitrat hoá

NO3-

→

N2

→

đất mất nitơ.


I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
III. NGUỒN CUNG CẤP NITƠ TỰ NHIÊN CHO CÂY
IV. QUÁ TRÌNH CHUYỂN HOÁ NITƠ TRONG ĐẤT VÀ CỐ ĐỊNH NITƠ

1. Quá trình chuyển hoá nitơ trong đất:
2. Quá trình cố định nitơ phân tử
2H

2H

2H

N ≡ N → NH = NH → NH2 – NH2 → NH3
- Con đường hoá học:
2000C, 200 atm

N2 + H2
- Con đường sinh học:

→

NH3

Nitrogenaza

N2 + H2

→

NH3


I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
III. NGUỒN CUNG CẤP NITƠ TỰ NHIÊN CHO CÂY
IV. QUÁ TRÌNH CHUYỂN HOÁ NITƠ TRONG ĐẤT VÀ CỐ ĐỊNH NITƠ

1. Quá trình chuyển hoá nitơ trong đất:
2. Quá trình cố định nitơ phân tử

I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
III. NGUỒN CUNG CẤP NITƠ TỰ NHIÊN CHO CÂY
IV. QUÁ TRÌNH CHUYỂN HOÁ NITƠ TRONG ĐẤT VÀ CỐ ĐỊNH NITƠ
V. PHÂN BÓN VỚI NĂNG SUẤT CÂY TRỒNG VÀ MÔI TRƯỜNG

1. Bón phân hợp lý và năng suất cây trồng:
Thế nào là bón phân hợp lí?
- Bón phân hợp lý cho cây trồng là bón:
+ Đúng loại,
+ Đúng liều lượng,
+ Đúng thời điểm,
+ Đúng cách.
- Tác dụng:
+ Tăng năng suất cây trồng,
+ Không gây ô nhiễm môi trường.


I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
III. NGUỒN CUNG CẤP NITƠ TỰ NHIÊN CHO CÂY
IV. QUÁ TRÌNH CHUYỂN HOÁ NITƠ TRONG ĐẤT VÀ CỐ ĐỊNH NITƠ
V. PHÂN BÓN VỚI NĂNG SUẤT CÂY TRỒNG VÀ MÔI TRƯỜNG

1. Bón phân hợp lý và năng suất cây trồng:
2. Các phương pháp bón phân
Phương pháp bón phân?
- Bón thúc,

- Bón lót,
- Bón phân qua rễ,
- Bón phân qua lá.


I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
III. NGUỒN CUNG CẤP NITƠ TỰ NHIÊN CHO CÂY
IV. QUÁ TRÌNH CHUYỂN HOÁ NITƠ TRONG ĐẤT VÀ CỐ ĐỊNH NITƠ
V. PHÂN BÓN VỚI NĂNG SUẤT CÂY TRỒNG VÀ MÔI TRƯỜNG

1. Bón phân hợp lý và năng suất cây trồng:
2. Các phương pháp bón phân
3. Phân bón và môi trường
Phân bón có quan hệ với năng suất cây trồng, môi
trường và sức khoẻ con người như thế nào?
- Bón quá ít: cây sinh trưởng, phát triển kém, năng suất
thấp.
- Bón quá nhiều:
+ Làm biến đổi tính chất lí hoá của đất,
+ Gây ô nhiễm môi trường,
+ Mất vệ sinh an toàn thực phẩm.


Củ khoai tây: cây lấy củ cần bón nhiều P, K.


Cây bắp cải: cây lấy lá cần bón nhiều N.

- Nitơ có vai trò gì đối với cây xanh?
- Nêu mối quan hệ giữa nitơ môi trường với
thực vật? Vì sao khi trồng các cây họ đậu
người ta chỉ bón 1 lượng phân đạm rất ít?


- Đọc mục “em có biết” cuối bài học,
- Học và trả lời các câu hỏi trong SGK,
- Đọc trước bài thực hành.